1 International Cartoon Festival Festivali Ndërkombëtar i Karikaturës Ferizaj 2023 Kosova Cartoon Edici ni September Shtator Editi n th www.cartoonkosova.org REPUBLIKA E KOSOVËS Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit REPUBLIKA E KOSOVËS Ministria e Punëve të Jashtme dhe Diasporës KOMUNA E FERIZAJIT
2
International Cartoon Festival Festivali Ndërkombëtar i Karikaturës FERIZAJ 2023 Edici ni September Shtator Editi n th www.cartoonkosova.org Kosova Cartoon
Organizator / Organizer: Imri Musliu Botues / Publisher: Shoqata e Karikaturistëve HiTHi Kurator / Curator: Jetullah Sylejmani & Skender Bedriu Koordinator i projektiti / Project coordinator: Besnik Rrustemi Fotografitë / Photography: Vullnet Sadiku Dizajni grafik / Graphic design: Fleta Baraku Bashkëpunëtorë / Collaborators: Feriz Musliu & Afrim Demiri Përktheu / Translated by: Fadil Bajraj Lektoroj / Lecturer: Ilir Baftiu Ky edicion u mbështetet nga: This edition is supported by: REPUBLIKA E KOSOVËS Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit REPUBLIKA E KOSOVËS Ministria e Punëve të Jashtme dhe Diasporës KOMUNA E FERIZAJIT
5 Hyrje / Introduction Në kronologjinë shpirtërore të historisë, (jo) shumë vite më parë, harta fizike e këtyre trojeve njohu qytetin e Ferizajit, si një qytet krenar që ka fatin të dijë lindjen e tij. Hapësira e tij në hartën e botës, u krijua në momentin, kur hekurudha ndërtoi një shteg të vetin dhe e futi në rrugëtimin e pafundëm të krijimit, dhe zhvillimit qytetëror. Ky rrugëtim “i vonuar”, nuk e vonoi këtë qytet, që të jetë në hap me kohën, por përkundrazi, e ktheu atë në një pikëtakim kyç të zhvillimit social, ekonomik dhe kulturor, me çrast, ky qytet njeh një trafik të dendur të emrave dhe krijimtarive të ndyshme, në veçanti ato artistike. Një nga ngjarjet që Ferizajin e ka bërë të dalë nga kufijtë vendorë e rajonal dhe e ka ngritur në arenën ndërkombëtare është HiTHi - Festivali Ndërkombëtar i Karikaturës. Ky manifestim artistik paraqet pikën kryesore të ekspozimit të artit të karikaturës dhe një ndër ndalesat kryesore në itinerarin e zhvillimit të tij në dekadën e fundit në Kosovë. Përmes HiTHi-t, Ferizaji nuk ka qenë thjeshtë një qytet kyç në kryqëzimin e rrugëve të rëndësishme, që lidhin Veriun me Jugun, apo Lindjen me Perëndimin e Kosovës, por është kthyer në një qendër, e cila tërheq vëmendjen e një bote të gjërë artistike. Ky festival, sivjet feston krijimin e këtij qyteti, duke eskpozuar 150 karikatura që përshkojnë me moshën e vetë krijimit oficial të Ferizajit. Këtë vit, me temën kryesore “Hekurudha”, ky festival nuk është vetëm një ndalesë rasti, por e kthen Ferizajin në cak kryesor të një udhëtimi artistik me pjesëmarrës nga e gjithë bota, ku përmes mediumit të karikaturës, takohen për të krijuar dialog mes kulturave dhe shoqërive të ndryshme. MBI BINARËT E EMOCIONIT
6 Hyrje / IntroductionNë një diversitet të theksuar artistik, veprat e pesëmbëdhjetë finalistëve në këtë kategori, tregojnë qartë që hekurudha nuk është thjeshtë një lidhje, apo infrastrukturë fizike midis qyteteve, por një lidhje shpirtërore midis njerëzve, përvojave dhe qasjes ndaj realitetit. Trajtimi i hekurudhës në këto vepra, tregon se ajo është më shumë se një rrugë metali. Në fakt, ajo është metaforë e vetë jetës dhe lidhjeve që i ndërtojmë. Ajo është lidhje mes ndjenjës, shpresës dhe lidhje mes përvojës dhe ëndrrës. Këtë radhë, “Qyteti i Trenit”, na mëson se rrugët shpirtëtore që lidhin qenien tonë me mirëqënien njerëzore, janë pikërisht përceptimet dhe përvojat e secilit prej