แนวปฏิบัติที่ดีด้านที่ 1 โภชนาการและสุขภาพอนามัย

กำรพัฒนำเดก็ และเยำวชนในถ่ินทรุ กันดำรตำมพระรำชดำริ

สมเดจ็ พระกนิษฐำธริ ำชเจ้ำกรมสมเด็จพระเทพรตั นรำชสุดำฯ
สยำมบรมรำชกุมำรี

ดำ้ นท่ี 1 โภชนำกำรและสุขภำพอนำมยั ประจำปีกำรศกึ ษำ

ชือ่ ผลงำน Goog healthy by โภชนำกำร ๒๕๖๕

จดั ทำโดย

นำงปำตะหย์ ะห์ หะยมี ะยี ตำแหนง่ ครู
นำงสำวสุนำรี บือรำเฮง ตำแหน่ง ครผู ชู้ ว่ ย

โรงเรยี นบ้ำนปำหนัน

สำนกั งำนเขตพ้ืนที่กำรศกึ ษำประถมศกึ ษำนรำธิวำส เขต 1
สำนกั งำนคณะกรรมกำรกำรศกึ ษำข้ันพืน้ ฐำน
กระทรวงศึกษำธิกำร

คำนำ

ผลงาน“แนวปฏิบัติที่ดี” Good healthy by โภชนาการ ได้จัดทำขึ้นเพื่อให้นักเรียนได้รับอาหารเช้าที่มี
คุณค่าทางสารอาหารครบทั้ง 5 หมู่ นักเรียนมีน้ำหนักส่วนสูงตามเกณฑ์มาตรฐาน ส่งเสริมให้นักเรียน มีภาวะ
โภชนาการที่ดีและเป็นไปตามวัย มีสุขภาพ แข็งแรงสามารถทำกิจกรรมต่าง ๆ ได้ดี และเพื่อส่งเสริมให้นักเรียนมี
พฒั นาการทางด้านรา่ งกาย มสี มรรถภาพทางกายทด่ี ี

ผู้จัดทำหวังเป็นอย่างยิ่งว่า ผลงาน “แนวปฏิบัติที่ดี” Good healthy by โภชนาการ จะเป็นประโยชน์
ให้กบั นกั เรียนและผู้ปกครองและผู้สนใจทกุ ๆ ท่าน หากผดิ พลาดประการใด ขออภัยมา ณ ท่นี ดี้ ้วย

ผเู้ สนอผลงาน

นางปาตะห์ยะห์ หะยีมะยี
นางสาวสุนารี บอื ราเฮง

สารบญั

เร่อื ง หนา้

บทคัดย่อ ๑

ความสำคญั ของ”แนวปฏบิ ตั ิทดี่ ”ี ๒
วัตถปุ ระสงค์ ๒
เปา้ หมายของการดำเนินการ ๓
กระบวนการดำเนนิ งาน ๓
ผลการดำเนนิ งาน ๔
ประโยชน์ทีไ่ ด้รับและการเผยแพร่ ๔
ปัจจยั ความสำเร็จ ๔
ปญั หาอุปสรรคและข้อเสนอแนะ ๔
แนวทางการพัฒนาต่อเน่ือง ๔
เอกสารอ้างองิ ๔
ภาคผนวก ๕-๗

เกณฑก์ ารประกวดแข่งขนั กจิ กรรมแนวปฏิบตั ิท่ดี ีรายดา้ น .
ในการประชุมวิชาการการพฒั นาเด็กและเยาวชนในถิน่ ทรุ กนั ดาร ตามพระราชดำริ
สมเด็จพระกนษิ ฐาธริ าชเจา้ กรมสมเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกมุ ารี .
.
ประจำปี ๒๕๖๕ .
******************************************************** .
.
ช่ือผลงาน “แนวปฏบิ ตั ทิ ี่ด”ี Good healthy by โภชนาการ .
.
๑. ประเภทผลงาน แนวปฏิบัติที่ดเี ปน็ รายด้าน .
.
 ด้านที่ ๑ โภชนาการและสุขภาพอนามยั
 ด้านที่ ๒ การสง่ เสริมคุณภาพการศกึ ษา
 ดา้ นที่ ๓ การส่งเสริมอาชพี
 ดา้ นท่ี ๔ การอนรุ กั ษ์วฒั นธรรมทอ้ งถิน่
 ดา้ นท่ี ๕ คุณธรรมและจริยธรรม
 ดา้ นที่ ๖ การอนรุ กั ษท์ รพั ยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดล้อม

