4ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ที่ 4 สมดุลเคมีในสิ่งมีชีวิต สิ่งแวดล้อม และอุตสาหกรรม

คำนำ

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้แบบสืบเสาะหาความรู้(5E) เรื่อง สมดุลเคมี ใช้ในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้สาระ
วทิ ยาศาสตร์ จดั ทาข้นึ เพอื่ ใชใ้ นการประกอบการเรยี นการสอนวิทยาศาสตร์ รายวชิ า เคมี 3 ชน้ั มธั ยมศึกษาปที ่ี 5
กลมุ่ สาระการเรยี นรูวทิ ยาศาสตร์ ซ่งึ เป็นชดุ กจิ กรรมท่ีเนน้ ให้นักเรยี นไดล้ งมอื ปฏิบตั ิจรงิ ส่งเสรมิ ทักษะกระบวน
การทางวิทยาศาสตร์ กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ ทักษะการสืบค้นข้อมูล กระบวนการคิดอย่างมีเหตุผล
และ การนาความรู้ไปใช้ประโยชน์ โดยครูทาหน้าที่เป็นผู้ให้คาปรึกษา แนะนา และคอยอานวยความสะดวก
ตลอดจนตดิ ตามผลการศึกษาอยา่ งใกล้ชดิ การจัดทาชดุ กจิ กรรมการเรยี นรแู้ บบสบื เสาะหาความรู(้ 5E)
เรอื่ ง สมดลุ เคมี ได้จดั ทาทัง้ หมด 4 ชดุ ดงั น้ี

ชุดท่ี 1 สภาวะสมดลุ
ชุดท่ี 2 คา่ คงทีส่ มดุล
ชดุ ท่ี 3 ปัจจัยท่ีมผี ลตอ่ สมดลุ
ชุดที่ 4 สมดลุ เคมีในสงิ่ มชี ีวติ ส่งิ แวดลอ้ ม และอตุ สาหกรรม

สาหรบั ชดุ นเ้ี ปน็ ชดุ ที่ 4 สมดุลเคมีในสิง่ มชี วี ติ สง่ิ แวดล้อมและอุตสาหกรรม มจี ุดประสงค์เพือ่ ให้
นักเรยี นสามารถยกตัวอยา่ งและอธิบายสมดลุ เคมีของกระบวนการที่เกดิ ขน้ึ ในสิ่งมชี ีวติ ปรากฏการณ์ในธรรมชาติและ
กระบวนการในอุตสาหกรรม

ก ชุดกจิ กรรมกำรเรียนรู้ ชุดที่ 4 เร่อื งสมดลุ เคมใี นส่ิงมีชีวติ สงิ่ แวดลอ้ มและอุตสำหกรรม

สำรบัญ

หนา้
คานา………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ก
สารบัญ…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ข
คาชแ้ี จงสาหรับครู……………………………………………………………………………………………………………………………… 1
คาช้แี จงสาหรับนักเรยี น……………………………………………………………………………………………………………………… 2
ขน้ั ตอนการใช้ชุดกจิ กรรม………………………………………………………………..……………………….………………………… 3
มาตรฐานการเรยี นรู้………………………………………………………………………………………………………………...………… 4
แบบทดสอบกอ่ นเรียน…………………………………………………………………………………………………….……….………… 5
กระดาษคาตอบแบบทดสอบกอ่ นเรียน……………………………………………………………………………………….…..…… 7
ชดุ กิจกรรมการเรียนรู้………………………………………………………………………………………………………………………… 8
แบบทดสอบหลังเรยี น…………………………………………………………………………………………………………..………….... 10
กระดาษคาตอบแบบทดสอบหลงั เรยี น…………………………………………………………………………………….…….…..… 12
ประวตั ิผู้จัดทา…………………………………………………………………………………………………………………….……..….….. 13
อา้ งอิง…………………………………………………………………………………………………………………….………………………… 15
ภาคผนวก

ใบความรู้………………………………………………………………………………………………………………….………….. 18
เฉลยแบบทดสอบก่อนเรยี นหลงั เรยี น…………………………………………………………………………...…………. 29

ข ชุดกจิ กรรมกำรเรยี นรู้ ชุดท่ี 4 เรอื่ งสมดลุ เคมีในส่งิ มชี ีวติ ส่งิ แวดลอ้ มและอุตสำหกรรม

คำช้ีแจงสำหรับครู

เอกสารฉบับน้ีเป็นเอกสารชี้แจงรูปแบบของ ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิชา เคมี เร่ือง สมดุลเคมีในสิ่งมีชีวิต
ส่ิงแวดล้อมและอุตสาหกรรมตรงตามเนื้อหาในหลักสูตรตามคาอธิบายรายวิชากลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
และเทคโนโลยี วิชาเคมี 3 ช้ันมัธยมศกึ ษาปที ี่ 5 มีสว่ นประกอบดงั น้ี

1. เอกสารชดุ นี้ประกอบด้วย
1.1 คาช้แี จงเกี่ยวกบั ชุดกิจกรรมการเรยี นรู้
1.2 คาชีแ้ จงสาหรบั นกั เรยี น
1.3 ขน้ั ตอนการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้
1.4 แบบทดสอบกอ่ นเรียน
1.5 ชดุ กิจกรรม
1.6 แบบทดสอบหลังเรียน
1.7 ภาคผนวก

2. การจัดการชน้ั เรียน
การใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ในขณะจัดกิจกรรม จะแบ่งนักเรียนเป็นกลุ่มกลุ่มละ 5-6 คน และเมื่อทา