nesh. Së bashku me pesëmbëdhjetë finalistët e temës së lirë në vepra, shohim aktualitete të ndryshme që na vijnë nëpërmjet këtij arti kaq specifik, si pasqyrë e thellë provokuese e shoqërisë dhe realitetit që e jetojmë. Në këto vepra, vërtetohet se karikatura është një miksim i trashëgimisë vizuale dhe kritikës së përmbushur me përceptime, ndjenja, komente ndaj ngjarjeve të ndryshme sociale, politike, kulturore dhe ekonomike. Në to shohim që karikatura shkon përtej përceptimit optik, duke e ngacmuar dhe aktivizuar mekanizmin tonë kritik, ndaj çështjeve aktuale dhe atyre historike. Veprat e kësaj ekspozite vërtetojnë faktin, që thelbi i karikaturës është humori i arritur nga deforimimi i karaktereve dhe situatave të rëndësishme, duke na bërë të kuptojmë qartë, që ky medium, nëpërmjet qasjes së veçantë satirike, tërheq vëmendjen e shikuesve ndaj fenomeneve shoqërore. Kjo qasje e fuqishme autoriale na ndihmon të kuptojmë, që humori do të thotë rezistencë, të cilën karikatura me kohë e ka dëshmuar dhe pavarësisht gjuhës së ndryshme vizuale të artistëve, fuqia e mesazhit në këto vepra na ngacmon të gjithëve njësoj. Nuk është e rëndësishme se kush qëndron pas këtyre veprave, i rëndësishëm është fakti, që në këtë udhëtim, brenda kësaj ekspozite, ajo na flet me gjuhën universale të artit, me gjuhën e ndjenave e emocioneve, me gjuhën e cila, njëkohësisht na bashkon dhe dallon, një gjuhë kjo, e cila i jep hapësirë secilit prej nesh që të përjetojë shqetësimet që ka brenda. Vlora Demiri
7 Hyrje / Introduction In the spiritual chronology of history, (not) many years ago, the physical map of these lands recognized the town of Ferizaj as a proud town that is lucky to know its origin. His space on the map was created the moment the railroad built a path of its own and launched it into the endless journey of civil creation and development. This “delayed” journey did not delay this town from moving with the times, but on the contrary it turned it into a key meeting point of social, economic and cultural development, by the way, this town knows a dense traffic of different names and creations, especially artistic ones. One of the events that has made Ferizaj come out of the local and regional borders and raised it in international arena is HiTHi – the International Cartoon Festival. This artistic manifestation represents the main point of exposure of the art of caricature and one of the main stops in the itinerary of its development in the last decade in Kosovo. Through HiTHi, Ferizaj has not been a key town at the crossroads of important roads that connect the north with the south or the east with the west of Kosovo, but it has turned into a center that attracts the attention of a wide artistic world. This festival, this year, celebrates the creation of this town by exhibiting 150 cartoons that span the age of the official of creation of Ferizaj itself. This year, with the main theme “Railway”, this festival is not just an occasional stop, but turns Ferizaj into main destination of an artistic journey with participants from all over the world, where through the medium of cartoons they meet to create a dialogue between different cultures and societies. ON THE RAILS OF EMOTIONS
