PERBINCANGAN JAWAPAN MODUL GEOGRAFI GEAR UP SET 6

TEMA:
GEOGRAFI MANUSIA:
PENDUDUK DAN PETEMPATAN

TAJUK:
PETEMPATAN

GEOGRAFI TINGKATAN 4

CIKGU NELLY

OBJEKTIF PEMBELAJARAN

Pada akhir sesi pembelajaran,murid akan dapat:
KANDUNGAN ASAS
3.4.1 Menjelaskan jenis petempatan.
3.4.2 Menghuraikan hierarki petempatan.
3.4.3 Menjelaskan dengan contoh pola petempatan.
3.4.4 Menghuraikan faktor- faktor yang mempengaruhi pola petempatan.
3.4.5 Menjelaskan melalui contoh fungsi petempatan bandar dan petempatan luar bandar.
KANDUNGAN TAMBAHAN
3.4.6 Membahaskan salingbergantung antara petempatan bandar dan petempatan luar bandar

Hello

Selamat datang ke kelas geografi

KANDUNGAN PELAJARAN

01 JENIS PETEMPATAN 02 HIERARKI PETEMPATAN
03 POLA PETEMPATAN
FAKTOR-FAKTOR YANG

04 MEMPENGARUHI POLA
PETEMPATAN

05 FUNGSI 06 SALING BERGANTUNG
PETEMPATAN ANTARA PETEMPATAN
BANDAR DAN
PETEMPATAN LUAR BANDAR DAN
PETEMPATAN LUAR
BANDAR
BANDAR

Pengenalan

• Petempatan=tempat tinggal penduduk
• Manusia zaman pra sejarah memilih faktor

keselamatan sebagai asas menentukan sesuatu
petempatan
• Petempatan wujud di seluruh Kawasan di dunia.
• Taburannya adalah berbeza-beza mengikut
kesesuaian lokasi tersebut.

01 JENIS PETEMPATAN

3.4.1 Menjelaskan jenis petempatan.

Jenis petempatan

Luar Bandar Bandar
• Penduduk melebihi 20 000 orang
• Penduduk kurang daripada 20 000 • Kepadatan penduduk tinggi
• Kegiatan ekonomi berasaskan
orang perniagaan, perkhidmatan dan
perindustrian.
• Kepadatan penduduk rendah • Kemudahan social yang lengkap
• Kegiatan ekonomi berasaskan • Bangunan berciri moden
• Contoh: ibu negeri Kuching,
penternakan,perikanan,pertanian dan Kuantan,Kota Kinabalu
pembalakan

• Kemudahan sosial yang minimum
• Bangunan sederhana berciri tradisional
• Contoh: Kampung nelayan, Kampung

orang asli, kampung FELDA

Ciri-ciri petempatan

Bandar Luar Bandar

Jumlah Lebih daripada 20 ooo orang Kurang daripada 20 ooo orang
Penduduk Tinggi Rendah

Kepadatan
Penduduk

Kemudahan asas Lengkap & pelbagai fungsi Minimum & terhad

Taraf hidup Tinggi Rendah, sederhana
Moden
Jenis kediaman Perkhidmatan, perniagaan Tradisional
Kegiatan ,pelancongan,perindustrian
Ekonomi Pertanian, penternakan, perikanan,
perlombongan,industri desa, ekopelancongan

02

Hierarki Petempatan

3.4.2 Menghuraikan hierarki petempatan

PENGENALAN

HIERARKI

• Susun atur petempatan
bermula dari paling asas
iaitu kampung kepada paling
• besar ke bandar.
Jumlah populasi dan
kepadatan penduduk akan
meningkat di hierarki paling
tinggi

