บางมูลนากน่าเที่ยว

ทุ ก ก า ร เ ดิ น ท า ง ม อ บ ป ร ะ ส บ ก า ร ณ์ ใ ห้ เ ร า เ ส ม อ




บา
งมูลนาก

น่าเที่ยว

ร ว บ ร ว ม ข้ อ มู ล โ ด ย
ห้ อ ง ส มุ ด ป ร
ะ ช า ช น อำ เ ภ อ บ า ง มู ล น า ก

ศู น ย์ ก า ร ศึ ก ษ า น อ ก ร ะ บ บ แ ล ะ ก า ร ศึ ก ษ า ต า ม อั ธ ย า ศั ย
สำนักงาน กศน.จังหวัดพิ จิตร

คำขวัญประจำอำเภอบางมูลนาก










อาหารปลาขึ้นชื่อ
เลื่องลือมะม่วงแผ่น
ดินแดนหลวงพ่อหิน
ถิ่นข้าวขาวกอเดียว

ท่องเที่ยว
ศูนย์ชัยพัฒนาการเกษตร สิรินธร
มางานงิ้วกราบขอพรเจ้าพ่อแก้ว

จัดทำโดย

นางสาวณัฐธญา เขียวอุบล 6467121005

บรรณารักษ์ห้องสมุดประชาชนอำเภอบางมูลนาก
นักศึกษาระดับบัณฑิต หลักสูตรครุศาสตรมหาบัณฑิต
สาขาวิชา หลักสูตรและการสอน ปีการศึกษา 2565

มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม

ก




คำนำ

หนังสือเล่มนี้ เป็นส่วนหนึ่งของรายวิชา
เทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อการศึกษา (EDUC761)
หลักสูตร ครุศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชา หลักสูตร
และการสอน ปีการศึกษา 2565 มหาวิทยาลัย
ราชภัฏพิบูลสงคราม

จัดทำขึ้นเพื่อรวบรวมข้อมูลท้องถิ่นของอำเภอ
บางมูลนาก สถานที่สำคัญทางพระพุทธศาสนา
สถานที่ท่องเที่ยว และวิถีชีวิตของชาวบางมูลนาก
เมื่อวันวาน ซึ่งได้รวบรวมข้อมูลต่างๆจากแหล่ง
ข้อมูลที่เกี่ยวข้อง และหวังว่าหนังสือเล่มนี้จะเป็น
ประโยชน์ต่อผู้ที่สนใจ












บรรณารักษ์
ห้องสมุดประชาชนอำเภอบางมูลนาก

22 เมษายน 2565

ข หน้า


ก
ข
สารบัญ 1
เรื่อง 2
3
คำนำ 10
สารบัญ 12
ประวัติความเป็นมา 18
บางมูลนากเมื่อวันวาน
สถานที่ท่องเที่ยว
กิจกรรมคนบางมูลนากร่วมสร้างหนังสือ
หนังสือเที่เกี่ยวข้องพิ่มเติม (ตัวอย่างหนังสืออ้างอิง)
บรรณานุกรม

1




ประวัติความเป็นมา

ประวัติความเป็นมาของอำเภอ จากอดีต จนถึงปัจจุบัน
ในอดีตท้องที่อำเภอบางมูลนากเคยเป็นที่ตั้ง "เมืองภูมิ" หรือ
"เมืองภูมิพระราชทาน" มาก่อน ซึ่งมีที่ทำการอยู่ที่บ้านหนองเต่า
ตำบลภูมิ (ห่างจากตลาดบางมูลนากไปทางทิศตะวันออกประมาณ
๗ กิโลเมตร) จากคำบอกเล่าต่อ ๆ กันมาแต่โบราณว่า มี
'"พระธรรมยา" เป็นผู้ว่าราชการเมืองแต่หาหลักฐานไม่พบว่าพระ
ธรรมยาเป็นผู้ว่าราชการเมืองตั้งแต่สมัยใด อาจจะเป็นสมัย
รัตนโกสินทร์ตอนต้นหรือสมัยอยุธยาตอนปลายก็ได้

ปัจจุบันมีผู้สร้างศาลพระธรรมยาไว้ที่วัดหนองเต่า
ตำบลภูมิ มีคนนับถือกันมาก และมีผู้คนไปบนบานศาลกล่าวกัน
อยู่เสมอ

