NOTA SAINS TINGKATAN 4

BAB 8 : UNSUR DAN BAHAN

CIKGU FATEN

8.1 : ASAS JIRIM

ATOM
Zarah paling kecil dalam sesuatu unsur. Unit
paling asas dalam unsur.

MOLEKUL
Gabungan dua atau lebih atom secara kimia.
Terdiri daripada gabungan jenis atom yang sama
atau berbeza.

ION
Zarah bercas sama ada positif atau negatif. Terbentuk
apabila sesuatu atom menderma atau menerima elektron

BAHAN ATOM

• Mengandungi zarah atom sahaja
• Susunan zarah di dalam logam adalah rapat

dan teratur
• Susunan zarah di dalam gas nadir adalah

berjauhan dan tidak teratur

BAHAN MOLEKUL

• Gabungan dua atau lebih atom secara kimia
sama ada atom sama atau berbeza

• Tindak balas antara unsur bukan logam
membentuk sebatian dalam bentuk molekul

BAHAN ION

• Terbentuk daripada tindak balas antara unsur
logam dengan unsur bukan logam

• Mengandungi ion positif dan ion negatif
• Contoh : Natrium klorida

KEWUJUDAN UNSUR DALAM
PELBAGAI BENTUK

• Unsur boleh wujud dalam bentuk pepejal,
cecair dan gas

Unsur ferum wujud Unsur ferum wujud
dalam bentuk atom dalam bentuk ion
pada kepala tukul dalam sebatian karat

Unsur hidrogen Unsur hidrogen
wujud dalam bentuk wujud dalam bentuk
ion dalam jus limau molekul di udara

JADUAL BERKALA UNSUR MODEN

UNSUR DALAM KALA

Apabila unsur merentasi kala :
• sifat logam berkurang dan sifat bukan logam
meningkat
• perubahan sifat oksida daripada oksida bes
kepada oksida asid
• sifat kekonduksian arus elektrik berkurangan
Unsur yang disusun dalam baris
mengufuk. (7 kala)

UNSUR DALAM KUMPULAN

Unsur yang disusun dalam turus
menegak disebut sebagai
kumpulan. (18 kumpulan)

Siri antanida dan siri laktanida
Dua siri unsur dengan nombor proton 57-71 dan 89-103 yang diletakkan
berasingan.

PRINSIP SUSUNAN UNSUR DALAM
JADUAL BERKALA

• Unsur disusun mengikut tertib menaik
nombor proton dari kiri ke kanan dan dari atas
ke bawah Jadual Berkala

• Nombor proton

- bilangan proton yang terdapat di dalam
nukleus suatu atom

SUSUNAN ELEKTRON UNSUR

• Atom neutral mempunyai bilangan proton dan
bilangan elektron yang sama

• Elektron disusun mengelilingi nukleus dalam
dalam petala elektron

• Elektron memenuhi petala terdekat dengan
nukleus dahulu

CONTOH SUSUNAN ELEKTRON

ATOM SULFUR

• Nombor proton = 16
• Bil elektron = 16
• Dua elektron disusun

dalam petala pertama
• Lapan elektron disusun

dalam petala kedua
• Bakinya, enam elektron

disusun dalam petala
ketiga
• Susunan elektron ditulis
sebagai 2.8.6

PEMBENTUKAN ION POSITIF
DAN ION NEGATIF

• Atom neutral membentuk ion melalui
pendermaan elektron pada petala terluarnya
kepada atom lain atau menerima elektron
pada petala terluar daripada atom lain

• Bagi mencapai susunan elektron duplet atau
oktet yang stabil

• Apabila sesuatu atom menderma atau
menerima elektron, atom itu menjadi zarah
bercas disebut sebagai ion

SUSUNAN DUPLET DAN OKTET YANG
STABIL

Susunan elektron yang stabil Susunan electron yang stabil
yang mempunyai 2 elektron yang mempunyai 8 elektron
pada petala pertama pada petala terluar

PEMBENTUKAN ION POSITIF
DAN ION NEGATIF

• Ion positif
Terbentuk apabila atom unsur logam
menderma elektron

• Ion negatif
Terbentuk apabila atom unsur bukan logam
menerima elektron

PEMBENTUKAN ION POSITIF
MAGNESIUM

• Atom magnesium mempunyai 12 elektron.
Susunan elektron 2.8.2

• Bagaimana atom magnesium dapat mencapai
susunan electron oktet yang stabil?

• Derma 2 elektron atau terima 6 elektron?

derma dua elektron

PEMBENTUKAN ION NEGATIF KLORIN

• Atom klorin mempunyai 17 elektron. Atom
klorin mempunyai susunan elektron 2.8.7

• Atom ini menerima satu elektron untuk
mencapai susunan elektron octet yang stabil.

terima satu elektron

ISOTOP

• Unsur yang mempunyai bilangan proton yang
sama tetapi bilangan neutron yang berlainan

• Biasanya ditulis nombor nukleonnya sahaja
• Nombor nukleon

jumlah bil proton dan neutron di dalam nukleus
atom

CONTOH ISOTOP

Isotop Bilangan proton Bilangan elektron Bilangan neutron
Hidrogen-1 1 1 0
Hidrogen-2 1 1 1
Hidrogen-3 1 1 2
Karbon-12 6 6 6
Karbon-13 6 6 7
Karbon-14 6 6 8
Oksigen-16 8 8 8
Oksigen-18 8 8 10

KEGUNAAN ISOTOP DALAM PELBAGAI
BIDANG

• Radioisotop

Isotop yang tidak stabil yang memancarkan
sinar radioaktif
• Radioisotop digunakan dalam bidang
perubatan, pertanian,perindustrian,penjanaan
tenaga dan penyelidikan.

KEGUNAAN ISOTOP

PERUBATAN

Sinar gama daripada
kobalt-60 digunakan untuk
membunuh kanser

TEKNOLOGI MAKANAN

Sinar gama daripada
kobalt-60 digunakan untuk
membasmi mikroorganisma

KEGUNAAN ISOTOP

PERTANIAN

Fosforus-32 disuntik ke dalam
akar tumbuhan untuk mengaji
kadar penyerapan baja

ARKEOLOGI

Karbon-14 digunakan untuk
mengkaji usia artifak purba
(pentarikhan karbon)

KEGUNAAN ISOTOP

PERINDUSTRIAN

Uranium-235 digunakan untuk
menjana tenaga elektrik dalam
reaktor nuklear

PERUBATAN

Iodin-131 digunakan untuk
mengesan kerosakan kelenjar
tiroid

TAMAT BAB 8