กจิ กรรมเสร็จเรียบรอ้ ยแล้ว นักเรยี นจะน่ังแยกเดย่ี วเพอ่ื ทาการวดั ผลการเรียนรู้ โดยใชแ้ บบทดสอบหลังเรยี น
3. การประเมินผลการเรียนรู้
3.1 ประเมนิ ผลด้านความรู้ ความกา้ วหนา้ ในการเรียนรู้จากแบบทดสอบ
- ตรวจแบบทดสอบก่อนเรยี น
- ตรวจแบบทดสอบหลังเรยี น
3.2 ประเมนิ ด้านทักษะ/ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์
- ประเมินตามสภาพจริงตามวตั ถปุ ระสงค์ การปฏิบัตกิ ิจกรรมการทดลอง

1 ชดุ กจิ กรรมกำรเรียนรู้ ชุดท่ี 4 เร่อื งสมดุลเคมีในส่ิงมีชีวติ สิ่งแวดลอ้ มและอุตสำหกรรม

คำชแ้ี จงสำหรับนกั เรียน

1. อ่านคาช้แี จงเกี่ยวกบั ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้ และคาชีแ้ จงสาหรบั นักเรียนให้ เขา้ ใจก่อนลงมือศึกษาชุด
กจิ กรรมการเรยี นรู้

2. ทาแบบทดสอบก่อนเรยี นจานวน 10 ขอ้ เพ่ือประเมินความรู้เดมิ ของนักเรยี น
3. นกั เรียนศกึ ษาชดุ กิจกรรมการเรียนรู้ ตามข้นั ตอนที่ระบุไว้
4. ในกรณีท่มี ีการแบ่งกลุ่ม ผู้นากลุ่ม มหี นา้ ที่คอื

4.1 ควบคมุ การดาเนนิ กิจกรรมภายในกลุ่มใหเ้ ปน็ ระเบียบเรียบร้อย
4.2 เป็นผนู้ าในการปฏิบัติกิจกรรมของกลมุ่
4.3 เป็นผู้ติดตอ่ กับครู เม่ือพบปัญหาหรือข้อสงสยั
4.4 รายงานหรือแจ้งให้ครทู ราบ เมือ่ ปฏิบตั กิ จิ กรรมเสรจ็ เรียบร้อย
4.5 หลงั จากสมาชกิ ภายในกลุ่มปฏิบัติกจิ กรรมเรยี บร้อยแลว้ รวบรวมแบบบนั ทกึ กิจกรรม
แบบฝึกหัด แบบบนั ทึกผล แบบทดสอบ สง่ ครตู ามกาหนดเวลา
5. ทาแบบทดสอบหลังเรียนจานวน 10 ข้อ เพ่ือทราบความก้าวหน้าในการเรียนของนักเรียนหลังจากทา
กจิ กรรมเสร็จเรียบรอ้ ยในแต่ละชดุ
6. แจง้ คะแนนท่ที าไดจ้ ากแบบทดสอบหลงั เรยี นทุกชดุ เพื่อประเมนิ ดา้ นความรู้ จากการทากิจกรรรมตาม
ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้
7. หลังจากการทากิจกรรมเสร็จแล้ว ใหน้ ักเรียนเก็บวัสดุการเรยี นอุปกรณป์ ระกอบชุดกจิ กรรมการเรยี นรใู้ ห้
เรยี บรอ้ ย
8. ในการทากิจกรรมตามชดุ กิจกรรมการเรียนร้ทู ุกชุด ขอใหน้ ักเรียนทาด้วยความต้ังใจให้ความร่วมมอื และมี
ความซ่อื สตั ยต์ ่อตนเองให้มากที่สุดโดยไม่ดูเฉลยก่อนทากจิ กรรม
9. ในกรณีนกั เรียนเรียนไม่ทันหรอื ไม่เข้าใจสามารถรบั ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้ ไปศึกษาเพิ่มเติม

2 ชดุ กจิ กรรมกำรเรยี นรู้ ชุดที่ 4 เรือ่ งสมดลุ เคมีในสิ่งมีชีวิต สงิ่ แวดล้อมและอุตสำหกรรม

ขั้นตอนกำรใช้ชดุ กจิ กรรม

อา่ นคาช้แี จงของนกั เรียนในการใช้ชดุ กจิ กรรม

ทาแบบทดสอบก่อนเรยี น

ศกึ ษาสาระการเรียนรู้ จดุ ประสงค์การเรยี นรู้

ดาเนินการใช้ชุดกจิ กรรม
ศกึ ษาขนั้ ตอนการทากจิ กรรม

ปฏบิ ตั ิกจิ กรรม
ปฏบิ ัติเสริมทกั ษะการเรียนรู้

ทาแบบทดสอบหลงั เรียน

3 ชดุ กจิ กรรมกำรเรียนรู้ ชุดท่ี 4 เร่ืองสมดลุ เคมใี นสง่ิ มชี ีวิต สิง่ แวดล้อมและอุตสำหกรรม

สมดลุ เคมใี นสง่ิ มชี วี ติ ส่ิงแวดลอ้ มและอตุ สำหกรรม

สาระเคมี

2. เข้าใจการเขยี นและการสมดลุ เคมี ปริมาณสัมพันธ์ในปฏิกิรยิ าเคมี อัตราการ
เกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมี สมดลุ ในปฏิกิรยิ าเคมี สมบัติและปฏกิ ิริยาของกรด-เบส ปฏิกิรยิ ารีดอกซ์
และเซลล์เคมีไฟฟ้า รวมท้ังนาความรู้ไปใช้ประโยชน์

