ชุดกิจกรรมการสร้างสรรค์นาฏศิลป์ จันทราพร จันทะโสม

ชุดกิจกรรม
การสร้างสรรค์นาฏศิ ลป์

ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6

หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้ นฐาน
พุ ทธศักราช 2551

นางสาวจันทราพร จันทะโสม

ก

คำนำ
รายงานเล่มน้ีเป็นส่วนหนึ่งของวิชานาฏศิลป์ไทย มีจุดประสงค์
เพื่อศึกษานาฏยศัพท์ ภาษาท่า และการราตีบท ซ่ึงเป็นเนื้อหาส่วนหน่ึง
ของนาฏศิลป์ไทยเก่ียวกับการราในด้านการใช้ท่าทางเพ่ือส่ือความกับ
ผู้ชม โดยมีเน้ือหาเกี่ยวกับประวัติความเป็นมา ผู้ประดิษฐ์ การใช้งาน
และรปู แบบต่างๆ

ข

สารบญั

เร่ือง หน้ำ

คานา…………………………………….……………………………………………………………………………………………..ก
สารบญั ………………………………………….……………………………………………………………………………...……..ข
สารบัญภาพ…………………………………………………………………………………………………………..……………...ง
คาชแี้ จง…………….……………………………..………………………………………………………………..…………………ฉ
สาระสาคัญ……………………………………………………………………………………………………………………………ฌ
หนว่ ยการเรียนรูท้ ่ี 1……………………..………………………..………………………………………………………………1
แบบทดสอบก่อนเรยี น……………………………….………………………………………………………………..…………2
นาฏศลิ ปส์ ร้างสรรค์………………………………………………………………………………………………………………..5
บทร้อง………………………………………….………………………..…………………………………….………………………6
รปู แบบการแสดง……………………………………………………………………………………………………………………7
เครื่องแตง่ กาย………………………………………………………………………………………………………………………..8
ดนตรี……………………………………………….…………………..…………………………………….………………………..9
ท่าราเพลงถวายพระพรวันแม่..………………………………..…………………………………….……………………....10
ควิ อาร์โค๊ดวิดีโอทา่ ราเพลงถวายพระพรวนั แม่…………………………..………………………….…………………..19

ค

สำรบัญ ตอ่

เร่อื ง หนำ้

สรุปเนือ้ หา………………………………………………..…………………………………………………………………………20
ชุดกิจกรรมท่ี1……………………………………………………………………….…………………………………………….21
ชดุ กิจกรรมที่2………………………………………………………………………..…………………………………………….22
แบบทดสอบหลังเรยี น……………………………………………………………..…………………..………………………..25
อา้ งอิง………………………………………………………………………………………………………………………………….29
ประวตั ิผ้วู ิจัย…………………………………………………………………………………………………………………………30

ง

สารบญั ภาพ

เรอื่ ง หน้ำ

ภาพที่ 1 การแต่งกายเพลงถวายพระพรวนั แม่แห่งชาติ…………………………………………………………….8
ภาพที่ 2 ดนตรีออก……………………………………………………………………………………………………………..10
ภาพท่ี 3 ดนตรอี อก……………………………………………………………………………………………………………..10
ภาพท่ี 4 ธปู เทียนทองสองมือถือไว้ตงั้ ใจวนั ทา………………………………………………………………….……..10
ภาพที่ 5 พวกเราจึงมากราบไหวบ้ นั ดาลให้ทา่ นสุขขี………………………………………………………….……..11
ภาพท่ี 6 สมปรารถนาเบอ้ื งฟ้าปราณีพระพรสดุดสี ุขศรีรัตนา…………………………………………….………11
ภาพที่ 7 สมปรารถนาเบอื้ งฟ้าปราณี………………………………………………………………………….………….11
ภาพที่ 8 พระพรสดดุ สี ุขศรีรตั นา……………………………………………………………………………….………….12
ภาพท่ี 9 ธ ทรงเปน็ ดง่ั รม่ โพธ์ิ…………………………………………………………………………………………..……12
ภาพที่ 10 ทรงเป็นดงั่ รม่ โพธ์ิชยั ……………………………………………………………………………………………..12
ภาพที่ 11 ปวงชนชาวไทยพง่ึ บารมี…………………………………………………………………………………………13
ภาพท่ี 12 มหาราชินีค่ศู รีสยาม………………………………………………………………………………………………13
ภาพท่ี 13 เกียรติขจรเลอ่ื งชื่อลือนาม………………………………………………………………………………………13
ภาพที่ 14 องค์ศรสี ยามมหาราชนิ ี…………………………………………………………………………………………..14

จ

สำรบัญภำพ ตอ่

ภาพท่ี 15 เกยี รตขิ จรเลอื งชื่อลอื นาม……………………………………………………………………………………..14
ภาพที่ 16 องค์ศรีสยามมหาราชินี…………………………………………………………………………………………..14
ภาพท่ี 17 วโรกาสมหามงคล………………………………………………………………………………………………….15
ภาพที่ 18 เฉลิมพระชนมพรรษา…………………………………………………………………………………………….15
ภาพท่ี 19 เทพเทวาบนั ดาลดล……………………………………………………………………………………………….15
ภาพที่ 20 ใหช้ น่ื กมลสุขศรีรตั นา…………………………………………………………………………………………….16
ภาพที่ 21 ขออันเชิญเทพไทเ้ ทวา……………………………………………………………………………………………16
ภาพท่ี 22 ดวงมาลา………………………………………………………………………………………………………………16
ภาพท่ี 23 วันทาสดุดี…………………………………………………………………………………………………………….17
ภาพท่ี 24 ขออันเชิญเทพไทเ้ ทวา……………………………………………………………………………………………17
ภาพที่ 25 ดวงมาลา………………………………………………………………………………………………………………17
ภาพที่ 26 วันทาสดุดี……………………………………………………………………………………………………………..18

ฉ

1. ชุดกิจกรรมการสอนพ้ืนฐานนาฏศิลป์ ชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี 6 ชุดกิจกรรมการเรียนรู้เล่มน้ี
ประกอบด้วย

