สมุดบันทึกโควิด

ကဗုိ စ္မတွ ္တမ္းစာအုပ္။ ။

လ႕ူ အခြင့္အေရးသငခ္ န္းစာ

ကိဗု စမ္ ွတတ္ မ္းစာအပု ္။ ။ လူ႕အခြင္အ့ ေရးသငခ္ နး္ စာ

မဲေဆာက္ျမိဳ႕နယ္ တာခ့ ရငုိ ္ရိွ ေရႊ႕ေျပာင္းေက်ာင္းမေွ ရႊ႕ေျပာငး္ ကေလး

မ်ားေရးသားစုစညး္ ခ်က္
တည္းျဖတ။္ ။ Friends Without Borders Foundation

ထငို ္းမွ ျမန္မာ ဘာသာျပန။္ ။ ယိင္းဟမု ္

တညး္ ျဖတ။္ ။ ေအာင္ႏငုိ ္
ရုပ္ပ။ံု ။ Jakkrapan Sriwichai
စာအပု ္ပံစု ံ။ ။ Mayim Studio
ပံုႏပိွ ္ထုတေ္ ၀ျခင္း။ ။ Friends Without Borders Foundation

ပႏုံ ပွိ ထ္ ုတေ္ ၀သည့္ေနရာ။ ။

စာအုပေ္ ရ ၃၀၀ အုပ္

၂၀၂၁

ကဗို စမ္ တွ တ္ မး္ စာအုပ္
မဲေဆာကျ္ မဳိ ႕နယ္ တာ့ခရုငိ ္
ေရ႔ႊေျပာင္းေက်ာင္းရွိ ေရႊ႕ေျပာင္းကေလးမ်ားမွ
လအ႔ူ ခြင့္အေရး သင္ခနး္ စာအတြက္
ဖလယွ မ္ ႈမ်ား

ေမတၱာ သငၾ္ ကားေရး စင္တာ
ေက်ာငး္ အုပ္ ဆရာမၾကီး ေဒၚသနး္ သနး္ နွင့္
ကိုဗစ-္ ၁၉ ေၾကာင့္ အသက္ ဆံုးရႈးံ သြားခဲ့ေသာ

ျမန္မာ ေရႊ႔ေျပာင္းအလပု သ္ မားမ်ားကို
ရည္စူးသည။္

4

ထုငိ း္ အလပု သ္ မားႏငွ ္ ေ့ ရႊ႕ေျပာင္းအလပု သ္ မားမ်ား ေက်းလကေ္ ဒသသု႕ိ ျပန္လာျခငး္

5

ကဗို စ္မွတ္တမ္းစာအုပ္ ျဖစေ္ ပၚလာပုံ

၂၀၁၉ ခနု စွ ္ ဒဇီ ငဘ္ ာလ ၃၁ ရက္ေန႕တြင္ တရတု ္အစိုးရမွ အဆတု ္ေရာင္ေရာဂါ
ျဖစ္သည့္ ကိုဗစ္ ၁၉ အေၾကာင္းကုိ အစီရငခ္ ံစာထုတ္ျပနခ္ ဲ့ၿပီး ၂၀၂၀ ခုနွစ္ ဇန္န၀ါရလီ
၂၂ ရကေ္ န႕တြင္ ထုငိ း္ ႏိငု ္ငအံ တြင္း ကးူ စကခ္ ရံ ေသာ ပထမဆုံးလူနာကို ေတြ႔ရိွခဲသ့ ည္။
ကးူ စကလ္ နူ ာအေရအတြက္ တုိးျမွင့္လာေသာေၾကာင့္ ၂၀၂၀ ခႏု ွစ္ မတ္လ ၁၇ ရက္ေန႕
တြင္ ထိငု း္ အစုိးရမွ ထုိင္းႏိုငင္ ံတ၀ွမ္းလံးု ရွိ ပညာေရးဌာနမ်ားကို ပတိ ္လကို ္ေၾကာင္း
ေၾကညာလုိက္ျပီး အြန္လိုငး္ သင္ၾကားမႈစနစ္ျဖင့္ အစားထုး္ိ မမႈ ်ား ျပဳလပု ္ခဲ့သည္။
မည္သ႔ုပိ ငျ္ ဖစေ္ စ စာသငေ္ က်ာငး္ ႏွင့္ ကေလးငယ္အမ်ားစသု ည္ ပစညၥ ္းကိရယိ ာ ႏွင့္
အငတ္ ာနက္မရွိေသာေၾကာင့္ အြနလ္ ငို း္ သငၾ္ ကားမႈစနစ္ကို လကလ္ မွ ္းမမီႏငုိ ခ္ ဲ့ၾကပါ။

ထိအု ခ်နိ မ္ ွစ၍ ယခလု က္ရွိ (၂၀၂၁ ခနု စွ ္ ဇူလိုင္လ) အထိ ထငုိ း္ ႏိငု ္ငံအတြင္း ကုိဗစ္
ေရာဂါျပနပ႔္ ြားႏနႈ း္ တးို ျမင္ခ့ ဲျ့ ပီး ေနာက္တစ္ၾကမိ ျ္ ပနလ္ ည္ျပင္းထန္မႈ မရိွခင္ ယာယျီ ငမိ ္
သက္သြားေသာ အေျခအေနမ်ဳိ းလည္း ေတြ႔ျမငေ္ နရပါသည။္ ေရာဂါကးူ စကမ္ ျႈ ဖစတ္ ုိငး္
အစးုိ ရမွ သက္ဆုငိ ္ရာေဒသရိလွ ုပ္ငနး္ မ်ားကို အလုပပ္ ိတ္လုိက္ေၾကာငး္ ေၾကညာေလ့
ရပိွ ါသည္။ ဘနေ္ ကာက္ႏငွ ့္ နးီ စပ္ရာခရိုငမ္ ်ားတြင္ လုပင္ န္းမ်ား ပတိ မ္ ိန႔္ ထုတ္လကို ္ျခင္း
ေၾကာင့္ အလပု သ္ မားမ်ားအလပု ္ျပဳတျ္ ပးီ ဇာတိေျမသျ႔ုိ ပနၾ္ ကျခင္း သမို႔ ဟုတ္ နယစ္ ပ္
ေဒသသုိ႔ခရးီ ထြက္ျခငး္ မ်ားေၾကာင့္ ေရာဂါကူးစကျ္ ပန္႔ပြားႏနႈ ္းကုိ ပမုိ တို ုိးျမင္ေ့ စခဲပ့ ါသည။္
ထအ႔ုိ ျပင္ ကဗုိ စေ္ ရာဂါကးူ စက္ျပနပ္႔ ြားမႈ ကာကြယသ္ ည့္ လုပ္ေဆာငခ္ ်ကမ္ ်ားသည္လညး္
စးီ ပြားေရးအေပၚ ဆိးု ရြားစြာအက်ိဳးသက္ေရာကမ္ မႈ ်ား ရေွိ စပါသည။္ ထုိငး္ ႏုငိ င္ ံသားႏငွ ့္
ေရႊ႕ေျပာင္း အလပု သ္ မားမ်ားကို ခက္ခဲ၍ ငတ္မြတ္ေခါင္းပါးေသာ အေျခအေနသုိ႔ေရာက္ရွိ
ေစပါသည။္ ထုိင္းႏုိင္ငံတြင္ ျမန္မာႏိငု ္ငံမွ တရား၀ငစ္ ာရငး္ သြင္းထားေသာ ေရႊ႕ေျပာင္း
အလုပ္သမားေပါင္း အေယာက္ ၁.၆ သန္းအျပင္ (၂၀၂၀ ခုႏွစ္ မတ္လ) တာခ့ ရငုိ မ္ ွ
အလပု ္သမားမ်ား ၅ ေသာင္းေက်ာ္ရွျိ ပးီ အေထာကအ္ ထားမဲေ့ သာသမူ ်ား သုိ႔မဟတု ္
လကမ္ ွတမ္ ရိေွ သာသမူ ်ား အပါအ၀ငဆ္ ိလု ်ွ င္ ျမနမ္ ာႏိုငင္ မံ အွ လပု ္သမား စုစေု ပါင္း ၂
သနး္ ရိႏွ ုိငပ္ ါသည။္

6

ျပးီ ခဲေ့ သာ အခ်နိ က္ ာလမ်ားတြင္ ထငို း္ စးီ ပြားေရးလပု ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ထိုင္းေက်ာင္းမ်ား
ပိတ္ျခင္း - ဖြငျ့္ ခငး္ ရိခွ ဲေ့ သာ္လညး္ တာ့ခရငို ္ မဲေဆာက္ျမဳိ ႕နယ္ အတြငး္ ရိွ ေရႊ႕ေျပာငး္
ေက်ာင္းမ်ားမွာမူ ေရာဂါကးူ စကျ္ ပနပ႔္ ြားမႈ ကာလမ်ားအတြက္ လမး္ ဖြင္ေ့ ပးေသာ
အခြင့္အလမ္းမ်ား မရွိခဲဖ့ ူးပါ။ ၂၀၂၀ ခုႏွစ္ ပညာသငန္ စွ ္မွ လကရ္ အိွ ေျခအေနအထိ
Home-based learning အၾကံေပးျခငး္ အတေုိ ကာကအ္ ားျဖင့္ အဖြဲ႕လုိက္
ေတြ႕ဆေုံ ဆြးေႏြးျခငး္ ႏငွ ့္ ကယို တ္ ိုင္ေလ့လာသငယ္ ရူ န္ အမိ ္စာေပးျခငး္ သာ
ျဖစ္ေနခဲ့ပါသည္။ ဤသင္ယူမႈစနစ္သည္ ႏွစ္ခ်ီအခ်ိန္ၾကာျမွင့္ခဲ့ျပီး
မဲေဆာက္ေဒသရွိ ေရႊ႕ေျပာင္းကေလး ဦးေရ တစ္ေသာင္းေက်ာ္အေပၚ
ဥာဏ္ရည္ဖြျံ႔ ဖိဳးတးို တက္မႈႏႈနး္ ကုိ ထခိ ိုကေ္ စႏိုင္ျပးီ ၇၀% မွာေရႊ႕ေျပာငး္ ေက်ာငး္ ၄၇
ေက်ာင္းမွ ကေလးငယ္မ်ားျဖစပ္ ါသည။္ (၂၀၂၀ ခႏု ွစ္ မတ္လ)

၂၀၂၁ ခုႏစွ ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁ ရကေ္ န႔ ျမနမ္ ာႏငို ္ငစံ စ္အာဏာသမိ ္းျခ

င္းသည္ ကုဗိ စ္ေရာဂါ အေျခအေနကို ပိုမိုဆးို ရြားေစေသာ အက်ပ္အတည္းကို

ျဖစ္ေပၚေစပါသည္။ ျမနမ္ ာစစတ္ ပ္ သည္ စစ္အာဏာသိမ္းမအႈ ေပၚ ဆန႔က္ ်င္ဆႏျၵ ပသူ

မ်ားကုႏိ ွိမ္နင္းခဲျ့ ပီး တိုင္းရင္းသား ျပည္နယမ္ ်ားတြငလ္ ညး္ ျပငး္ ထနေ္ သာတိကု ပ္ ြဲမ်ား

ျဖစ္ေပၚေစေသာေၾကာင့္ ႏုိငင္ ေံ ရး၊ စစေ္ ဘးဒကု ၡႏငွ ့္ စးီ ပြားေရးအက်ပအ္ တည္းမ်ားမွ

လြတ္ေျမာကေ္ စရန္အတြက္ လအူ မ်ားအျပား ထိုင္းႏငို ္ငသံ ႔ို ထြကေ္ ျပးလာခဲ့ၾကသည။္

ထိုင္းႏုငိ င္ ံအေနျဖင့္ ကိဗု စေ္ ရာဂါကာကြယရ္ န္ လုပ္ေဆာင္မအႈ ေနျဖင့္

နယ္စပ္ျဖတေ္ က်ာ္မကႈ ို တင္းၾကပ္ထားဆဲ ကာလျဖစသ္ ည္။ ယခႏု ွစ္လယ္ပုိင္းအထိ

ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ထငုိ ္းႏိုင္ငံမွ ႏငို ္ငေံ ရးႏွင့္ ျပႆနာစီမခံ န႔္ခြဲေရး မွားယြငး္ မႈမ်ားေၾကာင့္

ႏွစႏ္ ိုင္ငံလုးံ ကူးစက္ေရာဂါအေျခအေန အက်ပ္အတညး္ ျဖစေ္ စခဲပ့ ါသည္။

ဤအခ်ိနအ္ ေတာအတြင္းတြင္ ေရႊ႕ေျပာငး္ ေက်ာင္းသးုံ ေက်ာငး္ ျဖစ္ေသာ
ဆာသူးေလေက်ာငး္ (Has Too Lei )၊ ဆာတေု ဂၚေက်ာင္း (Hsa Too Kaw)
ႏွင့္ လညွ း္ ဘီးေက်ာင္း (Hle Be) မွ အလယတ္ န္းႏငွ ့္အထကတ္ န္းရွိ
ေရႊ႕ေျပာငး္ ေက်ာင္းသား ၆၃ ေယာက္သည္ လူငယ္မ်ားလြတ္လပစ္ ြာထုတေ္ ဖာ္ေျပာ
ဆိခု ြင္က့ ိုျမွငတ့္ ငရ္ န္ႏငွ ့္ ေရ႕ႊ ေျပာင္း ေက်ာငး္ မ်ားအတြက္ လ႕ူ အခြင့အ္ ေရးဆုငိ ရ္ ာ
စာအပု မ္ ်ား ထုတ္လပု ရ္ နအ္ တြက္ “ကုိဗစ္ ၁၉ မွတ္တမး္ ” ေဆာငး္ ပါး ျပဳိ င္ပြဲတြင္
ပါ၀င္ယဥွ ္ျပိဳငခ္ ဲ့သည္။ ဤ စာအပု ္အတြင္း ေရြးခ်ယထ္ ားေသာေဆာငး္ ပါးမ်ားသည္
ေက်ာငး္ သားမ်ား စဥး္ စား ေစရန္၊ ေမးခြန္းထုတ္ေစရန္ႏွင့္ လူ႕အခြင့္အေရးကို
နားလည္ေစရန္ျဖစ္ျပီး ေရွ႕ဆက္လ႕ူ အခြငအ့္ ေရးတိုကပ္ ြဲ၀င္ ရနအ္ တြက္ ရပ္ရြာႏငွ ့္

7

UDHR “လြတ္လပစ္ ြာ
အပဒုိ ္ ၁၉ ထတု ္ေဖာေ္ ျပာဆိုခြငႏ့္ ွင့္
သတင္းအခ်ကအ္ လက္
ရယူပငို ္ခြင္”့

မမိ ိထင္ျမငယ္ ဆူ ခ်ကမ္ ်ားသည္ သတူ စပ္ ါး အခြငအ့္ ေရး
အေပၚ ခ်ဳိ းေဖာက္မမႈ ရွိပါက မမိ စိ ဥ္းစားခ်က္ သိ႔မု ဟတု ္
မိမိခစံ ားခ်က္မ်ားကုိ ထုတေ္ ဖာ္ ေျပာဆိခု ြင့္ ရသွိ ည။္ ထအုိ႔ ျပင္
သတငး္ အခ်က္အလကမ္ ်ားကုိလည္း လကခ္ ရံ ရိွပုငိ ္ခြင့္ ရိသွ ည္။
အထးူ သျဖင့္ မိမႏိ ငွ ့္သကဆ္ ငုိ ္ေသာ အခ်ကအ္ လက္မ်ား
ပါ၀ငသ္ ည္။

UDHR “ယဥ္ေက်းမဆႈ ုိငရ္ ာ
အပုိဒ္ ၂၇ အခြင့္အေရးႏွင့္
ပညာေရးဆငို ရ္ ာ အခြင့္
အေရး”

မမိ ိယဥေ္ က်းမႈႏွငအ့္ ညီ လြတလ္ ပ္စြာ ေနထိုင္ပုိင္ခြင့္
ရွိသည္။ မမိ ိယဥေ္ က်းမႈ၊ အႏုပညာ၊ ဂီတ၊ စာေပ၊
သပိ ၸံႏွင့္ အႏပု ညာလကရ္ ာမ်ား၏ မူပိုင္မ်ားမွ
အက်ိဳးခံစားပငို ခ္ ြင့္ရသိွ ည္။ ကမာၻေပၚရိွ အျခားသမူ ်ား၏
စြမ္းေဆာငရ္ ညမ္ ်ားႏငွ ့္အတူ ေပ်ာရ္ ႊင္မမႈ ်ားလညး္
ပါ၀ငသ္ ည။္

8

(Universal Declaration of Human Rights
သ႕ို မဟတု ္ UDHR)