Pola Petempatan 03

3.4.3 Menjelaskan dengan contoh pola petempatan.

POLA PETEMPATAN

BERSELERAK BERJAJAR BERPUSAT BERKELOMPOK

• Susunan rumah dibina • Petempatan berbentuk • Susunan bangunan • Dibina secara terancang
• Kawasan Rancangan
jauh antara satu sama panjang dan sempit rapat dan padat
lain Pembangunan Tanah
• Tertumpu di sepanjang • Kawasan Persekutuan dan
• Rumah berterabur & Kawasan taman
jalan raya, sungai atau persimpangan bandar perumahan
tidak seragam sepanjang kawasan dan kawasan
pinggir pantai perumahan di bandar • Terdapat kemudahan
• Kawasan besar
• Dikenali juga awam yang lengkap
kampung,kebun kecil • Kemudahan lengkap seperti bekalan air,elektrik
getah, kawasan sawah petempatan linear dan jalan raya kerana
padi, kawasan dan moden dibina pihak kerajaan atau
pedalaman • Contoh: laluan sungai pemaju.
• Contoh :
• Tanah milik padi Yan, Kedah & • Contoh: Felda Sahabat,
laluan kereta api Kajang,Selangor &
persendirian Shinkansen (Jepun) Bandar raya New Sabah & Felda
York,Amerika Syarikat Trolak,Perak.
• Contoh: Bukit

Tinggi,Pahang &
kawasan ladang
gandum Tuscany (Italy)

Faktor-faktor yang
mempengaruhi

Pola Petempatan3.4.4 Menghuraikan faktor- faktor yang mempengaruhi
pola petempatan.

04

FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI POLA PETEMPATAN

FIZIKAL GOVERNAN

• Tanah pamah yang rata • Tanah rancangan: pola
& luar: pola petempatan petempatan berkelompok
berpusat

• Mudah bina
petempatan/kos rendah

EKONOMI SOSIAL

• pertanian atau perikanan: • Kawasan luar bandar
pola petempatan berjajar ,miliki tanah
sendiri,susunan tidak
• Pertanian kecil-kecilan: teratur: pola
pola petempatan petempatan berselerak
berselerak

• Pelbagai kegiatan
ekonomi: pola petempatan
berpusat

Fungsi

Petempatan 03
Bandar & Luar

Bandar

3.4.5 Menjelaskan melalui contoh fungsi petempatan bandar dan
petempatan luar bandar.

Fungsi Petempatan Bandar

Bandar Pentadbiran Bandar Perindustrian

• Paling besar & berkembang • Sektor perkilangan dan sektor pembuatan
• Pelbagai perkhidmatan & peluang pekerjaan • Banyak peluang pekerjaan seperti penyelia,
• Contoh: Kuala Terengganu,Kuching,Alor
jurutera,pembantu teknikal.
Setar,Paris (Perancis).
• Contoh: Bayan Lepas,Pulau Pinang

Yokohama dan Nagoya,Jepun

Fungsi Petempatan Bandar

Bandar Pelancongan Bandar Pelabuhan

• Keistimewaan fizikal seperti Kawasan pantai • Berhampiran pinggir pantai
• Aktiviti eksport dan import
cantik dan terdapat aktiviti pelancongan serta • Contoh: Pelabuhan Bintulu
budaya.
Pelabuhan Klang
• Membuka peluang penduduk menjual Pelabuhan Shanghai (China)
Pelabuhan Busan (Korea Selatan)
kraftangan,makanan tempatan dan industri
perhotelan.

