แผนการจัดการเรียนรู้ วิชางานช่าง 1

1 แผนการจัดการเรียนรู้ วิชา งานช่าง 1 นายพีระชัย น้ำใส ครูผู้สอน จัดทำโดย ม.1 กลุ่มสาระ การงานพื้นฐานอาชีพ สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ ระดับชั้น

ก คำนำ เอกสารฉบับนี้จัดทำขึ้น เพื่อเป็นเอกสารแสดงข้อมูลประกอบการสอบ ความสามารถด้านการสอน การประเมินตำแหน่ง ครูผู้ช่วย ภาค ค ความเหมาะสมกับตำแหน่งวิชาชีพและปฏิบัติงาน ในสถานศึกษา สำหรับการสอบแข่งขันเพื่อบรรจุและแต่งตั้งบุคคลเข้ารับราชการ เป็นข้าราชการครูและบุคลากรทางการ ศึกษา ตำแหน่งครูผู้ช่วย สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ปีการศึกษา 2566 ภายในเอกสารฉบับนี้ ประกอบด้วย คำอธิบายรายวิชา โครงสร้างรายวิชา หน่วยการเรียนรู้ แผนการ จัดการเรียนรู้และสื่อการเรียนการสอน ซึ่งได้จัดเรียงหัวข้อไว้ตรงตามเกณฑ์การประเมินตำแหน่ง ครูผู้ช่วย ภาค ค ในครั้งนี้ ข้าพเจ้าหวังว่าเอกสารฉบับนี้จะเป็นประโยชน์ในการพิจารณาประเมินตำแหน่ง ครูผู้ช่วย ภาค ค ของข้าพเจ้า หากมีข้อผิดพลาดประการใด ข้าพเจ้าขอน้อมรับไว้และขออภัยมา ณ ที่นี้ พีระชัย น้ำใส ผู้จัดทำ

ข สารบัญ เรื่อง หน้า คำนำ ก สารบัญ ข วิสัยทัศน์/ หลักการ /จุดหมาย 1 สมรรถนะสำคัญของผู้เรียนและคุณลักษณะอันพึงประสงค์ 2 ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรู้ 4 คำอธิบายรายวิชา 5 โครงสร้างรายวิชา 6 โครงสร้างแผนการจัดการเรียนรู้ 7 แผนจัดการเรียนรู้ที่ 1 เรื่อง เครื่องมือช่างพื้นฐาน 8 ภาคผนวก 1 5 บรรณานุกรม 4 2

1 หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง 2560) วิสัยทัศน์ หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง 2560) เป็นหลักสูตรที่มุ่ง พัฒนาผู้เรียนทุกคนเป็นบุคคลแห่งการเรียนรู้สู่มาตรฐานการศึกษาขั้นพื้นฐาน ซึ่งเป็นกำลังของชาติให้เป็น มนุษย์ที่มีความสมดุลทั้งด้านร่างกาย ความรู้ คุณธรรม มีจิตสำนึก ในความเป็นพลเมืองไทยและพลโลก โดย ใช้หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ยึดมั่นในการปกครองตามระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็น ประมุข มีความรู้และทักษะพื้นฐาน รวมทั้งเจตคติที่จำเป็นต่อการศึกษา ต่อการประกอบอาชีพและการศึกษา ตลอดชีวิต โดยมุ่งเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ บนพื้นฐานความเชื่อที่ว่า ทุกคนสามารถเรียนรู้และพัฒนาตนเองได้ อย่างเต็มตามศักยภาพ หลักการ หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง 2560) มีหลักการที่สำคัญ ดังนี้ 1. เป็นหลักสูตรการศึกษาเพื่อความเป็นเอกภาพของชาติ มีจุดหมายและมาตรฐานการเรียนรู้ 2. เป็นเป้าหมายสำหรับพัฒนาเด็กและเยาวชนให้มีความรู้ ทักษะ เจตคติและคุณธรรม พื้นฐาน ของความเป็นไทยควบคู่กับความเป็นสากล 3. เป็นหลักสูตรการศึกษาเพื่อปวงชน ที่ประชาชนทุกคนมีโอกาสได้รับการเสมอภาคอย่างมี คุณภาพ 4. เป็นหลักสูตรการศึกษาที่สนองการกระจายอำนาจให้สังคมมีส่วนร่วมในการจัดการศึกษา ให้สอดคล้องกับสภาพและความต้องการของท้องถิ่น 5. เป็นหลักสูตรการศึกษาที่มีโครงสร้างยืดหยุ่นทั้งด้านสาระการเรียนรู้ เวลาและการจัดการเรียนรู้ 6. เป็นหลักสูตรการศึกษาที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ 7. เป็นหลักสูตรการศึกษาสำหรับการศึกษาในระบบ นอกระบบและตามอัธยาศัย ครอบคลุมทุกกลุ่มเป้าหมาย สามารถเทียบโอนผลการเรียนรู้และประสบการณ์ จุดหมาย หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง 2560) มุ่งพัฒนาผู้เรียน ให้เป็นคนดีมีปัญญา มีความสุข มีศักยภาพในการศึกษาต่อ และประกอบอาชีพ จึงกำหนดเป็นจุดหมาย เพื่อให้เกิดกับผู้เรียนเมื่อจบการศึกษาขั้นพื้นฐาน ดังนี้ 1. มีคุณธรรม จริยธรรม และค่านิยมที่พึงประสงค์ เห็นคุณค่าของตนเอง มีวินัยและปฏิบัติตน ตามหลักธรรมของพระพุทธศาสนา หรือศาสนาที่ตนนับถือ ยึดหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง 2. มีความรู้ ความสามารถในการสื่อสาร การคิด การแก้ไขปัญหา การใช้เทคโนโลยีและมีทักษะชีวิต 3. มีสุขภาพกายและสุขภาพจิตที่ดี มีสุขนิสัย และรักการออกกำลังกาย 4. มีความรักชาติ มีจิตสำนึกในความเป็นพลเมืองไทยและพลโลก ยึดมั่นในวิถีชีวิตและ การปกครองตามระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข 5. มีจิตสำนึกในการอนุรักษ์วัฒนธรรมและภูมิปัญญาไทย การอนุรักษ์และพัฒนาสิ่งแวดล้อม 6. มีจิตสาธารณะที่มุ่งทำประโยชน์และสร้างสิ่งที่ดีงามในสังคม และอยู่ร่วมกันในสังคมอย่างมีความสุข

2 สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน และคุณลักษณะอันพึงประสงค์ ในการพัฒนาผู้เรียนตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง 2560) มุ่งเน้นพัฒนาผู้เรียนให้มีคุณภาพตามมาตรฐานที่กำหนด ซึ่งจะช่วยให้ผู้เรียนเกิดสมรรถนะสำคัญและ คุณลักษณะอันพึงประสงค์ดังนี้ 1. สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง 2560) มุ่งให้ผู้เรียนเกิด สมรรถนะสำคัญ 5 ประการ ดังนี้ 1) ความสามารถในการสื่อสารเป็นความสามารถในการรับและส่งสาร มีวัฒนธรรมในการใช้ภาษา ถ่ายทอดความคิด ความรู้ความเข้าใจ ความรู้สึก และทัศนะของตนเองเพื่อแลกเปลี่ยนข้อมูล ข่าวสารและประสบการณ์อันจะเป็นประโยชน์ต่อการพัฒนาตนเองและสังคม รวมทั้งการเจรจา ต่อรองเพื่อขจัดและลดปัญหาความขัดแย้งต่าง ๆ การเลือกรับหรือไม่รับข้อมูลข่าวสารด้วยหลัก เหตุผลและความถูกต้อง ตลอดจนการเลือกใช้วิธีการสื่อสาร ที่มีประสิทธิภาพโดยคำนึงถึง ผลกระทบที่มีต่อตนเองและสังคม 2) ความสามารถในการคิด เป็นความสามารถในการคิดวิเคราะห์ การคิดสังเคราะห์ การคิด อย่างสร้างสรรค์ การคิดอย่างมีวิจารณญาณ และการคิดเป็นระบบ เพื่อนำไปสู่การสร้างองค์ ความรู้หรือสารสนเทศเพื่อการตัดสินใจเกี่ยวกับตนเองและสังคมได้อย่างเหมาะสม 3) ความสามารถในการแก้ปัญหา เป็นความสามารถในการแก้ปัญหาและอุปสรรคต่าง ๆ ที่เผชิญได้อย่างถูกต้องเหมาะสมบนพื้นฐานของหลักเหตุผล คุณธรรมและข้อมูลสารสนเทศ เข้าใจความสัมพันธ์และการเปลี่ยนแปลงของเหตุการณ์ต่าง ๆ ในสังคม แสวงหาความรู้ ประยุกต์ความรู้มาใช้ในการป้องกันและแก้ไขปัญหา และมีการตัดสินใจที่มีประสิทธิภาพโดย คำนึงถึงผลกระทบที่เกิดขึ้นต่อตนเอง สังคมและสิ่งแวดล้อม 4) ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต เป็นความสามารถในการนำกระบวนการต่าง ๆ ไปใช้ใน การดำเนินชีวิตประจำวัน การเรียนรู้ด้วยตนเอง การเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง การทำงานและ การอยู่ร่วมกันในสังคมด้วยการสร้างเสริมความสัมพันธ์อันดีระหว่างบุคคล การจัดการปัญหา และความขัดแย้งต่าง ๆ อย่างเหมาะสม การปรับตัวให้ทันกับการเปลี่ยนแปลงของสังคมและ สภาพแวดล้อม และการรู้จักหลีกเลี่ยงพฤติกรรมไม่พึงประสงค์ที่ส่งผลกระทบต่อตนเองและ ผู้อื่น 5) ความสามารถในการใช้เทคโนโลยีเป็นความสามารถในการเลือกและใช้เทคโนโลยีในด้าน ต่าง ๆ และมีทักษะกระบวนการทางเทคโนโลยี เพื่อการพัฒนาตนเองและสังคม ในด้านการ เรียนรู้การสื่อสารการทำงาน การแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ ถูกต้อง เหมาะสม และมี คุณธรรม 2. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน มุ่งพัฒนาผู้เรียนให้มีคุณลักษณะอันพึงประสงค์ เพื่อให้ สามารถอยู่ร่วมกับผู้อื่นในสังคมได้อย่างมีความสุข ในฐานะเป็นพลเมืองไทยและพลโลก ดังนี้ ข้อ 1 รักชาติศาสน์ กษัตริย์ 1.1 เป็นพลเมืองดีของชาติ 1.2 ธำรงไว้ซึ่งความเป็นชาติไทย 1.3 ศรัทธา ยึดมั่นและปฏิบัติตนตามหลักศาสนา