โรงเรยี น /สถานศึกษา/ โรงเรียนบา้ นปาหนัน

หมบู่ ้าน ปาแน ตำบล ศรีสาคร

อำเภอศรีสาคร จงั หวดั นราธวิ าส รหสั ไปรษณีย์ 96210

สงั กดั สำนกั งานเขตพ้นื ทก่ี ารศึกษาประถมศึกษานราธิวาส เขต ๑

โทรศพั ท์ 088 7808311 โทรสาร -

เวบ็ ไซต์ -

(๑) ช่อื – ช่ือสกุล ผู้เสนอผลงาน นางปาตะหย์ ะห์ หะยมี ะยี

โทรศัพทม์ ือถือ 086 2901319 E-mail [email protected]

(๒) ชอ่ื – ชือ่ สกุล ผู้เสนอผลงาน นางสาวสนุ ารี บอื ราเฮง
โทรศพั ทม์ อื ถือ 083 1690548 E-mail [email protected]

1

“แนวปฏบิ ตั ิท่ดี ี” Good healthy by โภชนาการ
ด้านที่ ๑ โภชนาการและสขุ ภาพอนามัย

บทคัดยอ่

โรงเรียนบ้านปาหนันเป็นโรงเรียนในโครงการพระราชดำริของสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จ
พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีได้เล็งเห็นถึงความสำคัญของการมสี ุขภาพแข็งแรงสมบูรณ์ทั้งรา่ ยกาย
และจิตใจ ตลอดจนมีความสามารถในการเรียนรู้ เพื่อให้มีศกั ยภาพสูงสุดอันเป็นปัจจัยหลักในการพัฒนาชาติอยา่ ง
ยั่งยืน อันดับแรกของการพัฒนาคน คือการพัฒนาด้านสุขภาพอนามัย เพราะเป็นพ้ืนฐานของการพัฒนาด้านจิตใจ
อารมณ์ สงั คม สติปญั ญา เพือ่ ใหเ้ ด็กนกั เรยี นไดร้ บั ประทานอาหารทีม่ สี ารอาหารครบทกุ หมู่ เพื่อสขุ ภาพและร่างกาย
เจริญเติบโตสมวัย มีสมาชิกเกิดความพร้อมในการเรียนรู้ สู่การเป็นเด็กที่มีสติปัญญาฉลาดสมวัย วัตถุประสงค์ ๑)
เพื่อให้นักเรียนโรงเรียนบ้านปาหนันได้รับอาหารเช้าที่มีคุณค่าทางสารอาหารครบทั้ง ๕ หมู่ ๒) เพื่อให้นักเรียน
น้ำหนักส่วนสูงตามเกณฑ์มาตรฐาน ๓) เพื่อให้นักเรียนสุขนสิ ัยในการรับประทานอาหารไปปฏบิ ัติในชีวติ ประจำวนั
เป้าหมายคือ นักเรียนโรงเรียนบ้านปาหนันที่มีภาวะทุพโภชนาการ จำนวน ๖๓ คน การดำเนินโครงการ Good
healthy by โภชนาการ ไดด้ ำเนินการตามรูปแบบการพฒั นาของโรงเรียนบา้ นปาหนนั PANAN MODEL โดยอาศัย
หลักทฤษฎีต่าง ๆ มาเป็นแนวคิดในการบริหารและการวางแผน เกี่ยวกับโภชนาการเป็นการศึกษาความสัมพันธ์
ระหว่างอาหารกับกระบวนการต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพ และการเจริญเตบิ โตของสิ่งมีชีวิต และได้รับอาหารให้
ถูกหลักโภชนาการ ซึ่งให้ความสำคัญกับองค์ประกอบ ๕ ส่วน คือ ๑) P= Problem ปัญหา ๒) A = Activity
กิจกรรม ๓) N: Network ความร่วมมือระหว่างครู ผู้ปกครอง และนักเรียน ๔) A = Achievement ความสำเร็จ
๕) N= New healthy life ชีวิตใหม่ที่มีสุขภาพดี ผลการดำเนินงาน ๑) นักเรียนได้รับอาหารเช้าที่มีคุณค่าทาง
สารอาหารครบท้งั ๕ หมู่ ๒) นกั เรยี นมีภาวะโภชนาการที่ตามเกณฑ์มาตรฐานกรมอนามยั ๓) นักเรียนมีสุขนิสัยใน
การรับประทานอาหารไปปฏิบัติในชีวิตประจำวัน นักเรียนมีสุขภาพร่างที่แข็งแรงและมีอารมณ์แจ่มใสเบิกบาน
นักเรียนไดร้ ับสารอาหารทเ่ี พียงพอและถูกหลกั โภชนาการ และสามารถนำความรู้เกีย่ วกับสขุ นสิ ัยในการรับประทาน
อาหารไปปฏิบตั ิในชีวติ ประจำวัน และเปน็ แบบอยา่ งในชมุ ชนได้ ปจั จยั ความสำเรจ็ ๑) ผบู้ รหิ าร เป็นแบบอย่าง เป็น
แกนนำ ประสานงาน ให้การสนับสนุนด้านขวัญ กำลังใจ วิธีการ วางแผน ดำเนินการขับเคลื่อน ได้ดำเนินการตาม
รูปแบบการพัฒนาของโรงเรียนบา้ นปาหนัน PANAN MODEL ๒) ครูทกุ คนมีความต้งั ใจ ทุ่มเทกำลงั ใจ กำลงั กายใน
การปฏิบตั กิ ิจกรรม ๓) นักเรยี นมีปัญหาภาวะทพุ โภชนาการท่ีลดลง ๕) ผ้ปู กครอง ให้ความรว่ มมอื และมีส่วนร่วม
ในการจัดกิจกรรมของโรงเรียน ๖)นักเรียนที่มีปัญหาภาวะทพุ โภชนาการในภาคเรียนที่ 1 จำนวน 63 คน ในภาค
เรียนที่ 2 ลดลงเหลือ 45 คน ปัญหาอุปสรรคและข้อเสนอแนะ นักเรียนบางคนไม่ได้รับประทานอาหารเช้า บาง
ครอบครวั พอ่ แม่ไม่ได้ดูแลนกั เรียนเนอ่ื งจากพอ่ แมไ่ ปทำงานประเทศ มาเลเซยี นกั เรียนต้องอาศัยอยู่กับปู่ย่าตายาย
จงึ ทำให้การดแู ลบุตรหลานได้ไมด่ ีนกั ส่งผลทำใหม้ ีปญั หาภาวะทพุ โภชนาการต่ำ