လသူ ားအားလးုံ သည္ တူညီေသာလြတလ္ ပမ္ ႏႈ ငွ ့္ လူအ႔ ခြင့္အေရး

မ်ားျဖင့္ ေမြးဖြားလာ ၾကသည္။


လအ႔ူ ခြင့္အေရးဆိုသည္မွာ မညသ္ ည့္ လမူ ်ိဳး၊ လိင္၊

ကးို ကြယသ္ ညဘ့္ ာသာ၊ ယဥေ္ က်းမႈ သ႔မို ဟုတ္ ေမြးဖြားရာႏုငိ ္ငံ နွင့္

မသက္ဆုငိ ပ္ ဲ ေမြးကတညး္ က ပါလာေသာ အခြငအ့္ ေရးျဖစ္သည္။


ႏုငိ င္ ံေတာအ္ စိုးရ သုမိ႔ ဟတု ္ အျခားေသာသမူ ွ မမိ အိ

ခြင့္အေရးမ်ားကုိ ေလးစားသည္ ျဖစေ္ စ မေလးစားသည္ ျဖစေ္ စ၊

မမိ အိ ခြင့အ္ ေရးမ်ားကုိ ကာကြယ္မႈေပးသည္ ျဖစေ္ စ မေပးသညျ္ ဖစေ္ စ၊

မိမအိ ခြင့္အေရးကုိ ခ်ိဳးေဖာက္သည္ျဖစေ္ စ မခ်ဳိးေဖာကသ္ ည္ျဖစ္ေစ၊ မိ

မိအခြငအ့္ ေရးကုအိ သံုးျပဳႏငို ္သည္ျဖစေ္ စ အသံုးမျပဳနိုင္သညျ္ ဖစေ္ စ၊

မိမိတအုိ႔ ားလုးံ တြင္ သကဆ္ ိုင္ရာအခြင့္အေရးမ်ားရိၾွ ကသည။္


မမိ မိ ညသ္ ည့္ ေနရာတြင္ ေမြးဖြားသညျ္ ဖစ္ေစ

မမိ ိအခြင့္အေရးကို လုယူသြားျခငး္ သိမု႔ ဟုတ္ ယလူ ာေပးျခငး္ မ်ဳိး

လပု ေ္ ဆာငေ္ ပးႏုိင္မည္မဟုတ္ပါ။


ထေ႔ို ၾကာင့္လူ႔အခြင့္အေရးတုိကပ္ ြဲသည္ မမိ တိ ိအ႔ု ား

အခြငအ့္ ေရး ေပးအပရ္ န္ ေတာင္းဆိုေနျခငး္ မဟုတပ္ ါ။ သုေ႔ိ သာ္

ျပည္သလူ ူထုအတြက္ ၎အခြငအ့္ ေရးကုိ ေစာင့္ေရွာက္ရန္ႏငွ ့္

၀န္ေဆာငမ္ မႈ ်ားေပးရန္ အာဏာရိေွ သာသူမ်ားျဖစ္သည့္ အစုးိ ရ

ဌာနမ်ားႏွင့္ အျခားေသာသမူ ်ားက မိမိအခြငအ့္ ေရးမ်ားကုိ

ေလးစားျခငး္ ၊ ကာကြယေ္ ပးျခငး္ ၊ ေထာကပ္ ့ေံ ပးျခင္းႏွင့္

တနု ျ႔္ ပန္ေပးျခငး္ မ်ားအတြက္ အတည္ျပဳေပးရန္ ျဖစ္သည။္

မမိ ိအခြငအ့္ ေရးမ်ားကို ခ်ိဳးေဖာကရ္ နမ္ ဟတု ပ္ ါ။

လူသားတစ္ဦးအေနျဖင့္ မိမိတြင္ လ႕ူ အခြင့္အေရးရိသွ ည။္

9

လသူ ားအားလးံု သည္ လြတလ္ ပျ္ ပးီ
တနး္ တညူ မီ ွ်မႈႏွင့္အတေူ မြး
ဖြားလာျခငး္

UDHR လူသားတိငု း္ တြင္
အပဒုိ ္ ၁ လူ႕တန္ဖုးိ ႏငွ ့္ လူ႕အခြင္အ့ ေရး
တနး္ တူ (equal)
“လြတ္လပ္မႏႈ ငွ ့္ ရိွၾကသည။္ အေကာင္း
တနး္ တညူ မီ ်ွ မႈ အဆုးိ ခြဲျခားတတ္ေသာ
နိယာမ” လသူ ားမ်ား ျဖစေ္ သာေၾကာင့္

10

၁၉၄၈ ခုႏစွ ္ ဒီဇငဘ္ ာလ ၁၀ ရက္ေန႕ ကုလသမဂၢအေထြေထြညီလာခံမွ ခ်မတွ ္ထားသည့္
UDHR တြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ အေျခခမံ မူ ်ားအေပၚ အမျွီ ပဳ၍ လ႕ူ အခြငအ့္ ေရးမ်ားကုိ
ႏုငိ င္ ံတကာဥပေဒမ်ားတြင္ အသိအမွတျ္ ပဳထားျပီး ဒီဇင္ဘာလ ၁၀ ရကေ္ န႔တုငိ ္းကို
ႏွစစ္ ဥလ္ ူ႕အခြငအ့္ ေရးေနအ႔ ျဖစ္ သတမ္ ွတ္ၾကသည။္

UDHR တြင္ေဖာ္ျပထားေသာလ႔အူ ခြင့အ္ ေရးမ်ားကို ခြဲျခားထား၍မရႏငို ္ပါ။

အခြငအ့္ ေရး တစ္ခုကကုိ ာကြယ္မႈေပးလုိကျ္ ခင္းသည္ အျခားအခြင္အ့ ေရးတစ္ခု

ကျို မငွ တ့္ ငေ္ ပးရာ ေရာကျ္ ပးီ သတ္မွတ္ခ်က္ သိ႔မု ဟတု ္ ခ်ဳိ းေဖာက္ခ်က္မ်ားသည္လည္း

အျခားအခငြ အ့္ ေရး တစခ္ အု ေပၚ အက်ဳိးသကေ္ ရာကမ္ ရႈ ေိွ စႏငုိ ေ္ သာေၾကာင့္

ျဖစ္သည္။ အခြင့အ္ ေရးမ်ားကုိ တစခ္ ခု ်ငး္ စခီ ြဲျခားထား၍မရႏိုငေ္ သာေၾကာင့္

မညသ္ ညအ့္ ခြငအ့္ ေရးမွ ပုမိ ို၍အေရးၾကီး သညဟ္ ုသတ္မတွ ၍္ မရႏုငိ ပ္ ါ။

ဤစာအပု ္တြင္ မိမိသူငယ္ခ်ငး္ မ်ား အေၾကာငး္ မ်ားမွ

အခြင့အ္ ေရးမ်ားႏငွ ့္ဆက္စပမ္ ႈ သမု႔ိ ဟုတ္ ဆန႕္ က်င္မ၊ႈ မမိ အိ ခြငအ့္ ေရးမ်ားအေပၚ

ရေုိ သေလးစားမႈ သ႔ုမိ ဟုတ္ ခ်ဳိ းေဖာကခ္ ရံ မႈ မ်ားႏငွ ့္ အကယ္၍ အခြင့္အေရးမ်ားကုိ

အျပည့အ္ ၀ခစံ ားႏုငိ ္ရန္အတြက္ အစုးိ ရဌာနမ်ားႏွင့္ ျပည္သူလထူ ု၏အခန္းက႑

စသညမ္ ်ားကို ေက်ာငး္ သားမ်ား ဖလွယႏ္ ငို ္ရန၊္ ေမးခြနး္ ထတု ရ္ န၊္

ပူးေပါင္းေဆြးေႏြးရနအ္ တြက္ UDHR မအွ ခ်ကမ္ ်ားကို ထည္သ့ ြင္းျဖညစ့္ ြကထ္ ားသည္။

11

ဆလ၀ညွ ါေး္ ဟဘမးီ ောက၏်ာကင္းုိဗမစွ ၇္မွတတတ္ နး္ ေမကး္ ်ာငး္ သူ

ကဒပသမအကတထုကတိီးခဗုိ တူေ်ကပမ၊စေၡလ္ဖ္တတဘို႔ေ္ရန္ေေကိုရာဲ႔အနိုးမု႔ိ ရလယကာခသိ ၾ္ခဂေကဲ့ပာအ္္ခနါမာါပတဲရ့ပဲ႔ ကးလါစတပါတတယု ါေတပု ယတကယျမ္။္ခယွ္ာာူး။္ စးဥ့္။ကအကပရအမနုမာွတေ္ျပလော္ကဲေၾကနဖစဆဒပု႔ပ္်ႏနျ္ စခြးါျ့လ္တြာပာွာဲ႔ ရားကေငးတိတအသုိ႔မငခတ္ မ္ရေ္ ါဲအ့ေ္ေငူေွာပနစတမး္ တစါခရ္ျဘခလညေ်တြိနာြဆူးရးည္မ။လရး္ ဲ့အာနီမာွ ေိွ ဂး္ဲ႕ွာိုအျနပါျတပလပခငပနါ်္ေကစပတ္ ္႔ပကကသခ္ုကိ ြာခ္ဲ့်း္ေနိ ်ၿးမ်ပ္ဆငတဆတ္ တီဆ္းကအံသယးည႔မုိတုိ ုနလြာအိသ။္္း္ေးမာေပစပု နယွာာခကစ်္ျပးးပဲ႔ ႏစ်ညၥး္ကဲဳတလဗိုႈနု စ္းး္ေို ေေခ္ပုအရက္ ဟတတဲ့ပ္ငပမိ ါနအာါတာတြလြလင္လ္းဂေရာွ ယ်ယညယညတးမမခာွး္္။္။၊း္။္္းြ
ေစ်းလညး္ အရမး္ ႀကီးပါတယ္။
တေျျရပမပိွပငနေ္ တါပ္မ္ဘတပာံနဘူးညြ။ဲ႕ေထအာာကအသေေပရျ်ခဖာ္တားငာနရေးး္ုိးဲအ႔ပကပဖထ္လစြငေ်ာညၥ့္တမကငာကပး္း္ဲ့အ္ါတေေခတေတတ်ယနိစကေ္်ြျားဖ္။ပရ့ ကတ္စေို ာဥပ္ ကပပ်ယမါတးမျကပေ္ ဆ္ာယီးတနု ကေို ္က္။၀ာပ့ယ်မကမ်စအအယ္ရရ်မပတိေတ့္ ါဖထတထ္အြကနိငုယဲ႔အငိုတ္း္ ္းဘ္။စေြကာေမာအပကအသ္ တုံမပု တာွနာစ္၊ေရလ္ ျ္ ြကခဆခပာညဲတစ္ ္းာာသေ္ ္း၊ံအကနူေောပုပတုနဘေ္ုိကက္ (တြဆာေဆ္ ပ်ခစြကီမငၚရမံ )ာွ ္၊ိ ုိ
ပိကု ္ဆသံ ြားေခ်း ရပါတယ္။
ဆဘအိတုြနူး။လ္ ာ ကငို သေး္ စက်ရိမနပတ်စာါတင္နုိ႕ ္းဲ႕တယေေက္။ရကမႊ႕ေယဲေ်ာျပဆငဖ္ ာ္းြငငာမ္တ့ကး္တဲအ့္မကကွာခရႏ္ ေ်ွိတနိ ုငိ လ္မ္ခဲ့ ွာေဲ့ပးေေရါဘတတ႕ႊ ေူးြလာျ။ပ့ ာည၀ငနး္ း္ ေ္ထကကပမ်မစ်း္ ာေတၥညငတ္းိေု႔ေး္ ကြကကတိရလ်ြာဖယိ ငြငည္းမာခ့္ ေ္းသြငတ့္မhြာရးြမoရၾကရmဘိွလeပးူ-ါု႔ိ

base အစားထုိး သငၾ္ ကားေပးရပါတယ။္

12

home-based သင္ၾကားမႈ

13

Home-based ဆုတိ ာ ေက်ာငး္ မသြားရပါဘူး။ သငူ ယ္ခ်ငး္ အမိ ္မွာ လူစရု ပါတယ၊္
သမို႔ ဟုတ္ ဆရာစစီ ဥေ္ ပးတဲ့ေနရာမွာသြားျပီး ဆရာမွတစ္ဆင့္ ေလက့ ်င့္ခန္း
စာရြက္ ေတြကုိ အဖြဲ႔ထဲမွာေ၀ေပးပါတယ။္ လုပန္ ညး္ ေတြကုိရငွ း္ ျပေပးပါတယ္။
အရငလ္ ိတု စ္ေနကနု ္ မသင္ၾကားေပးႏိုင္ပါဘးူ ။ ဒါေၾကာင့္ ဘာမွသိပ္ မသင္ၾကား
လကုိ ရ္ ပါဘးူ ။ က်မ နားမလည္တဲ့ အရာေတြအမ်ားႀကီးရိွပါတယ္။

အခက္အခဲေတြကေတာ့ ဆရာကေနတစ္ဆင့္ ေက်ာက္သငပ္ နု း္ မာွ
မေရးျပႏိုင္တာရယ္ လုကိ မ္ တွ ဖ္ ႔ုိ မေစာင္ႏ့ ုငိ ္တာရယ္ေၾကာင့္ စာရြကစ္ ာတမ္း
အရမ္းကနု ပ္ ါတယ။္ စာရြက္ေတြကို မိတဴၲ ကူးၿပီးေ၀ေတာ့ မိတၲဴကးူ ခေတြ ဆရာကုိ
ျပနေ္ ပးရပါတယ။္ တစခ္ ါတစ္ေလ ဆရာကုိ မတိ ဴၲ ဖုးိ မေပးႏငုိ ခ္ ဲပ့ ါဘူး။ ဆရာကလည္း
နားလညေ္ ပးၿပးီ အမိ စ္ ာမတိ ၲဴေတြေပးပါတယ။္ ဒလီ သို င္ၾကားတဲစ့ နစမ္ ာွ မနု ဖ႔္ းုိ မရပါဘးူ ။
အေမမွာလညး္ မနု ႔ဖ္ ိးု ေပးဖိ႕ု ပိုကဆ္ ံ မရွိဘူးဆိုတာ က်မနားလည္ပါတယ။္
ဒလီ ုိအခ်ိန္မ်ဳိ းမွာ အသးုံ စရတိ ္ေတြကို သတိထားျပးီ သုးံ စြဲရပါတယ။္

အစမ္ ဆို ပုဆိ ိုးပါတယ္။ ျမနမ္ ာႏိုင္ငတံ ကသၠ ိလု ္မာွ ပညာျပန္သငဖ္ ႕ုိ အခြင့္
အလမ္း မရေိွ တာ့ လပု႔ိ ါ။ ကုဗိ စ္ ၁၉ ေၾကာင့္ တကၠသိလု ္၀င္ခြင့္စာေမးပြဲအတြက္
သြားမတက္ႏုငိ ခ္ ဲပ့ ါဘူး။ တကၠသလုိ ္လည္း ပိတ္ပါတယ။္ မိဘကလညး္ အလုပ္
သပိ ္မလပု ရ္ ေတာ့ အရငလ္ ုမိ ိသားစု ကို အျပည့္အ၀မေထာကပ္ ံႏ့ ိငု ခ္ ဲ့ပါဘးူ ။
အစမ္ လညး္ အလုပ္လပု ္ဖု႕ိ ဆးံု ျဖတလ္ ုကိ ပ္ ါတယ။္ အစ္မရဲ႕လစာလည္း မိသား
စုေထာက္ပ့စံ ရတိ အ္ တြက္ မလံေု လာကပ္ ါဘူး။

14

ကိဗု စ္ ၁၉ ကူးစက္ျပန္ပ႔ ြားမေႈ လ်ာ့နညး္ သြားေတာ့ အေဖလညး္ အလုပ္ေတြျပန္
လပု ္ကငို ္ရ ပါတယ္။ အရင၀္ င္ေငြေလာကေ္ တာ့ မရပါဘးူ ။ အျခားသေူ တြဆကီ
ေခ်းငွားရတုန္းပါပဲ။ ပဆုိ ိုးတာကေတာ့ အေမမာွ အစာအိမ္ေရာဂါေၾကာင့္
ဗကုိ ္နာလာပါတယ။္ ဆရာ၀နက္ ို လညး္ မၾကာခဏသြားျပရပါတယ္။ ေဆးဖိုး၀ါးခလညး္
မနဲေတာပ့ ါဘးူ ။ အေဖရွာလု႔ရိ သမွ် ပိုက္ဆေံ တြလညး္ အေမေ့ ဆးဖးုိ ၀ါးခထဲမွာ
အသံးု ျပဳရေတာ့ အေဖအလပု လ္ ပု ခ္ ြင့္ လကမ္ ွတသ္ က္တမး္ တးုိ ဖိ႔ု ပုကိ ဆ္ ံေတာင္
မက်နေ္ တာပ့ ါဘးူ ။

UDHR “တရားမဲ့ ဖမ္းဆီးျခင္း၊
ဖမး္ ဆီးခ်ဳပ္ေႏွာငျ္ ခငး္ မွ ခ်ဳပ္ေႏာွ င္ျခင္း
အပဒုိ ္ ၉ ကငး္ လြတခ္ ြင့”္ သ႔မုိ ဟတု ္
ျပနပ္ ုိ႔ျခငး္ သည္
ဥပေဒသတ္မတွ ခ္ ်က္
အေလ်ာကျ္ ဖစရ္ မည။္