3 1.4 เคารพเทิดทูนสถาบันพระมหากษัตริย์ ข้อ 2 ซื่อสัตย์สุจริต 2.1 ประพฤติตรงตาม ความเป็นจริงต่อตนเองทั้งกาย วาจา ใจ 2.2 ประพฤติตรงตามความเป็นจริงต่อผู้อื่นทั้งกาย วาจา ใจ ข้อ 3 มีวินัย 3.1 ปฏิบัติตามข้อตกลง กฎเกณฑ์ ระเบียบ ข้อบังคับ ของครอบครัว โรงเรียนและสังคม 3.2 ตรงต่อเวลาและรับผิดชอบในการเรียนการปฏิบัติงาน 3.3 ปฏิบัติตนในกิจวัตรประจำวันโดยไม่ละเมิดสิทธิผู้อื่น ข้อ 4 ใฝ่เรียนรู้ 4.1 ตั้งใจ เพียรพยายามในการเรียนและเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้ 4.2 แสวงหาความรู้จากแหล่งเรียนรู้ต่าง ๆ ทั้งภายในและภายนอกโรงเรียนด้วยการเลือกใช้ สื่ออย่างเหมาะสม สรุปเป็นองค์ความรู้ และสามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวันได้ ข้อ 5 อยู่อย่างพอเพียง 5.1 ดำเนินชีวิตอย่างพอเพียง มีเหตุผล รอบคอบ มีคุณธรรม 5.2 มีภูมิคุ้มกันในตัวที่ดี ปรับตัวเพื่ออยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข ข้อ 6 มุ่งมั่นในการทำงาน 6.1 ตั้งใจและรับผิดชอบในการปฏิบัติหน้าที่การงาน 6.2 ทำงานด้วยความเพียรพยายาม และอดทนเพื่อให้งานสำเร็จตามเป้าหมาย ข้อ 7 รักความเป็นไทย 7.1 ภาคภูมิใจในขนบธรรมเนียม ประเพณี ศิลปะ วัฒนธรรมไทย และมีความกตัญญูกตเวที 7.2เห็นคุณค่าและใช้ภาษาไทยในการสื่อสารได้อย่างถูกต้อง เหมาะสม 7.3 อนุรักษ์สืบทอดภูมิปัญญาไทย ข้อ 8 มีจิตสาธารณะ 8.1 ช่วยเหลือผู้อื่นด้วยความเต็มใจโดยไม่หวังผลตอบแทน 8.2 เข้าร่วมกิจกรรมที่เป็นประโยชน์ต่อโรงเรียน ชุมชน และสังคม

4 ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรู้แกนกลาง กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพ สาระที่ 1 การดำรงชีวิตและครอบครัว มาตรฐาน ง 1.1เข้าใจการทำงาน มีความคิดสร้างสรรค์ มีทักษะกระบวนการทำงาน ทักษะการจัดการ ทักษะ กระบวนการแก้ปัญหา ทักษะการทำงานร่วมกัน และทักษะการแสวงหาความรู้ มีคุณธรรม และลักษณะนิสัย ในการทำงาน มีจิตสำนึกในการใช้พลังงาน ทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม เพื่อการดำรงชีวิตและครอบครัว ชั้น ตัวชี้วัด สาระการเรียนรู้แกนกลาง ม.1 1. วิเคราะห์ขั้นตอนการทำงานตาม กระบวนการทำงาน 2. ใช้กระบวนการกลุ่มในการทำงานด้วย ความเสียสละ 3. ตัดสินใจแก้ปัญหาการทำงานอย่างมี เหตุผล ขั้นตอนการทำงาน เป็นส่วนหนึ่งของการปฏิบัติงานตาม ทักษะกระบวนการทำงานโดยทำตามลำดับขั้นตอนที่ วางแผนไว้ เช่น - การใช้อุปกรณ์อำนวยความสะดวกในการทำงานบ้าน - การจัดและตกแต่งห้อง กระบวนการกลุ่ม เป็นวิธีการทำงานตามขั้นตอน คือ การ เลือกหัวหน้ากลุ่ม กำหนดเป้าหมาย วางแผน แบ่งงานตาม ความสามารถ ปฏิบัติตามบทบาท หน้าที่ ประเมินผลและ ปรับปรุงงาน เช่น - การเตรียม ประกอบ จัด ตกแต่ง และบริการอาหาร - การแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร - การประดิษฐ์ของใช้ ของตกแต่งจากวัสดุในท้องถิ่น ความเสียสละเป็นลักษณะนิสัยในการทำงาน การแก้ปัญหาในการทำงานเพื่อให้เกิดความคิดหาวิธีการ แก้ปัญหาต่าง ๆ เช่น - การจัดสวนในภาชนะ - การซ่อมแซม อุปกรณ์ และเครื่องมือ/เครื่องใช้

5 คำอธิบายรายวิชา รายวิชาพื้นฐาน งานช่าง 1 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 จำนวน 20 ชั่วโมง จำนวน 0.5 หน่วยกิต ศึกษาและวิเคราะห์วิธีการเลือกใช้เครื่องมือช่าง วัสดุช่างพื้นฐาน ลักษณะของงานช่าง ความเป็นมา หลักการ ขั้นตอนการปฏิบัติงานช่างให้เกิดความปลอดภัย การปฐมพยาบาลเบื้องต้น เรียนรู้งานสีเบื้องต้น เกี่ยวกับอุปกรณ์ที่ใช้ในการปฏิบัติงานสี ขั้นตอนที่ควรรู้ในการทาสีบ้านใหม่ การเตรียมพื้นผิวเพื่อการทาสี เทคนิคการเลือกสีทาบ้าน แนวคิดในการเลือกใช้สี ขั้นตอนการทาสีผนังด้วยแปรงทาสี การเลือกใช้สีให้เหมาะ กับห้องต่าง ๆ ภายในบ้าน การสร้างลวดลายด้วยสี มีความเข้าใจงานเบื้องต้นเกี่ยวกับโครงสร้างของไม้ การ จำแนกชนิดของไม้ การเลือกไม้ที่มีคุณภาพและเหมาะสม ผลิตภัณฑ์จากไม้ เครื่องมือช่างไม้ประจำบ้าน เครื่องมือกลที่ใช้ในงานไม้ การต่อไม้และการเข้าไม้เบื้องต้น ศึกษางานแก๊สเบื้องต้นเกี่ยวกับแก๊สธรรมชาติและ แก๊สหุงต้ม การใช้แก๊สหุงต้ม ให้ประหยัดและปลอดภัย เข้าใจหลักการซ่อมแซมอุปกรณ์และเครื่องมือเครื่องใช้ บำรุงรักษาเครื่องเรือนและเครื่องใช้ ซ่อมแซมอุปกรณ์และเครื่องมือเครื่องใช้ได้อย่างถูกต้องและเหมาะสม โดยใช้ทักษะกระบวนการทำงาน ทักษะการทำงานเป็นกลุ่ม และทักษะกระบวนการแก้ปัญหาในการ ทำงานอย่างมีเหตุผล เพื่อให้นักเรียนมีลักษณะนิสัยที่ดีในการทำงาน เรียนรู้ มีคุณธรรม ความเสียสละ ความขยัน อดทน ซื่อสัตย์ ความรับผิดชอบ และนำไปประยุกต์ใช้ในการดำเนินชีวิตประจำวันได้ มาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัด ง 1.1 ม. 1/1 วิเคราะห์ขั้นตอนการทำงานตามกระบวนการทำงาน ง 1.1 ม. 1/2 ใช้กระบวนการกลุ่มในการทำงานด้วยความเสียสละ ง 1.1 ม. 1/3 ตัดสินใจแก้ปัญหาการทำงานอย่างมีเหตุผล รวมทั้งหมด 3 ตัวชี้วัด

6 โครงสร้างรายวิชา วิชางานช่าง 1 รายวิชา งานช่าง 1 กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพ จำนวน 0.5 หน่วยกิต ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ลำดับ ที่ ชื่อหน่วยการเรียนรู้ มาตรฐานการ เรียนรู้/ตัวชี้วัด สาระการเรียนรู้ เวลา (ชั่วโมง) 1 ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับ งานช่างพื้นฐาน ง1.1 ม.1/1 ง1.1 ม.1/2 ง1.1 ม.1/3 - ความหมายและประโยชน์ของงานช่าง - เครื่องมือช่างพื้นฐาน - ลักษณะของงานช่างและวัสดุช่างพื้นฐาน 2 2 ความปลอดภัยในงาน ช่าง ง1.1 ม.1/1 ง1.1 ม.1/2 ง1.1 ม.1/3 - ความปลอดภัยในการปฎิบัติงานช่าง - การปฐมพยาบาลเบื้องต้นในงานช่าง 2 3 งานสีเบื้องต้น ง1.1 ม.1/1 ง1.1 ม.1/2 ง1.1 ม.1/3 - งานสีเบื้องต้น - การเตรียมพื้นที่ และเทคนิคการเลือกสี - แนวคิดการเลือกใช้สีและเทคนิคการทาสี - การสร้างลวดลายและการใช้สีที่เหมาะสม 3 สอบกลางภาค 1 4 งานไม้เบื้องต้น ง1.1 ม.1/1 ง1.1 ม.1/2 ง1.1 ม.1/3 - โครงสร้างไม้ - การจำแนกและการเลือกไม้ - ผลิตภัณฑ์จากไม้ - เครื่องมืองานไม้ และการต่อและเข้าไม้ เบื้องต้น 4 5 งานแก๊สเบื้องต้น ง1.1 ม.1/1 ง1.1 ม.1/2 ง1.1 ม.1/3 - แก๊สธรรมชาติและแก๊สหุงต้ม - ความปลอดภัยและข้อพึงปฏิบัติ - การใช้แก๊สหุงต้ม 3 6 การซ่อมแซม บำรุงรักษาอุปกรณ์ และเครื่องมือเครื่องใช้ ง1.1 ม.1/1 ง1.1 ม.1/2 ง1.1 ม.1/3 - หลักการซ่อมแซมอุปกรณ์และเครื่องมือ เครื่องใช้ - การบำรุงรักษาเครื่องเรือนและเครื่องใช้ - การซ่อมแซมบ้านเรือน - การดัดแปลงแก้ไขอุปกรณ์ภายในบ้าน 4 สอบกลางภาค 1 รวม 20