ผลการเรยี นรู้

ยกตวั อย่างและอธบิ ายสมดุลเคมีของกระบวนการที่เกดิ ข้นึ ในสง่ิ มีชีวติ ปรากฏการณ์ในธรรมชาติ
และกระบวนการในอตุ สาหกรรม

จุดประสงคก์ ารเรียนรู้

ด้านความรู้ (K)
1. ยกตัวอย่างและอธบิ ายสมดุลเคมขี องกระบวนการท่ีเกดิ ข้ึนในสง่ิ มีชีวิต ปรากฏการณ์ในธรรมชาติและ
กระบวนการในอตุ สาหกรรม

ดา้ นทักษะ/กระบวนการ(P)
1. การใช้ตวั เลข
2. การประยกุ ต์

4 ชุดกิจกรรมกำรเรยี นรู้ ชุดที่ 4 เรอ่ื งสมกดจิลุ กเครมรีใมนกสำ่งิรมเรชี ียีวนติ รู้ สช่งิ ุดแทวดี่ ล1้อมเรแือ่ลงะสอุตภสำวำะหสกมรดรลุ ม

แบบทดสอบก่อนเรยี น
ชดุ ท่ี 4 สมดลุ เคมใี นส่งิ มชี ีวติ ส่งิ แวดลอ้ มและอุตสาหกรรม

คาช้ีแจง
1. แบบทดสอบนี้เป็นแบบทดสอบแบบเลอื กตอบ จานวน 10 ขอ้ ข้อละ 1 คะแนน

คะแนนเต็ม 10 คะแนน
2. เวลาในการทาแบบทดสอบ 20 นาที
3. ใหน้ ักเรียนทาเคร่ืองหมาย x เลือกคาตอบท่ถี ูกทีส่ ดุ เพียงคาตอบเดยี วลงในกระดาษคาตอบ

ทกี่ าหนดให้

1. ขอ้ ใดต่อไปน้ีถูกต้อง กระบวนการใดในรา่ งกายที่ 4. ขอ้ ใดไมถ่ ูกต้อง เกีย่ วกับฮอรโ์ มนทีส่ ร้างจากต่อมพารา
เกีย่ วขอ้ งกบั สมดุลไดนามิก ไทรอยด์ ท่มี หี น้าท่หี ลักในการควบคมุ ภาวะสมดุลของ
แคลเซียมและฟอสฟอรสั ในร่างกาย
ก.ระบบสบื พนั ธุ์
ข. ระบบย่อยอาหาร ก. การลดการดดู ซึมฟอสฟอรัสทีไ่ ต
ค. ระบบประสาท ข. การเพมิ่ การดูดซึมของแคลเซียมทล่ี าไส้
ง. ระบบหายใจและแลกเปล่ียนแกส๊ ค.การเพ่ิมการดูดซึมกลบั ของแคลเซียมท่ีไต
2. ปรากฏการณข์ ้อใดท่ีคายพลงั งาน ง. การเคล่ือนยา้ ยแคลเซียมและฟอสฟอรัสเขา้ สู่
ก. เทไนโตรเจนเหลวบนพ้นื เวทเี พื่อใหเ้ กดิ ควัน กระดูก
ข. ทาแอลกอฮอลบ์ ริเวณผิวหนงั แลว้ ร้สู ึกเยน็ 5. ขอ้ ใดต่อไปนี้ไม่ถูกต้อง
ค. การเกดิ หยดน้าเกาะทกี่ ระจกดา้ นนอกหอ้ งท่ี ก. ผู้ป่วยโรคหายใจเกิน จะทาใหร้ า่ งกายขับ O2
เปิดเครอื่ งปรบั อากาศ มากกวา่ ปกติ
ง. ใสเ่ มด็ เกลอื บนนา้ แข็งในถงั ทาไอศกรีม ทาให้ ข. ผปู้ ว่ ยโรคหายใจเกิน จะทาใหร้ ่างกายขับ CO2
อุณหภมู ิตา่ กว่า 10 องศาเซลเซียส มากกว่าปกติ
3. การศึกษาเรือ่ งราวของสมดุลเคมมี ปี ระโยชน์ในดา้ นใด ค. ผปู้ ่วยโรคหายใจเกิน จะทาใหร้ า่ งกายขับ H30+
ก. การศึกษาเรอ่ื งราวของสมดลุ เคมีมีประโยชน์ มากกว่าปกติ
ในดา้ นใด ง. ผ้ปู ่วยโรคหายใจเกิน จะทาใหร้ า่ งกายขับ CO
ข. ทาให้หาวธิ กี ารเพื่อใหเ้ กิดสารผลติ ภณั ฑ์ได้มาก มากกว่าปกติ
ตามต้องการ 6. ขอ้ ใดต่อไปนีถกู ต้อง เกีย่ วกับการผลิตแก๊สแอมโมเนีย
ค .ทาใหค้ วบคุมปฏิกริ ยิ าหนง่ึ ๆให้เกิดเร็ว - ช้า
ตามตอ้ งการ ก. เป็นปฏิกริ ิยาดูดความร้อน
ง. ชว่ ยหาปัจจัยในอุตสาหกรรมเพื่อควบคุมอตั รา
การเกดิ ปฏิกริ ิยา และปริมาณสารผลิตภัณฑ์ ข. เป็นปฏกิ ริ ยิ ายอ้ นกลบั