1.1 คาชีแ้ จงสาหรับครู
1.2 คาชแ้ี จงสาหรบั นักเรยี น
1.3 แบบทดสอบกอ่ นเรยี น ระหว่างเรยี น และหลงั เรยี น พร้อมเฉลย
2. ชุดกจิ กรรมการเรยี นรเู้ ล่มนใี้ ชเ้ วลาการศกึ ษา 8 ช่ัวโมง ประกอบด้วย
2.1 บทรอ้ ง
2.2 ดนตรี
2.3 การปฏิบตั ิทา่ ราเพลงถวายพระพรวนั แมแ่ หง่ ชาติ

ช

คำชีแ้ จงสำหรบั ครู

1. ครคู วรเตรยี มรูปแบบชุดกิจกรรมการเรยี นการสอนซงึ่ ประกอบไปด้วยแบบทดสอบกอ่ นเรยี น
ระหว่างเรียน และหลงั เรียน พร้อมเฉลย รปู แบบการฝกึ ทกั ษะการปฏิบตั เิ บ้ืองตน้ ทมี่ ีประสิทธิภาพ

2. ใหน้ ักเรียนทาแบบทดสอบกอ่ นเรียนเพอื่ ประเมนิ ความร้เู ดิมของนกั เรียน
3. แจง้ จดุ ประสงคก์ ารเรียนรใู้ หน้ ักเรยี นทราบและมีความเข้าใจ
4. ทาสอ่ื ชุดกจิ กรรมการเรยี นร้ปู ระกอบการเรียนการสอนใหน้ กั เรียนไดศ้ ึกษาทาความเขา้ ใจกับ
เนื้อหาได้อยา่ งถูกต้อง
5. ดาเนนิ การสอนตามรปู แบบชุดกจิ กรรมทีก่ าหนดไวใ้ นแผนการจัดการเรยี นรู้

ซ

คำชีแ้ จงสำหรบั นกั เรยี น

1. จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ เพ่ือใหท้ ราบว่าเมือ่ จบบทเรยี นแล้วนักเรยี นสามารถเรยี นรอู้ ะไร
ไดบ้ ้าง

2. ทาแบบทดสอบกอ่ นเรียนแลว้ ตรวจคาตอบเพอ่ื ให้รวู้ ่า นกั เรยี นมีความรู้พน้ื ฐานเกี่ยวกบั เร่ือง
ที่ศกึ ษามากนอ้ ยเพยี งใด

3. ศึกษาเอกสารและทากิจกรรมตามทก่ี าหนดไว้ เพื่อเปน็ การทบทวนให้มคี วามรูค้ วามเขา้ ใจใน
เน้อื หายิ่งข้นึ

4. ทาแบบทดสอบหลังเรียนเพอ่ื วัดความรคู้ วามเขา้ ใจอีกครั้งหนง่ึ แลว้ ตรวจคาตอบ

ฌ

การแสดงนาฏศิลป์สร้างสรรค์ “เพลงถวายพระพรวันแม่
แห่งชาติ” เป็นการนาเอาความสาคัญด้านเนื้อหาของบทเพลงเพลง
ถวายพระพรวันแม่แห่งชาติมาคิดประดิษฐ์เป็นท่าราประกอบเพลง
ขึ้น เพื่อใช้ในการจัดการเรียนการสอน ให้เด็กได้เรียนรู้ท่าทาง
นาฏศิลป์ได้อย่างง่าย ๆ ส่งเสริมให้นักเรียนได้พัฒนาความรู้
ความสามารถด้านนาฏศิลป์ อีกทั้งยังเป็นการสร้างค่านิยมให้
นักเรยี นเหน็ คณุ ค่าและชน่ื ชมในศิลปวัฒนธรรมไทย

1

หน่วยการเรียนร้ทู ี่ 1

องค์ประกอบเพลงถวายพระพรวนั แม่แหง่ ชาติ

มาตรฐานการเรยี นรู้
ศ 3.1 เขา้ ใจและแสดงออกทางนาฏศิลป์อย่างสรา้ งสรรค์ วิเคราะห์ วิพากษว์ ิจารณ์ คุณค่านาฏศิลป์
ถา่ ยทอดความรูส้ กึ ความคดิ อย่างอิสระ ชืน่ ชม และประยกุ ตใ์ ชใ้ นชีวติ ประจาวัน
จดุ ประสงค์การเรยี นรู้

1. อธบิ ายองค์ประกอบของเพลงถวายพระพรวันแม่ไดถ้ ูกต้อง (K)
2. สามารถปฏบิ ัตทิ า่ ราเพลงถวายพระพรวันแม่แห่งชาติได้ (P)
3. ตงั้ ใจฟังและมีความกระตือรือรน้ (A)