7 หน่วยการเรียนรู้/แผนการ จัดการเรียนรู้ เรื่อง เวลา (ชั่วโมง) หน่วยการเรียนรู้ 1 ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับงานช่างพื้นฐาน 2 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 ความหมายและประโยชน์ของงานช่าง 30นาที แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 เครื่องมือช่างพื้นฐาน 30นาที แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 ลักษณะของงานช่างและวัสดุช่างพื้นฐาน 1 หน่วยการเรียนรู้ 2 ความปลอดภัยในงานช่าง 2 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 ความปลอดภัยในการปฏิบัติงานช่าง 1 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 การปฐมพยาบาลเบื้องต้นในงานช่าง 1 หน่วยการเรียนรู้ 3 งานสีเบื้องต้น 3 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 โครงสร้างไม้ 1 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 การจำแนกและการเลือกไม้ 30นาที แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 ผลิตภัณฑ์จากไม้ 30นาที แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 4 เครื่องมืองานไม้ และการต่อและเข้าไม้เบื้องต้น 1 สอบกลางภาค 1 หน่วยการเรียนรู้ 4 งานไม้เบื้องต้น 4 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 โครงสร้างไม้ 1 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 การจำแนกและการเลือกไม้ 1 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 ผลิตภัณฑ์จากไม้ 1 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 4 เครื่องมืองานไม้ และการต่อและเข้าไม้เบื้องต้น 1 หน่วยการเรียนรู้ 5 งานแก๊สเบื้องต้น 3 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 แก๊สธรรมชาติและแก๊สหุงต้ม 1 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 ความปลอดภัยและข้อพึงปฏิบัติ 1 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 การใช้แก๊สหุงต้ม 1 หน่วยการเรียนรู้ 6 การซ่อมแซมบำรุงรักษาอุปกรณ์และเครื่องมือเครื่องใช้ 4 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 หลักการซ่อมแซมอุปกรณ์และเครื่องมือ เครื่องใช้ 1 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 การบำรุงรักษาเครื่องเรือนและเครื่องใช้ 1 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 การซ่อมแซมบ้านเรือน 1 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 4 การดัดแปลงแก้ไขอุปกรณ์ภายในบ้าน 1 สอบปลายภาค 1 รวมทั้งสิ้น 20 โครงสร้างแผนการจัดการเรียนรู้ วิชางานช่าง 1 รายวิชา งานช่าง 1 กลุ่มสาระการเรียนรู้ การงานอาชีพ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1

8 1. มาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัด 1.1 มาตรฐาน ง1.1 เข้าใจการทำงาน มีความคิดสร้างสรรค์ มีทักษะกระบวนการ ทำงาน ทักษะการจัดการ ทักษะกระบวนการแก้ปัญหา ทักษะการทำงาน ร่วมกัน และทักษะการแสวงหาความรู้ มีคุณธรรมและลักษณะนิสัยในการ ทำงานมีจิตสำนึกในการใช้พลังงานทรัพยากร และสิ่งแวดล้อมเพื่อการ ดำรงชีวิตและครอบครัว 1.2 ตัวชี้วัด ง1.1 ม.1/1 วิเคราะห์ขั้นตอนการทำงานตามกระบวนการทำงาน ง1.1 ม.1/2 ใช้กระบวนการกลุ่มในการทำงานด้วยความเสียสละ ง1.1 ม.1/3 ตัดสินใจแก้ปัญหาการทำงานอย่างมีเหตุผล 2. สาระสำคัญ ในการดำรงชีวิตประจำวันของมนุษย์จะมีความสัมพันธ์กับงานช่าง เช่น ช่างซ่อมรถยนต์ ช่างไฟฟ้า ช่างบำรุงรักษา ซึ่งงานช่างประเภทต่าง ๆ ทำให้มนุษย์มีชีวิตและความเป็นอยู่ที่สะดวกสบายมากขึ้น ซึ่งการมี ความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับลักษณะของการใช้เครื่องมืออุปกรณ์ต่างๆในงานช่าง รวมไปถึงวัสดุที่ใช้ในงาน ช่างที่ถูกต้องและเหมาะสมกับงานจะทำให้งานช่างมีประสิทธิภาพเพิ่มมากขึ้นและยังรวมไปถึงความปลอดภัย ในการใช้เครื่องมืออุปกรณ์ต่างๆด้วย 3. สาระการเรียนรู้ 3.1. ค้อน 3.2. เลื่อย 3.3. ประแจ 3.4. ไขควง 3.5. คีม 3.6. ความปลอดภัยและการบำรุงรักษาเครื่องมือขนาดเล็ก 4. จุดประสงค์การเรียนรู้ 4.1. ด้านความรู้ 4.1.1. นักเรียนสามารถบอกชื่อ คุณลักษณะของเครื่องมือส่วน และ ประกอบต่างๆของเครื่องมือ ช่างได้(K) แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 กลุ่มสาระการเรียนรู้ การงานอาชีพ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 วิชา งานช่าง 1 เรื่อง เครื่องมือช่างพื้นฐาน เวลา 1 ชั่วโมง ครูผู้สอบ นายทำเนียบ กัญญามา ครูผู้สอน นายพีระชัย น้ำใส 1

9 4.2. ด้านทักษะ/กระบวนการ 4.2.1. นักเรียนสามารถเลือกใช้เครื่องมือช่างได้เหมาะสมกับงานแต่ละประเภท(P) 5. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551(A) รักชาติ ศาสน์ พระมหากษัตริย์ อยู่อย่างพอเพียง ซื่อสัตย์สุจริต มุ่งมั่นในการทำงาน มีวินัย รักในความเป็นไทย ใฝ่เรียนรู้ มีจิตสาธารณะ 6. กิจกรรมการเรียนรู้ 6.1. ขั้นนำเข้าสู่บทเรียน 6.1.1 ผู้สอนแนะนำตนเองกล่าวทักทายนักเรียน นักเรียนบอกทำความเคารพ 6.1.2 ครูผู้สอนตั้งคำถามกับนักเรียนว่า “ถ้าต้องการจะตอกตะปูต้องใช้อะไรในการตอกตะปูถึง จะสะดวกและง่ายที่สุด” (แนวคำตอบ : ค้อน) และครูผู้สอนถามนักเรียนต่อว่า “แล้วถ้า นักเรียนต้องการหมุนน็อตหรือขันน็อตให้แน่นต้องใช้เครื่องมือใดในการหมุนหรือ ขันน็อต” (แนวคำตอบ : ประแจ) 6.1.3. ครูผู้สอนให้นักเรียนทำแบบทดสอบก่อนเรียน เพื่อวัดความรู้เกี่ยวกับเครื่องมือช่าง พื้นฐานของนักเรียน 6.2. ขั้นการให้เนื้อหา 6.2.1 ครูผู้สอนเริ่มสอนเนื้อหาโดยการบรรยายพร้อมกับให้ดูสื่อที่เป็นเครื่องมือขนาดเล็กของ จริงในระหว่างการบรรยายพร้อมกับให้ดู power point ประกอบการสอนไปด้วย 6.2.1.1 ค้อน 6.2.1.2 เลื่อย 6.2.1.3 ประแจ 6.2.1.4 ไขควง 6.2.1.5 คีม 6.2.2 ครูผู้สอนเริ่มอธิบายถึงส่วนประกอบต่างๆของเครื่องมือช่าง 6.2.3 ครูสาธิตการใช้เครื่องมือขนาดเล็ก เช่นการจับค้อนที่ถูกต้อง การประกอบใบเลื่อยเข้ากับ โครงเลื่อย และสาธิตการใช้เครื่องมือช่างที่ถูกต้อง เหมาะสม และปลอดภัย 6.2.4 ครูผู้สอน สอนวิธีการเก็บรักษาและการบำรุงรักษาเครื่องมือที่ถูกต้อง 6.2.5 ให้นักเรียนทำแบบฝึกหัดหลังเรียน 6.2.6 ให้นักเรียนทำใบงานที่ 1 โดยให้บอกชื่อ คุณลักษณะของเครื่องมือและส่วนประกอบของ เครื่องมือช่าง

10 6.3. ขั้นสรุปการเรียนรู้ 6.3.1. ครูผู้สอนเฉลยใบงานที่ 1 และ แบบฝึกหัดหลังเรียนร่วมกับผู้เรียน 6.3.2. ครูผู้สอนทบทวนบทเรียนและสรุปเนื้อหาร่วมกับผู้เรียน 7. สื่อและแหล่งการเรียนรู้ 7.1 เอกสารประกอบการสอนเรื่องเครื่องมือช่าง 7.2 สื่อของจริง เครื่องมือช่าง ค้อน เลื่อย ประแจ ไขควง คีม 7.3 Power Point เรื่องเครื่องมือช่าง 7.4 วีดีโอสอนการใช้เครื่องมือช่าง 8. การวัดและประเมินผล สิ่งที่ต้องการวัด วิธีการวัด เกณฑ์การวัดและประเมินผล เกณฑ์การประเมินผล ด้านความรู้ (Knowledge) - นักเรียนสามารถบอกชื่อ คุณลักษณะของเครื่องมือ ส่วน และ ประกอบต่างๆ ของเครื่องมือช่างได้(K) - ใบงานที่ 1 เรื่อง เครื่องมือช่างพื้นฐาน 16-20 คะแนน = ดีมาก 11-15 คะแนน = ดี 6-10 คะแนน = พอใช้ 0-5 คะแนน = ปรับปรุง ผ่าน: ได้คะแนนในระดับ ดีขึ้นไป(11-15คะแนน) ไม่ผ่าน:ได้คะแนนต่ำกว่า ระดับดี(11-15คะแนน) ด้านทักษะกระบวนการ (Process) - นักเรียนสามารถเลือกใช้ เครื่องมือช่างได้เหมาะสม กับงานแต่ละประเภท(P) - แบบทดสอบหลัง เรียน 9-10 คะแนน = ดีมาก 7-8 คะแนน = ดี 5-6 คะแนน = พอใช้ 0-4 คะแนน = ปรับปรุง ผ่าน: ได้คะแนนในระดับ พอใช้ขึ้นไป(5-6คะแนน) ไม่ผ่าน:ได้คะแนนต่ำกว่า ระดับพอใช้(5-6คะแนน) สิ่งที่ต้องการวัด วิธีการวัด เกณฑ์การวัดและประเมินผล เกณฑ์การประเมินผล ด้านคุณลักษะอันพึงประสงค์ (Attitude) - มุ่งมั่นในการทำงาน - ใฝ่เรียนรู้ - มีวินัย - มีจิตสาธารณะ - การสังเกต คุณลักษณะ อันพึงประสงค์ 1. มากกว่า 80 % ได้ 3 คะแนน 2. 50 % - 79 % ได้ 2 คะแนน 3.ตํ่ากว่า 50 % ได้ 1 คะแนน ผ่าน : ได้คะแนนการ ประเมินในระดับ 50% ขึ้นไป QR code วีดีโอการใช้ เครื่องมือช่าง