တစ္ေနမ႔ ာွ အေဖက ရဲဖမး္ ခံရပါတယ။္ ရဲေတြကေျပာတယ္ အေဖရဲ႕လက္မွတ္

သက္တမး္ ကနု ္ေနျပီတဲ။့ အေဖေထာင္မက်ေအာင္ ပုကိ ္ဆံေတြေတာ္ေတာ္

ေပးလိကု ရ္ ပါတယ။္ အေမလညး္ နညး္ လမး္ ရွာၿပီး တစျ္ ခားသေူ တြဆမီ ွာ

အေဖအတြက္ ပိုက္ဆံသြားေခ်း ရပါတယ္။ ေနာက္ပငို ္းမွာ အေဖအလပု ္ေတြ

ပၿုိ ပီးထပလ္ ပု ္ကိငု ရ္ ပါတယ။္ ရလာတဲ့ပုိက္ဆံ ေတြလညး္ အေၾကြးဆပရ္ ပါတယ္။

UDHR “ျပစ္မႈကိသု က္ေသမျပႏုိငသ္ ေရြ႕ အျပစ္မ
အပဒို ္ ရွိေသာသအူ ျဖစ္ သတ္မွတခ္ ်က္ ႏငွ ့မ္ ်ွ တ၍
၁၀-၁၁ ဘက္မလိကု ္ေသာ တရားစီရငမ္ ႈကခုိ ံစားပငို ခ္ ြင”့္

တရားခကံ ုိ အျပစ္ရိွ သညဟ္ ုယူဆ၍ မရႏုငိ ္ပါ။ တရားရးံု မွ လြတ္လပ္ မွ်တေသာ
တရားစရီ ငခ္ ်က္ ခ်မတွ မ္ ွသာလွ်င္ အျပစရ္ သိွ ည္ဟု သတမ္ တွ ႏ္ ုငိ ပ္ ါသည္။
ျပစဒ္ ဏ္မ်ားသည္ တရားဥပေဒအတိုင္း ျဖစရ္ မည္။ အျခားေသာ ျပစ္ဒဏ္အမ်ိဳးအစား
သို႕မဟတု ္ ပိုမိၾု ကးီ ေလးေသာ ျပစဒ္ ဏ္မ်ဳိ း မျဖစေ္ စရ။ ဥပေဒမွ ျပဌာနး္ ထားျခငး္ မရေိွ သာ
ျပစဒ္ ဏ္မ်ားကို ခ်မတွ ျ္ ခငး္ မျပဳလပု ရ္ ပါ။

15

ရဲေတြေျပာၾကားခ်ကအ္ ရ အေဖရဲ႕လကမ္ ွတသ္ ကတ္ မ္းကနု ဆ္ ံုးသြားပါၿပီ

16

ကေဘရစကရတေဆရကေွိပ္ျပိွပုိဗတးူာစါုိက။ဲလ့တါးီစရုိိုငကတခြလ္င္ရိယု်နူယငရ္ယ္ပသစာကညပ္၁ပ္အါ္။တော။္ါ၉ါတမူတးတ်္းမစဆ်ယာတယရယးြအကပရေံုးကာ္။စုကိ႕ိုွိပ။္မတ။္တထရီောါရတဒငလဒဆ္လြကိွေြကအါကေ္ၾီျကပယတးပရံမုိေေႆ္ခ္ မွာွာတ။္တာဖကမယ့လဒနအရဲ့နြကုခ္ဲအ႔ကက့္လု႕ိာကသဲတကေၡေေအ််မို႕မကရ်မကဲ့မအုိတပာကတ်ကါ္ောအဆမိအု႔မိတသငိုပ႕ုိ္ေိသေ္ ္း၀းငမျထဘမစခ႔ုိမစလငး္ိသနာျ္ဲၾ့ရဟမခက္ ြကးးဆ္ညဲတနစွာာာတုစတးာုး္ျေသပစးုံ္းဲ့သးးုိပကလရ္ီးပုဲ့အေူောအူေဲ ဒပမု႕ိဂတတရီထဆ်ကဟါလာကမကြလကြလကး္ကရုဗိုတပုဒးူ ေစာညစ္သုကလ္ည္ပုယိလ၀္ပက္ျဖၿို န္းပါြာၡပု္း့္း္း္ီး္
မပင္ပန္းေစခ်ငေ္ တာ့ပါဘးူ ။

17

စာရြာေဟ့သား၏ ကုိဗစမ္ ွတတ္ မ္း
ဆာတေု ဂၚ ေက်ာငး္ မွ ၇ တနး္ ေက်ာင္းသား

မသိ ားစု၀ငအ္ ားလးံု ၇ ေယာကရ္ ပိွ ါတယ္။ အေဖ၊ အေမနဲ႔ ေမာငႏ္ ွမ ၅ ေယာက။္ ကိုဗစ္
၁၉ ေရာဂါကူးစက္ျပနပ္႔ ြားကတည္းက အခက္အခဲမ်ိဳးစံု ေတြ႔ၾကဳံ ရပါတယ္။

က်ေနာအ့ စ္ကုကိ ေတာ့ စားေသာက္ဆငို ္မာွ အလုပ္လုပပ္ ါတယ။္

ဒါေပမယ့္ ၂၀၂၀ ခႏု စွ ္ မတ္လ - ေမလ အထိ ဆိငု က္ ုိ ၃ လပိတထ္ ားတာေၾကာင့္

သူ၀ငေ္ ငြမရွိပါဘးူ ။ အလပု ္ ပ်ကတ္ ဲ့အခ်ိန္မွာ အဲဒ့ ရီ က္အတြက္ လုပအ္ ားခမရပါဘးူ ။

အလပု ္နားလညး္ လစာရေသးတဲ့ အစးုိ ရဌာန လခစားေတြနဲ႕ ကြာပါတယ္။

အစ္ကုမိ ာွ ၀ငေ္ ငြမရေိွ တာ့ေပမယ့္ အသုံး စရတိ ေ္ တြေတာ့ ရေွိ နပါေသးတယ္။

သူရ႔ ဲ႕ ဗီဇာသကတ္ မး္ တိုးဖအ႔ို တြက္ ပိကု ဆ္ ံေတြသုးံ ေနရပါတယ္။ ေမလ ၂၀၂၀

ခႏု စွ ေ္ နာကပ္ ငုိ း္ ကစတင္ၿပးီ ေတာ့ အစ္ကိုအလုပျ္ ပန္ဆင္း ပါတယ။္ မၾကာလကုိ ္ပါဘူး။

ေရာဂါေနာကတ္ စ္ႀကမိ ျ္ ပန႔ပ္ ြားေတာ့ ဆိငု ္ထပပ္ ိတလ္ ိုကရ္ ပါတယ။္

UDHR “အလ“အုပလလ္ ုပုပလ္ ္ခြငုပ့္”္ခြင့္”
အပုဒိ ္ ၂၃

ဆႏၵအေလ်ာက္ လပု င္ နး္ မ်ားကုိ
လပု ္ပိုင္ခြငရ့္ ွိသည္။ အလုပ္လကမ္ ဲ့ သမ႔ို ဟတု ္
အလပု ္ရွာမရခဲ့ပါက အစးုိ ရဌာနမွ ကညူ ီ
ေထာက္ပံေ့ ပးရန္ လိုအပသ္ ညအ့္ ျပင္
အလပု သ္ မားသမဂၢတြင္ ပူးေပါင္း ပါ၀င္ခြင္ႏ့ ငွ ့္
မမိ ိအခြငအ့္ ေရး ေတာငး္ ဆပို ုငိ ခ္ ြငရ့္ ိွသည။္

18

ဆငုိ ပ္ တိ တ္ ဲ့အခ်ိန္ က်ေနာအ့ စက္ ိုအလပု န္ ားရပါတယ္

19

က်ေနာအ့ စက္ ုနိ ဲ႕ အစ္မ ေတြၾ႔ ကံဳရတဲ့ အခကအ္ ခဲကေတာ့ သတူ ႔ုအိ တြက္
အဆိးု ရြားဆုးံ လ႕ို သတမ္ ွတ္ႏုိင္ပါတယ။္ အစမ္ ၾကးီ ကေတာ့ အိမန္ ဲေ႔ ၀းတဲ့ေနရာမွာ
အိမေ္ ဖာန္ ဲက႔ ေလးထိနး္ သြားလပု ပ္ ါတယ္။ အလုပ္ရငွ ္က သေဘာထားေကာင္းၿပးီ
မသိ ားစ၀ု ငလ္ ို ဆကဆ္ ံတယ္လ႔ုိ အစမ္ ေျပာျပပါတယ။္ လစာတစ္လကုိ ၃၀၀၀
ဘတရ္ ျပးီ အမိ ္ကို ၂၀၀၀ ဘတ္ပုိပ႔ ါတယ။္ ၿပီးေတာ့ ၃ လတစ္ၾကိမ္ ဗီဇာတုးိ ဖု႕ိ အတြက္
သိမ္းထားတယ္။ အရငခ္ ်ိန္ဆုိရင္ တစ္လ တစ္ၾကမိ ္ အိမျ္ ပနလ္ ည္ၾကပါတယ။္ ကဗုိ စ္
၁၉ ျပန္ပ႔ ြားေတာ့ အိမျ္ ပန္မလာရေတာ့ပါဘးူ ။ ေနာကဆ္ းုံ တစၾ္ ကိမ္ ျပန္ဆုံခဲတ့ ာ
ၿပီးခဲတ့ ဲ့ ဒဇီ င္ဘာလတနု း္ ကျဖစပ္ ါတယ။္

UDHR “ฃအလုပလ္ ုပ္ခြင့္
အပုိဒ္ ၂၃ (အဆက္)”
(အဆက္)
ေဘးကငး္ လျုံ ခဳံ ျပီး ဥပေဒသတ္မတွ ္ ခ်က္အတိုင္း
သင္ေ့ လ်ာတ္ ဲ့ လပု အ္ ားခအတြက္ အလုပလ္ ပု ္ခြင့္ရွိ
ပါသည္။ (ဘန္ေကာကလ္ ုပအ္ ားခ အနည္းဆးံု ၃၃၁
ဘတ္/ရက၊္ တာ့ခရိုင္ အနညး္ ဆံးု ၃၁၅ ဘတ္/ရက္
၂၀၂၁ ခႏု စွ ္) တညူ ီေသာ အလပု ္လပု က္ ုိင္သူမ်ားသည္
က်ား/မ သ႔ုမိ ဟတု ္ ႏုငိ င္ ံသားမခြဲျခားပဲ တန္းတလူ ုပ္အားခ
ရပိုငခ္ ြင့္ ရိသွ ည္။

က်ေနာအ့ စ္မ ေနာကတ္ စေ္ ယာက္ကေတာ့ အိမ္ေဖာ္အလုပ္ လုပ္ကငို ္
ပါတယ။္ သန္႔ရငွ ္း ေရးလပု ္ၿပီး ကေလးထိန္းပါတယ္။ ၂၀၂၀ ခႏု ွစ္ မတ္လမွာ
အလုပ္ရငွ ္က ပငလ္ ယက္ မ္းေျခ သြားလည္ရာမွ ကေလးပါ ပါသြားတဲ့ အတြက္ အမက
ကေလးထိန္းဖုိ႔ လိုက္သြားရပါတယ။္ ကိုဗစ္ ၁၉ ေရာဂါျပန႔ပ္ ြားေတာ့ ခရုငိ ္ေတြကို
ေလာေ့ ဒါငး္ ခ်ပါတယ။္ အလုပ္ရငွ မ္ သိ ားစနု ဲ႔ က်ေနာအ့ စမ္ ဆရုိ င္ ပင္လယက္ မး္ ေျခမွာ
၃ လ ေနခဲ့ရပါတယ္။ ဇြန္လမွာမွ ျပန္လာလို႔ ရခဲပ့ ါတယ။္

20

ေဖတကအျအအပဖညအတုနညစစစ်ိမ္းဆေခမီ သ္ပြက္ခ္က္နနာကုေါတငါသးီတာုံးလခိဖုအုိပ္ေတ္်ေ်ယတငါငျစတးပနစကး္႔အုိၾ္္ေကပော။္ၿ္မ္ ပယလ္နါတေတေမိးီ ာဲ႔အတတမ္္။အးလကြေယွာသစရာြအကၿေမည်က့္္။ေးနိပဲတၿ်နမေျး္ ္သပိအု ာဲနမီး္ ာေေ္းစႏလ(တ္ ကဘမ္hဒာွ ကအေoေီလိကု ုိ႔မ်အာmာတခိဗုိသမေငိုအန္ါငeစငကမး္ြ ာ-ေး္ာ္ေ္တစကစbကးဆ်ရစပ္ကaညာာအိုကုsါ်ဘငာနဂeိုန္းင့္သကိမdါေဲအ႔မူး္မအ။္မတတကုးံ ွာေ္ ပစႈ ကတပါ္မာပူးတပၚ့ုိဗတ္ပlကကူတါeဘေစယါတa႕ိုေရ္ိစူအrူး၁။္နnာ။ေၥယ၉ဂမိပiတnါ္မါ။္ကတgေအွာြ )အရသျာယပမျာကပနမိ်လာတဂင။္ ္လ္ျးပါြယေပထ္ ပုငနသါလာ္ကး္္တ္လြကေောတာနအူပဲသ့ာအအ္တမၾကါေတမိြဖာွ ာတနတိငုစတ္တးပယတျး္းိုဖမလါငြကၿပြငဖ္ငွား္။္ာ။ီ္း႔ို့္ု႔ိ္
ကက၂ေေကအသအလေကတဆအ တယယဗုိိဗု မုဗိဦမိတူာဗုိစျပပစစြ႕ာ်စးတ္နိဳာရစး္ခကျ္ င္ကကပက္သု႕ိ္ကးီကပ္ကထါခတ္ထာုငိ ိုါးူ္န်ူးတာငာ္းအ္ရတကာငဗတးစြကဲ႕က္းငက္ပတစယေ္လယ၂္ုဗိယါ္က္ရြယတကကလြယစစ္။ငပုသလ္ ေလ္္ေေ္းူဒ္ဖယာ်လ္္ေတဖ္ မယခးယါိုမ႔ို႔ေ့ုိ႕ေနို႔ု႕ိဆတ။္ညဟၾယမာကကာာအအ္တကႏာငက္မစး္တုလ္သငာ်ွာ္းသေရွာကခိ႔ုရင္ေ္းက္ေနမၿ္႔ုိံသပငပ့္အခပိ၀တာရ္္းထီး္္ကတါကည္နငုံမယထစအာ္ထ္း၀ာွငရာြကငစာိယုအ့ ျငနးေ္ဖပယေး္ညထမၾက္ခထ္နအထ္စက္ဘလပအ္ း္ ဲက့္ပၾေ္ေ္းုးိကးၿလပပမဲကြက၀ပါပုပတနတါ္ုိေး္ဟးီတခူက္ပၾေကုပထ္ဟြက်ယါလတနိတအထ္ထတာယေ္တဲကအာုိ္။နေူအြလယြကာဂပ္။ဒတုငိးရုိပ်္ရပယေီတပု္။္းတ္ငါတပေလတါၾြလကတျ္ကပ္လန္အါတစတဲ့ နစာကယဲ႕ညႀ္ုဗိယာကုိခ္ပိမအရ္ာယငစ့နါ္နယုိ္။က္းတ္။ပ္းမိမ္ စၾ႔္ပးီကကလ။္ံုမေ္လခမ္္အ္မါယတွန၁တ်ဟငတတာူးကွာြယစထ္၉ပး္း္။ယၿအာပကုိအခူစကေ္အ၀က့္ကးီမ်္ကဆနိ္။စနမဒႏ္ ကယဟိမလ္ေေူမ္ျ္္ထီအ်ငုိမဒဳိယုိး္ျးပယတကရသပ္ငူးလ္ုတစီ ာတမနမပါ္ေ့အ္ကတတာာုိလ်လ္ား္ါဳိ႔သို္ပနတးကပ့ယးသပါရ္ုိငယတဘညါာ၂ဘတူူခယမံု္းက္္လရာၿ-ပ၂်။္ားူာွိန၃း္းငူး။ု႔ိ ္။ီး။ိုိ႔ု္ ္

21

၀နထ္ မ္းမ်ားရပက္ ြကတ္ ြင္ကုဗိ စ္ပုးိ စစ္ေဆးျခငး္

22

၀န္ထမး္ မွက်ေနာတ္ ႔ိအု ားလံးု ရဲ႕ ကယို ္အပူခ်နိ က္ ုိတငို ္းပါတယ္။ ပံုမနွ ္ျဖစေ္ သာ္
ျငားလည္း သစူ တိ မ္ ခ်ေသးပါဘးူ ။ အမိ ္နးီ ခ်င္းကို ၁၄ ရက္ ကြာလတင္း (Quarantine)
၀င္ဖ႔ုိ ေျပာပါတယ္။

ရပက္ ြက္ထဲကလေူ တြသိေတာ့ ဒီအစ္မကုိ ကိဗု စ္ျဖစ္တယ္လု႔ိ ေျပာၾကျပးီ
ေၾကာကလ္ န႕္ ၾကပါတယ္။ မဲေဆာကမ္ ာွ ကဗုိ စ္ ၁၉ ကးူ စကသ္ ေူ တြမ်ားပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ၁၄ ရက္ ေနာက္ပငို း္ အိမန္ းီ ခ်ငး္ အစ္မလဲ ကိဗု စ္မကူးပါဘးူ ။
က်န္းမာေရးလည္း ေကာင္းလာပါ တယ။္ က်ေနာတ္ ုိ႔လဲစတိ ေ္ အးရပါတယ။္

UDHR “ပဂု ဳိၢ လ္ေရး
အပုဒိ ္ ၁၂ လြတ္လပခ္ ြင့္”