ผังมโนทศั น์สาระการเรยี นรู้

บทรอ้ ง เครื่องแต่ง
กาย

ท่าราประกอบ ดนตรี

เพลงถวายพระพร
วันแมแ่ ห่งชาติ

2

แบบทดสอบกอ่ นเรยี น

คาชแี้ จง : ใหน้ กั เรยี นเขียนเครื่องหมาย ลงในคาตอบให้ถกู ต้อง

1. ขอ้ ใดไมใ่ ช่หลักที่ใชใ้ นการประดษิ ฐ์ ก ฟอ้ นภูไท
ท่ารา ข เซ้ิงกระตบิ
ก การประดิษฐท์ ่าราต้องสือ่ ค ฟ้อนกลองยาว
ความหมายตามบทร้องอยา่ งชัดเจน ง ถูกทกุ ข้อ
ข การประดิษฐท์ า่ ราควรใชท้ ่าท่มี ี 5. การแสดงชุดใดทน่ี ามาจากอาชีพ
ความซบั ซ้อน ของคนในท้องถนิ่
ค การประดิษฐ์ทา่ ราต้องคานงึ ถงึ วยั ก ฟ้อนสาวไหม
ของเด็กแต่ละระดับชัน้ ข ฟ้อนกิงกะหรา่
ง ไมม่ ขี ้อใดถกู ค ฟอ้ นลาวดวงเดือน
ง ถูกทุกข้อ
2. การแสดงชดุ ใดที่สร้างสรรค์ท่ารามา 6. การแสดงชุดใดทีน่ าลลี าทา่ รามา
จากวถิ ชี ีวิตการทามาหากนิ ของ จากลักษณะของการไลต่ ิดตามจับ
ชาวบ้านภาคเหนือ สัตว์
ก ฟ้อนเง้ยี ว ก ราพระลอตามไก่
ข ฟอ้ นเทยี น ข ราเมขลา-รามสรู
ค ระบาเก็บใบชา ค รารจนาเส่ยี งพวงมาลัย
ง ถูกทุกข้อ ง ราพรายบวั เกย้ี วนางตานี
7. ระบาเทพบันเทิงผู้แสดงแตง่ กาย
3. ขอ้ ใดคือหลกั ที่ใชใ้ นการสร้างสรรค์ อย่างไร
ท่าราประกอบการแสดงพื้นเมือง ก แตง่ กายแบบพ้ืนบ้าน
ก เลียนแบบท่าราของภาคอ่ืน ๆ ข แตง่ กายตามท้องเร่ือง
ข เลอื กใช้ทา่ ราท่ีซ้ากนั ค แตง่ กายยืนเคร่ืองพระ-นาง
ค ศกึ ษาทา่ ราหลกั ของทอ้ งถ่ินน้นั ๆ ง ไม่มขี ้อใดถูก
แลว้ นามาประดิษฐ์เป็นท่ารา 8. ขอ้ ใดคือประโยชนข์ องการประเมนิ
ง ถูกทกุ ขอ้ คุณภาพการแสดง

4. การแสดงชุดใดท่เี นน้ ความสวยงาม
ของลีลาท่ารา

3

ก เพอื่ นาไปพฒั นาการแสดง
ข เพอ่ื ทราบถงึ ข้อดีและข้อเสียของ
การแสดง
ค เพ่ือตัดสนิ คุณภาพของการแสดง
ง ถูกทุกข้อ
9. โขน ละคร ฟ้อนรา เปน็ ศพั ท์ที่
บัญญัติข้นึ ในสมยั ใด
ก นา่ นเจา้
ข สโุ ขทยั
ค อยุธยา
ง ธนบุรี
10. ข้อใดเปน็ เร่อื งทีใ่ ชเ้ ลน่ ละครนอก
ก อณุ รทุ
ข อิเหนา
ค มณพี ชิ ยั
ง รามเกยี รต์ิ

3

เฉลยแบบทดสอบก่อนเรยี น

คาชีแ้ จง : ใหน้ ักเรยี นเขียนเคร่อื งหมาย ลงในคาตอบใหถ้ กู ต้อง

1. ข้อใดไมใ่ ช่หลกั ท่ีใชใ้ นการประดษิ ฐ์ ก ฟ้อนภูไท
ทา่ รา ข เซ้งิ กระติบ
ก การประดิษฐท์ า่ ราต้องส่อื ค ฟอ้ นกลองยาว
ความหมายตามบทร้องอย่างชัดเจน ง ถกู ทุกข้อ
ข การประดิษฐ์ท่าราควรใช้ท่าทม่ี ี 5. การแสดงชุดใดทีน่ ามาจากอาชีพ
ความซับซ้อน ของคนในท้องถ่ิน
ค การประดิษฐท์ า่ ราต้องคานึงถึงวยั ก ฟอ้ นสาวไหม
ของเด็กแต่ละระดับชั้น ข ฟ้อนกงิ กะหรา่
ง ไม่มขี ้อใดถูก ค ฟอ้ นลาวดวงเดือน
ง ถูกทกุ ข้อ
2. การแสดงชดุ ใดท่ีสร้างสรรค์ท่ารามา 6. การแสดงชุดใดทีน่ าลลี าทา่ รามา
จากวถิ ีชวี ติ การทามาหากนิ ของ จากลักษณะของการไลต่ ิดตามจับ
ชาวบา้ นภาคเหนือ สตั ว์
ก ฟอ้ นเง้ียว ก ราพระลอตามไก่
ข ฟอ้ นเทียน ข ราเมขลา-รามสรู
ค ระบาเก็บใบชา ค รารจนาเส่ยี งพวงมาลัย
ง ถูกทกุ ข้อ ง ราพรายบวั เกย้ี วนางตานี
7. ระบาเทพบนั เทิงผู้แสดงแตง่ กาย
3. ขอ้ ใดคอื หลกั ที่ใช้ในการสร้างสรรค์ อย่างไร
ทา่ ราประกอบการแสดงพื้นเมือง ก แตง่ กายแบบพ้ืนบ้าน
ก เลียนแบบท่าราของภาคอื่น ๆ ข แต่งกายตามท้องเร่ือง
ข เลือกใช้ทา่ ราท่ีซา้ กัน ค แต่งกายยนื เคร่ืองพระ-นาง
ค ศกึ ษาทา่ ราหลักของทอ้ งถิ่นน้นั ๆ ง ไมม่ ีข้อใดถกู
แลว้ นามาประดิษฐเ์ ป็นท่ารา 8. ข้อใดคอื ประโยชนข์ องการประเมนิ
ง ถูกทุกข้อ คณุ ภาพการแสดง

4. การแสดงชดุ ใดทเี่ น้นความสวยงาม
ของลีลาท่ารา

4

ก เพอื่ นาไปพัฒนาการแสดง
ข เพอ่ื ทราบถึงขอ้ ดีและข้อเสียของ
การแสดง
ค เพอื่ ตัดสนิ คณุ ภาพของการแสดง
ง ถกู ทกุ ข้อ
9. โขน ละคร ฟ้อนรา เปน็ ศพั ท์ท่ี
บญั ญัติข้นึ ในสมัยใด
ก น่านเจา้
ข สโุ ขทัย
ค อยธุ ยา
ง ธนบุรี
10. ข้อใดเป็นเรือ่ งทใ่ี ชเ้ ล่นละครนอก
ก อุณรทุ
ข อิเหนา
ค มณีพิชัย
ง รามเกียรติ