2

ความสำคญั ของ”แนวปฏบิ ัตทิ ่ีด”ี

แนวพระราชดำรใิ นสมเด็จพระกนษิ ฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ที่
ทรงห่วงใยราษฎรโดยเฉพาะอยา่ ง ยิ่งที่อาศัยในทอ้ งถน่ิ ทรุ กนั ดารทีย่ ังขาดโอกาส จงึ ทรงใหค้ วามชว่ ยเหลือพัฒนาให้
มีชวี ิตความเปน็ อยทู่ ่ีดีโดยทรงเลือก เด็กกลุม่ เปา้ หมายแรกของการพฒั นา ดว้ ยทรงเหน็ วา่ เดก็ เปน็ ผู้ได้รับผลกระทบ
จากปัญหาตา่ ง ๆ มากท่สี ดุ ประการ สำคญั คอื เดก็ จะเจรญิ เติบโตเปน็ ผ้รู ับผิดชอบดูแลพัฒนาท้องถิ่นของตนเองและ
ประเทศชาติตอ่ ไปในอนาคต ตาม พระราชบัญญตั กิ ารศึกษาแห่งชาตพิ .ศ. ๒๕๔๒ หมวด ๑ บทท่วั ไป ความมุ่งหมาย
และหลกั การ มาตรา ๖ ท่ีระบุไว้วา่ การจดั การศกึ ษาตอ้ งเป็นไปเพื่อพฒั นาคนไทยให้เป็นมนุษยท์ ี่สมบูรณ์ทงั้ ร่างกาย
จิตใจ สติปัญญา ความรู้ และ คุณธรรม มจี ริยธรรมและวัฒนธรรมในการดำรงชีวิต สามารถอยรู่ ่วมกับผู้อน่ื ไดอ้ ย่างมี
ความสุข การเสรมิ สร้าง สขุ ภาพกบั การศึกษา เป็นสง่ิ ท่ีตอ้ งดำเนินการควบคูก่ นั ไป การพัฒนาและเยาวชน จึงอยู่ท่ี
กระบวนการจัดการศึกษา และการสร้างสุขภาพ ภายใต้ความร่วมมือจากทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง นับตั้งแต่ระดับ
ครอบครัว โรงเรียน ชมุ ชน และ องคก์ รในทอ้ งถิน่ ซงึ่ จะต้องมกี ารประสานความรว่ มมอื ประสานประโยชนท์ ี่เอื้อต่อ
การพัฒนาเด็กให้มสี ขุ ภาพกาย สุขภาพจติ ที่ดี สามารถดำรงชีวิตอยใู่ นสังคมอยา่ งมีความสุขและปลอดภัย