မိမိဂုဏသ္ တငး္ ကုိ ထိခုိက္ေစျခင္းမွ ကာကြယရ္ န္
ဥပေဒမွ ကာကြယ္ေစာင့္ေရာွ က္ေပးမႈအတြက္ ခံစားပုိင္ခြင့္
ရွသိ ည။္ မိမစိ ာမ်ား သို႔မဟုတ္ စာရြကစ္ ာတမ္း သ႕ို မဟတု ္
ကြနျ္ ပဴတာ သ႕ို မဟုတ္ အငတ္ ာနက္မွ မိမိအခ်က္အလက္မ်ားကုိ
ဖတ္ခြင္မ့ ျပဳျခငး္ ၊ ခြင့ျ္ ပဳခ်က္မရပဲ အမိ ထ္ ဲ၀င္ခြငမ့္ ျပဳျခင္း၊
လူႏငွ အ့္ ိမ္ကုိရွာေဖြရန္ တရားရံးု မိ န္႔လိအု ပ္ျခငး္ သမုိ႔ ဟတု ္
ဥပေဒကိုခ်ိဳးေဖာကခ္ ဲပ့ ါက ထုိအခ်နိ ၌္ သာျမင္ေစျခင္း
စသညတ္ ႔ပုိ ါ၀င္သည္။

ကဗို စ္ ၁၉ ကးူ စကျ္ ပန္ပ႔ ြားကတည္းက က်ေနာတ္ ႔ိုမိသားစေု တြ

အရငလ္ ို မေပ်ာ္ရငႊ ္ ႏုိင္ေတာပ့ ါဘးူ ။ ပမံု ွန္ေႏြရာသေီ က်ာင္းပိတရ္ က္မာွ ေမြး

ရပဇ္ ာတိေျမကို ျပနၾ္ ကပါတယ။္ အခဆု ို မျပန္ရတာ တစႏ္ စွ ေ္ က်ာပ္ ါျပ။ီ

အိမ္နးီ ခ်င္းေတြကိလု ညး္ အရင္လုိသြားလည္လိ႕ု မရပါဘးူ ။ ကိဗု စ္ ၁၉ ျဖစက္ တည္းက

က်ေနာေ္ က်ာင္းမသြားရပါဘးူ ။ သငူ ယ္ခ်ငး္ ေတြနဲ႕ လည္းမေတြရ႔ ပါဘးူ ။

က်ေနာမ္ ေပ်ာ္ရႊင္ႏုိင္ေတာ့ပါဘးူ ။

23

ဂ်ဴလထီ ူး၏ကိုဗစမ္ တွ ္တမး္
ဆာတုေဂၚေက်ာင္းမွ ၁၁ တနး္ ေက်ာင္းသူ

ကဗုိ စ္ ၁၉ ေရာဂါျပန္႔ပြားမႈ အေျခအေနေၾကာင့္ လအူ မ်ားခရီးသြားလာမယ့္
အစီအစဥေ္ တြ ဖ်က္သမိ း္ လကို ရ္ ပါတယ။္ လူအမ်ား အလပု ေ္ တြ ဆးံု ရႈးံ ၾကတယ၊္
မိသားစ၀ု င္ေတြ အခကအ္ ခဲနဲ႔ ရင္ဆုငိ ၾ္ ကရတယ္။ အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ ခ်မွတ္ထားတဲ့
လပု င္ န္းစဥ္ေတြ ရက္ေရြ႕ လိကု ္ရတယ္။ က်မတုိေ႔ တြ စနိ ေ္ ခၚမမႈ ်ားစြာရငဆ္ ိငု ္ရတယ္
လို႔ က်မထငမ္ ပိ ါတယ္။ က်မရဲ႕ မသိ ားစုလည္း အတူတပူ ါပဲ။

က်မတိ႔ုမသိ ားစ၀ု င္ ၇ ေယာက္ရိပွ ါတယ္။ က်မကေတာ့ ဒုတိယအႀကးီ ဆုးံ သမးီ
ျဖစ္ပါတယ။္ က်မေအာက္မာွ ညီမေလး၃ေယာက္ရၿိွ ပီးက်မတည႔ို အီ စမ္ ၄ေယာကစ္ လံုး
ဆာတုေဂၚေက်ာငး္ မာွ ပညာသင္ယၾူ ကပါတယ။္ အေဖ၊ အေမနဲ႕ အကုႀိ ကးီ ကေတာ့
အလပု လ္ ပု က္ ငို ၾ္ ကပါတယ။္ အေဖနအဲ႔ စက္ ကုိ ေတာ့ေဆာကလ္ ပု ေ္ ရးမာွ အလပု လ္ ပု ျ္ ပီး
အလုပ္ပါးတဲ့အခ်နိ ဆ္ ရုိ င္ ေျပာင္းသြားခ်ဳိ းၾကပါတယ။္ အေမကေတာ့ ရာသီအလုကိ ္
စပါးရိတ္တယ္၊ ေျပာင္းခ်ိဳးတယ္၊ ပဲသးီ ေကာက္တဲ့အျပင္ အားလပ္တဲ့ အခ်ိနမ္ ွာ
အသီးအရြက္ေတြကို က်မတမ႔ို သိ ားစုစားဖ႔ုိ အိမ္ေနာကေ္ ဖးမွာစုိကထ္ ားပါတယ္။
အေဖ၊ အေမနဲ႕ အစ္ကကုိ ေတာ့ မးို ပဲရြာရြာ၊ ေနပဲပူပူ ဘယ္ေလာက္ပဲခ်မး္ ခ်မး္
အၿမဲတမး္ အလုပလ္ ပု ရ္ တယ။္ မိသားစစု ား၀တေ္ နေရးအတြက္ သတူ ု႔ေိ တြရနု း္
ကန္ၾကရပါ တယ။္

မဲေဆာက္မာွ ကိဗု စ္ ၁၉ မျဖစ္ခင္ က်မတိုမ႔ ိသားစုေလးမခ်မ္းသာေပမယ့္
သာသာယာယာ ေနထငုိ ္လ႔ုရိ ပါတယ္။ ကုိယ္တ့ ာ၀နက္ ယို ္အေကာင္းဆုးံ လပု ္ေ
ဆာင္ၾကတယ္။ ရပက္ ြကထ္ ဲ မာွ လဲ သူမ်ားထက္မနမိ ့္က်ပါဘးူ ။ အေဖ၊ အေမနဲ႕
အစ္ကုကိ ေတာ့ အလုပအ္ ရမ္း ႀကိဳးစားၾကပါတယ္။ က်မတုက႔ိ မို ငတ္ျပတ္ေအာ
ငထ္ ားေပးတယ္။ သူတေို႔ တြအရမ္း သည္းခႏံ ုငိ တ္ ယ။္ အေဖမ့ ်က္ရညဆ္ ရုိ င္
က်မတစ္ခါမွမျမငဖ္ းူ ပါဘးူ ။ ဒါေပမယ့္ ကုိဗစ္ ၁၉ ေရာကလ္ ာတဲအ့ ခ်ိနမ္ ာွ ေတာ့
အရာရာေျပာငး္ လဲသြားခဲ့ပါတယ။္

24

အေဖ၊ အေမနဲ႕ အစက္ တုိ ိအ႔ု လုပၾ္ ကဳိ းစားၿပးီ က်မတကို႔ မုိ ငတျ္ ပတေ္ အာငထ္ ားတယ္

25

ကးူ စက္ေရာဂါေရာကလ္ ာေတာ့ အေဖ၊ အေမနဲ႕အစ္ကိုလည္း အလုပလ္ က္မဲ့ ျဖစ္လာ
တယ။္ အျခားေနရာမာွ အလပု သ္ ြားရာွ ရတာ မလြယ္ကပူ ါဘးူ ။ ဘယ္ေနရာျဖစ္ျဖစ္
ထိုငး္ ႏုငိ င္ ံသားကဒန္ ဲ႔ အလုပသ္ မား သု႔ိမဟတု ္ ပတ္စပုရိ႔ ိတွ ဲ့ အလပု သ္ မားေတြ
လိခု ်င္ၾကတယ။္ တကယေ္ တာ့ အေဖနဲ႔အစက္ ိုမွာ ၁၀ ႏွစခ္ ံကဒသ္ ြားရုကိ ထ္ ားတယ္
(မွတ္ပတံု င္မရွိေသာသ)ူ ကဗို စ္ ၁၉ ျဖစေ္ တာ့ အားလံးု ရပ္တန႔္သြားၿပီး သူတလိ႔ု ညး္ ခုထိ
လက္မတွ ္မရႏိုင္ေသးဘးူ ။

“တရား၀ငပ္ ဂု ၢဳိ လအ္ ျဖ UDHR
စ္အသိအမတွ ္ျပဳခြငႏ့္ ွင့္ အပိဒု ္ ၆
ႏိငု ္ငသံ ားအခြင့္ အေရး” ႏငွ ့္ ၁၅

လကမ္ ွတရ္ ွသိ ည္ျဖစ္ေစ မရသိွ ညျ္ ဖစေ္ စ ဥပေဒအရ
လပူ ဂု ဳၢိ လ္တစ္ဦးျဖစ္ၿပးီ ႏငုိ င္ တံ စ္ႏိုငင္ ၏ံ ႏငို ္ငသံ ားအျဖစခ္ ံ
ယူ ပိုင္ခြငရ့္ ိသွ ည္။ ႏုိင္ငံသားရိွျပီးသည့္ေနာက္ အစုးိ ရဌာနမွ
မိမႏိ ုိငင္ ံ သားျဖစပ္ ိငု ္ခြင္က့ ုိ စတိ ္တုိငး္ က်ရပု ္သမိ ္းခြင့မ္ ရွိ။
ႏုိင္ငသံ ားေျပာင္းရန္ တားျမစ္ခြငမ့္ ်ားလညး္ မရပွိ ါ။

အေဖနဲ႔အစက္ ို အိမ္မွာပဲ အလကားေနရပါတယ္။ အလပု ္ေတြရွားပါးေတာ့
အလုပင္ ာွ း တယ္ဆရို င္ေတာ့ ဘယအ္ လုပ္မ်ိဳးျဖစ္ျဖစ္ လကခ္ ံတယ္။ အေမကေတာ့
အမိ ေ္ နာက္ေဖးမွာ အပငေ္ တြစိုကပ္ ါတယ။္ က်မတလိ႔ု ညး္ စုိက္ကူၾကတယ။္
က်မေအာကက္ ညမီ ေလး ကေတာ့ အငယ္ ၂ ေယာက္ကုိ ထိန္းတယ။္
အသီးအရြက္ေတြမ်ားရင္ အေမသြားေရာင္းၿပးီ ပကို ဆ္ ေံ လးရလာတယ္။ ဒလီ ုိပဲဆက္
ေနၿပးီ ေတာ့ အရာရာျပနလ္ ည္ေကာင္းမြန္လာလိမ့္မယလ္ ို႕ ေမွ်ာလ္ ငပ့္ ါတယ။္
ဒါေပမယ့္ အေျခအေနက ၾကာရွည္သြားခဲ့တယ္။ တစ္လၿပးီ တစ္လ အေဖ၊
အေမနဲ႕အစက္ တုိ ႔ုိ စထု ားတဲ့ပိုက္ဆံလညး္ ကုန္သြားပါတယ။္

26

တစေ္ နမ႔ ွာ ဆရာဆီမာွ အိမစ္ ာသြားယေူ နတနု ္း အေဖ့သငူ ယခ္ ်င္းေဟာငး္ နဲ႕

က်မေတြ႔ခဲ့ တယ္။ ဦးေလးကအေဖအေၾကာငး္ ေမးေတာ့ အေဖအလုပ္ရာွ ေန

တယဆ္ ိတု ဲ့အေၾကာင္းကို က်မေျပာျပလိကု ္တယ္။ ဆရာအမိ ္စာေတြရငွ း္ ျပၿပီး

အိမစ္ ာေတြေ၀ေပးၿပီးတဲအ့ ခ်ိနမ္ ာွ ဦးေလးကအေဖဆီ လာလည္ခဲမ့ ယလ္ ု႕ိ

စကားပါးလကုိ တ္ ယ။္ အဲ့ဒီေနာကေ္ တာ့ အေဖ အလုပေ္ တြျပန္လုပက္ ငုိ ရ္ ၿပးီ

အလပု ္သမားလကမ္ တွ ္ေတြ ျပန္ေလ်ွ ာကရ္ တယ။္ ကံေကာငး္ တာကေတာ့

က်မတိ႔မု ိသားစအု တြက္ ေငြေၾကးအေျခအေနသိပ္မေကာင္းေပ မယ့္ မငတျ္ ပတခ္ ဲ့

ၾကပါဘူး။

အခ်ိန္ေတြ ကုနလ္ ြန္သြားတယ။္ တစ္ပါတ္ၿပီးတစ္ပါတ္ ကုိဗစ္အေ

ျခအေနလညး္ ျပန္မေကာင္းခဲပ့ ါဘူး။ က်မတု႕ိ ေမွ်ာ္လင့္မထားတဲ့ ေနရ႔ က္ေရာက္

လာခဲ့တယ္။ ေျမကြက္ ပငုိ ္ရငွ က္ ဒေီ ျမကြက္ကုိေရာငး္ ဖု႔ိ က်မတ႔ိုကုိ

ေနရာေျပာငး္ ခငုိ း္ တယ။္ ကုိဗစ္ေၾကာင့္ သူလည္းပကုိ ္ဆံေတြ လုိအပ္လာတယ။္

ေျမကြက္ပုငိ ရ္ ွငက္ အခ်နိ အ္ ဲေ့ လာကပ္ ဲေပးေတာ့ က်မတတ႔ုိ စ္ပါတအ္ တြင္း

ေနရာေျပာင္းလုိက္ရတယ္။

UDHR “ေကာငး္ မြနေ္ သာ
အပုိဒ္ ၂၅ လေူ နမႈဘ၀ ရရပိွ ိငု ္ခြင္ႏ့ ငွ ့္
လူမ၀ႈ န္ေဆာငမ္ ႈ
ခစံ ားပုငိ ္ခြင္”့

မမိ တိ ႕ုိ ၏အသက္ေမြး၀မး္ ေက်ာငး္ မအႈ တြက္ အေျခခံ
လိအု ပခ္ ်ကမ္ ်ားျဖစ္သည့္ အစားအစာ၊ အ၀တအ္ စား၊
အိမယ္ ာႏွင့္ ေဆး၀ါး သမိ႔ု ဟုတ္ စံခ်ိန္မ၍ီ လုေံ လာက္ေသာ
ေဆးကသု မႈခံ ယူပုငိ ခ္ ြင္ရ့ ိသွ ည။္ ဖ်ားနာျခင္း၊ အုိမင္းမစြမး္ ၊
မသနစ္ ြမ္း၊ တစ္ခုလပ္ သုမိ႔ ဟတု ္ မိမအိ ေျခအေနမာွ
(သိုမ႔ ဟတု ္ မိသားစ၀ု င္မွ လႀူ ကးီ မ်ား) အလပု ္မရွာႏိုင္ျခငး္
သု႔မိ ဟတု ္ မိမ၀ိ မး္ စာအတြက္ အလပု ္မလုပက္ ိုငႏ္ ုိင္ျခငး္
မ်ားအတြက္ အစိးု ရဌာနႏွငလ့္ မူ ေႈ ရး ၀န္ေဆာငမ္ ႈမ်ားမွကူ
ညေီ ဆာင္ရြက္ေပးမႈမ်ားအတြက္ ခစံ ားပငို ္ခြင့္ ရိသွ ည။္

27

ေနရာသစ္ေျပာငး္ ရနအ္ တြကက္ ်မတု႕ိ မိသားစအု ထုပအ္ ပုးိ ျပငဆ္ င္ျခငး္

28

က်မမဘိ ကေနျပီးေတာ့ သူတအို႔ သေိ တြဆီမာွ တစ္ေယာက္ၿပးီ တစ္ေယာက္

အကအူ ညီ သြားေတာင္းေပမယလ့္ ဲ အကနု ္လံးု ကအခက္အခဲနဲၾ႔ ကဳံ ေနေတာ့

ဘယ္သမူ ွမကူညႏီ ိငု ္ ခဲ့ပါဘူး။



အဲတ့ စ္ေန႔မာွ အေဖရ့ ဲ႕မ်ကရ္ ည္ကုိ ပထမဦးဆုးံ အေနနဲ႔

က်မျမငေ္ တြ႔လုကိ ္ရတယ။္ က်မတေို႔ တြ ျမန္မာႏငို ္ငံသားျဖစ္ေပမယ့္ ျမနမ္ ာႏိုင္ငမံ ွာ

ျပန္ေနလ႔ုိလညး္ မရပါဘးူ ။ က်မတ႔ဘို ယ္လလုိ ုပ္မလဲ။ ဘယမ္ ွာသြားေနရမလဲ။

အထပု ္ေတြေျပာငး္ တဲေ့ န႔မာွ အေမ့ဘကက္ အမ်ိဳးေတြက လာကူမယလ္ ိေု႔ ျပာေပမယ့္

အေဖကမလာလည္းရတယလ္ ုိ႔ ေျပာပါတယ္။ သတူ ေ႔ို တြလည္း အေ၀းႀကီးမာွ ေနၾကၿပီး

လာရငလ္ မး္ မွာရဖဲ မ္းခထံ မိ ွာစးို လပ႔ုိ ါ။က်မတမ႔ုိ သိ ားစုကယို က့္ အုိ ထပု ္ေတသြ မိ း္ ရတယ။္