5

นาฏศิลป์ หมายถึง การฟ้อนราที่มนุษย์ประดิษฐ์ดัดแปลงข้ึนจากธรรมชาติด้วยความประณีต
ลึกซ้ึง เพียบพร้อมไปด้วยความวิจิตรบรรจงละเอียดอ่อน นอกจากนี้ยังหมายถึงการขับร้องและการ
บรรเลงดนตรีประกอบ นาฏศิลป์จึงเป็นศิลปะชนิดหนึ่งที่สร้างสรรค์ความงาม ก่อให้เกิดอารมณ์และ
พุทธปิ ัญญา การศึกษา แสดงถึงความเป็นชาติท่ีมีความเจริญรุ่งเรืองมาแต่อดีตกาล มีเอกลักษณ์ความ
เป็นไทยและมีลักษณะเฉพาะเป็นของตนเองการศึกษาความรู้ พื้นฐานเกี่ยวกับนาฏศิลป์ไทยและการ
ฝึกหัดนาฏศิลป์ไทยชุดต่าง ๆ เป็นสิ่งที่จะส่งเสริมให้ผู้น้ันเป็นเยาวชนท่ีดีในอนาคตสามารถที่จะ
สร้างสรรคอ์ นรุ กั ษ์และถ่ายทอดให้แก่รุ่นสู่ร่นุ ไปได้

การสร้างสรรค์ผลงานนาฏศิลป์ คือ การนาเอาลีลาท่าทางต่าง ๆ ท่ีเป็นท่าราท่ีส่ือ
ความหมายตามหลกั นาฏศิลป์ ทา่ ทางในชีวติ ประจาวนั มาสร้างสรรค์เป็นชดุ การแสดง ซ่ึงสร้างสรรค์ท่า
ราในการแสดงนาฏศิลป์ไทยนั้น สามารถนามาใช้ในเทศกาลหรือวันสาคัญต่าง ๆ เช่น วันแม่แห่งชาติ
วันสงกรานต์ วนั ลอยกระทง เป็นต้น

6

เพลงถวายพระพรวนั แม่แหง่ ชาติ

บทประพนั ธ์ : นางสาวจนั ทราพร จันทะโสม
ขบั ร้อง : นางสาวจันทราพร จันทะโสม

เน้ือเพลง
ธปู เทียนทองสองมอื ถือไว้ตง้ั ใจวันทา
พวกเราจึงมากราบไหว้บรรดาให้ทา่ นสุขขี
สมปรารถนาเบ้อื งฟ้าปราณี
พระพรสดดุ ีสุขศรีรตั นา
ธ ทรงเปน็ ด่งั รม่ โพธ์.ิ ..ทรงเป็นดง่ั ร่มโพธ์ชิ ัย
ปวงชนชาวไทยพึ่งบารมี...ราชินคิ ศู่ รสี ยาม
*เกยี รตขิ จรเลอื่ งชือ่ ลือนาม
องคศ์ รีสยามมหาราชินี*
วโรกาสมหามงคล
เฉลมิ พระชนมพรรษา
เทพเทวาบนั ดาลดล
ใหช้ น่ื กระมลสุขศรีรัตนา
*ขออันเชญิ เทพไทเ้ ทวา
ดวงมาลาวนั ทาสดดุ ี*

7

การแสดงสร้างสรรค์เพลงถวายพระพรวันแม่แห่งชาติ เป็นการแสดงที่ได้ประดิษฐ์ท่าราขึ้น
ใหม่ ใช้ผู้แสดงเป็นผู้หญิงต้ังแต่ 2 คนข้ึนไป มีการแปรแถว จุดมุ่งหมายของการแสดงท่ีมุ่งเน้น ความ
สวยงาม และความพรอ้ มเพรยี ง การราตบี ทตามเนอ้ื รอ้ งเพ่ือส่ือความหมายของท่าราที่มีความสวยงาม
อ่อนช้อย โดยใช้แมท่ ่าตามหลักนาฏยศพั ทแ์ ละภาษาท่านาฏศลิ ป์

การแสดงนาฏศิลป์สรา้ งสรรค์เพลงถวายพระพรวันแมแ่ ห่งชาติ สามารถนาไปแสดงเน่ืองใน
งานโรงเรียนที่เปน็ มงคล

8

เครอ่ื งแต่งกาย

สรอ้ ยคอ สงั วาลย์
เสอื้ สไบ
ผา้ ยก เขม็ ขดั

กาไลขอ้ มือ กาไลขอ้ เทา้

ภาพที่ 1 การแตง่ กายเพลงถวายพระพรวนั แม่แห่งชาติ
ท่มี า : จนั ทราพร จันทะโสม (2565)

9

ดนตรี

เพลงลาวเสี่ยงเทียน เดิมเป็นเพลงลูกบท เกิดขึ้นในระหว่างปลายรัชกาลที่ ๔ ถึงต้นรัชกาลที่
๕ โดยมคี รูเพลงซง่ึ ไม่ทราบชอ่ื เปน็ ผู้ประดษิ ฐข์ ้ึน แลว้ นามาเลน่ ตอ่ ท้ายเพลงใหญ่ เป็นเพลงสาเนียงลาว
(สาเนียงภาคเหนือ) อัตราจังหวะ ๒ ชั้น มี ๒ ท่อน ต่อมามีผู้ประดิษฐ์ทางร้องและใช้บทร้องท่ีว่า “ข้า
เจ้าสาวโคมเวียนเส่ียงเทียนถวาย ขอน้อมกายก้มเกล้าเข้ามาหา” ซ่ึงเป็นที่นิยมของผู้ที่ได้ยินได้ฟัง
ถึงกับนาไปเล่นกันอย่างแพร่หลาย และเรียกชื่อกันตามบทร้องว่า "ลาวเสี่ยงเทียน" เพลงน้ีจึงมีช่ือ
“ลาวเส่ยี งเทยี น” มาตง้ั แตน่ น้ั

เมอื่ พ.ศ. ๒๔๗๖ หลวงประดิษฐ์ไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง) ได้นาทานองเพลงลาวเส่ียงเทียน
ของเก่าซึ่งเป็นอัตรา ๒ ชั้น มาแต่งขึ้นเป็นอัตรา ๓ ชั้น ท้ังทานองร้องและทานองดนตรี โดยประดิษฐ์
ทานองใหม้ สี าเนยี งเปน็ ลาวตามสาเนยี งเดิม รวมทงั้ ได้แต่ง “ทางเปลี่ยน” ต่อมาได้แต่งเพ่ิมเป็นเถา โดย
แตง่ ทางเปล่ียนข้ึนท้ัง ๒ ชั้นและชั้นเดียวด้วย เพลงลาวเสี่ยงเทียนเถา ของหลวงประดิษฐ์ไพเราะ (ศร
ศิลปบรรเลง) เป็นเพลงท่ีมีทานองไพเราะน่าฟัง ได้รับความนิยมในวงการดนตรีไทยแพร่หลายมาก
นอกจากเพลงลาวเสี่ยงเทยี นทางของหลวงประดิษฐ์ไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง) แล้ว ยังมีเพลงลาวเสี่ยง
เทียนทางของครวู าดด้วยอีกทางหนง่ึ