ค. สารตั้งต้นไดแ้ ก่ N2 และ H2

ง. ถกู ทกุ ข้อ

5 ชดุ กจิ กรรมกำรเรยี นรู้ ชุดท่ี 4 เรอ่ื งสชมดุ ดกลุ ิจเกครมรใี มนกสำง่ิ รมเรชี ีียวิตนรสู้ ง่ิชแุดวทดี่ ล1้อมเแรลื่อะงอสุตภสำำวหะสกมรดรุลม

7. ข้อใดต่อไปน้ีคือประโยชน์ของแอมโมเนยี (NH3) ใน 9. ขอ้ ใดต่อไปนี้ถูกต้อง เก่ยี วกับการเกิดฟองแกส๊ ในน้าอัดลม
อุตสาหกรรม
ก. สมดลุ ถูกรบกวนโดยการเพิ่มความดัน
ก. ยารกั ษาโรค
ข. ผลิตป๋ยุ ข. สมดุลถูกรบกวนโดยการลดความดัน
ค. ผลิตภัณฑท์ าความสะอาด
ง. ถูกทกุ ขอ้ ค. สมดลุ ถูกรบกวนโดยการเพิ่มอณุ หภูมิ
8. จากปฏกิ ิริยาต่อไปน้ี ข้อใดถกู ต้อง CO2(g) + H2O(l)
+ CaCO3(s) Ca2+(aq) + 2HCO3-(aq) ง. สมดลุ ถูกรบกวนโดยการลดอณุ หภมู ิ
ก. เป็นปฏกิ ิริยาการเกิดหินงอกหนิ ยอ้ ย
ข. เป็นปฏิกริ ยิ าการเกิดโรคเก๊าท์ 10. โรคเกา๊ ทเ์ ปน็ โรคข้ออักเสบเฉยี บพลนั มสี าเหตุเกดิ จากขอ้ ใด
ค. เปน็ ปฏิกิริยาการเกิดโรคหายใจเรว็ ก. ร่างกายมี Na+ มากเกินไป
ง. เป็นปฏิกิรยิ าการผลติ แก๊สแอมโมเนยี
ข. รา่ งกายมกี รด HCl มากเกินไป
ค. รา่ งกายมีกรด C5H4N4O3- มากเกินไป
ง. ถกู ทุกขอ้

6 ชดุ กิจกรรมกำรเรยี นรู้ ชดุ ที่ 4 เ6ร่ืองสมชดุกุลจิ เกครมรใี นมกสำิง่ รมเชีรีวยติ นรสู้ ิ่งชแุดวทดี่ ล1้อมเแรล่อื ะงอสุตภสำำวหะสกมรดรมลุ

กระดาษคาตอบแบบทดสอบกอ่ นเรยี น
ชดุ ท่ี 4 สมดลุ เคมใี นสิ่งมีชีวิต ส่งิ แวดลอ้ มและอตุ สาหกรรม

ชื่อ……………………………………………………………………………………….ชั้น…………………เลขที่………………

คาชี้แจง
ใหน้ กั เรียนทาเครือ่ งหมาย X เลอื กคาตอบทีถ่ กู ต้องที่สดุ เพยี งคาตอบเดยี วลงในกระดาษท่ีกาหนดให้
ขอ้ ก ข ค ง
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

7 ชุดกจิ กรรมกำรเรียนรู้ ชุดท่ี 4 เร่ืองสมดุลเคมีในสง่ิ มีชีวติ สิง่ แวดลอ้ มและอุตสำหกรรม

คาช้ีแจง : 1. ชุดกจิ กรรมน้ีมีท้ังหมด 3 กิจกรรม รวม 15 คะแนน
2. ใหน้ ักเรยี นปฏิบัติตามข้นั ตอน

กจิ กรรมที่ 1
1. นักเรยี นแบ่งกลมุ่ ออกเปน็ 4 กลุ่มเท่ากัน
2. นักเรียนแตล่ ะกลุ่มศกึ ษากิจกรรมท่ี 1 เร่ือง สบื ค้นข้อมลู เก่ยี วกบั สมดุลเคมใี นชีวิตประจาวัน

สิ่งมชี วี ิต สง่ิ แวดลอ้ ม และอุตสาหกรรม
3. นกั เรยี นทากิจกรรมและบันทึกผลการทากจิ กรรมในตารางบันทกึ ผลการทากิจกรรม
4. นกั เรยี นแตล่ ะกลุ่มร่วมกันสรปุ ผลการทากจิ กรรม

8 ชุดกจิ กรรมกำรเรียนรู้ ชุดที่ 4 เรอ่ื งสมดลุ เคมีในสิง่ มชี ีวิต สงิ่ แวดลอ้ มและอุตสำหกรรม

1.1 จุดประสงค์ของกจิ กรรม
สบื คน้ ข้อมลู เกีย่ วกบั สมดลุ เคมใี นชวี ติ ประจาวนั ส่ิงมชี ีวิต สง่ิ แวดลอ้ ม และอตุ สาหกรรม

1.2 วัสดุและอุปกรณ์
1. หนงั สือเรียน
2. อนิ เทอรเ์ นต็
3. คอมพิวเตอร์
4. กระดาษชาร์จ
5. ปากกาสี

1.3 วธิ ที ากิจกรรม
1. สืบคน้ ขอ้ มลู การใช้ประโยชน์จากความรเู้ ร่ืองสมดลุ เคมีของกระบวนการที่เกดิ ขน้ึ ในชีวิตประจาวัน