แผนที่โดยสังเขป อำเภอบางบูลนาก






ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอตะพานหิน
ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอทับคล้อ
และอำเภอดงเจริญ
ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอหนองบัวและ
อำเภอชุมแสง (จังหวัดนครสวรรค์)
ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอโพทะเล

2




บางมูลนากเมื่อวันวาน

บางมูลนากเป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดพิจตร ที่มีประวัติศาสตร์
ของตอนเองยาวนานไม่แพ้อำเภออื่น แต่ประวัติศาสตร์ของท้องถิ่น
บางมูลนากแต่ละยุคแต่ละสมัย ที่ผ่านมามีความทรงจำไว้ได้กี่มาก
น้อย เพราะท่านที่ทรงจำไว้ได้นั้นก็ล้ทตายจากไปจนหมดสิ้นแล้ว
จะเหลือก็เพียง "บันทึกเหตุการณ์" ที่เป็นลายลักษณ์อักษรของท่านผู้
ชอบบันทึกไว้เท่านั้น ที่พอจะมีให้เราได้ศึกษาค้นคว้าบ้างพอสมควร

บ้านมูลนาค คือชื่อในอดีตของอำเภอบางมูลนาก อำเภอ
บางมูลนากเดิมเรียกว่า เมืองภูมิ ซึ่งมีที่ทำการอยู่ที่บ้านหนองเต่า
(ตำบลภูมิในปัจจุบันนี้ ภายหลังย้ายที่ว่าการอำเภอ มาตั้งใหม่ ที่บ้าน
มูลนาค หรือเดิมชื่อว่าบางขึ้นาก เมื่อประมาณ ปี พ ศ. ๒๔๔๐ และยัง
คงใช้ชื่อว่าอำเภอเมืองภูมิ อยู่จนกระทั่งวันที่ ๘ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๕๙
กระทรวงมหาดไทย ได้มีประกาศใช้ชื่ออำเภอที่เปลี่ยนใหม่ให้ตรงกับ
ชื่อตำบลที่ตั้งที่ว่าการอำเภอ สำหรับที่ว่าการอำเภอเมืองภูมิ ตั้งอยู่ที่
บางมูลนาก จึงเปลี่ยนชื่อเป็น"อำเภอบางมูลนาก" ตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๔๕๘

3




บางมูลนากเมื่อวันวาน

ร.ศ. ๑๒๐ คือ ปี พ.ศ. ๒๔๔๔ ร.ศ. คือ รัตนโกสินทรศักราช นับ ๑
เมื่อพุทธศักราชล่วงแล้วได้ ๒๓๒๔ ปี โดยนับปีทางสุริยคติ รัตนโกสิน
ทรศักราชนี้ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าฯรัชกาลที่ ๕ แห่งกรุง
รัตนโกสินทร์ บรมราชจักรีวงศ์ ทรงตั้งขึ้นเมื่อกรุงรัตนโกสินทร์ ได้สร้าง
ล่วงมาแล้ว ถึง ๑๐๗ ปีเต็ม ย่างเข้าปีที่ ๑๐๘ จนถึงปีรัตนโกสินทร์ศก
๑๓๔ หรือพุทธศักราช ๒๔๕'๖ ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระมงกุฎ
เกล้าฯ รัชกาลที่ ๖ โปรดให้เลิก กลับใช้พุทธศักราชตราบเท่าทุกวันนี้

หมายเหตุ กรุงรัตนโกสินทร์ สร้างสำเร็จเป็นเมืองหลวงของ
วงศ์จักรี เมื่อ พ.ศ.๒๓๒๕ เวลาคิดจึงต้องถอยหลังไปหนึ่งปี เป็น พ.ศ.
๒๓๒๔ กรมหลวงเทวะวงษวโรประการ ภายหลังทรงกรมเป็นสมเด็จ
กรมพระยาเทววงศ์วโรปการ เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จ
พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ และสมเด็จพระปียมาวดีศรี
พัชรินทรมาตา พระนามเดิมว่า พระองค์เข้าเทวัญอุทัยวงศ์
เมื่อพระชันษา ๑๘ พรรษา ทรงได้รับตำแหน่งเป็นราชลขาธิการของ
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ ทรงดำรงตำแหน่งเสนาบดี
กระทรวงการต่างประเทศ ทรงเป็นเจ้าของวัง "เทวะเวสม์" ที่ตำบล
บางขุนพรหม และทรงเป็นต้นสกุล "เทวกุล" ที่ว่าการเมืองภูมิ ย้ายมา
จากบ้านหนองเต่า ตำบลภูมิ เมื่อประมาณ พ.ศ. ๒๔๔๐ มาตั้งอยู่
ณ บริเวณที่เป็นโรงเรียนบางมูลนากภูมิวิทยาคมในปัจจุบัน พลับพลา
ที่ประทับ สันนิษฐานว่าสร้างตรงบริเวณหน้าโรงเรียน
เทศบาล ๑ เดี๋ยวนี้