• Contoh: Port Dickson (Negeri Sembilan)

Bandarraya Melaka

Fungsi Petempatan Bandar

Bandar Pendidikan Bandar Perlombongan

• Pusat pengajian tinggi • Penerokaan sumber mineral seperti
• Kawasan kurang maju boleh berkembang
petroleum, bijih timah dan emas
menjadi bandar apabila terdapat IPTA/IPTS
• Contoh:Kerteh, Petroleum (Terengganu)
• Contoh: UKM, Bangi
Kuznets (arang batu di Rusia)
UTM, Skudai Gas Asli di Bintulu (Sarawak)
University Oxford,England Bijih timah di Ipoh (Perak)

Fungsi Petempatan Bandar

Bandar Satelit Bandar Diraja

• Wujud di pinggir bandar kerana kepadatan • Tempat kediaman rasmi Sultan atau raja.
• Contoh:Pekan (Pahang)
penduduk di bandar utama
Arau (Perlis)
• Fungsi sama dengan bandar utama. (bandar Kuala Kangsar (Perak)
Klang (Selangor)
sokongan)

• Contoh: Petaling jaya bandar satelit bagi

bandar Shah Alam.

• Senawang bandar satelit bagi bandar

Seremban.

Fungsi Petempatan Bandar

Bandar Pertahanan Bandar Sempadan

• Menempatkan pangkalan tentera • Wujud di Kawasan sempadan negara
• Maju dan berkembang kerana terdapat • Berkembang kerana aktiviti keluar masuk

petempatan anggota tentera. pelancong dan aktiviti perdagangan.

• Contoh: tentera laut di Lumut • Contoh:Rantau Panjang (Kelantan)

tentera udara di Butterwortf Padang Besar (Perlis)
tentera darat di Port Dickson Serikin (Sarawak)

Fungsi Petempatan Bandar

Bandar Teknologi Maklumat (ICT)

• Memajukan teknologi maklumat dan telekomunikasi
• Bidang pekerjaan ialah pengaturcaraan dan pemasaran dalam

talian.

• Contoh: Cyberjaya & Taman Teknologi Malaysia.
• Bristol (England)
• Sacramento (Amerika Syarikat)

Fungsi Petempatan Luar Bandar

• Pertanian:penanaman padi • Mewujudkan peluang pekerjaan
• Penternakan: ayam telur, • Meningkatkan pendapatan penduduk
• Perikanan:menangkap ikan • Meningkatkan taraf hidup penduduk
• Perlombongan • Kerajaan menggalakkan penduduk
• Industri desa: pembuatan labo sayong
• Pelancongan mengusahakan pelbagai perniagaan

• Pusat pengumpulan hasil pertanian dan hasil Ekonomi • Industri hiliran:membuat kraftangan dan

penternakan. memproses makanan seperti Sayong (Perak)

• Contoh: Padi di Alor Janggus (Kedah) • Pelancongan kerana pemandangan indah
• Kelapa sawit di Felda Gunung Besout (Perak)
• Ayam di Kampung Minyak Beku (Johor) seperti air terjun dan hutan.

• Perikanan seperti Kuala Muda (Kedah)

SosialFungsi Petempatan Luar Bandar

• Pelbagai kemudahan sosial seperti jalan

raya,rumah ibadat,klinik,sekolah, pejabat pos
dan lain-lain

• Kemudahan asas: bekalan air dan bekalan

elektrik

• Menyediakan pasaran

GovernanFungsi Petempatan Luar Bandar

• Wujud pejabat-pejabat kerajaan seperti

pejabat ketua kampung

• Pusat Kegiatan masyarakat seperti balai raya

dan pusat sukan komuniti setempat untuk
aktiviti kemasyarakatan seperti kenduri kahwin

• Pusat pengurusan dan pentadbiran ketua

kampung sebagai perantaraan antara agensi
kerajaan dengan penduduk luar bandar.

• Contoh: MADA,LPP,FAMA,FELDA

SALING BERGANTUNG
ANTARA PETEMPATAN

BANDAR & LUAR
BANDAR

LUAR BANDAR MELENGKAPI
KEPERLUAN BANDAR

• Luar bandar menyediakan sumber makanan
seperti telur dan ayam kepada penduduk bandar.

• Luar bandar menyediakan tenaga kerja kepada
industri di bandar seperti sektor pembuatan.

• Luar bandar menyediakan bahan mentah seperti
kelapa sawit kepada industri di bandar.