ส่งิ มีชีวติ สง่ิ แวดลอ้ ม และอตุ สาหกรรม
2. สรปุ ข้อมลู ทสี่ บื ค้นได้ในรูปแบบตา่ งๆ เชน่ ผงั มโนทัศน์ เขยี นสรุป แผนผงั ความคิด
3. นาเสนอข้อมูล
4. อภปิ รายเพ่ือแลกเปล่ียนความรทู้ ี่สืบคน้ ได้ในห้องเรยี น

จกรรมกำรเรียนรู้ ชุดท่ี 1 เรื่องสภำวะสมดุล

ชดุ กจิ กรรมกำรเรยี นรู้ ชุดที่ 1 เร่ืองสภำวะสมดุล

9 ชุดกจิ กรรมกำรเรยี นรู้ ชุดท่ี 4 เรอื่ งสมดุลเคมีในสิง่ มชี ีวติ ส่งิ แวดลอ้ มและอุตสำหกรรม

แบบทดสอบหลังเรยี น
ชุดท่ี 4 สมดลุ เคมีในสิ่งมชี ีวติ ส่ิงแวดลอ้ ม และอตุ สาหกรรม

คาชแี้ จง
1. แบบทดสอบนเ้ี ปน็ แบบทดสอบแบบเลอื กตอบ จานวน 10 ขอ้ ข้อละ 1 คะแนน

คะแนนเต็ม 10 คะแนน
2. เวลาในการทาแบบทดสอบ 20 นาที
3. ใหน้ กั เรียนทาเคร่ืองหมาย x เลือกคาตอบที่ถูกทีส่ ดุ เพียงคาตอบเดยี วลงในกระดาษคาตอบ

ทกี่ าหนดให้

1. ขอ้ ใดต่อไปน้ีถกู ต้อง กระบวนการใดในร่างกายท่ี 4. ขอ้ ใดไม่ถูกต้อง เกี่ยวกับฮอร์โมนที่สร้างจากต่อมพารา
เกีย่ วขอ้ งกบั สมดลุ ไดนามิก ไทรอยด์ ที่มหี น้าที่หลักในการควบคมุ ภาวะสมดุลของ
แคลเซยี มและฟอสฟอรสั ในร่างกาย
ก. ระบบหายใจและแลกเปลี่ยนแก๊ส
ข. ระบบย่อยอาหาร ก. การลดการดูดซึมฟอสฟอรัสท่ไี ต
ค. ระบบประสาท ข. การเพิม่ การดดู ซึมของแคลเซยี มทลี่ าไส้
ง. ระบบสืบพนั ธุ์ ค.การเพิ่มการดูดซึมกลับของแคลเซยี มที่ไต
2. ปรากฏการณ์ข้อใดท่คี ายพลังงาน ง. การเคลื่อนย้ายแคลเซยี มและฟอสฟอรัสออก
ก. การเกิดหยดนา้ เกาะที่กระจกด้านนอกหอ้ งท่ี จากกระดกู
เปดิ เครอ่ื งปรับอากาศ 5. ขอ้ ใดต่อไปน้ีไม่ถูกต้อง
ข. ทาแอลกอฮอลบ์ ริเวณผวิ หนงั แลว้ รูส้ กึ เย็น ก. ผู้ปว่ ยโรคหายใจเกนิ จะทาใหร้ ่างกายขับ
ค. เทไนโตรเจนเหลวบนพนื้ เวทีเพ่ือให้เกิดควัน CO2 มากกว่าปกติ
ง. ใส่เมด็ เกลือบนนา้ แข็งในถังทาไอศกรีม ทาให้ ข. ผ้ปู ่วยโรคหายใจเกนิ จะทาใหร้ ่างกายขับ O2
อุณหภูมติ า่ กวา่ 10 องศาเซลเซยี ส มากกว่าปกติ
3. การศกึ ษาเร่อื งราวของสมดลุ เคมมี ีประโยชนใ์ นดา้ นใด ค. ผู้ป่วยโรคหายใจเกิน จะทาใหร้ า่ งกายขับ
ก. การศกึ ษาเร่ืองราวของสมดลุ เคมีมปี ระโยชน์ H30+ มากกว่าปกติ
ในดา้ นใด ง. ผู้ป่วยโรคหายใจเกนิ จะทาให้ร่างกายขับ CO
ข. ทาให้ควบคมุ ปฏิกิริยาหน่ึงๆให้เกิดเร็ว - ช้า มากกวา่ ปกติ
ตามตอ้ งการ 6. ข้อใดต่อไปนีถกู ต้อง เกีย่ วกับการผลิตแกส๊ แอมโมเนีย
ค. ทาให้หาวธิ ีการเพ่ือใหเ้ กิดสารผลติ ภณั ฑ์ได้มาก
ตามต้องการ ก. เป็นปฏกิ ริ ยิ าดดู ความร้อน
ง. ช่วยหาปัจจยั ในอตุ สาหกรรมเพื่อควบคมุ อัตรา
การเกิดปฏกิ ิริยา และปริมาณสารผลติ ภัณฑ์ ข. สารตัง้ ตน้ ได้แก่ N2 และ H2

ค. เปน็ ปฏิกิรยิ าย้อนกลบั

ง. ถกู ทกุ ข้อ

10 ชดุ กิจกรรมกำรเรยี นรู้ ชดุ ท่ี 4 เรื่องสมชดุดกลุ ิจเคกมรีใรนมสกงิ่ ำมรีชเรีวยีิตนรสู้ ิง่ ชแุดวดทล่ี อ้ 1มแเลรื่อะองุตสสภำำหวะกสรมรดมุ