အ၀တထ္ ုပေ္ တြ သယ္ၿပီးေတာ့ သငူ ယခ္ ်င္းတစေ္ ယာကရ္ ဲ႕အမိ ေ္ ဘးနား

လနူ ဲနဲရႈပတ္ ဲ့ေနရာ မွာတဲေဆာကရ္ ပါတယ္။



ကုဗိ စေ္ ၾကာင့္ အရာအားလးုံ ပ်က္စီးခဲ့ပါတယ္။ အခဆု ို ေနစရာအမိ မ္ ရွတိ ဲ့

အဆငေ့္ တာင္ ျဖစေ္ နရပါၿပ။ီ ကုဗိ စ္ ၁၉ ေၾကာင့္ ထငုိ ္းလူမ်ဳိ းေတြ

က်မတ႔အို ေပၚရြံရွာၿပးီ အထငေ္ သးၾကပါတယ္။ တစခ္ ်ိဳ႕က ဒေီ ရာဂါေတြ ေရ႕ႊ ေျပာငး္

အလပု သ္ မားေတြဆီကေန လာတယ္လို႕ ေျပာၾကပါတယ္။ ဘယက္ လာတယဆ္ ုတိ ာ

က်မမသပိ ါဘူး။ က်မသိတာ ကေတာ့ က်မတို႔မိသားစုဘ၀ကုိ ဒကု ေၡ ရာက္ေစတဲအ့ ျပင္

ဘ၀မာွ မၾကံဳဖူးတဲအ့ ရာေတြလဲ ရငဆ္ ိငု ၾ္ ကံဳေတြ႕ေနရပါတယ။္

29

ေဆစာာသဖိုးခးူ ေြာလးေလေကး၏်ာငက္းမိုဗွ ၁စ၂မ္ တွ တတ္ န္းမေ္းက်ာငး္ သား

ဆကျဒပမကညငနာ်ေ်္လ္မေသငနာနး္ာယလးူသာေ့၀္စလါထ္ုိသးီးီ မပေေႀြာကကနကးကာေ္ေဳိကာကရ်တငားသငေး္္ဘော္းတကကငမူး၊္တာာား့ ေငနေဘး္ း္ ေစကျျာာဖပေလိုေစာစန္ခံုးာတာ၊်ငျကခပ္တတငိႀု ထကဆ္ း္ ယလ္ပရိဳုံးကါတႏ။္ုံးတနစွ တ္ ဲ႔ယဂ္ာလီတယအ။္ ညျ္။ဖဲဒကစါေး္ေ်္ပေၾကကါနတေကာာ်ာရ္ပယငင်ွ႕ေန့္အး္ သန္။္းသကာနာမ္အာီးး်ႀႀေဂျကကဖဂနါတစၤလဳိာဳိ ကကပ္ ္ က္ ါပိတ္ပတ္ ္စရါဘယာယငမကန္ ူး။္ွာ။၊္ ဲ႔ ုိ
ပိုမေုိ ကာင္းလာေအာင္ က်ေနာႀ္ ကဳိ းစားတယ။္
မေႏေမစစလကတိသယုတျိသံျဖာပေူတ်ာစေောာယာငန္ခးတကနးစုငိ္တ့႔တစါာ။္တု္းကုကြ္။ျ့ညနဖယငို စဲတ႔၆စ်း္ုရိေီေအကဖေ္တ္္။ွာလနညတလရေ်ာေေယပကးမ့့္ေ္ယ္တလနမ္၁ိသအ။္ ာအြ်ျ၇းာယညမမ့ ာာကငာွကေႏးင္။း္ စ္ဘ့မစွ ေ္္ရအ်သအု ေကည၊္ ပိတွ းူ အန၊ိမါေကူငတေီမာယ္စၾ္းေက့အတေတာယပမလေ။္လနိစာာတယက။္ငငပ္္ကးပု အး္ယ္လူိန။္ေဖ္ ိကု ္ေမပေု႔ိပာိ႔ု သရရါမ်အေငိွပုပ၊ထ္းေးႏ၂တါလေ္ေဘေနစွ ၆သခာအျာဦ္ယုပပေူး်ာက။း္ကာေးကတစႏေ။္ျပဖလဆ္စွလအုိ်ခ၊ယာ္၊င်းုံးုံေးငကတ၊။္္းကသမ္တမစအကစွာ်ာအူဟေယ္ ေသေနဖေကင္။ာ၄ိပနမး္န္ ခေ၅္မ်ဲ႕ဆ့ာဲ႕ကအ်ယေကငပံတ္း်တႏေညဆာ္၀ငွစနကကာါ္ကသူတေီရ္ရာ္တအ့်လက္ာွိေေနနူလလဲ့ပနကာအတးေမာပပု ုပတတ္ ယျၿ္ါြကၿ္ပပၿပျ္ပ၃ပငီးားီ႔ုိးီးီ့္ ္ ့္

30

ကဗို စ္ ၁၉ ေရာဂါ တစက္ မာလၻ းံု ကးူ စက္ျပနပ္႔ ြားေတာ့ က်ေနာ့မသိ ားစုက

အရမး္ စးို ရိမတ္ ယ။္ ဒေီ ရာဂါလည္း အရမ္းေၾကာကဖ္ ု႔ိ ေကာင္းတယ။္

တရုတႏ္ ိုငင္ ံမွာဆိုရင္ ေရာဂါကးူ ၿပီး ေသဆံုးတဲ့သေူ တြ အရမ္းမ်ားတယ။္ အဲဒ့ အီ ခ်ိနမ္ ာွ

က်ေနာ္ ၁၁ တန္းတက္ ေနတယ္။ ဆရာေျပာျပတယ္ “ကိုယ့္ကုိယက္ ုိအျမဲကာကြယ္

ဖလ႔ုိ ိုအပ္တယ္ေနာ္” တဲ့။ ေက်ာင္းသေူ က်ာငး္ သားေတြလည္း ႀကိဳးစားၾကတာေၾကာင့္

ေက်ာင္းမွာ ကုိဗစ္ကးူ တဲသ့ ူ မရခိွ ဲ့ပါဘးူ ။



ေက်ာင္းပိတေ္ တာ့ က်ေနာ္ ၁၁ တနး္ ေအာင္ၿပီး ရြာျပနလ္ ာတယ။္

မိသားစုမ်က္ႏွာေလး ျပနေ္ တြရ႔ တဲအ့ ခ်ိန္ကေတာ့ အေပ်ာ္ဆုးံ အခ်ိနေ္ ပါ။့ အထူးသျဖင့္

သူတိုေ႔ လးေတြ ေယာကစ္ ီတုိငး္ က်န္းက်န္းမာမာရိေွ နတဲ့ အခ်နိ ္ေတြပါ။



ႏုငိ ္ငံတကာမွာ ဆက္လက္ၿပီး ကုဗိ စ္ ၁၉ အေျခအေနပုိဆးုိ လာတယ။္

ရပက္ ြက္လူႀကီးက ရြာကုိေလာ့ေဒါငး္ ခ်ၿပီး ဘယ္သ႔ူကုိမွ အ၀ငအ္ ထြကခ္ ြငမ့္ ျပဳဘးူ ။

ရြာကလေူ တြပစညၥ း္ အကနု ္လာ၀ယ္သြားေတာ့ ေစ်းဆိငု ္ေတြမာွ လညး္

ကနု ပ္ စညၥ း္ ေတြ နည္းလာတယ္။ ဘယသ္ မူ ွရြာျပင္ မထြက္ရေတာ့ ရြာထဲမာွ ရတိွ ဲအ့

စားအေသာကေ္ တြလညး္ နည္းလာျပးီ ေတာ့ ေနာကဆ္ ုးံ ကရငစ္ စ္တပက္ ေန

စားနပရ္ ိကာၡ ေတြ သယ္လာေပးရတယ။္ က်ေနာမ့ သိ ားစလု ည္း ခကခ္ ဲလာတယ္။

အစားအေသာက္ ရွိေပမယ့္ ၀ယျ္ ခမး္ ရမယ္ဆုရိ င္ မိဘကလည္း ပကို ္ဆံမရွာႏိငု ဘ္ ူး။

ဘယ္လိျု ဖစျ္ ဖစ္ ဘုရားသခငက္ ေတာ့ လမး္ ေပ်ာကတ္ ဲ့သကူ ုိ လမး္ ျပေပးပါတယ္။

ဦးေလးတစ္ေယာက္ဆီမာွ အလပု သ္ မားေတြအမ်ားႀကီး လုအိ ပတ္ ယတ္ ဲ့။ က်ေနာတ္ ု႔ိ

အမိ က္ လေူ တြလညး္ ကညူ ဖီ ိေ႔ု ခၚသြားတယ္။

31

ကရငစ္ စ္တပမ္ ွေလာ့ေဒါငး္ ခ်တဲ့ရြာကစို ားနပရ္ ိကၡာ သယလ္ ာေပးတယ္

UDHR “အစိုးရဌာနႏငွ ့္လမူ ႈေ
အပဒုိ ္ ၂၂ ရးမကွ ာကြယ္ေစာင့္ေ
ရွာကမ္ ႈရရွိပုငိ ခ္ ြင”့္

မမိ တိ ိ႔ု အားလးံု သည္ လမူ အႈ သငုိ း္ အ၀ိုင္း၏အဖြဲ႕၀ငမ္ ်ား
ျဖစသ္ ည့္အေလ်ာက္ လူမႈေရးအာမခံခ်ကအ္ ခြငအ့္ ေရးႏွင့္
အစးုိ ရဌာနႏွင့္ႏုငိ င္ ံတကာမွ ကူညီ ေထာက္ပံ့ေပးမမႈ ်ားကုိ
အရငး္ အျမစမ္ ်ားအလကုိ သ္ င့္ေလ်ာစ္ ြာ ရရပွိ ငုိ ္ခြင့္ ရွသိ ည္။

32

အဲဒ့ ဦီ းေလးနဲ႔ က်ေနာတ္ ိ႔ု အလုပသ္ ြားလုပ္ၾကတယ။္ ဦးေလးက ရပက္ ြကေ္ ခါငး္ ေဆာင္

တစ္ဦးလညး္ ျဖစ္တယ္။ က်ေနာ္တိ႔ု မသိ ားစုနဲ႔ အျခားသူေတြလည္းဦးေလးစကားကို

နားေထာငၾ္ ကတယ။္ ေရာက္တာနဲ႔ နားဖ႔ုကိ ်ေနာ္တဲတစလ္ ုံး ေဆာက္တယ။္ ေတာနဲ႕

နးီ ေတာ့တစခ္ ါတစ္ေလလည္းေတာထဲမွာအစာသြားရွာတယ။္ ၿမိဳ႕ျပကအစားအစာေတြ

မစားရေပမယ့္ ေတာေတာင္ကိုအမီွျပဳလ႔ရို ပါတယ။္ ဒါ႔အျပင္ ဟင္းသီးဟငး္ ရြက္ေတြ

စကို ္တယ။္ ေျမေတြတးူ ၿပီးစားဖု႔ိအတြက္ မ်ိဳးေစေ့ တြစကုိ တ္ ယ္။ အလပု ၿ္ ပီးတာနဲ႔

ဦးေလးကက်ေနာတ္ ႔ကုိ ို ပစညၥ ္းေတြ၀ယ္လ႔ရို ေအာင္ ပိကု ္ဆံေတြေပးတယ။္



ဘယလ္ ိုျဖစ္ျဖစ္ ျမနမ္ ာျပည္မာွ ရတွိ ဲေ့ က်ာင္းေတြအကုန္လုံး ကဗို စ္ ၁၉ ေၾကာင့္

ပတိ ထ္ ား ရေတာ့ က်ေနာ္ျမန္မာျပည္မွာဆက္ေနလိ႔မု ရခဲ့ပါဘးူ ။ က်ေနာ္ ဆာသူးေလ

ေက်ာင္းကို ျပန္လာရပါတယ္။ ေက်ာငး္ ဆရာေတြလညး္ က်ေနာတ္ ိုက႔ ိခု ်စပ္ ါတယ။္

ထြက္လမ္း အတြကစ္ ဥး္ စားကညူ ီေပးတယ္။ တစ္ေနရာစေီ နၾကတဲသ့ ေူ တြကုိ

ေစာငေ့္ ရာွ ကၿ္ ပီး စာသင္ေပးႏုိင္ဖုိ႕ အေဆာင္မာွ အတူတူလာေနခိုငး္ တယ။္

က်ေနာ္လညး္ အေဆာင္ကုိ ေျပာင္းလာလကုိ ္တယ္။ ေက်ာင္းဆရာကေနၿပီးေတာ့

ကဗုိ စ္ ၁၉ ကးူ စကျ္ ပန႔္ပြား ေနတဲ့အတြကစ္ းို ရိမလ္ ိ႔ု က်ေနာတ္ ုိ႔ဘယမ္ ွ မသြားရပါဘးူ ။

စည္းကမး္ ခ်က္အရဖုနး္ ေပးမသုးံ ေပမယ့္ တစ္ခါတစေ္ လလညး္ အိမက္ ုိဖုနး္ ဆက္ဖို႔

ေက်ာငး္ ကဆရာေတြ ဖနု း္ လာေပးသံးု ပါတယ္။



က်ေနာ္က ေျပာစကားသပိ န္ ားမေထာငေ္ တာ့ အေမက အရမ္းစးို ရိမ္တယ္။

အစက္ ုျိ ဖစ္သကူ ို ဖနု း္ အၿမဲဆက္ခငုိ း္ တယ္။ အေမေျပာတယ္ “သား…

သားစာႀကဳိ းစားေနာ္ အရႈံးမေပးနဲ႔” တဲ့။ အေမ့စကားၾကားရတာက်ေနာ့အတြက္

ခြန္အားျဖစ္ေစတယ။္ က်ေနာစ္ ာႀကဳိ းစားၿပီး စာေမးပြဲေအာငေ္ အာင္ႀကဳိ းစားပါ့မယ။္

33

အေမကအစ္ကကုိ ဖုိ ုနး္ အၿမဲေခၚလာဖေ႔ုိ ျပာတယ္

က်ေနာ္မိသားစုအတြက္အၿမဲဆုေတာင္းတယ္။ က်ေနာ္တို႔အေဆာင္သားေတြ
အတတူ ကြ ဘရု ားသခငမ္ ာွ ဆုေတာင္းၾကတယ္။ က်ေနာတ္ မ႔ုိ သိ ားစကု ုိ ေစာင့္ေရွာက္
ေပးတဲ့ ဘရု ားသခင္ကေို က်းဇူးတငတ္ ယ္။

UDHR "လြတ္လပစ္ ြာ
အပုိဒ္ ၁၈ ဘာသာေရး
ကိုးကြယပ္ ိုင္ခြင့္"

မိမိလုလိ ားေသာ ဘာသာေရးကို
ကးို ကြယပ္ ိငု ္ခြင့္ရၿွိ ပီး မိမိယုံၾကညရ္ ာ
ထုတ္ေဖာေ္ ျပာဆိုခြင့္၊ ေဆာငရ္ ြက္ပငို ္ခြင့ႏ္ ွင့္
ဘာသာေရးေျပာင္း လဲပိုင္ခြင့္ရွိသည။္

34

ညိဳမီ၀ငး္ ၏ကဗို စမ္ ွတ္တမ္း
ဆာသူးေလ ေက်ာင္းမွ ၁၂ တန္းေက်ာငး္ သူ

ဆာသူးေလ ေက်ာငး္ က ေက်ာငး္ သျူ ဖစပ္ ါတယ။္ ထိငု း္ ႏငို င္ မံ ာွ ေမြးဖြားၿပးီ မဲေဆာက္မာွ
ေနထုငိ ပ္ ါတယ။္ အမိ ္ေထာင္ျပဳၿပီးတဲ့အစက္ ို ၂ ေယာကရ္ ွိပါတယ္။ အကိုႀကးီ ကေတာ့
အေမရိကနမ္ ွာ ေျပာငး္ သြားၿပီး ကေလး ၂ ေယာကရ္ ိပွ ါတယ္။ အစက္ ေုိ နာက္
တစ္ေယာက္ကေတာ့ ကေလး ၁ ေယာက္ပဲ ရပါေသးတယ။္ ထိငု း္ ႏုိငင္ ေံ ဆးရုံမာွ
အလပု ္လပု ္ကငုိ ေ္ နၿပးီ အခအု ေျခအေနမွာေတာ့ သူအရမ္းပင္ပနး္ ေနရပါတယ္။

UDHR အရြယ္ေရာကေ္ သာသအူ ေနျဖင့္
အပိုဒ္ ၁၈ အိမ္ေထာင္ ျပဳပိငု ခ္ ြင့္ရသွိ ည္
လမူ ်ိဳးေရး၊ဘာသာေရးႏငွ ့္
“မိသားစအု ခြင့္အေရး” အဆင့္အတနး္ ေၾကာင့္
အတင္းအၾကပ္တားဆီးပတိ ပ္ ငျ္ ခင္း
မရိွေစရ။ လင္ႏငွ ္မ့ ယား တနး္ တူ
အခြင့အ္ ေရးရသိွ ည။္ မသိ ားစသု ည္
ႏငုိ ္ငံေတာ္မွကာကြယ္မႈ ေပးရမည့္
လ႔အူ ဖြဲ႔အစညး္ တစခ္ ျု ဖစသ္ ည။္