10

ท่าราเพลงถวายพระพรวันแม่

ลาดับ ภาพประกอบทา่ รา เน้อื รอ้ ง/ทานองเพลง

ที่ คาอธิบายท่ารา

1 -ดนตรีออก-

-มอื ท้งั สองตง้ั วงล่าง ขยนั เท้าออกมา

ภาพท่ี 2 -ดนตรอี อก-
ทีม่ า : จนั ทราพร จันทะโสม (2565) - มอื ซ้ายจีบปรกขา้ ง มือขวาตั้งวงกลาง ปะ
เท้าขวา เอยี งซา้ ย
2 สะด้งุ หกจงั หวะ แล้วเปลยี่ นข้างสะดุ้งห้า
จังหวะ
ภาพที่ 3 -กา้ วเท้าซ้ายลง มือขวาจีบปรกข้าง มือซ้าย
ที่มา : จนั ทราพร จนั ทะโสม (2565) ตั้งวงกลาง ปะเทา้ ซ้าย เอียงขวา

3 -ธูปเทียนทองสองมอื ถือไว้ ต้ังใจวนั ทา-
- พนมมอื ทหี่ นา้ อก จรดเทา้ ขวาพร้อมขยนั
ภาพท่ี 4 เท้า แล้วถอนเท้าซา้ ยนัง่ ลง
ที่มา : จันทราพร จันทะโสม (2565)

11

ลาดับ ภาพประกอบทา่ รา เนื้อรอ้ ง/ทานองเพลง

ท่ี คาอธิบายทา่ รา

4 -พวกเราจึงมากราบไหว้ บนั ดาลให้ท่าน

สุขขี-

- ถวายบงั คม

ภาพท่ี 5 -สมปรารถนาเบอื้ งฟ้าปราณี พระพรสดดุ ี
ทมี่ า : จนั ทราพร จนั ทะโสม (2565) สขุ ศรีรตั นา-

5 - มือทง้ั สองหยบิ จีบคลายออกแลว้ ไวม้ ือ
ระดับแง่ศีรษะ เอยี งซ้ายแล้วกลบั เอยี งขวา
ภาพท่ี 6 - ลุกขนึ้ พร้อมก้าวเท้าขวา มือซ้ายจีบ
ทมี่ า : จันทราพร จนั ทะโสม (2565) ดา้ นขา้ งแทงมือลง เอียงซ้าย
- ดงึ จีบคลายออกระดับแง่ศรี ษะ มือขวา
6 พลิกมือ แลว้ จบี ส่งหลงั กระดกเท้าซ้าย เอยี ง
ขวา
ภาพที่ 7
ที่มา : จนั ทราพร จันทะโสม (2565) -สมปรารถนาเบ้อื งฟา้ ปราณี-
- วางเท้าหลัง มือซ้ายพลกิ มือเปน็ ต้ังวงกลาง
มือซา้ ยจีบสง่ หลัง กลับเอยี งซ้าย-ขวา
- ทา่ ผาลา

12

ลาดบั ภาพประกอบทา่ รา เน้ือรอ้ ง/ทานองเพลง

ท่ี คาอธิบายทา่ รา

7 -พระพรสดุดสี ุขศรีรตั นา-

- ทา่ ผาลา สบื เท้าหมุดวงกลมรอบตวั เอง

แล้วกลบั มาทาท่าเดิม

ภาพที่ 8 -ธ ทรงเปน็ ดง่ั ร่มโพธ์ิ-
ทมี่ า : จนั ทราพร จันทะโสม (2565) - ขยนั เท้า วาดมอื ท้งั สองข้นึ พนมมือค้างไว้
บนศีรษะ
8

ภาพท่ี 9 -ทรงเป็นดั่งร่มโพธิ์ชัย-
ทม่ี า : จันทราพร จันทะโสม (2565) - มอื ทงั้ สองค้างไว้ ต้งั วงไขวก้ ันเอยี งขวา
แล้วเปลีย่ นเปน็ จีบเอียงซ้าย ขยันเท้า
9

ภาพท่ี 10
ที่มา : จันทราพร จันทะโสม (2565)

13

ลาดบั ภาพประกอบทา่ รา เน้อื ร้อง/ทานองเพลง

ที่ คาอธิบายท่ารา

10 -ปวงชนชาวไทยพึง่ บารมี-

- แยกมืออกจากกนั มือซา้ ยต้ังวงบน มอื ขวา

ตง้ั วงกลาง เอียงขวาขยันเทา้

ภาพท่ี 11 -มหาราชินีคศู่ รสี ยาม-
ที่มา : จนั ทราพร จนั ทะโสม (2565) - กา้ วเทา้ ซ้าย มอื ท้ังสองจีบที่ดา้ นหน้า แล้ว
คลายจบี ระหวา่ งแง่ศรี ษะ กระดกเทา้ ขวา
11
-เกยี รติขจรเลือ่ งช่ือลือนาม-
ภาพที่ 12 -กา้ วขา้ งเทา้ ขวา มอื ขวาหยิบจีบเอยี งขวา
ทีม่ า : จันทราพร จนั ทะโสม (2565) ม้วนออกระหวา่ งแง่ศีรษะเอียงซ้าย มอื ซ้าย
พลิกมือจบี ส่งหลงั ยกเทา้ ซา้ ย
12

ภาพท่ี 13
ที่มา : จันทราพร จนั ทะโสม (2565)