8 Hyrje / IntroductionIn a marked artistic diversity, the works of the fifteen finalists in this category clearly show that the railway is not simply a physical link or infrastructure between towns, but a spiritual link between people, experiences and access to reality. The treatment of the railway in these works shows that it is more than a metal road. In fact, it is a metaphor for life itself and the relationships we build. It is the link between feeling, hope and the link between experience and dream. This time, the “town of trains” teaches us that the spiritual paths that connect our being with human well-being are precisely the perceptions and experiences of each of us. Together with the fifteen finalists of the free theme in the works, we see different actualities that come to us through this very specific art, as a deep provocative reflection of society and the reality we live in. In these works, it is proved that the caricature is a mix of visual heritage and criticism filled with perceptions, feelings, and comments on various social, political, cultural and economic events. In them we see that the caricature goes beyond the optical perception by stimulating and activating our critical mechanism, towards the current and historical issues. The works of this exhibition prove the fact that the essence of caricature is the humor achieved by the deformation of important characters and situations, making us clearly understand that this medium, through its special satirical approach, draws viewers’ attention to social phenomena. This powerful authorial approach helps us to understand that humor means resistance, which cartoons have proven over time, and despite the different visual language of the artists, the power of the message in these works excites us all the same. It is does not matter who is behind the works, it is important that on this journey within exhibition, it speaks to us with the universal language of art, the language of feelings, emotions, the language that simultaneously unites and sets us apart, a language that gives each of us space to experience our inner concerns. Vlora Demiri
9 Juria / JURY Bujar Kapexhiu Miguel Morales Madrigal Imri Musliu Galym Boranbayev Petar Pismestrovic
10
11 Tema 1: Hekurudha si zhvillim social, ekonomik, lidhje në mes popujve dhe luftës, urbanizmit dhe natyrës Topic 1: Railway as social and economic development, connection between people and war, urbanism and nature
12 Finalistët / Finalists Agim Sulaj Italy Alexander Dubovsky Ukraine Bernard Bouton France Ahmad Momeny Afghanistan Medalja / Medal “Therrë Murrizi” HiTHi i Artë / Golden HiTHi HiTHi i Argjendtë / Silver HiTHi
13 Finalistët / Finalists Damir Novak Croatia Goran Celicanin Serbia Dragutin Dado Kovacevic Croatia Hule Hanusic Austria Çmimi Special / Special prize Çmimi Special / Special prize Çmimi Special / Special prize
14 Finalistët / Finalists Igor Smirnov Russia Klaus Pitter Austria Jordan Pop Iliev North Macedonia Luc Descheemaeker Belgium HiTHi i Bronztë / Bronze HiTHi Çmimi Special / Special prize Çmimi Special / Special prize
15 Finalistët / Finalists Luljeta Goranci Kosova Selajdin Hajdini Kosova Roman Michel France
16 Pjesmarrësit / Partisipants Abbas Naaseri Iran Ali Shabani Iran Alexander Bogdanov Russia Alireza Pakdel Iran
17 Pjesmarrësit / Partisipants Banamar Brahim Algeria Benjamin Aleali Iran Beg Korpuzi Kosove Boris Erenburg Israel
18 Pjesmarrësit / Partisipants Cival Einstein Brasil David Hafez USA Dariusz Dabrowski Poland ERDOGAN BASOL Turkey
19 Pjesmarrësit / Partisipants Érico Junqueira Brasil Fateme Sahraeian Iran Fan Lintao China Felipe Velez Lagoueyte Colombia
20 Pjesmarrësit / Partisipants Feriz Musliu Kosova Gezim Pozhegu Kosova Grigoris Georgiou Greece Fernando Pica Colombia
21 Pjesmarrësit / Partisipants Hamid Soufi Iran Hayretin Oturgan Turkey Han Ensheng China Henryk Cebula Poland