• Luar bandar menyediakan tempat tinggal kepada
pekerja di bandar

• Luar bandar menyediakan Kawasan
ekopelancongan kepada penduduk bandar
seperti Kawasan air terjun dan hutan.

BANDAR MELENGKAPI
KEPERLUAN LUAR BANDAR

• Bandar menyediakan pasaran hasil pertanian dan
penternakan dari luar bandar.Ramai penduduk &
kuasa beli tinggi

• Bandar menyediakan perkhidmatan seperti
pengangkutan dan kewangan kepada luar
bandar.

• Bandar menyediakan pusat pentadbiran seperti
pejabat tanah kepada luar bandar

• Bandar menyediakan peluang pekerjaan yang
luas kepada luar bandar.Contoh: operator
pengeluaran (perindustrian)

• Bandar menyediakan peluang pendidikan tinggi
seperti universiti kepada penduduk luar bandar.

SOALAN
OBJEKTIF

Skema jawapan:D SPM 2005
Sungai lembing, Pahang: Bijih timah S29
Jemalung di Mersing Johor: Bijih timah

• SUNGAI LEMBING
• JEMALUNG

139. Petempatan luar bandar di atas wujud disebabkan oleh kegiatan

A. Pertanian
B. Pembalakan
C. Pelancongan
D. Perlombongan

Skema jawapan:B SPM 2005
II: Pahang S30
Felda Segitiga Jengka, (DARA)
Kelapa sawit

• Petempatan terancang: FELDA
• Tanaman kontan: KELAPA SAWIT
• Bertujuan membasmi kemiskinan:

GOVERNAN

140. Huraian di atas merujuk kepada Kawasan pertanian bertanda

A. I
B. II
C. III
D. IV

Skema jawapan:D SPM 2005
I Pekerjaan:rumah nelayan/perikanan S31
IV Pengangkutan

141. Petempatan seperti dalam gambar rajah di atas dipengaruhi oleh

I pekerjaan III governan

II keselamatan IV pengangkutan

A. I dan II C III dan IV
B. II dan III D I dan IV

Skema jawapan:D SPM 2007
Cyberjaya dan Putrajaya adalah bandar S24
raya pintar
https://www.planmalaysia.gov.my/docu
ments/seminar/KertasKerja_WACANAI
LMU-
BANDARPINTAR/KERTAS3_Pembang
unanBandarPintarMalaysia.pdf

• Cyberjaya
• Putrajaya

142. Apakah faktor utama yang mempengaruhi perletakan
petempatan di atas?

A. Sosial C Ekonomi
B. Fizikal D Governan

Skema jawapan:D SPM 2008

KEJORA : Lembaga kemajuan wilayah S23
Johor Tenggara

KESEDAR: Lembaga kemajuan wilayah

Kelantan Selatan

PERANAN:

Memajukan,menggalakkan,membantu,

mengusahakan pembangunan ekonomi

dan sosial:

-program pembangunan • KEJORA
-pertanian • KESEDAR
-perumahan

-pendidikan

143. Apakah aktiviti yang boleh dikaitkan dengan petempatan berikut?

A. Perlombongan C Perikanan
B. Pelancongan D Pertanian

Skema jawapan:D SPM 2014
X: Terengganu S17
Y:Lutong,Sarawak
Penapisan petroleum

Peta 1: Malaysia
144. Lokasi X dan Y dalam Peta 1 adalah lokasi petempatan di
Malaysia. Mengapakah lokasi tersebut menjadi tumpuan penduduk?