11 ผลการทดสอบวัดผลก่อนเรียน – หลังเรียน หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 เรื่อง เครื่องมือช่างพื้นฐาน เลขที่ ชื่อ – นามสกุล คะแนน ก่อนเรียน (X) (10 คะแนน) คะแนน หลังเรียน (Y) (10 คะแนน) ผลต่าง (Y-X)=D 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 15 17 18 19 20 (ลงชื่อ)...........................................ผู้สอน (นายพีระชัย น้ำใส) ............/............./............. เกณฑ์ตัดสิน คุณภาพ ช่วงคะแนน ระดับคุณภาพ ผลการประเมิน 16 – 20 ดีมาก ผ่าน 11 – 15 ดี ผ่าน 6 – 10 พอใช้ ไม่ผ่าน 0 – 5 ปรับปรุง ไม่ผ่าน

12 แบบบันทึกการประเมินใบงานที่ 1 เรื่อง เครื่องมือช่างพื้นฐาน รายวิชา งานช่าง 1 กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพ คำชี้แจง : ให้ครูบันทึกคะแนนจากใบงานที่ 1 เรื่อง เครื่องมือช่างพื้นฐาน ลงในช่องที่ตรงกับระดับคะแนน เลขที่ ชื่อ – นามสกุล ค้อน (5) เลื่อยตัด เหล็ก (5) ประแจ เลื่อน(5) คีมล็อค (5) รวม คะแนน (10) ผลการ ประเมิน 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 (ลงชื่อ)...........................................ผู้สอน (นายพีระชัย น้ำใส) ............/............./............. เกณฑ์ตัดสิน คุณภาพ ช่วงคะแนน ระดับคุณภาพ ผลการประเมิน 9 – 10 ดีมาก ผ่าน 7 – 8 ดี ผ่าน 5 – 6 พอใช้ ไม่ผ่าน 0 – 4 ปรับปรุง ไม่ผ่าน

13 แบบบันทึกการแบบสังเกตและคุณลักษณะอันพึงประสงค์ รายวิชา งานช่าง 1 กลุ่มสาระการเรียนรู้ การงานอาชีพ คำชี้แจง ให้เขียนหมายเลขในช่องพฤติกรรม หากเกิดพฤติกรรมให้ใส่ 1 และหากไม่เกิดพฤติกรรมให้ใส่ 0 ที่ ชื่อ – นามสกุล ลักษณะพฤติกรรม คะแนนที่ ได้ มีความมุ่งมั่น ในการทำงาน มีความซื่อสัตย์ ต่อตนเอง ใฝ่เรียนรู้ มีวินัย 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 15 17 18 19 20 ลงชื่อ...............................................ผู้สอน (นายพีระชัย น้ำใส) ............/.................../................ บันทึกผลหลังการจัดการเรียนรู้ เกณฑ์การให้คะแนน 1. มากกว่า 80 % ได้ 3 คะแนน 2. 50 % - 79 % ได้ 2 คะแนน 3. ตํ่ากว่า 50 % ได้ 1 คะแนน

14 บันทึกหลังการสอน วิชางานช่าง 1 หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 แผนการเรียนรู้ที่ 2 เรื่อง เครื่องมือช่างพื้นฐาน ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่1 1. ด้านเนื้อหาสาระ ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... 2. ด้านสมรรถนะสำคัญของผู้เรียน ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... 3. ด้านลักษณะอันพึงประสงค์ ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... 4. อื่น ๆ ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... ปัญหาและอุปสรรคในการจัดการเรียนรู้ ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... แนวทางการแก้ไขและพัฒนา ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... ลงชื่อ...............................................ผู้สอน (นายพีระชัย น้ำใส) ............/.................../................ ความคิดเห็น/ ข้อเสนอแนะของผู้บริหารหรือผู้มอบหมาย ..................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... ลงชื่อ...................................................ผู้ตรวจ (....................................................) วันที่...............เดือน.....................พ.ศ............

15 ภาคผนวก

16 แบบทดสอบก่อนเรียน หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 เรื่อง เครื่องมือช่างพื้นฐาน จงเลือกคำตอบข้อที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว 1. ค้อนหัวกลมมีคุณลักษณะอย่างไร ก. มีหัวกลมคล้ายลูกบอลอยู่ด้านบน หัวค้อนด้านล่างเป็นรูปทรงกระบอกส่วนปลายผิวโค้งมน ข. มีหัวกลมคล้ายลูกบอลอยู่ด้านล่าง ส่วนปลายของหัวค้อนด้านบนมีผิวเรียบ ค. มีหัวกลมคล้ายลูกบอลทั้งด้านบนและด้านล่าง ง. มีหัวกลมคล้ายลูกบอลอยู่ด้านบน หัวค้อนด้านล่างเป็นรูปทรงกระบอกส่วนปลายผิวเรียบ 2. “ภายในค้อนเป็นเกลียวใช้ขันติดกับโครงโลหะทั้งสองด้านแล้วประกอบเข้ากับด้ามไม้ เหมาะสำหรับ งานเคาะปรับแต่งชิ้นงานหรืองานเคาะโลหะแผ่น” คือ คุณลักษณะของค้อนชนิดใด ก. ค้อนหัวกลม ข. ค้อนหัวตรง ค. ค้อนหัวพลาสติก ง. ค้อนย้ำหมุด 3. การขันยึดหรือคลายสกรูหัวฝังควรเลือกใช้เครื่องมือชนิดใด ก. ประแจหกเหลี่ยม ข. ประแจเลื่อน ค. ไขควงหัวแฉก ง. คีมปากแหลมกลม 4. จากรูป เป็นเครื่องมือที่เหมาะสำหรับงานชนิดใด ก. ถ่างแหวนสปริง ข. ดันเส้นลวด ค. ตัดเส้นลวด ง. จับหรือบีบท่อขนาดเล็ก 5. จากรูป การขันยึดหรือคลายสกรูหัวฝังต้องใช้เครื่องมือชนิดใด ก. ประแจหกเหลี่ยม ข. ประแจแหวน ค. ประแจเลื่อน ง. ประแจบล็อก

17 6. การขันยึดหรือคลายสกรูในรูปต้องใช้เครื่องมือชนิดใด ก. ประแจหกเหลี่ยม ข. ไขควงปากแบน ค. ไขควงปากแฉก ง. คีมปากผสม 7. การขันยึดหรือคลายสกรูหัวหกเหลี่ยมต้องใช้เครื่องมือชนิดใด ก. ประแจปากตาย ข. ประแจหกเหลี่ยม ค. ประแจแอล ง. ประแจตะขอ 8. จากรูป คือ ประแจชนิดใด ก. ประแจปากตายด้านเดียว ข. ประแจปากตายสองด้าน ค. ประแจปากผสม ง. ประแจแหวน 9. เพื่อความปลอดภัยในการทำงานก่อนใช้เครื่องมือควรปฏิบัติอย่างไร ก. นำไปใช้ได้ทันที ข. ชโลมน้ำมันให้ทั่วเครื่องมือเพื่อป้องกันสนิม ค. ตรวจเช็คสภาพของเครื่องมือก่อนนำไปใช้งาน ง. ทำความสะอาดเครื่องมือก่อนนำไปใช้งาน 10. หลังจากที่ใช้เครื่องมือเสร็จแล้วควรปฏิบัติอย่างไร ก. เก็บเครื่องทันทีหลังจากใช้งานเสร็จแล้ว ข. วางไว้ที่ใดก็ได้เพื่อให้สดวกต่อการใช้งานครั้งถัดไป ค. นำไปเก็บรวมไว้กับเครื่องมืออื่นๆ ง. ทำความสะอาดเครื่องมือทุกครั้งหลังจากใช้งานเสร็จเรียบร้อยแล้ว

18 เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 เรื่อง เครื่องมือช่างพื้นฐาน จงเลือกคำตอบข้อที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว 1. ค้อนหัวกลมมีคุณลักษณะอย่างไร ก. มีหัวกลมคล้ายลูกบอลอยู่ด้านบน หัวค้อนด้านล่างเป็นรูปทรงกระบอกส่วนปลายผิวโค้งมน ข. มีหัวกลมคล้ายลูกบอลอยู่ด้านล่าง ส่วนปลายของหัวค้อนด้านบนมีผิวเรียบ ค. มีหัวกลมคล้ายลูกบอลทั้งด้านบนและด้านล่าง ง. มีหัวกลมคล้ายลูกบอลอยู่ด้านบน หัวค้อนด้านล่างเป็นรูปทรงกระบอกส่วนปลายผิวเรียบ 2. “ภายในค้อนเป็นเกลียวใช้ขันติดกับโครงโลหะทั้งสองด้านแล้วประกอบเข้ากับด้ามไม้ เหมาะสำหรับ งานเคาะปรับแต่งชิ้นงานหรืองานเคาะโลหะแผ่น” คือ คุณลักษณะของค้อนชนิดใด ก. ค้อนหัวกลม ข. ค้อนหัวตรง ค. ค้อนหัวพลาสติก ง. ค้อนย้ำหมุด 3. การขันยึดหรือคลายสกรูหัวฝังควรเลือกใช้เครื่องมือชนิดใด ก. ประแจหกเหลี่ยม ข. ประแจเลื่อน ค. ไขควงหัวแฉก ง. คีมปากแหลมกลม 4. จากรูป เป็นเครื่องมือที่เหมาะสำหรับงานชนิดใด ก. ถ่างแหวนสปริง ข. ดันเส้นลวด ค. ตัดเส้นลวด ง. จับหรือบีบท่อขนาดเล็ก 5. จากรูป การขันยึดหรือคลายสกรูหัวฝังต้องใช้เครื่องมือชนิดใด ก. ประแจหกเหลี่ยม ข. ประแจแหวน ค. ประแจเลื่อน ง. ประแจบล็อก

19 6. การขันยึดหรือคลายสกรูในรูปต้องใช้เครื่องมือชนิดใด ก. ประแจหกเหลี่ยม ข. ไขควงปากแบน ค. ไขควงปากแฉก ง. คีมปากผสม 7. การขันยึดหรือคลายสกรูหัวหกเหลี่ยมต้องใช้เครื่องมือชนิดใด ก. ประแจปากตาย ข. ประแจหกเหลี่ยม ค. ประแจแอล ง. ประแจตะขอ 8. จากรูป คือ ประแจชนิดใด ก. ประแจปากตายด้านเดียว ข. ประแจปากตายสองด้าน ค. ประแจปากผสม ง. ประแจแหวน 9. เพื่อความปลอดภัยในการทำงานก่อนใช้เครื่องมือควรปฏิบัติอย่างไร ก. นำไปใช้ได้ทันที ข. ชโลมน้ำมันให้ทั่วเครื่องมือเพื่อป้องกันสนิม ค. ตรวจเช็คสภาพของเครื่องมือก่อนนำไปใช้งาน ง. ทำความสะอาดเครื่องมือก่อนนำไปใช้งาน 10. หลังจากที่ใช้เครื่องมือเสร็จแล้วควรปฏิบัติอย่างไร ก. เก็บเครื่องทันทีหลังจากใช้งานเสร็จแล้ว ข. วางไว้ที่ใดก็ได้เพื่อให้สดวกต่อการใช้งานครั้งถัดไป ค. นำไปเก็บรวมไว้กับเครื่องมืออื่นๆ ง. ทำความสะอาดเครื่องมือทุกครั้งหลังจากใช้งานเสร็จเรียบร้อยแล้ว