လကရ္ ွိအမိ မ္ ာွ ၃ ေယာက္က်န္ပါတယ။္ အေဖ၊ အေမနဲ႕ က်မ။ က်မလည္း
ေနာက္ဆံုး ေတာ့ ေက်ာငး္ ေဆာင္မွာ လာေနရပါတယ။္ မဘိ ေတြကေတာ့
သီးသန႔ေ္ နရပါတယ။္ သူတ႔ိကု ုိ အရမ္းသတိရၿပီး သြားလည္ခ်ငပ္ ါတယ။္
အသက္ႀကးီ ၿပျီ ဖစတ္ ဲ့ မိဘကေုိ စာင့္ ေရာွ က္ဖု႔ိဆုတိ ာ က်မရဲ႕တာ၀န္ျဖစပ္ ါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ကုဗိ စ္ ၁၉ ေၾကာငသ့္ ူတန႔ုိ ဲခ႔ ြဲၿပီး ေနေနရပါတယ္။

35

ကိဗု စ္ ၁၉ ေရာဂါဟာ ၂၀၁၉ ႏွစ္ကနု ္မာွ စတင္ျပန႔္ပြားခဲပ့ ါတယ။္ ဒဗီ ငို ္းရပစ္ ဟ္ ာ

တရုတႏ္ ိုင္ငံ ၀ူဟနၿ္ မဳိ ႕မွာ စတင္ျဖစပ္ ြားျပးီ ၂၀၂၀ ခႏု ွစ္ ဇန္န၀ါရီလ မာွ

တစက္ မာၻလံးု ကုိ ျပန႔္ပြားခဲပ့ ါတယ။္ ယေနတ႔ ိငု ္ေအာင္ပါပဲ။ ဒီဗငုိ း္ ရပ္စပ္ ိုးဟာ

မိသားစသု ိန္းခ်ဖီ ်ကဆ္ းီ တယ၊္ လူေတြ သန္းခ်ီ ေသဆုံးခဲရ့ တယ၊္ ကးူ စကႏ္ နႈ ္း

ျမန္ဆနလ္ ြနး္ တယ္ အထးူ သျဖင့္ ကိုယခ္ အံ ား မလံုေလာကေ္ တာတ့ ဲ့

သကႀ္ ကီးရြယ္အေို တြအတြက္ အႏရၲ ာယရ္ ေွိ စပါတယ။္ တရုတ္လမူ ်ဳိ းေတြ

အျခားႏငုိ ္ငကံ ေို ျပာငး္ ဖ႔ို ႀကိဳးစားၾကတယလ္ ိ႔ု က်မၾကားဖးူ တယ္။ ဒါေပမယ့္

တစ္ခ်ဳိ ႕ႏငုိ င္ လံ ည္း ဗငို း္ ရပ္စေ္ ရာက္သြားမွာစုိးလို႕ သတူ က႔ို ုလိ က္မခံၾကပါဘးူ ။ ဘယ္လုိ

ျဖစ္ျဖစေ္ ရာက္သြားတာပါပဲ။ တစက္ မာၻလံုးအႏၲရာယ္ထဲ က်ေရာကေ္ နပါတယ။္



စတင္ျဖစပ္ ြားခဲတ့ ဲ့ ၂၀၁၉ ႏစွ ္ကနု ပ္ ငုိ ္းမွာ က်မ ၁၁ တနး္

ေက်ာငး္ တကေ္ နပါတယ္။ ကူးစက္ျပန္ပ႔ ြားမေႈ တြ ရွလိ ာတဲ့အခ်ိနမ္ ာွ ေက်ာငး္ ဆင္းပြဲကုိ

မက်ငး္ ပႏုိင္ခဲပ့ ါဘးူ ။ ေက်ာငး္ ပတိ ္ေတာ့ ျမန္မာျပညက္ ို ျပနသ္ ြားတယ။္

ျပန္လာမယ့္အခ်ိနက္ ်ေတာ့ လမး္ ပိတ္သြား တာေၾကာင့္ မသိ ားစုဆျီ ပန္မလာႏုိငပ္ ဲ ျမ

န္မာႏုိငင္ ံမွာဆကလ္ ကေ္ နထုိင္ခဲ့ရပါတယ္။

UDHR “လြတ္လပစ္ ြာေရႊ႕ မမိ ိေနထိုင္သညႏ့္ ုငိ ္ငတံ ြင္
အပိုဒ္ ၁၃ ေျပာငး္ သြားလာခြင့”္ လြတလ္ ပစ္ ြာ
ခရးီ သြားလာပုိင္ခြငရ့္ ိွၿပးီ
ႏိုင္ငံျပငပ္ သထ႔ုိ ြက္ခြာျခငး္
သုိ႔မဟတု ္ မူရင္းႏုိငင္ ံ
သ႔ျို ပနလ္ ာႏုငိ ျ္ ခင္းမ်ား
ကို အခ်နိ ္မေရြးသြားလာ
ခြငရ့္ ိွသည။္

ကဗို စ္ ၁၉ ေၾကာင့္ က်မအပါအ၀င္ မိသားစအု ေျမာကအ္ ျမားကို
ေ၀းကြာေစပါတယ။္ ထငို း္ ႏိုင္ငံမွာ အလုပ္လာလပု တ္ ဲသ့ ူေတြ အမိ က္ လုိ ြမး္ လညး္
မျပနႏ္ ုိငခ္ ဲ့ပါဘးူ ။ ရငထ္ ဲမာွ ငို ေၾကြးရင္း မိသားစုအဆင္ေျပေစဖု႕ိ အိမန္ ဲခ႔ ြဲခြာၿပးီ
လာခဲ့ၾကတဲသ့ ေူ တြပါ။ ျမနမ္ ာျပညက္ အမ်ိဳးေတြကလညး္ သားသမးီ ေတြကို
ေကာငး္ စားေစခ်ငပ္ ါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခေု တာ့ သတရိ တငို း္ ဓါတပ္ ေံု လးေတြပဲ
ၾကည့္ေနၾကရပါတယ။္

36

ထုငိ ္းဘက္ကိုကးူ လာႏိငု ဖ္ တိ႔ု စေ္ ယာက္ေယာက္ကကူညေီ ပးတယ္

UDHR မမိ ိတုိ႕အားလုးံ
အပိုဒ္ ၃ အသက္ရွငသ္ န္ပုငိ ္ခြင့္၊
လြတ္လပခ္ ြင္ႏ့ ွင့္
“အသက္ရငွ ပ္ ုငိ ခ္ ြင့္”
ေဘးကင္းလုျံ ခံဳခြငရ့္ ိသွ ည္။

37

တစ္ေနမ႔ ွာေတာ့ ထိုင္းႏိုငင္ ံဘကျ္ ခမး္ ကုကိ ူးလာဖုိ႔ ကညူ ီတဲသ့ ူရိလွ ာတယ။္

တရား၀င္ နညး္ လမး္ ေတာမ့ ဟုတ္ပါဘူး။ ထိငု း္ စစ္တပက္ ျမငရ္ ငေ္ တာ့

က်မကုိေသနတ္နဲပ႔ စသ္ တပ္ ါ လမိ မ့္ ယ။္ ဘယေ္ တာ့မွေမႏ့ ငုိ မ္ ာွ မဟုတတ္ ဲ့

စိနေ္ ခၚခ်က္တစ္ချု ဖစပ္ ါတယ။္ လကရ္ အွိ ထိ က်မကိုေၾကာက္ေစတဲစ့ တိ ္နဲ႕

ဒဏ္ရာလထို င္က်နေ္ နပါေသးတယ္။



မဲေဆာက္ေရာက္ေတာ့ ေက်ာင္းေတြပိတ္ထားလ႔ို က်မေက်ာင္းလည္း

ျပန္မတကႏ္ ိငု ခ္ ဲပ့ ါဘူး။ အိမ္မွာဘဲ အၾကာႀကီး ေနေနရပါတယ။္ လမး္ ေတြပိတ္၊

ေနရာေတြပတိ ္၊ သငူ ယခ္ ်ငး္ ေတြနဲ႔ ေတြဆ႔ လုံ ုိမ႔ ရ၊ ေပ်ာ္ရႊင္မႈေတြ

ေပ်ာကဆ္ ံုးၿပးီ ထိငု ္းႏငုိ ္ငံအစုးိ ရရဲ႕ စညး္ ကမး္ နဲ႔ လုပေ္ ဆာင္ခ်ကေ္ တြအတိငု း္

လကို ္လပု ေ္ နရပါတယ္။ ႏွာေခါင္းစည္းတပတ္ ဲအ့ ခ်ိနမ္ ာွ အသကေ္ ကာင္းေကာငး္

မရႈႏငုိ ္ပါဘးူ ။ ဒါေပမယ့္ မိမကိ ုယိ ္ကို ကာကြယ္ဖ႔ိနု ဲ႔ အသုိင္း အ၀ုိငး္ အတြက္

ႀကဳိ းစားၿပီးတပဆ္ င္ရပါတယ။္ လူတိငု း္ အျပင္မထြကပ္ ဲ အမိ ္မာွ ႀကဳိ းစားၿပးီ

ေနၾကလ႔ို မဲေဆာက္တစ္ခုလုံး ဆိတ္ၿငိမေ္ နခဲ့ပါတယ။္ ဘယ္လျို ဖစ္ျဖစ္

ေက်ာင္းဆရာေတြကေတာ့ ပညာသင္ႏုိင္ေအာင္ နည္းလမး္ ေတြ

ရာွ ေပးခဲတ့ ာကေတာ့ ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူေတြကုိ ေက်ာငး္ ေဆာင္မာွ

လာေနခငုိ ္းပါတယ္။ အျပည္အ့ ၀မဟတု ္ရင္ေတာငမ္ ွ ကေံ ကာင္းၾကပါေသးတယ။္

ေက်ာင္းေဆာငမ္ ွာေျပာငး္ ေနေတာ့ မိဘနဲ႕မေနရေတာပ့ ါဘးူ ။ စာသငရ္ တာက်မတို႕

ကံေကာင္းပါေသးတယ္။ ျမနမ္ ာျပညမ္ ာွ ဆရုိ င္ ေက်ာင္းပိတထ္ ားေတာ့ ပဆို ုိးပါတယ္။

ျမနမ္ ာျပည္မွာရွိတဲ့ ေက်ာငး္ သားေက်ာင္းသူေတြကို ကိုယ္ခ်ငး္ စာ ပါတယ္။

ဒလီ အို က်ပ္အတည္းေတြၾကားမာွ သူတ႔ုရိ ညမ္ နွ း္ ခ်က္ပန္းတိငု ေ္ ရာက္ဖု႕ိ ေမ်ွ ာ္လင္ခ့ ်က္

မဲ့ေစပါတယ္။

ကိုဗစ္ ၁၉ ေၾကာင့္ အသကေ္ မြး၀မ္းေက်ာင္းအတြက္လည္း ခက္ခဲေစပါတယ။္

မဲေဆာက္ မာွ ရွိတဲစ့ ကရ္ ေံု တြ လခ်ီပိတၿ္ ပးီ ပိတ္လိုက္ဖြင့လ္ ိုကန္ ဲပ႔ ါပဲ။

မသိ ားစ၀ု ငေ္ ငြကုိ ထခိ ုိကေ္ စပါ တယ္။ ေရာဂါကူးစကျ္ ပနပ္႔ ြားတဲ့အခ်နိ ္မာွ

ကနု စ္ ညေ္ တြပို႕ေဆာင္ရတာခကခ္ ဲလုိ႕ ကနု ္ေစ်းႏနႈ ္းေတြလည္း တက္ပါတယ္။

ေစ်းထဲမွာ အစားအစာေတြနညး္ ၿပီး ေစ်းတက္ပါတယ္။ သေူ ဌးေတြအတြကျ္ ပႆနာ

မဟတု ္ေပမယ့္ ဆငး္ ရဲသားေတြကုိေတာ့ ငတျ္ ပတ္ေစပါတယ္။

38

ကိဗု စ္ ၁၉ ေရာဂါေၾကာင့္ ရပု ္ပငို ္းဆိုင္ရာက်န္းမာေရးတင္မက စတိ ္ပုိငး္ ဆငို ရ္ ာ
က်န္းမာေရးလဲထခုိ ကုိ ၾ္ ကပါတယ။္ က်မသိတာကေတာ့ လူအမ်ားဟာ စတိ ဖ္ ိစးီ မႈ၊
စုိးရမိ ္ပူပနမ္ ႈ၊ စတိ ဓ္ ါတ္က်မႈ၊ အိပ္မေပ်ာမ္ ႈေတြကုိ သြားေရာက္ကသု မႈခံယူလ႔ို
ဆရာ၀န္ေတြလညး္ အရမး္ ပငပ္ နး္ ၿပီး စတိ ဖ္ စိ ီးခဲၾ့ ကရပါတယ။္ သူတိ႔ုေတြဆုရိ င္ သမူ ်ား
အသက္ကုိကူညေီ ပးရငး္ နဲ႕ မိမိကိုယက္ ဂုိ ရုစိကု ္ခ်နိ ေ္ တာငမ္ ရွိေတာပ့ ါဘူး။ က်မတ႔ုိ
အတြက္သူတေို႔ တြကေတာ့ တကယသ့္ ူရဲေကာင္းေတြပါပဲ။

UDHR မမိ တိ ိသ႔ု ည္ ႏုငိ င္ ေံ ရးကုိ
အပုိဒ္ ၂၁ တုကိ ရ္ ုကိ ျ္ ဖစေ္ စ၊
ေရြးေကာကပ္ ြဲမွတစဆ္ ငျ့္ ဖစ္ေစ
“ႏုငိ င္ ံေရးတြင္ပါ၀ငႏ္ ိုငခ္ ြင့္ တန္းတညူ ီမွ်စြာႏွင့္
အခြင္အ့ ေရး” လြတ္လပစ္ ြာ ပါ၀ငခ္ ြင့ရ္ သွိ ည။္
အစုိးရဌာနမ်ားသည္
ျပည္သူလထူ ု၏
ေမ်ွ ာ္လင္ခ့ ်ကမ္ ်ားအတငုိ း္
ျဖညဆ့္ ည္းေပးရန္တာ၀နရ္ ျိွ ပီး
ျပည္သ႔ူ၀န္ ေဆာငမ္ ႈမ်ားကို
မမိ ိတုခ႔ိ စံ ားပုငိ ခ္ ြင့္ရိွသည။္

ကဗို စ္ျပႆနာအျပင္ ျမနမ္ ာႏိုငင္ မံ ွာ ႏိုငင္ ံေရးမတညၿ္ ငိမ္မမႈ ်ားနဲ႔
ရငဆ္ ငုိ ေ္ နရပါတယ္။ စစ္တပက္ ေရြးေကာကပ္ ြဲရလဒ္ကို မေက်နပၿ္ ပးီ သမၼတနဲ႔
ေရြးေကာကပ္ ြဲမွ တင္ေျမာွ ကထ္ ားတဲ့ အစိုးရေတြကို အာဏာသမိ း္ ခဲ့ပါတယ္။
ေရြးေကာကခ္ ံ ႏငုိ င္ ေံ ရးသမားေတြ အားလးံု ကို ဖမး္ ဆးီ သြားပါတယ္။ အခ်ဳိ ႕ကေတာ့
ႏိငု င္ ံျခားကို ထြကေ္ ျပးတမိ း္ ေရာွ င္ ေနၾကရပါတယ။္

UDHR “ႏွိပ္စကည္ ဥွ း္ ပမး္ ျခ မမိ တိ ငို ္းျပညမ္ ွ
အပိုဒ္ ၁၄ ငး္ မွခလုိ ုံပုိငခ္ ြင့”္ ညဥွ း္ ပနး္ ႏိွပ္စက္ျခင္း
မ်ားမွလြတ္ေျမာကရ္ နအ္ တြက္
အျခားတိငု း္ ျပည္တြငလ္ ျံု ခံဳစြာ
ခိုလုံပိုင္

39

ျမန္မာႏိုငင္ မံ ွာအာဏာသမိ း္ မႈဆန္႔က်င္ေရးဆႏၵျပပြဲ

UDHR မိမိတသ႔ုိ ည္ အတင္းအၾကပမ္ ဟတု ပ္ ဲ
အပဒို ္ ၂၀ အဖြဲအ႔ သီးသီး၌ လြတ္လပ္စြာ အဖြဲ႔၀င္အျဖစ္
၀င္ခြငရ့္ ွိသည။္ သတူ စပ္ ါးအေပၚ
“လြတ္လပ္စြာ အၾကမး္ ဖကျ္ ခငး္ သို႔မဟတု ္ ပစၥည္းဥစၥာ
အသငး္ အပင္း ထိခကို ္ပ်က္စီးေစျခင္းမ်ား မဟုတ္ပါက
ဖြဲစ႔ ညး္ ခြင့္ႏငွ ့္ ျငိမး္ ခ်မး္ စြာ ပုဂလၢ ိကႏွင့္ အစိုးရကို ဆန္႕က်င္ရနအ္ တြက္
စေု ၀းပငို ခ္ ြင”့္ ဆႏထၵ တု ္ေဖာ္ ေျပာဆိခု ြင့္ရိသွ ည။္

40

အနာဂါတက္ ုခိ းို ယေူ နတဲ့အတြက္ေၾကာငမ့္ ု႕ိ ျပညသ္ ူေတြက စစ္တပ္ရဲ႕လုပ္ရပ္ေတြကုိ
သေဘာမတူၾကပါဘးူ ။ ဒါေ့ ၾကာင့္ ႏငုိ င္ ံတစ၀္ နး္ လံးု ဆနက္႔ ်ငအ္ ၾုံ ကြမေႈ တြျဖစ္ခဲ့
တာေၾကာင့္ စစ္တပမ္ ွ ျပင္းထနတ္ ဲ့တံု႔ျပနမ္ ေႈ တြ ရရွိခဲၾ့ ကပါတယ။္