จากรายงานข้าหลวงเทศาภิบาลมณฑลพิษณุโลก ร.ศ. ๑ ๑๘
(พ.ศ. ๒๔๔๒) ได้กล่าวถึงเมืองพิจิตรว่า เมืองพิจิตร เป็นเมืองตรี
มีเมืองขึ้น ๑เมืองคือ เมืองภูมิ

4




สถานที่ท่องเที่ยวอำเภอบางมูลนาก





















ศูนย์ชัยพัฒนาการเกษตร สิรินธร ตั้งอยู่ที่บ้านสะพานยาว
หมู่ที่ 11 ตำบลเนินมะกอก มีพื้นที่ 91 ไร่ 2 งาน 44 ตารางวา
ซึ่งนางจรัสศรี จินดาสงวน ได้ทูลเกล้าถวายให้มูลนิธิศูนย์ชัย
พัฒนา กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ได้รับพระราชานุญาต
โดยมีวัตถุประสงค์ให้เป็นศูนย์เรียนรู้ด้านเกษตรกรรมตาม
แนวทางเศรษฐกิจพอเพียง และด้านการใช้ประโยชน์ที่ดินในพื้นที่
ที่ประสบปัญหาอุทกภัย ลักษณะการดำเนินงานของศูนย์ชัย
พัฒนาการเกษตร สิรินธร แบ่งออกเป็น 13 กิจกรรมได้แก่
จุดการเรียนรู้การปลูกผัก เพราะเห็ด ปลูกพืชสมุนไพร เลี้ยงปลา
ดุกในบ่อพลาสคิก เลี้ยงกบ สวนผักสมุนไพรพื้นบ้าน การผลิตปุ๋ย
อินทรีย์การผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าว เพราะพันธุ์ปลานิล เพาะพันธุ์
ปลาสวยงามและปลากัด การเลี้ยงโคนม พันธุ์ไม้ผล และกิจกรรม
ระบบชลประทานภายในศูนย์ฯ

5




สถานที่ท่องเที่ยวอำเภอบางมูลนาก































ศาลเจ้าพ่อแก้ว ตั้งอยู่ในเขตเทศบาลเมืองบางมูลนาก
ใกล้ที่ว่าการอำเภอบางมูลนาก เป็นศาลเจ้าหลังใหม่ที่สร้างแทน
หลังเก่า เพื่อประดิษฐานองค์เจ้าพ่อแก้ว ที่ชาวบางมูลนากต่าง
เคารพ ซึ่งทุกปีจะมีงานงิ้วเจ้าพ่อแก้วประจำทุกเดือนธันวาคม
เพื่อแห่องค์เจ้าพ่อแก้วรอบตลาดเพื่อให้ชาวบางมูลนากสักการะ
ซึ่งเป็นงานที่ยิ่งใหญ่ระดับอำเภออีกงานหนึ่ง

6




สถานที่ท่องเที่ยวอำเภอบางมูลนาก































วัดหว้ ยเขน ตั้งอยู่ที่ตำบลห้วยเขน อยู่ห่างจากตัวอำเภอ
ประมาณ 8 กิโลเมตร ไปตามถนนสายบางมูลนาก-วังงิ้ว ภายใน
วัดมีโบสถ์เก่าซึ่งกรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียนอนุรักษ์ไว้ ภายใน
โบสถ์มีภาพจิตรกรรมฝาผนังเกี่ยวกับเรื่องพุทธประวัติเรื่อง
รามเกียรติ์

7




สถานที่ท่องเที่ยวอำเภอบางมูลนาก



































วัดท่าชา้ ง ตั้งอยู่ที่ตำบลเนินมะกอก ภายในวัดมี
พระพุทธรูปหินที่เก่าแก่คู่บ้านคู่เมือง มีรูปปั้ นช้างขนาดใหญ่
2 เชือก อยู่บริเวณด้านหน้าวัด