14

ลาดบั ภาพประกอบท่ารา เนอ้ื ร้อง/ทานองเพลง

ท่ี คาอธิบายทา่ รา

13 -องค์ศรสี ยามมหาราชินี-

- ทาท่าเดมิ แตส่ ลบั ข้าง

ภาพที่ 14 -เกียรติขจรเลอื งชอ่ื ลอื นาม-
ที่มา : จันทราพร จนั ทะโสม (2565) -วางหลังเท้าขวา มือซ้ายมว้ นมอื ตัง้ วงเอยี ง
ขวา มอื ขวาม้วนจบี ยาว เอียงซ้าย ขยนั เทา้
14 ไปด้านขวา

ภาพที่ 15 -องค์ศรสี ยามมหาราชนิ ี-
ทม่ี า : จนั ทราพร จันทะโสม (2565) - ทาท่าเดิม แต่สลบั ข้าง

15

ภาพท่ี 16
ท่ีมา : จันทราพร จนั ทะโสม (2565)

15

ลาดบั ภาพประกอบทา่ รา เน้อื ร้อง/ทานองเพลง

ที่ คาอธิบายท่ารา

16 -วโรกาสมหามงคล-

- ประสมเท้าซ้าย มือท้ังสองมือท้งั สองหยบิ

จบี คลายออกแล้วไว้มือ ระดบั แง่ศีรษะ เอยี ง

ซา้ ย

ภาพที่ 17 -เฉลมิ พระชนมพรรษา-
ที่มา : จันทราพร จนั ทะโสม (2565) - ก้าวขวา มอื ทัง้ สองหยบิ จีบคลายออก
ระดบั แง่ศรี ษะ กระดกเท้าซ้าย เอียงขวา
17

ภาพที่ 18 -เทพเทวาบันดาลดล-
ท่ีมา : จันทราพร จันทะโสม (2565) - วางเทา้ ซา้ ย พลกิ มือท้ังสองต้งั วงกลาง ยก
เทา้ ซา้ ย กลบั เอียงซ้าย
18

ภาพท่ี 19
ที่มา : จันทราพร จันทะโสม (2565)

16

ลาดับ ภาพประกอบท่ารา เนือ้ รอ้ ง/ทานองเพลง

ท่ี คาอธิบายทา่ รา

19 -ให้ชน่ื กระมลสขุ ศรรี ตั นา-

- วางเทา้ ซ้าย พลกิ มือทั้งสองจบี หงาย ยก

เท้าขวา เอยี งขวา

ภาพที่ 20 -ขออนั เชญิ เทพไท้เทวา-
ที่มา : จนั ทราพร จันทะโสม (2565) - เท้าขวาวางหลงั มอื ทั้งสองม้วนจีบออก
แลว้ แบมอื ชอ้ นกนั ด้านขวา หนักหนา้ เทา้
20 ซา้ ย เอียงขวา

ภาพที่ 21 -ดวงมาลา-
ท่ีมา : จนั ทราพร จนั ทะโสม (2565) - กา้ วซ้ายจรดขวาแล้วสืบเทา้ รอบตวั เองไป
ด้านขวา มือขวาทาล่อแก้วระดบั หน้า มือ
21 ซ้ายจบี ส่งหลัง เอียงซ้าย หมุนขวาแลว้ มาจบ
ดา้ นหนา้
ภาพที่ 22
ทีม่ า : จนั ทราพร จนั ทะโสม (2565)

17

ลาดบั ภาพประกอบทา่ รา เนือ้ รอ้ ง/ทานองเพลง

ที่ คาอธิบายท่ารา

22 -วันทาสดดุ ี-

- กา้ วซา้ ยหนกั หนา้ มือทั้งสองมาพนมมือ

ระดบั ศีรษะ

ภาพท่ี 23 -ขออนั เชญิ เทพไทเ้ ทวา-
ทม่ี า : จันทราพร จันทะโสม (2565) - มือท้งั สองม้วนจบี ออกแล้วแบมอื ชอ้ นกัน
ดา้ น
23 ซา้ ย หนักหน้าเทา้ ขวา เอยี งขวา

ภาพที่ 24 -ดวงมาลา-
ทีม่ า : จันทราพร จันทะโสม (2565) - ขาเดมิ มือซ้ายจบี ล่อแก้วระดับแงศ่ ีรษะ มือ
ขวาจบี ล่อแก้วส่งหลัง เอยี งขวา แลว้ หมุน
24 รอบตวั จากดา้ นซ้ายมาขวา

ภาพที่ 25
ทมี่ า : จนั ทราพร จันทะโสม (2565)

18

ลาดบั ภาพประกอบท่ารา เนอ้ื ร้อง/ทานองเพลง

ที่ คาอธบิ ายท่ารา

25 -วนั ทาสดดุ ี-

- ขาขวาก้าวหนา้ นั่งลงดว้ ยขาซา้ ย ขาขวาตง้ั

ฐาน มือท้ังสองพนมมือระดับอก เอียงขวา

ภาพท่ี 26
ทมี่ า : จนั ทราพร จนั ทะโสม (2565)

จบท่าราคะ่

19

วิดีโอทา่ ราเพลงถวายพระพรวนั แม่

คิวอารโ์ ค๊ด

20

เพลงถวายพระพรวันแม่แห่งชาติ เป็นชุดการแสดงนาฏศิลป์สร้างสรรค์ที่คิดประดิษฐ์ท่ารา
และบทร้องข้นึ ใหมจ่ ากทานองเพลงท่มี อี ยู่ โดยนางสาวจันทราพร จันทะโสม นักศึกษาปริญญาตรีชั้นปี
ที่ 4 ด้วยการนาเอาความสาคัญด้านเนื้อหาของบทเพลงเพื่อเป็นอีกหน่ึงแนวทางการจัดการเรียนการ
สอนท่ีจะช่วยผลักดันให้เด็กสามารถพัฒนาตามศักยภาพ เป็นคนดี คนเก่งของสังคม และสามารถ
ดารงชีวติ ไดอ้ ย่างมคี วามสขุ ตลอดถงึ สิ่งท่ีเก่ียวข้องมาถ่ายทอดท่าราให้เป็นการแสดงท่าทางประกอบที่
มีความอ่อนช้อยงดงาม ซ่ึงตีบทท่าราจากนาฏยศัพท์และภาษาท่าทางนาฏศิลป์ โดยใช้ผู้แสดงเป็น
ผู้หญงิ จานวน 2 คน ข้นึ ไป

21

ชดุ กิจกรรมที่ 1

คาส่งั ใหน้ กั เรยี นตอบคาถามตอ่ ไปน้ี

1. การประดิษฐทาราคืออะไร
............................................................................................................................. ......................
............................................................................................................. ......................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
............................................................................................................................. ......................
................................................................