UDHR ႏိုငင္ ံေတာအ္ စုိးရအပါအ၀င္
အပဒို ္ ၅ မည္သမူ ွ်ညဥွ း္ ပနး္ ႏပိွ ္စက္ျခငး္ ၊
ရကစ္ ကၾ္ ကမ္းၾကဳတျ္ ခငး္
“ညဥွ ္းပနး္ ႏပိွ ္စကမ္ မႈ ွ သမ႔ုိ ဟတု ္ ရက္စက္စြာျပစ္ဒ
လြတေ္ ျမာက္ခြင္”့ ဏေ္ ပးျခငး္ သမို႔ ဟုတ္
လူ႔ဂဏု ္သိကာၡ ကိေု စာက္ ား
ပုိင္ခြငမ့္ ရိွၾကပါ။

က်မကေတာ့ ျမနမ္ ာျပည္သလူ ထူ ုကို တရားမ်ွ တမ၊ႈ လြတလ္ ပ္မႈနဲ႕

ဒမီ ုိကေရစကီ ို ရရွေိ စခ်င္ပါတယ္။ က်မတို႔တိကု ပ္ ြဲေတြမလုိခ်ငပ္ ါဘးူ ။

စစ္တပ္အစးို ရလညး္ မလုခိ ်ငပ္ ါ ဘူး။ ဒီကပ္ေဘးမာွ လည္းမနစျ္ မဳပ္ခ်ငပ္ ါဘူး။

ပမုိ ုလိ ပွ တဲ့အနာဂါတေ္ တြ ရွိခ်ငပ္ ါတယ။္ ဒီလုႏိ ြမး္ ေျခာက္တဲအ့ နာဂါတ္မ်ိဳးမဟတု ္

ပါဘးူ ။ တစေ္ နေ႔ နမ႔ ာွ အရာအားလံုး ပုေိ ကာငး္ လာၿပးီ သငူ ယခ္ ်င္းနဲ႔ မိသားစနု ဲ႔

ျပနလ္ ညဆ္ ေုံ တြရ႔ မယလ္ ုိ႔ က်မေမွ်ာ္လငပ့္ ါတယ္။

UDHR “လ႔ူအခြင္အ့ ေရးအတြက္
အပဒုိ ္ ၂၈ လမူ ေႈ ရးႏွင့္ ႏိငု င္ တံ ကာမွ
စညး္ ကမး္ ခ်က္ခ် မတွ ျ္ ခငး္ ”

မမိ ိအခြင့အ္ ေရးမ်ားကုိ လက္ေတြ႔ခံစားႏိငု ္ေစရ
နအ္ တြက္ စည္းကမး္ ခ်က္၊ ဥပေဒသိမု႔ ဟတု ္
စီမံခ်က္မ်ားရွိသည့္ အခြငအ့္ ေရး ေလးစားျခငး္ ႏငွ ့္
လြတ္လပ္ျခင္းရိသွ ည့္ကမာတၻ ြင္ ေနထိငု ္ပုိငခ္ ြငရ့္ ိွသည။္

41

သေု ျႏၵဦး၏ ကုိဗစ္မတွ ္တမး္
လညွ း္ ဘးီ ေက်ာငး္ မွ ၈ တန္းေက်ာင္းသူ

က်မကေတာ့ ေက်ာငး္ သူတစဦ္ းျဖစ္ပါတယ္။ ကဗို စ္ ၁၉ ေရာဂါကူးစကျ္ ပန္ပ႔ ြားလို႕

ေက်ာင္းတစႏ္ ွစ္လးံု ပိတ္ပါတယ္။ က်မတ႔မို ိသားစကု ျမန္မာျပည္က ေရ႕ႊ ေျပာငး္

လုပ္သား ေတြျဖစ္ၿပီး မိသားစု၀င္ ၅ ေယာကရ္ ိပွ ါတယ။္ အေဖ၊ အေမ၊ အေဒၚ၊ က်မနဲ႔

အငယ္ေလးျဖစပ္ ါတယ။္ ဒီအခ်နိ ္ကာလမာွ က်မတအု႔ိ ရမ္းခက္ခဲပါတယ။္



အေမအိမ္မွာေနၿပးီ အငယေ္ လးကုၾိ ကည့္ရငး္ နဲ႕ အမိ ္မႈကိစေၥ တြလပု ပ္ ါတယ္။

အေမဆုရိ င္ ေစ့စပ္ၿပီးစိုးရိမ္တတ္လိ႔ု ေျပာႏုိင္ပါတယ။္ ဒီလုိအေျခအေနျဖစေ္ တာ့

အေမအရမ္းစိတဖ္ ိစီး ပါတယ္။ ၿမိဳ႕ထဲမသြားဖု႔ိ အေမႀကဳိ းစားေနတယ္၊

မဲေဆာက္ေစ်းလည္း မသြားေတာပ့ ဲ အမိ ္နားက ေစ်းဆငို မ္ ွာ ၀ယ္စားပါတယ္။

အငယေ္ လးကာကြယေ္ ဆးထုိးတဲ့ အခ်နိ ္ေရာကမ္ ွ ၿမိဳ႕ထဲကုသိ ြားပါတယ္။

တစခ္ ါသြားရင္ အငယ္ေလးနဲ႔အေမအတြက္ ႏွာေခါင္းစညး္ ေတြ တပ္ဆင္ေပးပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ သမူ ်ားလာေ၀ထားတဲ့ အယက္ ိေု ဟာဂ်ယ္ ဗးူ ေသးကိလု ညး္

ေဆာငထ္ ားပါေသးတယ္။ က်မတို႕အားလုးံ ပတိ ္စနဲ႔ႏာွ ေခါငး္ စည္းကို အသးုံ ျပဳပါတယ္။

တစခ္ ါသံုး ႏွာေခါငး္ စည္းက ေစ်းႀကးီ လြနး္ လ႔ို ျဖစပ္ ါတယ။္



အေဖကေတာ့ ပန္းရံဆိဒု ္မွာ ေခါင္းေဆာင္တဲသ့ ူတစ္ေယာက္ ျဖစ္ပါတယ္။

ခါတုငိ း္ ဆရုိ င္ ဘယမ္ ွာအလပု ္ သြားလုပရ္ လပု ရ္ ထမငး္ ေႏြးေႏြးေလးကို ေန႔လည္တုငိ း္

အေဖျပန္လာစား တတ္ပါတယ။္ အခုက်ေတာ့ အေဖလုပတ္ ဲ့ ေဆာကလ္ ုပ္ေရး

ေနရာနဲလ႔ ဲ နဲနဲေ၀းေနပါတယ။္ လပု င္ န္းပုငိ ရ္ ငွ က္ လည္း အလုပ္သမားေတြကို

ထြက္လကို ္ ၀င္လုိက္ မၾကာခဏမလပု ဖ္ ု႕ိ တားဆီးထားပါတယ္။ ကိုဗစ္ ၁၉

နဲ႔ပတသ္ ကျ္ ပးီ တငး္ က်ပတ္ ဲ့ စညး္ ကမး္ ခ်က္ ေတြရထိွ ားတာေၾကာင့္ အေဖေနတ႔ ုိငး္

ေန႔လည္စာအတြက္ ထပု ္သြားၿပးီ စားရပါတယ္။

42

အေဖေရႊေတြသြားေရာငး္ ၿပီးအလုပ္သမားလုပအ္ ားခအျဖစေ္ ပးပါတယ္

43

ၿပးီ ခဲ့တဲ့ ၂၀၂၀ ႏွစစ္ ပငို ္းမာွ လက္မွတ္မရတိွ ဲသ့ ေူ တြကုိ ရဲေတြလာစစ္ၿပီး

အမ်ားႀကးီ ဖမး္ သြားတာေၾကာင့္ ပိကု ဆ္ သံ ိပ္မရွိေပမယ့္ အေဖတ႔ုိအေမတုိလ႔ ည္း

ပတစ္ ပု႕ိ သကတ္ မး္ ကုိ တရား၀ငျ္ ဖစေ္ အာင္ သက္တမ္းသြားတးုိ ၾကတယ္။ ကဗို စ္

၁၉ စျဖစ္ကတည္းက က်မတုိ႔ မိသားစုလည္း ေငြေၾကးအခကအ္ ခဲေတြရလွိ ာတယ္။

တစ္ခါတစ္ေလလည္း ေလာ့ေဒါငး္ ခ်လုိ႔ အေဖအလုပ္သြားမလုပ္ရဘးူ ၊

အလပု ေ္ နာကက္ ်ၿပီးလည္း ပကုိ ဆ္ မံ ရျပနဘ္ ူး၊ တစခ္ ်ိဳ႕ အိမက္ ်ေတာ့ အလုပၿ္ ပီးတယ္

လုပအ္ ားခေတာ့ မရေသးျပနဘ္ းူ ၊ လုပအ္ ားခေတြလညး္ ေပးတာေႏွးလြန္းလိ႕ု

အိမက္ ပစညၥ း္ ေတြနဲ႔ အေမရ့ ဲ႕ ေရအႊ ပါအ၀င္ သြားေရာငး္ လကို ရ္ ပါတယ။္

ရလာတဲ့ပကုိ ္ဆနံ ဲ႔ အေဖ့ရဲ႕အလုပ္သမားေတြကို ပတ္စပသုိ႔ က္တမး္ တးုိ ေပးရတယ္။

မဟုတလ္ ို႔ သူတို႔ေတြ အဖမ္းခံရရင္ အေဖလညး္ အလပု ပ္ မံု ွနလ္ ုပရ္ ေတာမ့ ွာ

မဟတု ္ပါဘးူ ။ အလပု သ္ မားေတြ လပု အ္ ားခကို လကုန္ သမ႔ုိ ဟတု ္ ႏစွ ပ္ ါတ္တစ္ႀကိမ္

ထုတ္ရပါတယ။္ ဒါေပမယ့္ အေဖမ့ ာွ ပကုိ ္ဆမံ ရွေိ တာ့ အလပု ္သမားေတြလည္း

ပကို ္ဆရံ တာ ေႏးွ သြားပါတယ္။ က်မတ႔ုလိ ုိပါပဲ သတူ ေိ႔ု တြလည္း အခနး္ ခ၊

စားေသာက္စရိတန္ ဲ႔ အျခားကနု က္ ် စရတိ ္ေတြအတြက္ အခက္အခဲေတြ

ရငဆ္ ိုင္ရပါတယ။္

UDHR “ဥပေဒအရ ေ
အပုဒိ ္ ၈ ျဖရငွ ္းပုိင္ခြင့္”

မမိ တိ ိ႕ု အခြငအ့္ ေရးခ်ဳိ းေဖာက္ခရံ ပါက
တရားမ်ွ တေရး လမ္းစဥ္အေလ်ာက္
ခံစားပိုငခ္ ြင့္ရျွိ ပးီ နစန္ ာေၾကး မ်ားကုိ
ေငြသားအျဖစေ္ သာလ္ ည္းေကာငး္
ကညူ ီေထာက္ပ့ံေပးမႈ တစ္ခခု ေု သာလ္ ညး္ ေကာငး္
ခံစားပိုငခ္ ြင့္ ရွိသည္။

44

အေဒၚလည္းအရမ္းပင္ပနး္ ပါတယ။္ အေဒၚကေတာ့ စက္ခ်ဳပတ္ ဲစ့ ကရ္ ံမု ွာ လပု ္ပါတယ။္
ၿပီးခဲ့တဲ့ႏစွ ္ ကိုဗစ္ ၁၉ စတငျ္ ပနပ္႔ ြားတနု း္ က စကရ္ ုအံ လပု ္သမားေတြကုိ စကရ္ မံု ွာ
သြားေနခုိင္းပါတယ္။ အလုပ္သမားေတြ အသြား-အျပန္ မလုပ္ရပါဘူး။ စကရ္ ံုတံခါး၀မွာ
အေဒၚကုိ ထမင္းဟင္း သြားပုိရ႔ ပါတယ။္ စက္ရထုံ ဲမာွ ထားဖိေု႔ နရာမရိွတာနဲ႔ အေဒၚက
လည္းထမငး္ ဟင္းခ်ကတ္ ဲအ့ ခ်နိ ္မရတွိ ာနဲ႔ဆန္အိတ္နဲ႔ငါးသြားေပးထားလ႔ုိလဲမရပါဘးူ ။
ေနတ႔ ငုိ ္း နပ္တိငု ္း သြားပို႔လု႔ိလညး္ မရျပန္ပါဘးူ ။ ဒါေၾကာင့္ ၾကာၾကာထားႏငုိ တ္ ဲ့
ဟင္းေတြခ်က္ၿပးီ ၂ ပါတ္တစ္ခါ သြားပို႔ရတာေၾကာင့္ အေဒၚအေနနဲ႔ အစားအေသာက္
ေကာငး္ ေကာင္း မစားရပါဘးူ ။ ဆရာ၀န္၀တရ္ ုအံ တြက္ ေအာ္ဒါေတြလည္းမ်ားေတာ့
အေဒၚအေနနဲ႔ အခ်နိ ္ပအို လုပေ္ တြဆငး္ ၊ နားခ်ိန္နဲပါး၊ အစားမမွန္တာေၾကာင့္
ေနာကဆ္ ံးု မာွ ေနမေကာငး္ ျဖစ္ၿပီး စကရ္ ုံက အိမျ္ ပန္ဖိုခ႔ ြင့ျ္ ပဳခ်က္ ေပးလုကိ ္ပါတယ။္

UDHR “အနားယရူ န္ မမိ ိတသ႔ို ည္ အလပု ္မွ အနားယပူ ုငိ ္ခြင့္
အပဒုိ ္ ၂၄ အခြင့အ္ ေရး” ရၿွိ ပီး လပု ္ငနး္ ခြငမ္ တွ စေ္ န႔တာအလုပလ္ ု
ပခ္ ်ိနက္ ို ဥပေဒ သတ္မတွ ္ခ်ကအ္ တိုငး္
သငေ့္ လ်ာစ္ ြာသတမ္ ွတ္
ေပးရမည္ျဖစ္သည။္
အလုပ္သမားမ်ားအတြက္ လစာရ
ပတိ ရ္ က္မ်ားထားရွိေပးရပါမည။္

အလပု မ္ လုပရ္ ငပ္ ကို ္ဆံမရွလိ ို႔ သက္သာလာတာနဲ႔ အေဒၚခ်ကခ္ ်င္းအလုပျ္ ပန္
ဆင္း တယ္။ တစ္လေလာကအ္ ၾကာမာွ ဒုတိယအႀကိမ္ေရာဂါကးူ စကျ္ ပန္ပ႔ ြားျပန္တ
ယ္။ ဒတီ စခ္ ါေတာ့ စက္ရုကံ အလုပ္သမားေတြကို စကရ္ ထံု ဲမာွ ပဲ ၃ လေနခိငု ္းတယ္။
စက္ရထုံ ဲမွာ လူနာေတြအတြက္ ေဆးခန္းျပင္ထားေပးတယဆ္ ျို ပီး ေနမေကာငး္ လဲ
အိမ္မေပး ျပန္ေတာဘ့ းူ ။

45

က်မကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငမံ ွာ တကၠသုိလ္၀င္ခြင့္ေျဖရင္ လြယက္ ူေအာင္ဆုၿိ ပီး
အထက္တနး္ ေက်ာင္းျပန္တကမ္ ယလ္ ႔ုိ စစီ ဥ္ထားပါတယ္။ ကုိဗစ္ ၁၉
ကးူ စကျ္ ပန္ပ႔ ြားေတာ့ အသြား-အျပန္ လပု ၿ္ ပီး ေက်ာင္းတကဖ္ ႔ုိ အဆင္မေျပျပနဘ္ ူး။
(က်မမသိ ားစကု ထိငု း္ မွာေနတာပုမိ ်ားတယ္)ပထမစီစဥခ္ ်ကေ္ တြပ်က္ျပားသြားတယ္။
က်မထငထ္ ားတာကအေျခအေနျပန္ေကာငး္ လ႔ုိေက်ာင္းေတြျပနဖ္ ငြ ရ့္ င္မဲေဆာကမ္ ာွ ပဲ
ေက်ာငး္ ဆက္တက္မလပ႔ို ါ။ ေက်ာငး္ ကဆရာေတြလည္း ထိုငး္ ႏုငိ င္ ဥံ ပေဒအတငို ္း
ေက်ာငး္ ျပန္ဖြင့္ဖ႔ိုၾကိဳးစားၾက ပါတယ္။ ကူးစကေ္ ရာဂါ ဒုတယိ အႀကိမ္ ရွိၿပီးကတညး္ က
ေက်ာငး္ ပိတတ္ ာ တစႏ္ ွစ္တာ လံးု ပါပဲ။ က်မတေ႔ုိ က်ာင္းလဲ ဖြင့္ခြင့လ္ ုးံ ၀မရေတာပ့ ါဘးူ ။
ကုိဗစ္ ၁၉ ေၾကာင့္ ေက်ာင္းတစႏ္ ွစေ္ နာက္က်ရၿပးီ အိမ္တြင္းပညာသငၾ္ ကားတဲစ့ နစ္
(home-base learning) ကလည္း ဘာမွနားမလညေ္ တာပ့ ါဘးူ ။