10 ชุดกจิ กรรมกำรเรียนรู้ ชดุ ท่ี 4 เรือ่ งสมดุลเคมใี นส่งิ มีชีวิต ส่ิงแวดล้อมและอุตสำหกรรม

7. ขอ้ ใดต่อไปนี้คอื ประโยชนข์ องแอมโมเนยี (NH3) ใน 9. ขอ้ ใดต่อไปน้ีถูกต้อง เก่ียวกับการเกดิ ฟองแกส๊ ในนา้ อัดลม
อตุ สาหกรรม
ก. สมดุลถกู รบกวนโดยการเพ่ิมอุณหภูมิ
ก. ยารกั ษาโรค
ข. สมดุลถกู รบกวนโดยการลดอณุ หภูมิ
ข. ผลติ ปุ๋ย
ค. สมดลุ ถกู รบกวนโดยการเพิ่มความดัน
ค. ผลิตภัณฑ์ทาความสะอาด
ง. สมดลุ ถกู รบกวนโดยการลดความดัน
ง. ถกู ทกุ ข้อ
10. โรคเก๊าท์เป็นโรคข้ออักเสบเฉียบพลนั มสี าเหตุเกิดจากข้อใด
8. จากปฏกิ ิรยิ าต่อไปนี้ ข้อใดถกู ต้อง ก. ร่างกายมี Na+ มากเกินไป

CO2(g) + H2O(l) + CaCO3(s) Ca2+(aq) + ข. ร่างกายมีกรด HCl มากเกินไป
2HCO3-(aq) ค. ร่างกายมกี รด C5H4N4O3- มากเกินไป
ง. ถูกทุกขอ้

ก. เป็นปฏิกิริยาการเกิดโรคหายใจเกิน

ข. เปน็ ปฏกิ ิรยิ าการเกดิ หินงอกหนิ ยอ้ ย

ค. เปน็ ปฏกิ ิรยิ าการเกิดโรคเก๊าท์

ง. เปน็ ปฏกิ ริ ิยาการผลิตแก๊สแอมโมเนีย

11 ชดุ กิจกรรมกำรเรยี นรู้ ชดุ ท่ี 4 เรื่องสมดุลเคมใี นสิง่ มีชีวติ สิง่ แวดล้อมและอุตสำหกรรม

กระดาษคาตอบแบบทดสอบหลังเรยี น
ชดุ ที่ 1 สภาวะสมดุล

ชอ่ื ……………………………………………………………………………………….ชัน้ …………………เลขท่ี………………

คาช้แี จง
ให้นักเรยี นทาเครอ่ื งหมาย X เลือกคาตอบท่ถี กู ต้องทีส่ ุดเพยี งคาตอบเดยี วลงในกระดาษท่ีกาหนดให้

ข้อ ก ข ค ง
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

12 ชุดกจิ กรรมกำรเรยี นรู้ ชดุ ที่ 4 เร่ืองสชมุดดกลุ ิจเคกมรีใรนมสกำ่ิงรมเชี รีวยี ิตนรสู้ ่งิ ชแุดวทด่ีลอ้1มแเรลื่อะงอสุตภสำำวหะกสรมรดมลุ

ประวัตผิ ูจ้ ดั ทา

ช่ือ-สกลุ : นางสาวอรวรรณ ตมุ้ ทอง

วนั เดือน ปเี กิด : 11 กนั ยายน 2541

เบอร์โทร : 094-1688704

E-mail : [email protected]

ประวตั กิ ารศึกษา

วุฒกิ ารศกึ ษา ช่ือสถาบนั ปีที่สาเรจ็ การศกึ ษา
2553
ประถมศึกษาปที ่ี 6 โรงเรียนบ้านนาหนัง 2559

มธั ยมศึกษา โรงเรียนนาหนังพัฒนศึกษา (ปัจจบุ ัน)

ครศุ าสตรบณั ฑติ มหาวทิ ยาลัยราชภฏั อุดรธานี

13 ชดุ กิจกรรมกำรเรียนรู้ ชดุ ที่ 4 2เ1ร่อื งสชมดุ ดกลุ จิ เคกมรใีรนมสกำิ่งรมเีชรีวยี ติ นรสู้ ิ่งชแุดวทดี่ล้อ1มแเรล่ือะงอสุตภสำำวหะกสรมรดมลุ

ประวัตผิ ู้จดั ทา

ช่อื -สกลุ : นางสาวรัตติยากร ออ่ นสีดา

วนั เดือน ปีเกิด : 30 ธันวาคม 2541

เบอร์โทร : 081-4833521

E-mail : [email protected]

ประวัติการศึกษา

วุฒกิ ารศึกษา ชอื่ สถาบนั ปที ่สี าเร็จการศึกษา
2553
ประถมศึกษาปีที่ 6 โรงเรยี นอนบุ าลเซกา 2559
(ปัจจบุ ัน)
มธั ยมศกึ ษา โรงเรยี นเตรยี มอุดมศกึ ษาภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

ครุศาสตรบณั ฑิต มหาวทิ ยาลัยราชภฏั อุดรธานี

14 ชุดกจิ กรรมกำรเรยี นรู้ ชุดท่ี 422เรือ่ งสชมุดดกลุ จิ เกครมรีในมกสำงิ่ รมเีชรีวียิตนรสู้ ง่ิ ชแดุ วทด่ี ล1อ้ มเแรล่ือะงอสุตภสำำวหะสกมรดรมลุ

อ้างองิ

กระทรวงศึกษาธกิ าร. (2551). หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพืน้ ฐาน พุทธศักราช
2551.กรุงเทพฯ : โรงพิมพช์ มุ นุมสหกรณก์ ารเกษตรแห่งประเทศไทย.

สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลย.ี (2559).ค่มู อื ครู รายวชิ าเพิ่มเติม
เคมี เล่ม 3 (พมิ พค์ ร้ังท่ี 3). กรุงเทพฯ: โรงพมิ พ์ สกสค.

สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลย.ี (2562).หนังสอื เรยี นรายวิชาเพ่ิมเตมิ
เคมี เลม่ 3 (พมิ พค์ ร้ังท่ี 3).กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ สกสค.

15 ชดุ กิจกรรมกำรเรยี นรู้ ชุดที่ 4 2เ3ร่ืองสชมดุ ดกลุ ิจเคกมรใีรนมสกำิ่งรมเชี รีวยี ติ นรสู้ ิ่งชแดุ วทด่ีลอ้1มแเรล่ือะงอสุตภสำำวหะกสรมรดมลุ

ภาคผนวก

ใบความรู้

การผลิตแก๊สแอมโมเนียในอุตสาหกรรม

แอมโมเนีย NH3 ใช้เป็นวัตถุดิบในการผลิตปุ๋ย ยา สีย้อมผ้า ผลิตภัณฑ์ทาความสะอาดและ
สารเคมอี นื่ ๆในอุตสาหกรรม ซ่งึ ผู้ผลติ จะเลือกกรรมวธิ ีผลิตทส่ี ามารถเปล่ียนวัตถุดิบหรือสารตั้งต้นให้เกิด
เป็นผลติ ภณั ฑไ์ ดม้ ากที่สุด โดยเสยี เวลาและค่าใช้จ่ายน้อยท่ีสุด จึงมีการนาความรู้เกี่ยวกับสมดุลเคมีและ
อัตราการเกดิ ปฏกิ ิริยาเคมีมาใชใ้ นกระบวนการดังกลา่ วด้วย

การผลิตแก๊สแอมโมเนีย ใช้สารต้ังต้นคือแก๊สไนโตรเจน (N2) ที่แยกได้จากอากาศ และแก๊ส

ไฮโดรเจนที่ได้จากการนำแก๊ สมีเทนจำกแก๊ สธรรมชำติไปผ่ำนปฏิกิริ ยำเคมีปฏิกิริยำเคมีระหว่ำงแก๊ สไนโตรเจน

และแก๊สไฮโดรเจนเป็ นปฏิกิริยำคำยพลงั งำนดงั สมกำรเคมี

N2(g) + 3H2(g) 2NH3(g) + พลังงาน

หากต้องการผลติ แอมโมเนยี ให้ได้ปริมาณมาก ควรทาปฏกิ ิรยิ าที่อณุ หภูมิและความดันสูงหรือต่า
เพราะเหตุใด

ตามหลักของเลอชาเตอลิเอ ปฏกิ ิรยิ านมี้ ีจานวนมูลรวมของแก๊สเป็นไปท่ีเปน็ สารตง้ั ต้นมากกวา่
ผลิตภัณฑ์ การเพ่ิมความดนั ทาให้ระบบปรบั ตัวโดยเกดิ ปฏิกิรยิ าไปข้างหน้าได้มากขึน้ และปฏกิ ิริยาเคมีนี้
เปน็ ปฏิกริ ิยาคายพลงั งาน การลดอุณหภูมจิ ะทาให้ระบบปรบั ตัวโดยเกดิ ปฏิกิริยาไปข้างหนา้ ไดม้ ากขึน้

ดังนน้ั การผลิตแกส๊ แอมโมเนยี ให้ไดป้ ริมาณมากจึงควรทาปฏกิ ิรยิ าทอ่ี ุณหภูมติ า่ และความดันสูง
ซ่งึ ไดจ้ ากซ่ึงมีการศึกษาความสมั พนั ธ์รอ้ ยละผลผลติ ของแอมโมเนียกบั อุณหภมู ิและความดัน

18 ชดุ กจิ กรรมกำรเรยี นรู้ ชุดที่ 4 เรือ่ งสมดลุ เคมใี นสงิ่ มชี ีวติ สิง่ แวดลอ้ มและอุตสำหกรรม

โรคหายใจเกนิ

โรคหายใจเกิน (hyperventilation syndrome) หรือภาวะระบบลมหายใจเกินเป็นภาวะที่ผู้ป่วย

หายใจรวดเร็วและลึกมากกว่าปกติ ตามปกติแล้วร่างกายจะหายใจเข้าเพ่ือนาแก๊สออกซิเจน(O2) เข้าไปใช้ใน

กระบวนการเมทาบอลิซึมท่ีเนื้อเยื่อต่างๆและหายใจออกเพ่ือนาแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์(CO2) ท่ีเกิดขึ้นออก

จากร่างกายโดย CO2 ที่เกิดข้ึนในเซลล์จะแพร่สู่เลือดและลาเลียงไปยังปอด โดยคาร์บอนไดออกไซด์สามารถ

ทาปฏิกิริยาเคมีกับน้าในเลือดเกิดเป็นกรดคาร์บอนนิก(H2CO3) และแตกตัวเป็นไฮโดรเจนคาร์บอเนตไอออน