2. ผูประดิษฐทารามีคุณสมบตั อิ ยางไร
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…................................................................................................................................................
............................................................................................................................. ......................
...................................................................................................................................................
.....................................................................

3. การสรางสรรคผลงานนาฏศลิ ปคอื อะไร
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………

ชอ่ื .......................................................................................ชน้ั .............................เลขที.่ .........................

22

เฉลยชุดกจิ กรรมท่ี 1

คาสัง่ ให้นกั เรียนตอบคาถามตอ่ ไปนี้
1. การประดิษฐทาราคืออะไร
- การคิด ออกแบบ หรือสรา้ งสรรคล์ ีลาทาราตาง ๆ นามา เรียงร้อยเปนแนวทางใหเกดิ การ
พฒั นาและ สรางสรรคชดุ การแสดงนาฏศลิ ปขึน้ ใหม การประดษิ ฐทาราชดุ การแสดงนาฏศิลป
ไทย
2. ผูประดษิ ฐทารามคี ุณสมบตั ิอยางไร
- มีความรูดานการฟอนราและมีความเขาใจ ความหมายของทาราตามหลักของ นาฏศลิ ป
ไทย
- มคี วามคิดริเร่มิ สรางสรรคกลาคิดกลาทา และเชื่อม่ันในความสามารถของตนเอง
- ชางสงั เกต จดจา และหมนั่ สง่ั สม ประสบการณเพื่อนาขอมูลมาใชในการ สรางสรรค
3. การสรางสรรคผลงานนาฏศลิ ปคอื อะไร
- การนา เอาลีลาทาทางตาง ๆ ทีใ่ ชในชวี ติ ประจาวัน มาสรางสรรคออกแบบเปนชุดการ
แสดงที่ สวยงามตาง ๆ หรือเลียนแบบจากทาทางของ สตั ว สงิ่ ของ แลวนามาประดิษฐสราง
สรรค เปนชดุ การแสดง

ช่ือ...................................................................................ช้นั .............................เลขท.ี่ ...........................

23

ชดุ กิจกจิ กรรมที่ 2

คาสั่ง ใหน้ ักเรียนเขียนวันสาคัญตา่ ง ๆ ของโรงเรยี นใน ในถูกต้อง

วนั สาคัญตา่ ง ๆ
ในโรงเรยี น

ชอ่ื .....................................................................................ชน้ั .............................เลขท่.ี ...........................

24

เฉลยชุดกจิ กรรมที่ 2

คาส่งั ใหน้ ักเรียนเขยี นวนั สาคัญต่าง ๆ ของโรงเรียนใน ในถูกต้อง

วันสาคญั วันไหวค้ รู วันแม่
ทางศาสนา แห่งชาติ
วันสาคญั ต่าง ๆ
วันเดก็ ในโรงเรยี น วนั ลอย
แห่งชาติ กระทง

วันพอ่
แหง่ ชาติ

ชือ่ ...................................................................................ชัน้ .............................เลขที.่ ...........................

25

แบบทดสอบหลังเรียน
คาช้ีแจง : ใหน้ ักเรียนเขียนเครอื่ งหมาย ลงในคาตอบใหถ้ กู ต้อง

1. ขอ้ ใดไม่ใช่หลักทใ่ี ช้ในการประดษิ ฐ์ท่ารา ข เซ้ิงกระติบ
ก การประดิษฐ์ท่าราต้องสื่อความหมาย ค ฟอ้ นกลองยาว
ตามบทรอ้ งอยา่ งชดั เจน ง ถกู ทุกขอ้
ข การประดิษฐท์ ่าราควรใช้ท่าทม่ี คี วาม 5. การแสดงชดุ ใดทน่ี ามาจากอาชพี ของคน
ซบั ซ้อน ในท้องถนิ่
ค การประดิษฐท์ ่าราต้องคานงึ ถงึ วัยของ ก ฟ้อนสาวไหม
เด็กแต่ละระดบั ชั้น ข ฟ้อนกิงกะหร่า
ง ไม่มขี ้อใดถูก ค ฟ้อนลาวดวงเดือน
ง ถกู ทกุ ข้อ
2. การแสดงชดุ ใดทส่ี ร้างสรรค์ท่ารามาจาก 6. การแสดงชุดใดท่นี าลีลาทา่ รามาจาก
วิถีชีวติ การทามาหากนิ ของชาวบ้าน ลักษณะของการไลต่ ดิ ตามจับสตั ว์
ภาคเหนอื ก ราพระลอตามไก่
ก ฟอ้ นเงี้ยว ข ราเมขลา-รามสรู
ข ฟอ้ นเทยี น ค รารจนาเสี่ยงพวงมาลยั
ค ระบาเกบ็ ใบชา ง ราพรายบัวเก้ียวนางตานี
ง ถูกทกุ ข้อ 7. ระบาเทพบนั เทงิ ผู้แสดงแต่งกายอยา่ งไร
ก แต่งกายแบบพนื้ บ้าน
3. ข้อใดคือหลกั ทใ่ี ชใ้ นการสรา้ งสรรคท์ ่ารา ข แตง่ กายตามท้องเร่ือง
ประกอบการแสดงพืน้ เมือง ค แตง่ กายยืนเครอ่ื งพระ-นาง
ก เลียนแบบท่าราของภาคอ่ืน ๆ ง ไมม่ ีข้อใดถูก
ข เลือกใช้ท่าราทซ่ี ้ากนั 8. ข้อใดคือประโยชน์ของการประเมินคฯุ
ค ศึกษาท่าราหลกั ของทอ้ งถ่ินนั้น ๆ แลว้ ภาพการแสดง
นามาประดิษฐ์เปน็ ทา่ รา ก เพอ่ื นาไปพฒั นาการแสดง
ง ถูกทุกข้อ ข เพ่อื ทราบถึงขอ้ ดีและขอ้ เสียของการ