20 ใบความรู้ เรื่อง เครื่องมือช่างพื้นฐาน ในการขึ้นรูปหรือแปรรูปด้วยเครื่องมือกลชนิดต่างๆ จำเป็นต้องใช้เครื่องมือขนาดเล็ก (Hand Tool) หลายชนิดช่วยในการทำงาน ไม่ว่าจะเป็นการจับยึด การปรับตั้ง การถอด การประกอบ การเคาะการตกแต่ง ผิว การตัด เป็นต้น โดยเครื่องมือขนาดเล็กแต่ละชนิดก็ออกแบบมาเพื่อให้เหมาะสมกับงานแต่ละประเภท ดังนั้นช่างผู้ปฏิบัติงานจึงต้องเรียนรู้เกี่ยวกับชนิด หน้าที่ และการใช้งานของเครื่องมือเหล่านั้น เพื่อให้สามารถ เลือกใช้งานได้อย่างถูกต้อง เหมาะสม และมีความปลอดภัยในขณะใช้งาน 1. ค้อน (Hammer) คือเครื่องมือที่ใช้สำหรับการตอก เคาะ หรือทุบ บนวัตถุอื่น เช่น การตอกตะปูเพื่อ ต้องการที่จะจัดชิ้นส่วนให้เข้ารูป หรือการทุบทำลายวัตถุ อย่างไรก็ตาม ค้อนได้รับการออกแบบมาให้ใช้งาน เฉพาะทาง จึงทำให้มีรูปร่างและโครงสร้างที่หลากหลาย แต่มีโครงสร้างพื้นฐานที่เหมือนกันคือ ด้ามจับและหัว ค้อน โดยหัวค้อนจะมีมวลมาก เมื่อแรงของค้อนที่กระทบเป้าหมายมีมากเท่าไรงานที่ได้ก็จะขึ้นอยู่กับมวลของ ค้อนและความเร่งของการตอก ดังนั้นเมื่อค้อนยิ่งมีมากเท่าไรงานที่ได้ก็จะขึ้นอยู่กับมวลของค้อนและความเร่ง ของการตอก ดังนั้นเมื่อค้อนยิ่งมีมวลมากและตอกด้วยความเร่งมาก แรงที่ได้จากค้อนก็จะยิ่งมากตามไปด้วย ประเภทของค้อนดังนี้ 1.1 ค้อนหัวกลม หัวค้อนมีลักษณะเป็นหัวกลมมน หน้าค้อนแบนเรียบ ซึ่งใช้สำหรับงาน เครื่องมือกลทั่วไป มีวัตถุประสงค์เพื่อตอกย้ำหมุด เป็นต้น หัวค้อน รูประกอบด้ามจับ คอ ผิวด้านข้าง หน้าค้อน ด้ามจับ รูปที่ 1.1 ส่วนประกอบของค้อน

21 1.2 ค้อนหัวพลาสติก หัวค้อนทำจากพลาสติกแข็งโดยการหล่อขึ้นรูป ภายในเป็นเกลียวเพื่อ ขันติดกับโครงโลหะทั้งสองด้านแล้วประกอบเข้ากับด้ามไม้ เหมาะสำหรับงานเคาะเบาๆ เพื่อปรับ ตำแหน่งชิ้นงานชิ้นงานให้ได้ตำแหน่งบนอุปกรณ์จับยึด งานถอดประกอบชิ้นส่วนเครื่องมือกล และ งานเคาะโลหะแผ่น 1.3 ค้อนหัวยาง หัวค้อนทำด้วยยางสงเคราะห์ที่มีความเหนียวและยืดหยุ่นและไม่แตกหัก ง่าย ใช้เคาะปรับแต่งชิ้นงานในขณะจับยึดทำให้ชิ้นงานไม่เกิดรอยและไม่แตกหัก 1.4 ค้อนหงอนช่างไม้หัวค้อนด้านหนึ่งมีลักษณะหน้าเรียบใช้สำหรับตอกตะปู ซึ่งอึกด้าน หนึ่งของหัวค้อนจะมีหงอนเพื่อถอนงานเฉพาะที่ เช่น ตะปู เพื่อป้องกันไม่ให้งานเกิดการแตกร้าว ยุบ หรือบุบ และที่สำคัญยังต้องการความประณีตของงานด้วย รูปที่ 1.2 ค้อนหัวพลาสติก รูปที่ 1.3 ค้อนหัวยาง รูปที่ 1.4 ค้อนหัวหงอน

22 รูปที่ 1.5 ค้อนเดินสายไฟ รูปที่ 1.6 ค้อนปอนด์ 1.5 ค้อนช่างไฟฟ้า หน้าค้อนมีลักษณะเป็นรูปทรงสี่เหลี่ยมทำมาจากโลหะ อีกด้านหนึ่งของ หัวค้อนจะแบนเรียบใช้สำหรับงานตอกเข็มขัด เดินสายไฟฟ้าในอาคาร เป็นต้น 1.6 ค้อนปอนด์หัวค้อนมีลักษณะเป็นแท่งสี่เหลี่ยมขนาด 1.5 – 3 ปอนด์ ยาวประมาณ 60 เซนติเมตร ถึง 1 เมตร วิธีการใช้งานคือ ต้องใช้แรงเหวี่ยงมาก เช่น ตีเหล็ก ตอกหมุด สกัดหิน เป็นต้น วิธีการใช้และการบำรุงรักษาค้อน 1. ก่อนใช้งานควรตรวจความสมบูรณ์ของด้ามค้อนและหัวค้อนให้มีความพร้อมต่อการใช้งาน เช่น หัวค้อนไม่แตกหรือเกิดรอยเยิน ด้ามค้อนอยู่ในสภาพสมบูรณ์ ไม่แตกร้าวหัวค้อนและ ด้ามค้อนประกอบกันแน่นและแข็งแรง เป็นต้น 2. เลือกใช้ค้อนให้ถูกประเภทและลักษณธการใช้งาน หรือให้เหมาะสมกับการปฏิบัติงานแต่ละ ประเภท 3. การใช้ค้อนทุกชนิดให้จับที่ปลายด้ามค้อน โดยให้นิ้วก้อยอยู่ห่างจากปลายด้ามค้อนประมาณ 25 เซนติเมตร 4. ขณะใช้ค้อนทุบหรือตอกงานจะต้องให้หน้าค้อนสัมผัสกับชิ้นงานโดยตรง โดยให้น้ำหนักที่ ตอกลงบนชิ้นงานเป็นไปอย่างสม่ำเสมอ 5. ขณะใช้ค้อนอย่าให้มีน้ำมันติดตามด้ามค้อน เพราะอาจทำให้ด้ามค้อนหลุดมือขณะปฏิบัติงาน ได้ 6. เมื่อเลิกใช้งานให้ทำความสะอาดหัวค้อนและด้ามค้อนด้วยผ้าเช็ดให้สะอาดแล้วเก็บในกล่อง หรือชั้นวางหรือที่เก็บค้อนโดยเฉพาะ เพื่อความเป็นระเบียบเรียบร้อย และไม่ควรเก็บค้อน รวมกับเครื่องมือชนิดอื่น

23 รูปที่ 2.1 เลื่อยตัดเหล็กและส่วนประกอบของเลื่อยตัดเหล็ก 2. เลื่อยตัดเหล็ก(Hack Saw) มีรูปร่างลักษณะเป็นโครงโลหะมีความยาวประมาณ 45 เซนติเมตร และ มีความกว้างประมาณ 13 เซนติเมตร โครงเลื่อยมีด้ามจับที่มีรูปร่างลักษณะคล้ายกับด้ามปืน ส่วนใบเลื่อยมี ขนาดเล็กบาง และมีการเจาะรูทั้งสองด้านที่ส่วนปลายของใบเลื่อย ใช้สำหรับประกอบติดตั้งใบเลื่อยเข้ากับ โครงเลื่อย ซึ่งใช้สกรูเกลียวขันหรือคายใบเลื่อย ออกจากโครงเลื่อย สำหรับส่วนที่ยึดใบเลื่อยนี้สามารถหมุนได้ เพื่อให้ใบเลื่อยวางตั้งฉากกับโครงเลื่อยได้ ในการเลือกใช้ใบเลื่อยต้องเลือกใบเลื่อยที่มีระยะห่างระหว่างฟัน เลื่อยหรือระยะพิตช์ให้เหมาะสมกับวัสดุชิ้นงานที่นำมาเลื่อย และต้องทำการปรับใบเลื่อยให้ตึงพอดี เพื่อช่วยใน การออกแรงเลื่อยได้โดยไม่ทำให้ใบเลื่อยหัก การใช้งานและการบำรุงรักษาเลื่อยตัดเหล็ก 1. ตรวจส่วนประกอบเลื่อยตัดเหล็กให้มีความพร้อมก่อนการใช้งาน เช่น ความสมบูรณ์ขจองโครง เลื่อย และฟันของใบเลื่อยมีความสมบูรณ์หรือไม่ 2. เลือกใบเลื่อยที่มีระยะพิตช์ถูกต้องเหมาะกับความหนาและชนิดของวัสดุชิ้นงานและต้องให้ใบ เลื่อยวางบนหน้าตัดชิ้นงานที่จะเลื่อยไม่น้อยกว่า 3-4 ฟัน เพราะความหนาของชิ้นงานไม่พอ อาจ ทำให้ฟันเลื่อยสดุดและหักได้ 3. ประกอบใบเลื่อยเข้ากับโครงเลื่อยและขันใบเลื่อยให้ตึงพอดี 4. จับยึดชิ้นงานที่จะเลื่อยให้มั่นคง แข้งแรง และถูกต้องเหมาะสมกับรูปทรงของชิ้นงานเพื่อป้องกัน ไม่ให้ใบเลื่อยเอียงและหัก 5. ยืนเลื่อยโดยวางตำแหน่งของเท้าซ้ายและเท้าขวาให้ถูกต้อง วางเท้าให้ยืนห่างจากชิ้นงาน พอประมาณ ตำแหน่งเท้าซ้ายและเท้าขวาห่างกันประมาณ 30-40 เซนติเมตร ปลายเท้าขวาอยู่ ในแนวทำมุม 60 องศา กับแนวเลื่อย ส่วนปลายเท้าซ้ายวางอยู่ใต้งานและปากกาจับชิ้นงาน สกรูและนอตปรับตึงใบเลื่อย ใบเลื่อย โครงเลื่อย ด้ามจับ