8




สถานที่ท่องเที่ยวอำเภอบางมูลนาก































วัดบางมูลนาก ตั้งอยู่ที่ตำบลบางมูลนาก ภายในวัด
มีพระพุทธรูปทองสำริด(หลวงพ่อพระพุทธชินวร)ที่เก่าแก่คู่บ้าน
คู่เมืองอายุราว 100-150 ปี สันนิษฐานว่าวัดบางมูลนากสร้างใน
สมัยกรุงธนบรี ประมาณ 235 ปีได้

9




สถานที่ท่องเที่ยวอำเภอบางมูลนาก

























วัดสุขุมาราม ตั้งอยู่ในอำเภอบางมูลนาก จังหวัดพิจิตร
วัดนี้ประดิษฐานพระพุทธไสยาสน์ ซึ่งมีความยาวถึง 55 เมตร
ซึ่งใหญ่ เป็นอันดับ 3 ของประเทศ เพื่อถวายเป็นพระราชกุศลแด่
สมเด็จ พระเจ้าอยู่หัว เนื่องในวโรกาสเฉลิมพระชนมพรรษา 84
พรรษา 5 ธันวามหาราช ยิ่งใหญ่สวยสดงดงามบนพื้นที่กว่า 40 ไร่
ที่มีการก่อสร้างอาคารด้วยประติมากรรม ที่งดงามและสอดแทรก
ด้วย ศิลปะร่วมสมัยป็นที่ฝึกสมาธิ ปฏิบัติธรรม ฝึกกรรมฐาน
บริเวณโดยรอบมีการปลูกต้นไม้น้อยใหญ่นานาชนิดให้ครึ้มร่มเย็น
เพื่อให้ เป็นลานปฏิบัติธรรมสำหรับชาวพุทธจากทั่วโลกที่จะมา
แสวงหาความสงบร่วมเย็นภายใต้แสงเทียนแห่งธรรมะ

10




กิจกรรมคนบางมูลนากร่วมสร้างหนังสือ
สวัสดีค่ะ ดิฉันนางสาวณัฐธญา เขียวอุบล บรรณารักษ์

ห้องสมุดประชาชนอำเภอบางมูลนาก
มีความตั้งใจที่จะรวบรวมข้อมูลท้องถิ่นของอำเภอ

บางมูลนากตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน



ขอเชิญทุกกท่าน
แนะนำข้อมูลข่าวสารเพิ่มเติม
ในหัวข้อที่น่าสนใจ ไม่ว่าจะเป็นสถานที่ท่องเที่ยว
อาหารการกิน ร้านเด็ดร้านอร่อย มุมสวยบางมูลนาก
หรือจะในหัวข้ออื่นๆ เพื่อเป็นการสร้าง

ฐานข้อมูลท้องถิ่นร่วมกัน
ผ่าน GOOGLE ฟอร์ม หรือ เฟสบุ๊ค









มารวมสร้างหนังสือฐานข้อมูลท้องถิ่น
ของอำเภอบางมูลนากด้วยกันนะคะ

11




กิจกรรมคนบางมูลนากร่วมสร้างหนังสือ

สำหรับผู้ที่ไม่ถนัดในการพิมพ์ข้อมความหรือใช้งานอุปกรณ์โทรศัพท์
สามารถเขียนข้อความลงในหน้านี้๊และถ่ายรูปส่งเข้ามาทางเฟสบุ๊ค

หรือนำมาหย่อนลงในตู้แสดงความคิดเห็น
ของห้องสมุดประชาชนอำเภอบางมูลนาก กศน.อำเภอบางมูลนาก

..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

-ขอบคุณค่ะ-
มารวมสร้างหนังสือฐานข้อมูลท้องถิ่น
ของอำเภอบางมูลนากด้วยกันนะคะ

12

หนังสือที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม (ตัวอย่างหนังสืออ้างอิง)