4. การแสดงชดุ ใดทเี่ นน้ ความสวยงามของ แสดง
ลีลาทา่ รา
ก ฟ้อนภไู ท

26

ค เพอ่ื ตัดสนิ คณุ ภาพของการแสดง
ง ถกู ทุกขอ้
9. โขน ละคร ฟ้อนรา เปน็ ศพั ท์ที่บัญญตั ิ
ข้ึนในสมยั ใด
ก นา่ นเจา้
ข สโุ ขทัย
ค อยธุ ยา
ง ธนบุรี
10. ขอ้ ใดเป็นเรอื่ งท่ีใช้เลน่ ละครนอก
ก อณุ รุท
ข อิเหนา
ค มณีพิชัย
ง รามเกยี รติ์

27

เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรียน

คาชี้แจง : ให้นกั เรียนเขียนเคร่ืองหมาย ลงในคาตอบใหถ้ ูกต้อง

1. ขอ้ ใดไมใ่ ช่หลักท่ีใชใ้ นการประดิษฐ์ท่ารา ข เซ้ิงกระตบิ
ก การประดิษฐ์ทา่ ราต้องสอื่ ความหมาย ค ฟอ้ นกลองยาว
ตามบทร้องอย่างชัดเจน ง ถกู ทกุ ข้อ
ข การประดิษฐ์ทา่ ราควรใช้ท่าท่มี ีความ 5. การแสดงชุดใดท่ีนามาจากอาชพี ของคน
ซบั ซอ้ น ในทอ้ งถ่ิน
ค การประดิษฐท์ ่าราต้องคานึงถงึ วยั ของ ก ฟอ้ นสาวไหม
เดก็ แตล่ ะระดบั ช้นั ข ฟ้อนกงิ กะหร่า
ง ไมม่ ขี ้อใดถูก ค ฟอ้ นลาวดวงเดือน
ง ถูกทุกข้อ
2. การแสดงชุดใดท่สี ร้างสรรค์ท่ารามาจาก 6. การแสดงชุดใดท่ีนาลีลาท่ารามาจาก
วิถชี ีวติ การทามาหากนิ ของชาวบ้าน ลักษณะของการไล่ติดตามจับสัตว์
ภาคเหนอื ก ราพระลอตามไก่
ก ฟ้อนเง้ียว ข ราเมขลา-รามสูร
ข ฟ้อนเทยี น ค รารจนาเสย่ี งพวงมาลัย
ค ระบาเกบ็ ใบชา ง ราพรายบวั เกย้ี วนางตานี
ง ถูกทกุ ข้อ 7. ระบาเทพบนั เทงิ ผู้แสดงแต่งกายอยา่ งไร
ก แตง่ กายแบบพืน้ บ้าน
3. ข้อใดคอื หลักทีใ่ ชใ้ นการสร้างสรรค์ทา่ รา ข แตง่ กายตามท้องเรื่อง
ประกอบการแสดงพนื้ เมือง ค แต่งกายยนื เครอ่ื งพระ-นาง
ก เลียนแบบท่าราของภาคอ่ืน ๆ ง ไมม่ ีข้อใดถูก
ข เลือกใชท้ ่าราทซ่ี า้ กนั 8. ขอ้ ใดคือประโยชน์ของการประเมนิ คฯุ
ค ศกึ ษาท่าราหลกั ของท้องถิ่นนัน้ ๆ แล้ว ภาพการแสดง
นามาประดิษฐเ์ ปน็ ทา่ รา ก เพ่อื นาไปพฒั นาการแสดง
ง ถกู ทุกข้อ ข เพื่อทราบถงึ ข้อดีและข้อเสียของการ

4. การแสดงชดุ ใดที่เนน้ ความสวยงามของ แสดง
ลีลาท่ารา
ก ฟ้อนภไู ท

28

ค เพอ่ื ตัดสนิ คณุ ภาพของการแสดง
ง ถกู ทุกขอ้
9. โขน ละคร ฟ้อนรา เปน็ ศพั ท์ที่บัญญตั ิ
ข้ึนในสมยั ใด
ก นา่ นเจา้
ข สโุ ขทัย
ค อยธุ ยา
ง ธนบุรี
10. ขอ้ ใดเป็นเรอื่ งท่ีใช้เลน่ ละครนอก
ก อณุ รุท
ข อิเหนา
ค มณีพิชัย
ง รามเกยี รติ์

29

อา้ งอิง

นาฏศิลป์ละคร, หมวด. (2552). เอกสารประกอบการสอนนาฏศลิ ป์ไทย(ละคร) เรอื่ ง นาฏศัพท์
พืน้ ฐานการฝกึ หัดพ้ืนฐาน. กรุงเทพ : อกั สาเนา.

วิพล นาคพันธ์. (2548). ลาวเสี่ยงเทียน. กรุงเทพฯ : ปิยะวัฒนา.
สนุ มาลย์ นม่ิ เนติพนั ธ์. (2558). หนังสอื เรยี นรายวิชาพน้ื ฐานนาฏศลิ ป์ช้ันมธั ยมศึกษาปีท่ี 6. กรงุ เทพฯ

: อกั ษรเจรญิ ทัศน์ อจก.

30

ชื่อ นางสาวจนั ทราพร จันทะโสม
วนั เดอื น ปเี กดิ 11 กันยายน 2543
สถานที่เกดิ โรงพยาบาลอานาจเจรญิ
สถานทป่ี จั จุบัน 15 หมู่ 3 ตาบลไร่สีสกุ อาเภอเสนางคนคิ ม จังหวดั อานาจเจริญ 37290
ประวัติการศกึ ษา
ชั้นมัธยมศึกษาปที ่ี3 โรงเรียนชมชนไร่สสี ุก
พ.ศ. 2559 เรยี นจบช้นั มธั ยมศกึ ษาปที ี่6 วิทยาลยั นาฏศิลปรอ้ ยเอ็ด
พ.ศ. 2561 กาลงั ศึกษาระดับปรญิ ญาตรปี ที ี่3 สาขานาฏศิลป์ไทย ภาควิชานาฏศิลปไ์ ทย
พ.ศ. 2564 ศึกษา คณะศิลปศกึ ษา วิทยาลยั นาฏศลิ ปรอ้ ยเอ็ด สถาบันบัณฑิตพฒั นศิลป์
กระทรวงวฒั นธรรม