24 6. การจับโครงเลื่อยใช้มือข้างที่ถนัดจับด้ามจับ และมืออีกข้างจับส่วนปลายของโครงเลื่อย เพื่อ ประคองให้ใบเลื่อยเคลื่อนที่ไป-กลับให้ตรง และการเคลื่อนใบเลื่อยจะต้องให้เป็นจังหวะ ไม่ กระแทกกับงาน 7. การเริ่มต้นเลื่อย ให้ตั้งฟันเลื่อยทำมุมกับผิวหน้าของชิ้นงานประมาร 10 องศา และเริ่มต้น เคลื่อนที่ใบเลื่อยไปข้างหน้าเบาๆ และช้าๆอย่างสม่ำเสมอ 8. การเริ่มต้นเลื่อยใบเลื่อยอาจลื่นไถลออกจากตำแหน่งที่ต้องการเลื่อย ซึ่งจะทำให้การเลื่อยไม่ตรง ตามตำแหน่งที่ต้องการ วิธีแก้ใขอาจทำได้โดยการใช้นิ้วหัวแม่มือวางจนดตามแนวที่ขีดทำ เครื่องหมายไว้ แล้ววางใบเลื่อยตามแนวที่ขีดเส้นร่างไว้ โดยให้ใบเลื่อยตั้งฉากกับชิ้นงานและตรง ตามแนวที่ต้องการเลื่อย จากนั้นค่อยๆ เคลื่อนใบเลื่อยช้าๆพร้อมออกแรงเลื่อยกดเบาๆ เพื่อ ประคองใบเลื่อยให้ตั้งฉาก แล้วเคลื่อนใบเลื่อยจนได้ร่องเลื่อย ลึกพอที่จะไม่ทำให้ใบเลื่อยไม่ลื่น ไถล แล้วจึงยกหัวแม่มือออกเพื่อเลื่อยงานต่อไป 9. ขณะเลื่อยควรชักใบเลื่อยตลอดความยาวของใบเลื่อย เพื่อให้คมใบเลื่อยสึกหรอเท่ากัน 10. การเลื่อยชิ้นงานที่เป็นแผ่นโลหะบาง ควรหาแผ่นไม้รองเพื่อเพิ่มความหนาและลดเสียงดังขณะทำ การเลื่อย 11. การเลื่อยชิ้นงานตามแนวยาว ให้ปรับใบเลื่อยตั้งฉากกับโครงเลื่อย เพื่อไม่ให้ชิ้นงานยันโครงเลื่อย เมื่อสุดระยะการเลื่อยชิ้นงานตามแนวยาวแล้ว ให้ปรับใบเลื่อยตั้งฉากกับโครงเลื่อย เพื่อไม่ให้ ชิ้นงานยันโครงเลื่อย 12. เมื่อเลื่อยจนกระทั้งชิ้นงานใกล้จะขนาดออกจากกัน ให้ลดความเร็วการซักใบเลื่อยและแรงกดใบ เลื่อยลงอย่างช้าๆ 13. ขณะชักโครงเลื่อยกลับห้ามใช้แรงกดใบเลื่อยแต่ให้ออกแรงดึงกลับเบาๆโดยไม่ต้องยกโครงเลื่อย ขึ้น 14. ขณะเลื่อยอย่าออกแรงกระแทกหรือบิดโครงเลื่อย เพราะอาจทำให้ใบเลื่อยหักได้ 15. เมื่อเลิกใช้งานให้คลายสกรูและนอตหางปลาออกเล็กน้อย เพื่อคลายความตึงของใบเลื่อยให้อยู่ใน สภาพปกติ 16. เมื่อเลิกใช้งานให้ทำความสะอาด แล้วหยอดน้ำมันที่สกรูแลนอตหางปลาเพื่อป้องกันสนิม แล้ว เก็บให้เรียบร้อยในชั้นวางหรือที่เก็บโดยเฉพาะ เพื่อความเป็นระเบียบเรียบร้อย และควรแยก เลื่อยตัดเหล็กออกจากเครื่องมือชนิดอื่น 3. ประแจ (Wrench) ประแจที่ใช้สำหรับในงานช่างมีหลายชนิด ซึ่งรูปร่างของประแจจะแตกต่างกัน ออกไปตามลักษณะการใช้งาน ประแจที่มีคุณภาพส่วนมากทำมาจากเหล็กกล้าและต้องขึ้นรูปด้วยวิธีการตีที่ ถูกต้อง ส่วนประแจที่ใช้งานได้ดีที่สุดนั้นทำมาจากเหล็กกล้าผสมโครเมียมและวาเนเดียมชิ้นเดียวโดยวิธีการตี ขึ้นรูปเช่นเดียวกับประแจที่ปรับขนาดของปากได้ เช่น ประแจเลื่อน ประแจจับท่อ ซึ่งชนิดของประแจมี รายละเอียดดังนี้

25 รูปที่ 3.1 ประแจปากตาย รูปที่ 3.1 ประแจแหวน รูปที่ 3.3 ประแจปากผสม 3.1 ประแจปากตาย ปลายประแจมีลักษณะเป็นรูปตัวยูทั้ง 2 ข้าง มีขนาดเบอร์ที่แตกต่างกัน การใช้งานควรเลือกขนาดของประแจให้พอดีกับขนาดของหัวนอตและโบลต์ จากนั้นสอดเข้าไปที่หัว นอตและโบลต์แล้วจึงขันให้แน่น 3.2 ประแจแหวน ปลายประแจมีลักษณะเป็นวงแหวนทั้ง 2 ข้างมีหลายขนาด การใช้งาน ควรเลือกขนาดของประแจให้พอดีกับขนาดของหัวนอตและโบลต์ เช่นเดียวกับประแจปากตาย 3.3 ประแจปากผสม ปลายประแจมีลักษณะเป็นปากตายและแหวนในตัวเดียวกัน ซึ่งการใช้ งานทั่วไปนั้นต้องใช้ด้านที่เป็นแหวนเริ่มคลายน็อตก่อน จากนั้นจึงใช้ด้านที่เป็นปากตายของประแจทำ หน้าที่ขันหัวนอตออกมา

26 รูปที่ 3.4 ประแจหกเหลี่ยมหรือประแจแอล รูปที่ 3.4 ประแจเลื่อนและส่วนประกอบ 3.4 ประแจหกเหลี่ยมหรือประแจแอล ประแจชนิดนี้มีรูปร่างลักษณะเป็นแท่งโลหะที่มีการ ดัดงอ เป็นรูปตัวแอล ลำตัวมีหน้าตัดขวางเป็นรูปหกเหลี่ยม บางครั้งเรียงว่าประแจแอล ใช้สำหรับขัน และคลายสกรูหัวฝัง ที่ใช้กับเครื่องจักรกล การใช้ประแจแอล จะต้องเลือกขนาดที่พอดีกับหัวสกรูโดย สอดปลายด้านสั้นของประแจแอลลงในหัวสกรู แล้วขันหรือคลายตามที่ต้องการ และเมื่อสกรูหลวมให้ เปลี่ยนเป็นใช้ด้านยาวเพื่อช่วยให้สามารถหมุนได้เร็วขึ้นโดยใช้นิ้วมือช่วยหมุน 3.5 ประแจเลื่อน มีรูปแบบคล้ายกับประแจปากตาย ปากสามารถเลื่อนปรับขยายได้ ไม่ควร ใช้ประแจเลื่อนขันนอตและโบลต์ที่มีความหนาแน่นมาก เพราะปากของประแจไม่แข็งแรง การใช้งาน ต้องขันปากประแจด้านที่ปรับได้ให้อยู่ในตำแหน่งทิศทางการขัน เกลียวปรับระยะเลื่อนของปาก ปากเลื่อน ปากตาย ด้ามจับ

27 รูปที่ 3.6 ประแจบล็อค รูปที่ 3.7 ประแจกวัดแรงบิด 3.6 ประแจบล็อคปลายประแจมีลักษณะเป็นทรงกลมเหมือนกระบอก ต้องใช้ร่วมกับด้ามขัน สามารถถอดเปลี่ยนได้ ด้านหนึ่งใช้สวมกับด้ามที่ขันส่วนอีกด้านหนึ่งใช้สวมกับหัวสลักเกลียว 3.7 ประแจวัดแรงบิด มีลักษณะเป็นด้ามต่อ โดยใช้คู่กับประแจกระบอก มีตัวเลขบอกค่า แรงบิดที่ใช้ขัน ใช้สำหรับขันนอตและโบลต์ที่ต้องการค่าแรงบิดเท่ากันทุกตัว เช่น การขันโบลต์ฝาสูบ ประกับก้านสูบ เป็นต้น