A. Kawasan pertanian ladang C Bandar Pelabuhan kontena
B. Bandar pentadbiran negeri D Lokasi perindustrian petrokimia

Skema jawapan: A SPM 2014

KEJORA : Lembaga kemajuan wilayah S20
Johor Tenggara

KESEDAR: Lembaga kemajuan wilayah

Kelantan Selatan

PERANAN:

Memajukan,menggalakkan,membantu,

mengusahakan pembangunan ekonomi

dan sosial:

-program pembangunan • Wilayah kemajuan Johor
-pertanian
-perumahan Tenggara (KEJORA)
-pendidikan • Wilayah Kemajuan Kelantan

Selatan (KESEDAR)

145. Apakah aktiviti ekonomi yang dapat dikaitkan dengan
petempatan tersebut?

A. Pertanian C Pelancongan
B. Perikanan D Perlombongan

Skema jawapan:A SPM 2015
Berlorek: Pahang & Lahad Datu S9
Pahang: Felda Mempaga (Barat)

Felda Jengka (Tengah)
Felda Kuantan (Timur)
Lahad Datu: Felda Sahabat

Peta 1: Malaysia

146. Peta 1 menunjukkan Kawasan petempatan di Malaysia. Mengapakah kerajaan
membangunkan Kawasan berlorek dalam Peta 1?

A. Membasmi kemiskinan C Menjamin keselamatan penduduk
B. Membekalkan sumber air bersih D Mewujudkan kemudahan komunikasi

SPM 2015
S24

Skema jawapan:A
Petempatan Awal
1. Petempatan merupakan kawasan kediaman penduduk dan tempat penduduk melakukan kegiatan harian
masing-masing.
2. Petempatan awal di dunia bermula di lembangan sungai. Contohnya
(a) Tamadun Mesopotamia di Lembangan Sungai Tigris-Euphrates
(b) Tamadun Mesir Purba di Lembangan Sungai Nil
(c) Tamadun Indus di Lembangan Sungai Indus
(d) Tamadun Hwang He di Lembangan Sungai Hwang He
3. Faktor-faktor yang mempengaruhi petempatan awal di lembangan sungai ialah:
(a) Dataran sungai yang rata dan subur dengan tanih aluvium
(b) Sungai membekalkan air untuk kegunaan domestik dan pengairan
(c) Sungai merupakan jalan pengangkutan utama penduduk
(d) Terdapat kawasan rumput untuk ternakan

147. Mengapakah kebanyakan petempatan luar bandar wujud di
lembah sungai?

A. Tanih subur C Keselamatan terjamin
Kekurangan teknologi
B. Sumber mineral D

Skema jawapan:B SPM 2017
L:Terengganu S23
M: Bintulu,Sarawak
Penapisan petroleum

Peta 3: Malaysia

148. Lokasi L dan M dalam Peta 3 adalah lokasi petempatan di Malaysia.Mengapakah
petempatan L dan M berkembang pesat?

A. Ekopelancongan C Kawasan pertanian ladang
B. Perindustrian petrokimia D Perdagangan antarabangsa

SPM 2019
Skema jawapan: A
KEJORA : Lembaga kemajuan wilayah Johor S21

Tenggara

KESEDAR: Lembaga kemajuan wilayah

Kelantan Selatan

PERANAN:

Memajukan,menggalakkan,membantu,mengusa

hakan pembangunan ekonomi dan sosial:

-program pembangunan • Lembaga Kemajuan Johor
-pertanian

-perumahan Tenggara (KEJORA)
-pendidikan • Lembaga Kemajuan Kelantan

Selatan (KESEDAR)

149. Berikut adalah Lembaga pembangunan wilayah di Malaysia.
Apakah kegiatan ekonomi yang mempengaruhi petempatan di
Kawasan tersebut?