โรงเรียนบ้านปาหนันเป็นโรงเรียนที่มีความตระหนัก เห็นความสำคัญและความจำเป็นในการส่งเสริม
สุขภาพอนามัยของนักเรียน ทั้งในเรื่องของการจัดสภาพแวดล้อมของโรงเรียนให้เอื้อต่อการเรียนรู้และสุขภาพ
อนามัย การบริการตรวจสขุ ภาพ การเฝ้าระวงั ภาวะสุขภาพและการบริการรักษาพยาบาลเบื้องต้นแก่นกั เรยี น การ
เสริมสร้างสขุ นสิ ัยทีด่ แี กน่ ักเรยี น การบริการอาหารกลางวันทถ่ี ูกต้องตามหลักโภชนาการ สง่ เสริมการออกกำลังกาย
การเล่นกีฬาและนันทนาการในโรงเรียน แต่ในสภาพปัจจุบัน โรงเรียนยังมีปัญหาด้านสุขภาพและพฤติกรรมเสี่ยง
ของนักเรยี น ที่โรงเรียนจะตอ้ งแก้ไข เช่น นักเรียนท่ีมีปัญหาภาวะทุพโภชนาการ มีภาวะการเจริญเติบโตไม่เปน็ ไป
ตามเกณฑ์

จากสภาพจากปัญหาดังกล่าว เพื่อดำเนินการส่งเสริมสุขภาพของนักเรียนอยา่ งจริงจัง เพื่อแก้ปัญหาและ
เสริมสร้างปลูกฝังสุขนิสัยที่ดี ให้สามารถพัฒนาสุขภาพของตนเองอย่างยั่งยืน โรงเรียนจึงได้จัดทำโครง Good
healthy by โภชนาการ ในเรื่อง การรับประทานอาหารมื้อเช้าของนักเรียน เป็นการส่งเสริมสุขภาพซึ่งเป็นปัจจยั
สำคัญในการยกระดบั ผลสมั ฤทธิ์ คณุ ภาพชีวิตและความเป็นอยู่ของเด็กในโรงเรยี นทกุ คน ให้มีคุณภาพท่ีดี โรงอาหาร
โรงเรียนบ้านปาหนันได้รับการรับรองจากฮาลาล-ตอยยิบ ตามข้อกำหนดของมาตรฐานสุขาภิบาลอาหารและ
มาตรฐานฮาลาล ท่ีมคี ุณคา่ ทางโภชนาการ ถูกหลักสขุ อนามยั ปลอดภัยจากสิ่งต้องห้ามทางศาสนา (ฮารอม) และส่ิง
ปนเปื้อนต่าง ๆ เพื่อเป็นการยืนยันว่าโรงเรียนมีโรงอาหารที่มีความสะอาด ปลอดภัย นักเรียนในโรงเรียน ได้
รบั ประทานอาหารท่ถี ูกสุขลักษณะ มีประโยชน์และมคี ณุ คา่ ทางโภชนาการ เสรมิ สรา้ งในเร่ืองสขุ อนามยั ร่างกาย การ
ออกกำลังกาย และการมอี ารมณท์ ี่แจม่ ใสเบกิ บาน

วตั ถุประสงค์
๑. เพ่อื ให้นกั เรยี นได้รบั อาหารเชา้ ทมี่ ีคณุ ค่าทางสารอาหารครบทัง้ ๕ หมู่
๒. เพือ่ ใหน้ ักเรยี นมภี าวะโภชนาการทีต่ ามเกณฑม์ าตรฐานกรมอนามัย
๓. เพอ่ื ใหน้ ักเรยี นมีสขุ นิสยั ในการรับประทานอาหารไปปฏบิ ตั ใิ นชีวติ ประจำวัน