28 วิธีการใช้และการบำรุงรักษาประแจ 1. เลือกใช้ประแจที่มีขนาดของปากมีขนาดตรงกับขนาดของหัวสกรูและนอต 2. เลือกใช้ประแจที่มีความยาวของด้านที่เหมาะสมกับการใช้งาน 3. ไม่ใช้ประแจที่ปากของประแจชำรุด เช่น สึกหรอหรือมีรอยร้าว เป็นต้น 4. เมื่อสวมประแจเข้ากับหัวนอตหรือหัวสกรูแล้ว ปากของประแจต้องแน่นพอดีกับหัวสกรูหรือ หัวนอต 5. การจับประแจสำหรับผู้ถนัดมือขวา ให้ใช้มือขวาจับปลายประแจ และร่างกายต้องอยู่ในสภาพ มั่นคงและสมดุจ 6. การขันประแจไม่ว่าขันให้แน่นหรือคาย ต้องใช้วิธีดึงเข้าหาตัวเสมอ และเตรียมพร้อมสำหรับปาก ประแจหลุดตอนขันด้วย 7. ควรเลือกใช้ประแจชนิดปากตายหรือประแจแหวนก่อน ยกเว้นในกรณีที่ไม่มีประแจเหล่านี้จึงใช้ ประแจเลื่อนแทน เพราะปากของประแจเลื่อนอาจทำให้หัวนอตหรือหัวสกรูเสียหายได้ 8. การใช้งานประแจเลื่อนหรือประแจจับท่อจะต้องให้ปากด้านที่เลื่อนได้อยุ่ติดกับผู้ใช้งานเสมอ 9. การใช้ประแจเลื่อนหรือประแจชนิดปรับปากได้ จะต้องปรับปากประแจให้แน่นกับหัวนอตก่อน แล้วจึงออกแรงขัน 10. ก่อนใช้งานควรทำความสะอาดปากและด้ามของประแจให้แห้งและปราศจากน้ำมันและ จารบีก่อน 11. การขันสกรูหรือนอตที่อยู่ในที่แคบหรือลึกให้ใช้ประแจบล็อคเพราะปากของประแจบล็อคจะมี ความยาวมากกว่าประแจทั่วไป ทำให้สามารถสอดเข้าไปในที่แคบได้ 12. ขณะขันประแจต้องให้ด้ามจับอยู่ระนาบเดียวกับหัวสกรูหรือหัวนอต 13. เมื่อเลิกใช้งาน ให้ทำความสะอาดและจัดเก็บในสถานที่จัดเก็บโดยเฉพาะ เช่น จัดเก็บไว้ในกล่อง หรือใช้วิธีแขวนไว้กับแผงไม้ที่แห้งและปารศจากน้ำมันหรือจารบี 4. ไขควง (Screwdriver) คือเครื่องมือที่สร้างขึ้นมาสำหรับขันสกรูเข้าหรือออก ที่ใช้งานทั่วไปจะเป็น แท่งโลหะ ส่วนปลายมีรูปร่างแตกต่างกันตามชนิดของหัวสกรู ส่วนด้ามไขควงที่เป็นฉนวนมีไว้สำหรับบิดด้วย มือหรือไขควงบางชนิดอาจใช้มอเตอร์ก็ได้ ซึ่งไขควงจะทำงานโดยการส่งแรง จากการหมุนที่ด้ามจับไปที่ปลาย ของไขควงจึงทำให้สกรูหมุนตามเกลียวเข้าหรือออกจากวัสดุอื่น ๆ ได้ ชนิดของไขควงแบ่งได้หลัก ๆ ดังนี้

29 รูปที่ 4.1 ใขควงปากแบนและส่วนประกอบ รูปที่ 4.2 ใขควงปากแฉก 4.1 ไขควงปากแบน มีปากแบนเรียบ บางชนิดสามารถทำเป็นไขควงชนิดตรวจสอบการไหล ของกระแสไฟฟ้าได้ อย่างไรก็ตาม ไขควงปากแบนใช้งานกับสกรูเกลียวปล่อยได้อย่างเดียว 4.2 ไขควงปากแฉก มีปากเป็น 4 แฉกและใช้กับหัวสกรู 4 แฉกได้อย่างเดียว ปลาย ด้ามจับ ก้าน

30 รูปที่ 4.3 ใขควงปากวัดไฟ 4.3 ไขควงวัดไฟ เป็นอุปกรณ์ทดสอบแรงดันไฟฟ้าในระบบไฟบ้านชนิดหนึ่ง มีลักษณะเป็น ไขควงขนาดเล็ก มีปลายโลหะแบน โดยด้ามทำจากแก้วหรือพลาสติก และมีปุ่มโลหะที่ก้นด้าม, ภายใน ด้ามบรรจุหลอดนีออนและตัวต้านทานต่ออนุกรมจากปลายไขควงมาที่ปุ่มโลหะก้นด้ามเพื่อทำหน้าที่ แสดงผลแรงดัน วิธีการใช้และการบำรุงรักษาไขควง 1. ก่อนใช้งานควรตรวจสอบความสมบูรณ์ของไขควงให้อยู่ในสภาพที่สมบูรณ์ เช่น ปลายไขควงไม่ ควรมีรอยเยิน ก้านไขควงไม่คดงอ ด้ามจับไม่แตกร้าว และก้านไขควงยึดแน่นกับด้ามจับ 2. อย่าใช้ไขควงที่มีขนาดปลายเล็กหรือโต กว่าขนาดร่องที่หัวสกรู เพราะจะทำให้หัวสกรูเสียหายได้ 3. เลือกใช้ปลายไขควงให้ถูกกับประเภท เช่น ไขควงปากแบนสำหรับสกรูหัวผ่า และไขควงหัวแฉก สำหรับสกรูหัวแฉก 4. อย่าใช้ไขควงงัด ตอก เพราะจะทำให้ปลายไขควงเยินและคดงอได้ 5. อย่าใช้แรงกดหรือผลักไขควงมากเกินไปในขณะขันหรือคายสกรู เพราะอาจทำให้ปลายไขควง หลุดออกจากร่องที่หัวสกรูและทิ่มแทงมือของผู้ปฏิบัติงานได้ 6. ขณะขันยึดสกรูห้ามใช้มือจับชิ้นงาน เพราะปลายไขควงอาจหลุดจากร่องที่หัวสกรูและทิ่มแทงมือ ผู้ปฏิบัติงานได้ 7. อย่าพกพาไขควงไว้ในกระเป๋าเสื้อหรือในกระเป๋ากางเกง เพราะอาจถูกปลายไขควงทิ่มแทง ผู้ปฏิบัติงานได้ 8. เมื่อเลิกใช้งานให้ทำความสะอาดไขควงและจัดเก็บรักษาในชั้นวางหรือกล่องเก็บโดยเฉพาะ และ ไม่ควรเก็บใขควงร่วมกับเครื่องมืออื่น

31 รูปที่ 5.1 คีมปากขยายและส่วนประกอบ รูปที่ 5.1 คีมปากแหลม 5. คีม (Pliers) คือเครื่องมือที่ใช้สำหรับการจับยึดหรือตัดชิ้นงานเพื่อนำไปใช้ในส่วนที่เกี่ยวกับงานช่าง ต่าง ๆ คีมบางชนิดอาจตัดวัตถุที่ไม่แข็งแรงมากได้ เช่น สายไฟฟ้า ลวด เป็นต้น ซึ่งคีมมีรูปร่างและขนาดที่แจก ต่างกันไปตามลักษณะของการใช้งาน คีมบางชนิดออกแบบมาเพื่อใช้งานหลายหน้าที่ เช่น ใช้จับงานและตัด ชิ้นงาน คีมบางชนิดจะมีข้อต่อเลื่อนสามารถปรับขนาดความกว้างของปากเพื่อจับชิ้นงานได้ คีมแบ่งตาม ลักษณะการใช้งานมีดังนี้ 5.1 คีมปากขยาย ปากของคีมสามารถขยายออกหรือลดให้แคบลงได้ เหมาะสำหรับใช้ใน งานเครื่องมือกลงานช่างยนต์ งานทั่วไป เป็นต้น 5.2 คีมปากแหลม ปากคีมมีลักษณะเรียวแหลม มีขนาดเล็ก เหมาะสำหรับใช้ในงานไฟฟ้า และอิเล็กทรอนิกส์ในส่วนที่เป็นพื้นที่แคบ เป็นต้น ปากจับ สลักเลื่อนขยายปากคีม ด้ามจับ

32 รูปที่ 4.4 คีมล็อคและส่วนประกอบ รูปที่ 5.3 คีมปากประสม รูปที่ 5.3 คีมปากนกแก้ว 5.3 คีมปากประสม เป็นคีมที่ออกแบบมาให้ปากคีมสามารถใช้งานได้หลายอย่าง เช่น จับยึด ชิ้นงานโลหะแผ่น ชิ้นงานกลม และใช้คมตัดด้านข้างตัดเส้นลวดขนาดเล็กและตัดสายไฟเป็นต้น 5.4 คีมปากนกแก้ว เป็นคีมที่มีส่วนปลายเป็นรูปวงรีคล้ายปากนกแก้วซึ่งมีคมตัด ใช้สำหรับ ตัดลวดและถอนตะปูขนาดเล็ก 5.5 คีมล็อก มีลักษณะพิเศษโดยปลายด้ามของคีมล็อกนี้จะมีสกรูปรับได้ คีมล็อกใช้สำหรับ จับหรือบีบชิ้นงานที่ต้องการความแน่นมาก ๆ เช่น ใช้งานบีบท่อต่าง ๆ เป็นต้น ปากจับ สปริง สกรูปรับความกว้างของปาก กระเดื่องปลดล็อค หมุดยึด

33 รูปที่ 5.5 คีมถ่างและหุบแหวนสริง 5.5 คีมถ่างและหุบแหวนสริง ปลายปากคีมมีลักษณะแหลมคล้ายลูกลื่น ใช้ในงานถอด แหวนล็อกลูกสูบหรือแหวนล็อกเพลา เป็นต้น วิธีใช้งานและกำบำรุงรักษาคีม 1. ตรวจสอบความสมบูรณ์ของคีมให้มีสภาพความพร้อมก่อนนำไปใช้งาน 2. อย่าใช้คีมเพื่อขันหรือคลายนอตสกรู 3. คีมปากจิ้งจก เหมาะสำหรับจับชิ้นงานที่มีขนาดเล็กหรือชิ้นงานอยู่ในที่แคบ ดังนั้นขณะจับชิ้นงาน จึงไม่ควรออกแรงบีบคีมแน่นเกินไป เพราะจะทำให้ปากคีมชำรุดได้ 4. คีมล็อคออกแบบมาสำหับจับชิ้นงาน ปากของคีมชนิดนี้ด้านหนึ่งปรับขยายได้เพื่อให้เหมาะกับ ชิ้นงานที่จะจับยึด ไม่ควรใช้จับชิ้นงานที่ไม่ต้องการให้ผิวเป็นรอย และอย่าใช้คีมล็อคแทนประแจ 5. คีมหุบหรือถ่างแหวนสปริงล็อค ออกแบบมาให้พอเหมาะสำหรับการบีบ เพื่อป้องกันมิให้แหวะ สปริงหุบลงหรือล็อคถ่างออกมาเกินไป ดังนั้นควรเลือกขนาดของคีมให้มีความเหมาะสมกับแหวน สปริงล็อค 6. เมื่อเลิกใช้งานให้ทำความสะอาดและหยอดน้ำมันที่จุดหมุนเป็นครั้งคราว เพื่อป้องกันสนิม แล้ว เก็บในชั้นวางหรือที่เก็บโดยเฉพาะ เพื่อความเป็นระเบียบเรียบร้อยและไม่ควรเก็บคีมรวมกับ เครื่องมืออื่น QR code วีดีโอการใช้เครื่องมือ ช่าง