UDHR “ပညာသင္ၾကားခြင္”့
အပဒို ္ ၂၆

ကေလးတိငု ္းသည္ ႏုငိ ္ငသံ ားႏွင့္
ဥပေဒ အေျခအေနမခြဲျခားပဲ
အခမဲအ့ ေျခခပံ ညာသငယ္ ူပငုိ ္ခြ
ငရ့္ ၿိွ ပီး ထုငိ း္ ႏိငု ္ငတံ ြင္ ေမာ ၃ (၉
တန္း) အထိ သတ္မွတထ္ ားသည္။
မိဘမ်ားသည္ မိမိကေလးႏငွ သ့္ င့္ေလ်ာ္မည့္
သငရ္ ိးု ညႊန္းတမး္ ကုိ
ေရြးခ်ယ္ႏငို ္ၿပီး ပညာေရးသည္
အသပိ ညာတးို တကဖ္ ြၿံ႔ ဖဳိ းေစသည့္
အရာျဖစ္ရပါသည္။
သငယ္ ူသူမလွ ႕ူ အခြငအ့္ ေရးအေၾကာင္း
နားလညသ္ ူ ျဖစ္လာေစၿပီး ျငိမ္းခ်မး္ စြာအတတူ ကြ
ယဥွ တ္ ြဲေနထငို ္ႏငို ္ရမည္။ အဆင္ျမင္ပ့ ညာသင္ယျူ ခငး္ ႏငွ ့္
အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းကလုိ ညး္ သငယ္ ခူ ်ငသ္ ူအေနျဖင့္
ခြဲျခားဆကဆ္ မံ မႈ ရွပိ ဲ လကလ္ ွမ္းမီ သငယ္ ူေစရမည။္

46

ဒီအေျခအေနမွာ ေမာင္ႏမွ ၀မး္ ကြဲေတြ သတူ ိ႔ုအေမ၀ငေ္ ငြနညး္ လို႔ ေက်ာင္းထြကျ္ ပီး

အေမကုိ ပကုိ ဆ္ ရံ ာွ ကရူ ပါတယ္။ ပထမေတာ့ကိုယဘ့္ ာသာ စာဖတရ္ င္း

အလုပ္လပု ္ပါတယ။္ ဒါေပမယ့္ ေက်ာင္းျပန္မဖြငေ့္ တာ့ စတိ ဓ္ ါတေ္ တြလညး္

က်ကနု ပ္ ါတယ။္ ဘယ္ေလာကပ္ ဲခကခ္ ဲပါေစေက်ာင္းဖြငရ့္ င္ အခ်နိ ္ျပညအ့္ လပု မ္ ဆင္းပဲ

ေက်ာင္းၿပီးေအာင္တကၿ္ ပးီ ပုေိ ကာင္းတဲ့ အလပု က္ ရုိ ာွ ႏငုိ ္ပါတယ။္



ကိုဗစ္ ၁၉ ေၾကာင့္က်မတုိဘ႔ ၀ေတြေျပာင္းလဲခဲ့ပါတယ။္ အခ်ဳိ ႕ဆရုိ င္

သတင္းေတြ ေန႔တိုငး္ ဖတတ္ ယ္။ သတင္းအမွန္ရသိွ လို အမာွ းေတြလညး္ ရိွတာေၾကာင့္

ထိတ္လန႔ၿ္ ပီး စိတ္ဖိစီးမႈေတြျဖစ္ၾကရပါတယ။္ ႏစွ သ္ စမ္ ာွ ကူးစကႏ္ ႈန္းပ်င္းထနလ္ ာၿပီး

ရပက္ ြကမ္ ွာ ေလာေ့ ဒါင္းခ်လိ႔ု ဘန္ေကာက္မာွ ေနတဲ့ က်မရဲ႕အစမ္ က သက႔ူ ေလးေတြဆီ

မုန႔္ေတြပုေ႔ိ ပး တာကလြဲလိ႔ု အမိ ျ္ ပနမ္ လာႏုိငခ္ ဲပ့ ါဘးူ ။ ဦးေလးကေတာ့ သူ႔အလုပရ္ ငွ ္မွ

အျပင္ေတာင္ ေပးမထြက္ပါဘးူ ။ အခဆု ဆုိ ုိငေ္ တြလညး္ ပိတက္ နု ပ္ ါၿပ။ီ

မဲေဆာက္ေစ်းမသြား ခ်ငလ္ ဲသြားေနရပါတယ္။ အၿမဲတမး္ သတိထား ေနရပါတယ္။

အထးူ သျဖင့္ ကေလး ငယ္နဲလ႔ ႀူ ကးီ ေတြရွတိ ဲ့ မိသားစုေတြပါ။ လူေတြေတာ့

ေျပာၾကပါတယ္ “ကာကြယတ္ ာ ကုသ တာထက္ ပုိေကာငး္ တယ”္ တဲ။့ သညး္ ခၿံ ပီး

မရပႈ ္ေထြးေအာင္ ကုိယ့က္ ိယု ္ကို အားေပးစကား ေျပာၾကတာပါပဲ။ အမိ ္ကဆရုိ ငလ္ ညး္

သူငယခ္ ်င္းေတြလာရင္ လကေ္ ဆးၿပီး ႏာွ ေခါင္းစညး္ ရွိထားေပးရပါတယ။္ အသုံးျပဳ၊

ေလ်ွ ာဖ္ ြတ္၊ မီးပတူ ကုိ ၿ္ ပီး ေနာက္တစၾ္ ကိမ္ ျပနသ္ ံးု ဖု႔ိေသခ်ာျပန္သိမး္ ရပါတယ္။

အစားအစာဆိုရင္လည္း ခုခံအားေကာင္းဖ႔ုအိ တြက္ အက်ိဳးရိတွ ဲအ့ စာေတြ

စားသးုံ ရပါတယ္။ လတူ ငုိ း္ ကိုယ့္ကယုိ ္ကိုဂရုစကို ္ၿပီး တစ္ေန႔မွာ အေျခအေနျပ

န္ေကာငး္ လာလမိ ္မ့ ယ္လု႔ိ ေမွ်ာလ္ ငေ့္ နၾကပါတယ။္

ကုဗိ စ္ ၁၉ ေၾကာင့္ ေရႊ႕ေျပာင္း လုပသ္ ားေတြ ၀ငေ္ ငြေလ်ာ့နညး္ ေစတယ္
ဆုေိ ပမယ့လ္ ညး္ ေနစ႔ ဥ္ေန႔တငုိ ္း ျမနမ္ ာဘက္ကေန ခးုိ ၀ငလ္ ာတဲ့သေူ တြရဲ႕သတငး္ ကုိ
ၾကားျမငေ္ န ရပါတယ္။

47

UDHR “ကြ်န္ဘ၀မွ
အပိဒု ္ ၄ လြတ္ေျမာကျ္ ခငး္ ”

မမိ ိတသိ႔ု ည္ ၀ယယ္ ခူ ရံ ျခင္း၊ ေရာင္းခ်ခံ
ရျခငး္ သမု႔ိ ဟုတ္ ကြ်န္အျဖစျ္ ပဳလပု ျ္ ခင္းမ်ားမွ
ကာကြယ္ေစာငေ့္ ရွာကမ္ ႈ လက္ခံရရွရိ ပါမည။္

အခ်ဳိ ႕အလုပသ္ မားေတြကို ပြဲစားကတစဆ္ င့္ ေတာလမ္းနဲ႔ေရေခ်ာင္းကုျိ ဖတၿ္ ပးီ
ေခၚလာ ပါတယ။္ တစခ္ ါတစေ္ လလည္း ရဲဖမး္ ခံရပါတယ္။ ဒီလေူ တြဆိုရင္
ေငြေၾကးျပႆနာ ရထိွ ားၿပီးသားမို႔ ဖမး္ ခထံ ိရင္ရဲကုိ ေပးဖေ႔ုိ ငြ ရိေွ တာမ့ ွာမဟုတ္ပါဘူး။

UDHR “ပစညၥ း္ ဥစၥာ မိမိပိုင္ ပစၥညး္ ဥစၥာမ်ားကို
အပိုဒ္ ၁၇ ပငုိ ဆ္ ိငု ္ခြင့္ မညသ္ မူ ွ်လုယက္ သို႔မဟုတ္
အခြင့အ္ ေရး” သိမး္ ယူပိုင္ခြငမ့္ ရွိ။

ႏစွ စ္ ပုငိ ္းကူးစက္ျပန႔ပ္ ြားခ်ိန္မာွ ေရ႕ႊ ေျပာငး္ အလပု သ္ မားေတြေၾကာငဆ့္ ၿုိ ပးီ
စြပ္စြဲ ေျပာဆို ခံရပါတယ္။ ျမနမ္ ာႏငို ္ငံသားေတြ လက္မခံတဲ့ ေစ်းဆုငိ ေ္ တြရိပွ ါတယ္။
အခ်ဳိ ႕ေစ်းဆိငု ္ဆရုိ င္ “ျမနမ္ ာေတြကုိ ဆငုိ အ္ တြငး္ ၀ငခ္ ြင့မ္ ျပဳ” လိက႔ု ပထ္ ားတာရွိ
ပါတယ္။ ဒီလုိအခ်ိန္မ်ိဳးမာွ က်မတုိ႔ခြဲျခားဆက္ဆခံ ံရၿပီး ထိုင္းအသိငု း္ အ၀ိငု း္ ေတြရဲ႕
ျပင္းထနစ္ ြာ ေရွာင္ဖယ္ျခငး္ ကုိ ခံရပါတယ္။ တစခ္ ်ိဳ႕စကရ္ ုံေတြမွာ ျမနမ္ ာနငို ္ငသံ ားကို
လကမ္ ခဖံ ိ႔ု ေၾကညာစာေတြ ကပထ္ ားၾကပါတယ။္

ဒကီ ေန႔မွာ ခြဲျခားေရွာင္ဖယတ္ ာေတြ ေလ်ာက့ ်သြားေပမယ့္ ေရ႕ႊ ေျပာငး္
လပု သ္ ားေတြရဲ႕ စိတထ္ ဲမာွ ျဖစပ္ ်က္ခဲ့တဲအ့ ရာေတြအတြက္ နာက်င္ေနဆဲလ႔ို
က်မထငျ္ မငမ္ ပိ ါတယ။္ ထုိင္းႏုငိ ္ငကံ ိလု ာခ်ငၾ္ ကတဲ့ ျမနမ္ ာႏိုငင္ ကံ သေူ တြရဲ႕အျပစ္လို႔
က်မမေျပာႏငုိ ပ္ ါဘူး။ က်မတုအိ႔ ားလုးံ ဘယသ္ ူမဆုိ ကုယိ ္မ့ သိ ားစအု တြက္
ရနု း္ ကန္ေနၾကရတဲ့သူေတြ ျဖစ္ေနလိုပ႔ ါ။

48

အခ်ိဳ႕ေသာဆိုငမ္ ်ားတြင္ျမန္မာလုပသ္ ားမ်ားကုမိ ႀကဳိ ဆုပိ ါဟု
ဆငို း္ ဘတု က္ ပထ္ ားပါတယ္

UDHR “ခြဲျခားဆက္ဆံျခင္း
အပဒို ္ ၂ မရေွိ သာ နိယာမ”

မညသ္ ည့္ လမူ ်ိဳး၊ လိင၊္ ဘာသာေရး၊ ဆငး္ ရဲခ်မး္ သာ၊
မညသ္ ူ႔သားသမးီ ၊ ႏငို ္ငံေရးအေတြးအေခၚ မဆုိ
တန္းတဆူ ကဆ္ ံျခင္း၊ မပိတပ္ င္ျခငး္ ၊ နွိမ့္ခ်ျခင္းနွင့္
ပယ္ထုတျ္ ခငး္ မျပဳလပု ္ပဲ ဆက္ဆံရမည။္

49

ေနာက္ဆးံု အခနး္

သူငယ္ခ်ငး္ မ်ား၏ အေၾကာငး္ အရာမ်ားသည္ လ႔ူအခြငအ့္ ေရးဆငုိ ရ္ ာ အေျခခံမမူ ်ားကို
စဥ္းစားေတြးေခၚ ေစပါသည္။ လူ႔အခြငအ့္ ေရးသည္ မိမတိ ၏ိ႔ု ေန႔စဥ္ဘ၀ျဖစ္သည။္
မမိ ိတု႔ကိ ို ဘယသ္ မူ ွ အခြင္အ့ ေရးမေပးႏိုငသ္ လုိ မမိ ိအခြင့္အေရးကုလိ ညး္ ဘယသ္ မူ ွ
ယမူ သြားႏိုငပ္ ါဘူး။ သ႔ေုိ သာလ္ ည္း မိမအိ ခြင့္အေရးသည္ တာ၀နႏ္ ွင့္အတူ
သယေ္ ဆာင္လာပါသည။္

မိမလိ ႔ူအခြငအ့္ ေရးႏွငေ့္ ပ်ာ္ရငႊ ္ႏငုိ ရ္ နအ္ တြက္ “က်ငသ့္ ုးံ ျခငး္ ” ႏငွ ့္ “ကာကြယ္
ျခငး္ ” သည္ မိမိတာ၀န္ျဖစသ္ ည္။ မမိ အိ ခြငအ့္ ေရးမ်ားကုိ က်င့္သုးံ ရန္ႏငွ က့္ ာ
ကြယရ္ နအ္ တြက္ ရဲရင့ရ္ နလ္ ုိအပပ္ ါသည္။

အျခားသူအခြင့အ္ ေရးကို “ေလးစားျခငး္ ” ႏငွ ့္ “ကာကြယ္ေပးျခင္း” အတြက္တာ
၀န္။ အခြင့္အေရးခ်ဳိ းေဖာက္ခံရသမူ ်ားအတြက္ ေပ်ာရ္ ငႊ မ္ ကႈ ိုရရိွမညမ္ ဟုတ္ပါ။
မမိ ိအခြင့္အေရးကအို သုးံ ျပဳ၍ အျခားေသာသူမ်ား၏အခြင့္အေရးကုိလညး္ ကာကြယ္
မႈေပးရပါမည။္

အသိုငး္ အ၀ုငိ း္ တြင္ လအ႔ူ ခြင့္အေရး “ျမငွ ္တ့ င္” ရနတ္ ာ၀န္။ အသိငု း္ အ၀ငုိ း္ တြင္
လအူ႔ ခြငအ့္ ေရးႏငွ ့ပ္ တသ္ က္သည့္ အသိပညာကုျိ ပနပ႔္ ြားေအာင္ လုပေ္ ဆာင္
ေပးရပါမည။္ သု႔ိမသွ ာ အခ်ငး္ ခ်င္းအခြင့္အေရးမ်ားကို ေလးစားၿပးီ ကာကြယ္မေႈ ပး
ၾကမည္ျဖစပ္ ါသည။္

UDHR “အခြင့္အေရးအေပၚ
အပိုဒ္ တာ၀နယ္ ူမႈ”
၂၉-၃၀
အခ်င္းခ်င္း၏ အခြငအ့္ ေရးမ်ား
ကို ေလးစားမႈ၊ ကာကြယ္ေပးမ၊ႈ
တနု ္႔ျပန္မမႈ ်ားအတြက္ မမိ ိတု႔ိ
မာွ တာ၀နရ္ ွိသည္။ ေၾကညာစာတမး္ အရ
အခြင့အ္ ေရးမ်ားကုိ အသံးု ျပဳျခင္းသည္
မမိ ႏိ ွင့္အျခားသူမ်ား အျခားေၾကညာစာတမ္း၏
အခြငအ့္ ေရးမ်ားကုိ ခ်ိဳးေဖာက္ျခငး္ မ်ား မျဖစေ္ စရပါ။

50

PAC : Project for the Agents of Change

(ေျပာငး္ လဲမႈကယုိ ္စားလွယ္မ်ားအတြက္ စီမံကိန္း)

မိမိ၏ လြတ္လပ္ေသာအခြငအ့္ ေရးမ်ားကုိ အေလးထား၍ ပုမိ ုေိ ကာင္းမြန္ေသာ
ဘ၀အတြက္ ေျပာင္းလဲမႈမ်ားကုိ ဖန္တီးေသာသမူ ်ားအေနျဖင့္
ေက်ာင္းသူ/သားမ်ား အသုိင္းအ၀ိုင္းသ႔ုိ မသြားခင္ ေက်ာငး္ မ်ားကုိ
ျပင္ဆင္ေပးသညေ့္ နရာျဖစေ္ အာင္ စြမ္းရညျ္ မွငတ့္ င္ေပးသည့္
စီမကံ နိ း္ ျဖစ္ပါသည။္

Friends Without Borders Foundation

(နယ္စညး္ မျခားမတိ ေ္ ဆြမ်ားေဖာငေ္ ဒးရငွ း္ )

အထးူ သျဖင့္ ဒကု ၡသညအ္ သငို း္ အ၀ငို း္ ၊ ျပညတ္ ြငး္ ေနရပစ္ ြန္ခ႔ ြာရေသာ
သမူ ်ား၊ ေရႊ႕ေျပာငး္ လပု ္သားမ်ားႏွင့္ ဌာေနတိငု ္းရငး္ သားမ်ားအတြက္
မဒီ ီယာ၊ စညး္ ရးုံ လံ႕ႈ ေဆာျ္ ခငး္ ႏငွ ့္ စြမး္ ရညျ္ မွင့္တင္ေပးျခငး္ မ်ား
မွတစဆ္ င့္ အသုိင္းအ၀ိငု း္ မ်ား၏ လအူ႔ ခြင္အ့ ေရးက႑တငို ္း
ကျုိ မငွ ့္တင္ေပးရန္ရည္ရြယပ္ ါသည္။