สำหรับผู้ที่สนใจ

อ่านหนังสือที่เกี่ยวกับประวัติท้องถิ่น
อำเภอบางมูลนาก จังหวัดพิจิตร

สามารถยืมหนังสือได้ที่

ห้องสมุดประชาชนอำเภอบางมูลนาก
กศน.อำเภอบางมูลนาก
จังหวัด
พ
ิจิตร

หรือสามารถติดต่อสอบถามได้ที่
ห้องสมุดประชาชน กศน.อำเภอบางมูลนาก

13

หนังสือบางมูลนากเมื่อวันวาน เป็นหนังสือเชิงประวัติศาสตร์
ของท้องถิ่นเล่มหนึ่ง เพื่อเป็นการเตือนความทรงจำถึงภาพและเหตุ
การณ์เก่าๆของบ้านเมืองเรา เมื่อประมาณ 100 ปีเศษที่ผ่านมา
หนังสือเล่มนี้ เหมาะสำหรับผู้อ่านและคุณครูที่จะนำไปสอนวิชาเกี่ยว
กับประวัติศาสตร์ท้องถิ่นของตน

14




หนังสือพิจิตร ชีวิตเหนือกาลเวลา เป็นหนังสือที่องค์การ
บริหารสวนจังหวัดพิจิตร ได้จัดทำขึ้นเพื่อประชาสัมพันธ์การ
ท่องเที่ยวจังหวัดพิจิตรรวมทั้งยกระดับแหล่งท่องเที่ยวทาง
ประวัติศาสตร์และของดีเมืองพิจิตรให้เป็นที่รู้จักอย่างแพร่หลาย
โดยเนื้อหาของหนังสือจะครอบคลุมไปถึงวิถีชีวิต แบบพอเพียง
ความเป็นอยู่ที่เรียบง่าย สังคมชนบทที่น่าอยู่ ผู้คนได้สูดอากาศ
บริสุทธิ์ มีความจริงใจ อีกทั้งได้สัมผัสกับไอดินกลิ่นฟางในเมือง
เกษตรกรรม สู่อารยธรรมของวัฒนธรรมประเพณีที่ดีงามดั้งเดิม
ของเมืองชาละวัน

15




หนังสือวัฒนธรรม พัฒนาการทางประวิติศาสตร์ เอกลักษณ์
และภูมิปัญญา จังหวัดพิจิตร (อำเภอบางมูลนาก) เป็นหนังสือที่มี
เนื้อหาสาระเกี่ยวกับเรื่อง ภูมิหลัง ภูมิเมือง การรวบรวมองค์ความรู้
และภูมิปัญญา

16




หนังสือ พิจิตร PHICHIT GUIDE BOOK เป็นหนังสือ
ที่เล่าเรื่องราว ความเป็นมา ลักษณะภูมิประเทศ ร้านอาหาร
การเดินทาง และสถานที่ที่น่าสนใจในจังหวัดพิจิตร

17

หนังสืออ้างอิง ชุด สาส์นสมเด็จ พ.ศ. 2457-พ.ศ. 2465
เป็นที่รวมลายพระหัตถ์โต้ตอบในเชิงสันทนาการของสมเด็จ ๒
ผู้ซึ่งเป็นยอดปราชญ์อุดมบัณฑิตแห่งทรุงสยาม ได้เป็นเอกสาร
ที่ผู้รู้และนักวิชาการทั้งหลายยกย่อง ถือว่าเป็นคลังแห่งความรู้
หลากหลาย บรรจุเรื่องราวต่าง ๆ ที่น่ารู้ มีทั้งตำนาน
ประวัติศาสตร์ โบราณคดี อักษรศาสตร์ และศิลปศาสตร์

18

บรรณานุกรม

สภาวัฒนธรรมอำเภอบางมูลนาก จังหวัดพิจิตร. (2547).
บางมูลนากเมื่อวันวาน. โครงการจัดทำเอกสาร
ประวัติศาสตร์ อำเภอบางมูลนาก ของสภาวัฒนธรรม
อำเภอบางมูลนาก ประจำปีงบประมาณ 2548.

สภาวัฒนธรรมอำเภอบางมูลนาก จังหวัดพิจิตร. (2549). วัฒนธรรม
พัฒนาการทางประวิติศาสตร์ เอกลักษณ์ และภูมิปัญญา
จังหวัดพิจิตร (อำเภอบางมูลนาก). พิจิตร: ทัศไนย.

อิสรา สงวนเนต. (2559). พิจิตรชีวิตเหนือกาลเวลา. พิจิตร:
องค์การบริหารส่วนจังหวัดพิจิตร.

อำจเัภงหอวบัดางพมิูจลิตนราก