34 แบบทดสอบหลังเรียน หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 เรื่อง เครื่องมือช่างพื้นฐาน จงเลือกคำตอบข้อที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว 1. ค้อนหัวกลมมีคุณลักษณะอย่างไร ก. มีหัวกลมคล้ายลูกบอลอยู่ด้านบน หัวค้อนด้านล่างเป็นรูปทรงกระบอกส่วนปลายผิวโค้งมน ข. มีหัวกลมคล้ายลูกบอลอยู่ด้านล่าง ส่วนปลายของหัวค้อนด้านบนมีผิวเรียบ ค. มีหัวกลมคล้ายลูกบอลทั้งด้านบนและด้านล่าง ง. มีหัวกลมคล้ายลูกบอลอยู่ด้านบน หัวค้อนด้านล่างเป็นรูปทรงกระบอกส่วนปลายผิวเรียบ 2. “ภายในค้อนเป็นเกลียวใช้ขันติดกับโครงโลหะทั้งสองด้านแล้วประกอบเข้ากับด้ามไม้ เหมาะสำหรับ งานเคาะปรับแต่งชิ้นงานหรืองานเคาะโลหะแผ่น” คือ คุณลักษณะของค้อนชนิดใด ก. ค้อนหัวกลม ข. ค้อนหัวตรง ค. ค้อนหัวพลาสติก ง. ค้อนย้ำหมุด 3. การขันยึดหรือคลายสกรูหัวฝังควรเลือกใช้เครื่องมือชนิดใด ก. ประแจหกเหลี่ยม ข. ประแจเลื่อน ค. ไขควงหัวแฉก ง. คีมปากแหลมกลม 4. จากรูป เป็นเครื่องมือที่เหมาะสำหรับงานชนิดใด ก. ถ่างแหวนสปริง ข. ดันเส้นลวด ค. ตัดเส้นลวด ง. จับหรือบีบท่อขนาดเล็ก 5. จากรูป การขันยึดหรือคลายสกรูหัวฝังต้องใช้เครื่องมือชนิดใด ก. ประแจหกเหลี่ยม ข. ประแจแหวน ค. ประแจเลื่อน ง. ประแจบล็อก

35 6. การขันยึดหรือคลายสกรูในรูปต้องใช้เครื่องมือชนิดใด ก. ประแจหกเหลี่ยม ข. ไขควงปากแบน ค. ไขควงปากแฉก ง. คีมปากผสม 7. การขันยึดหรือคลายสกรูหัวหกเหลี่ยมต้องใช้เครื่องมือชนิดใด ก. ประแจปากตาย ข. ประแจหกเหลี่ยม ค. ประแจแอล ง. ประแจตะขอ 8. จากรูป คือ ประแจชนิดใด จ. ประแจปากตายด้านเดียว ฉ. ประแจปากตายสองด้าน ช. ประแจปากผสม ซ. ประแจแหวน 9. เพื่อความปลอดภัยในการทำงานก่อนใช้เครื่องมือควรปฏิบัติอย่างไร จ. นำไปใช้ได้ทันที ฉ. ชโลมน้ำมันให้ทั่วเครื่องมือเพื่อป้องกันสนิม ช. ตรวจเช็คสภาพของเครื่องมือก่อนนำไปใช้งาน ซ. ทำความสะอาดเครื่องมือก่อนนำไปใช้งาน 10. หลังจากที่ใช้เครื่องมือเสร็จแล้วควรปฏิบัติอย่างไร จ. เก็บเครื่องทันทีหลังจากใช้งานเสร็จแล้ว ฉ. วางไว้ที่ใดก็ได้เพื่อให้สดวกต่อการใช้งานครั้งถัดไป ช. นำไปเก็บรวมไว้กับเครื่องมืออื่นๆ ซ. ทำความสะอาดเครื่องมือทุกครั้งหลังจากใช้งานเสร็จเรียบร้อยแล้ว

36 เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 เรื่อง เครื่องมือช่างพื้นฐาน จงเลือกคำตอบข้อที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว 1. ค้อนหัวกลมมีคุณลักษณะอย่างไร ก. มีหัวกลมคล้ายลูกบอลอยู่ด้านบน หัวค้อนด้านล่างเป็นรูปทรงกระบอกส่วนปลายผิวโค้งมน ข. มีหัวกลมคล้ายลูกบอลอยู่ด้านล่าง ส่วนปลายของหัวค้อนด้านบนมีผิวเรียบ ค. มีหัวกลมคล้ายลูกบอลทั้งด้านบนและด้านล่าง ง. มีหัวกลมคล้ายลูกบอลอยู่ด้านบน หัวค้อนด้านล่างเป็นรูปทรงกระบอกส่วนปลายผิวเรียบ 2. “ภายในค้อนเป็นเกลียวใช้ขันติดกับโครงโลหะทั้งสองด้านแล้วประกอบเข้ากับด้ามไม้ เหมาะสำหรับ งานเคาะปรับแต่งชิ้นงานหรืองานเคาะโลหะแผ่น” คือ คุณลักษณะของค้อนชนิดใด ก. ค้อนหัวกลม ข. ค้อนหัวตรง ค. ค้อนหัวพลาสติก ง. ค้อนย้ำหมุด 3. การขันยึดหรือคลายสกรูหัวฝังควรเลือกใช้เครื่องมือชนิดใด ก. ประแจหกเหลี่ยม ข. ประแจเลื่อน ค. ไขควงหัวแฉก ง. คีมปากแหลมกลม 4. จากรูป เป็นเครื่องมือที่เหมาะสำหรับงานชนิดใด ก. ถ่างแหวนสปริง ข. ดันเส้นลวด ค. ตัดเส้นลวด ง. จับหรือบีบท่อขนาดเล็ก 5. จากรูป การขันยึดหรือคลายสกรูหัวฝังต้องใช้เครื่องมือชนิดใด ก. ประแจหกเหลี่ยม ข. ประแจแหวน ค. ประแจเลื่อน ง. ประแจบล็อก

37 6. การขันยึดหรือคลายสกรูในรูปต้องใช้เครื่องมือชนิดใด ก. ประแจหกเหลี่ยม ข. ไขควงปากแบน ค. ไขควงปากแฉก ง. คีมปากผสม 7. การขันยึดหรือคลายสกรูหัวหกเหลี่ยมต้องใช้เครื่องมือชนิดใด ก. ประแจปากตาย ข. ประแจหกเหลี่ยม ค. ประแจแอล ง. ประแจตะขอ 8. จากรูป คือ ประแจชนิดใด ก. ประแจปากตายด้านเดียว ข. ประแจปากตายสองด้าน ค. ประแจปากผสม ง. ประแจแหวน 9. เพื่อความปลอดภัยในการทำงานก่อนใช้เครื่องมือควรปฏิบัติอย่างไร ก. นำไปใช้ได้ทันที ข. ชโลมน้ำมันให้ทั่วเครื่องมือเพื่อป้องกันสนิม ค. ตรวจเช็คสภาพของเครื่องมือก่อนนำไปใช้งาน ง. ทำความสะอาดเครื่องมือก่อนนำไปใช้งาน 10. หลังจากที่ใช้เครื่องมือเสร็จแล้วควรปฏิบัติอย่างไร ก. เก็บเครื่องทันทีหลังจากใช้งานเสร็จแล้ว ข. วางไว้ที่ใดก็ได้เพื่อให้สดวกต่อการใช้งานครั้งถัดไป ค. นำไปเก็บรวมไว้กับเครื่องมืออื่นๆ ง. ทำความสะอาดเครื่องมือทุกครั้งหลังจากใช้งานเสร็จเรียบร้อยแล้ว

38 ใบงานที่ 1 หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 เรื่อง เครื่องมือช่างพื้นฐาน 1.จากรูป จงบอกชื่อเครื่องมือ ลักษณะการใช้งานและส่วนประกอบส่วนประกอบมาให้ถูกต้อง(5คะแนน) ชื่อเครื่องมือ......................................................................... ลักษณะการใช้งาน................................................................................................................................................ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. หมายเลข 1 ชื่อ..................................................................................... หมายเลข 2 ชื่อ..................................................................................... หมายเลข 3 ชื่อ...................................................................................... หมายเลข 4 ชื่อ...................................................................................... หมายเลข 5 ชื่อ...................................................................................... วิธีการเก็บและบำรุงรักษา .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. 1 2 3 4 5 6

39 2.จากรูป จงบอกชื่อเครื่องมือ ลักษณะการใช้งานและส่วนประกอบส่วนประกอบมาให้ถูกต้อง(5คะแนน) ชื่อเครื่องมือ......................................................................... ลักษณะการใช้งาน................................................................................................................................................ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. หมายเลข 1 ชื่อ..................................................................................... หมายเลข 2 ชื่อ..................................................................................... หมายเลข 3 ชื่อ...................................................................................... หมายเลข 4 ชื่อ...................................................................................... วิธีการเก็บและบำรุงรักษา .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. 2 3 1 4

40 3.จากรูป จงบอกชื่อเครื่องมือ ลักษณะการใช้งานและส่วนประกอบส่วนประกอบมาให้ถูกต้อง(5คะแนน) ชื่อเครื่องมือ......................................................................... ลักษณะการใช้งาน................................................................................................................................................ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. หมายเลข 1 ชื่อ..................................................................................... หมายเลข 2 ชื่อ..................................................................................... หมายเลข 3 ชื่อ...................................................................................... หมายเลข 4 ชื่อ...................................................................................... วิธีการเก็บและบำรุงรักษา .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. 2 1 3 4

41 4.จากรูป จงบอกชื่อเครื่องมือ ลักษณะการใช้งานและส่วนประกอบส่วนประกอบมาให้ถูกต้อง(5คะแนน) ชื่อเครื่องมือ......................................................................... ลักษณะการใช้งาน................................................................................................................................................ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. หมายเลข 1 ชื่อ..................................................................................... หมายเลข 2 ชื่อ..................................................................................... หมายเลข 3 ชื่อ...................................................................................... หมายเลข 4 ชื่อ...................................................................................... หมายเลข 5 ชื่อ...................................................................................... วิธีการเก็บและบำรุงรักษา .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. 2 1 3 5 4

42 บรรณานุกรม ประทาน รักปรางค์และคณะ , หนังสือเสริมฝึกประสบการณ์งานช่าง 1 .กรุงเทพฯ : เอมพันธ์ ชะลอ การทวี,ทฤษฎีเครื่องมือกล.กรุงเทพฯ : เอมพันธ์ . 2562 อำนาจ ทองแสน,ทฤษฎีเครื่องมือกล.กรุงเทพฯ : ซีเอ็ดยูเคชั่น . 2562 กระทรวงศึกษาธิการ//2565.//ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรู้แกนกลาง กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพ และเทคโนโลยี ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 (ฉบับบปรุง พ.ศ. 2560).//สืบค้นเมื่อ 28 กุมภาพันธ์ 2565./จากhttp://academic.obec.go.th/newsdetail.php?id=75 วิดิโอสอนการใช้เครื่องมือ http://www.media-thai.com/playvdo.php?id=548

43