A. Pertanian C Pelancongan
B. Perikanan D Perlombongan

Skema jawapan:D SPM 2019
A HINGGA C: Perubahan sosial S25

150. Apakah perubahan ekonomi yang menunjukkan kemajuan
petempatan desa?

A. Jalan raya yang unik
B. Kemudahan klinik kesihatan
C. Kemudahan bekalan air bersih
D. Banyak industri kecil dan sederhana

Skema jawapan:D
Putrajaya: Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan,Bandar raya pintar
Petaling Jaya: Bandar raya Selangor, Bandar Universiti,Bandar Satelit bagi Kuala Lumpur

• Putrajaya SPM 2011
• Petaling Jaya S24

151. Apakah faktor utama yang mempengaruhi perkembangan
petempatan berikut?

A. Sosial C Ekonomi
B. Fizikal D Governan

Skema jawapan:B SPM 2014
X; Bandar. Y: luar bandar S26
II & III sumbangan luar bandar kepada bandar

Foto 3

152. Kawasan X dan Y dalam foto 3 merupakan lokasi petempatan.
Antara berikut, yang manakah sumbangan Kawasan X kepada Kawasan Y?

I Menyediakan pasaran III Membekalkan bahan mentah

II Membekalkan tenaga buruh IV Menyediakan peluang pekerjaan

A. I dan II C II dan III
B. I dan IV D III dan IV

SOALAN
ESEI

1.Terangkan faktor-faktor yang mempengaruhi pola petempatan di Malaysia .
(6 Markah)

Fakta Huraian
Fizikal : Kawasan tanah pamah yang rata
- Mengurangkan kos penyediaan kemudahan asas
Ekonomi: Kegiatan pertanian - Elektrik,bekalan air ,rumah ibadat,sekolah.
- Pola petempatan berpusat.
Governan : pembinaan Felda
Kawasan tanah pamah yang rata sesuai untuk tanaman
Ekonomi: Kegiatan Perikanan padi .Contoh Dataran Kelantan
Pola petempatan berkelompok

Pola petempatan berkelompok untuk menjamin
keselamatan dan memudahkan penduduk
menggunakan kemudahan awam Bersama.

-sepanjang laut & sungai (pola petempatan berjajar)
-Sungai Rajang

2. Jelaskan bagaimana petempatan bandar boleh memberikan sumbangannya
kepada petempatan luar bandar. (6 Markah)

Fakta Huraian
Menyediakan peluang pekerjaan
Pelbagai peluang pekerjaan di Kawasan bandar
kepada penduduk luar bandar
Contoh: perindustrian

Menyediakan pelbagai Kemudahan perkhidmatan Pelbagai perkhidmatan seperti pengangkutan dan
Menyediakan Pusat Pendidikan tinggi pusat kewangan

Terdapat pelbagai IPTA/IPTS untuk penduduk luar
bandar melanjutkan pelajaran ke peringkat tinggi

Menyediakan pasaran hasil pertanian Menyediakan pasaran hasil pertanian dan penternakan
dari Kawasan luar bandar

3. Jika migrasi golongan muda ke bandar terus berlaku, terangkan kesannya
kepada ekonomi dan sosial petempatan-petempatan di kawasan luar
bandar? Jelaskan pendapat anda. (6 Markah)

Fakta Huraian

Jumlah penduduk berkurang Menyebabkan bekalan tenaga buruh berkurang

Kegiatan ekonomi terbantut Disebabkan oleh kekurangan bekalan buruh

Hanya warga tua yang tinggal di luar bandar Merupakan buruh tidak produktif disebabkan faktor
Kadar kelahiran rendah/merosot usia

Klinik dikecilkan fungsinya

4. Terangkan usaha-usaha yang boleh dilakukan oleh pihak kerajaan dan
swasta bagi meningkatkan lagi taraf hidup penduduk di kawasan luar
bandar? (6 Markah)

Fakta Huraian
Memperbanyakkan Kawasan tanah rancangan
-tanaman kontan getah/kelapa sawit/padi
Membina institusi pengajian tinggi
IPTA/IPTS untuk penduduk melanjutkan pelajaran ke
Memajukan ekopelancongan peringkat lebih tinggi
Meningkatkan kualiti kraftangan Homestay,chalet

Batik

Memajukan kegiatan pertanian Pertanian moden

Terima
Kasih