22 Pjesmarrësit / Partisipants Ivoilov Igor Russia Leonardo Zaza Italy Liu Qiang China Kazanevsky Vladimir Ukraine
23 Pjesmarrësit / Partisipants Lulzim Gashi Kosova Marco Fusi Italy Lupu Marian Romania Marian Avramescu Romania
24 Pjesmarrësit / Partisipants Mehmet Zeber Turkey Mihai Victor Eugen Romania Mohamad Hosein Akbari, Iran Munadi Hp Indonesia
25 Pjesmarrësit / Partisipants Musa Kayra Cyprus Neda Khodaverdi Iran Oleg Loktiev Ukraine Mykola Voloshyn Ukraine
26 Pjesmarrësit / Partisipants Omar Saddek Egypt Ömer Çam Turkey Patrick Heymans Belgium Paul Palushi USA
27 Pjesmarrësit / Partisipants Resad-Sultanovic Bosnia-Herzegovina Rybár Martin Chech Republic Sait Munzur Turkey Roman Matkiewicz Estonia
28 Pjesmarrësit / Partisipants Tawan Chuntraskawvong Thailand Vadim Siminoga Ukraine Valeri Alexandrov Bulgaria Tsocho Peev Bulgaria
29 Pjesmarrësit / Partisipants Valery Momot Ukraine Vladimir Pavlik Slovakia Vladimir Khakhanov Russia Vladimir Soldatov Russia
30 Pjesmarrësit / Partisipants Wei Li China Yu Shixin China Yalda Hasheminezhad Iran Yang Liang Yi China
31 Pjesmarrësit / Partisipants Yury Kosraev Russia
32
33 Tema 2: E lirë Topic 2: Free
34 Finalistët / Finalists Aleksei Kivokurtcev Russia Ali Shafei Iran Arben Meksi Albania Behrang Jeddi Iran HiTHi i Argjendtë / Silver HiTHi Çmimi Special / Special prize
35 Finalistët / Finalists David Vela Spain Hu Min China Cenk Alparslan Turkey Darko Drljevic Montenegro HiTHi i Bronztë / Bronze HiTHi
36 Finalistët / Finalists Mahboobeh Pakdel Iran Mehrdad Bahrami Iran Mihalache Catalin Romania Raed Khalil Syria HiTHi i Artë / Golden HiTHi Çmimi Special / Special prize Çmimi Special / Special prize
37 Finalistët / Finalists Stefaan Provijn Belgium Salar Eshratkhah Iran Seyran Caferli Azarbayjan Çmimi Special / Special prize Çmimi Special / Special prize
38 Pjesmarrësit / Partisipants Abdelghani Benhariza Algeria Ahmed Mansour Egypt Abhik Basu India Aleksei Talimanov Ukraine
39 Pjesmarrësit / Partisipants Ameen Alhabarah Saudi Arabia Bahramali Hamidi Iran Angelo Pastro Brasil Benjamin Aleali Iran
40 Pjesmarrësit / Partisipants Endri Beqo Albania Esmaeil Babaei Iran Berly Rivadeneira Sánchez Peru Dong Hon Yong China
41 Pjesmarrësit / Partisipants Evzen David Chech Republic Friedrich Tasser Italy Gan Xun You China Hadis Moradzadeh Iran
42 Pjesmarrësit / Partisipants Hamid Ghalijari Iran Hossein Naghib Iran Hialyson Fernandes Brasil Husan M. Sodiqov Uzbekistan
43 Pjesmarrësit / Partisipants Jamal Dana Iran Joao Bosco Jaco de Azevedo Brasil Keti radevska North Macedonia Liviu Stanila Romania
44 Pjesmarrësit / Partisipants Luciano Meskyta Brasil Luis Haro Dominguez Uruguay Luis Reiner Enriques Cuba Lu Hongqun China
45 Pjesmarrësit / Partisipants Luk Swerts Belgium Mahdi Afradi Iran Makhmudjon Eshonkulov Uzbekistan Manoj Chopra India
46 Pjesmarrësit / Partisipants Mark Winter United Kingdom Michal Graczyk Poland Mohammad Mahmoudi Iran Mozhdeh Malekoghli Iran
47 Pjesmarrësit / Partisipants Qamil Sejfullau North Macedonia Qasim Ahmed Qapalan Iraq Nasif Ahmed Bangladesh Nahid Maghsoudi Iran
48 Pjesmarrësit / Partisipants Ridha H. Ridha Germany Roberto Castillo Rodríguez Cuba Rasoul Hajizade Iran Ramiro Zapata Colombia
49 Pjesmarrësit / Partisipants Slobodan Butir Croatia Steffen Jahsnowski-Herschel Germany Seyit Saatçi Turkey Sadik Ymeri Kosova
50 Pjesmarrësit / Partisipants Viacheslav Kapreliants Ukraine Wang Juncai China Veselin Zidarov Bulgaria Suliman Almosihij Saudi Arabia