(HCO3-) กับไฮโดรเน่ยี มไอออนร ดงั สมการ

CO2(g) + H2O(l) H2CO3(aq)
H2CO3(g) + H2O(l) H2CO3-(aq) + H3O+(aq)

ปฏิกิรยิ ารวม CO2(g) + 2H2O(l) HCO3-(aq) + H3O+(aq)

ความเข้มข้นของ H3O+มีผลต่อ pH ในเลือดซ่ึงมีความสาคัญต่อการทางานของระบบในร่างกาย
รา่ งกายจึงตอ้ งรกั ษาดลุ ยภาพ กรด-เบสของเลือดให้เป็นปกติ เมอ่ื ผ้ปู ว่ ยมอี าการของโรคหายใจเกินจะทาให้เกิด
การขับคารบ์ อนไดออกไซด์ออกจากร่างกายมากกว่าปกติ ความเขม้ ขน้ ของคาร์บอนไดออกไซด์ในเลือดจึงต่าลง
กว่าระดับปกติทาให้เกิดปฏิกิริยาย้อนกลับเพ่ิมข้ึน ความเข้มข้นของ H3O+ ในเลือดลดลงส่งผลให้เกิดอาการ
ต่างๆ เช่นหน้ามืด เวียนศีรษะ ใจสั่น กล้ามเน้ือเกร็ง โดยปกติผู้ป่วยไม่เกิดอาการดังกล่าวจะหายใจแรงและถ่ี

ขน้ึ ทาใหอ้ าการยิ่งกาเรบิ ดังนั้นการประถมพยาบาลจงึ อาจให้ผ้ปู ว่ ยหายใจในถุงท่ีครอบท้ังปากและจมูกเพื่อเพิ่ม
ปรมิ าณคารบ์ อนไดออกไซด์ทห่ี ายใจเข้าไปให้เกิดปฏกิ ริ ยิ าไปข้างหน้าเพิ่มข้ึนและเพิ่มความเข้มข้นขอ H3O+ ใน
เลอื ดข้นึ คา่ pH ในเลอื ดกลับสู่ภาวะปกติ ซ่ึงสังเกตได้จากอาการดงั กล่าวบรรเทาลง

19 ชดุ กจิ กรรมกำรเรยี นรู้ ชุดที่ 4 เรื่องสมดุลเคมีในส่ิงมีชีวิต ส่ิงแวดล้อมและอุตสำหกรรม

การเกิดหนิ งอกหินยอ้ ย

เม่อื ฝนตกแก๊สคารบ์ อนไดออกไซดเ์ กิดปฏิกริ ิยาเคมกี ับน้าไดเ้ ปน็ กรดคาร์บอนกิ (H2CO3) ซ่ึงแตกตัว

ให้ H3O+ ซง่ึ มีสมบัติเปน็ กรด และไฮโดรเจนคารบ์ อเนตไอออน (HCO3-) สารละลายกรดจะทาปฏกิ ิริยาเคมีกบั
หินปูนได้เป็นสารละลายแคลเซียมไฮโดเจนคาร์บอเนต ดังสมการเคมี

CO2(g) + 2H2O(l) H3O+(aq) + HCO3-(aq)

CaCO3(s) + H3O+(l) Ca2+(aq) + HCO3-(aq) + H2O(l)

ปฏกิ ิริยำรวม CO2(g) + H2O(l) + CaCO3(s) Ca2+(aq) + 2HCO3-(aq)

ปฏิกิริยานี้เป็นปฏิกิริยาผันกลับได้ เม่ือสารละลาย Ca(HCO3)2 ไหลซึมผ่านไปตามผนังหรือ
หยุดลงบนพ้ืนถ้า หากภายใต้ถ้ามีปริมาณน้าหรือคาร์บอนไดออกไซด์ลดลง จะทาให้เกิดปฏิกิริยาย้อนกลับได้
เป็นแคลเซียมคาร์บอเนตซึ่งเป็นของแข็ง ปรากฏเป็นหินงอกหินย้อยภายในถ้าเนื่องจากปริมาณความช้ืนและ
คาร์บอนไดออกไซด์ภายในถ้าปกติเปล่ียนแปลงค่อนข้างน้อย กระบวนการการเกิดหินงอกหินย้อยน้ีจึงเป็นไป
อยา่ งช้าๆต้องใช้เวลานานกว่าจะไดห้ นิ งอกหนิ ยอ้ ยทม่ี สี ภาพใหญโ่ ตและสวยงาม

ชุดกจิ กรรมกำรเรยี นรู้ ชุดท่ี 1 เรื่องสภำวะสมดลุ

20 ชดุ กิจกรรมกำรเรยี นรู้ ชุดที่ 4 เร่ืองสมดุลเคมีในสง่ิ มีชีวิต สงิ่ แวดล้อมและอุตสำหกรรม

เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรยี น-หลงั เรยี น

เฉลยแบบทดสอบ

แบบทดสอบกอ่ นเรียน ขอ้ ก ขค ง
แบบทดสอบหลังเรียน 1 
2 
 3  
4
5  
6 
7
8 
9 
10

ข้อ ก ข ค ง
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 

22 ชุดกิจกรรมกำรเรียนรู้ ชุดที่ 49เรือ่ งสชมดุ ดกุลจิ เกครมรีใมนกสำง่ิ รมเรชี ียีวิตนรสู้ ง่ิชแดุ วทดี่ ล1อ้ มเแรล่ือะงอสุตภสำำวหะสกมรดรุลม