3

เป้าหมายของการดำเนินการ
เป้าหมาย
เป้าหมายเชิงปริมาณ
- นกั เรยี นโรงเรยี นบา้ นปาหนันปีการศึกษา ๒๕๖๔ ทง้ั หมด ๔๓๓ คน ท่มี ีปัญหาภาวะทพุ
โภชนาการ จำนวน ๖๓ คน
เปา้ หมายเชิงคุณภาพ
- นกั เรียนไดร้ ับอาหารเช้าที่มคี ุณคา่ ทางสารอาหารครบทงั้ ๕ หมู่
- นักเรียนมีภาวะโภชนาการที่ตามเกณฑม์ าตรฐานกรมอนามัย
- นกั เรยี นมีสขุ นิสัยในการรับประทานอาหารไปปฏบิ ตั ใิ นชีวิตประจำวนั

กระบวนการดำเนินงาน
การดำเนินโครงการ Good healthy by โภชนาการ ไดด้ ำเนินการตามรปู แบบการพฒั นาของโรงเรียนบ้าน

ปาหนัน PANAN MODEL โดยอาศัยหลักทฤษฎีต่าง ๆ มาเป็นแนวคิดในการบริหารและการวางแผน เกี่ยวกับ

โภชนาการเป็นการศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างอาหารกับกระบวนการต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพ และการ
เจริญเติบโตของสิ่งมีชวี ิต และได้รบั อาหารให้ถูกหลักโภชนาการ ซึ่งให้ความสำคัญกับองค์ประกอบ ๕ ส่วน คือ ๑)
P= Problem ปญั หา ๒) A = Activity กจิ กรรม ๓) N: Network ความรว่ มมือระหวา่ งครู ผปู้ กครอง และนกั เรยี น

๔) A = Achievement ความสำเร็จ ๕) N= New healthy life ชีวิตใหม่ที่มีสุขภาพดี ดังกรอบการดำเนินงาน

ตอ่ ไปนี้

ขนั้ ตอนการดำเนนิ งานตามรูปแบบการพัฒนา
ของโรงเรยี นบ้านปาหนัน
PANAN MODEL

4

ผลการดำเนนิ งาน
๑. นักเรยี นได้รับอาหารเช้าทีม่ คี ุณคา่ ทางสารอาหารครบทั้ง ๕ หมู่
๒. นักเรยี นมภี าวะโภชนาการทีต่ ามเกณฑ์มาตรฐานกรมอนามยั
๓. นักเรียนมีสขุ นิสยั ในการรบั ประทานอาหารไปปฏิบตั ใิ นชีวิตประจำวัน

ประโยชนท์ ีไ่ ด้รับและการเผยแพร่
ประโยชน์ทไี่ ด้รบั
๑. นักเรยี นมสี มรรถภาพทางกายตามเกณฑ์มาตรฐานกรมอนามยั
๒. นกั เรียนมีภาวะโภชนาการท่ีตามเกณฑม์ าตรฐานกรมอนามยั
๓. นักเรียนนำความร้เู กีย่ วกบั สุขนิสยั ในการรับประทานอาหารไปปฏบิ ตั ใิ นชีวิตประจำวัน และเป็น
แบบอย่างในชมุ ชนได้
๔. ครจู ัดการเรียนการรไู้ ดอ้ ย่างมปี ระสทิ ธภิ าพส่งผลให้นกั เรยี นมีผลสมั ฤทธ์ิทางการเรยี นดีขึน้
๕. โรงเรียนมกี ารพฒั นาคุณภาพทางการศึกษาขน้ึ
การเผยแพร่
๑. มกี ารเผยแพรล่ งส่ือออนไลน์โดยใชช้ ่องทางเฟสบุค๊ เพจโรงเรยี น ไลนผ์ ูป้ กครอง
๒. มกี ารเผยแพรใ่ ห้กับโรงเรยี นในอำเภอศรีสาคร

ปจั จัยความสำเรจ็
๑) ผู้บรหิ าร เป็นแบบอยา่ ง เปน็ แกนนำ ประสานงาน ใหก้ ารสนบั สนนุ ดา้ นขวญั กำลงั ใจ วิธกี าร วางแผน
ดำเนนิ การขบั เคลอื่ น ไดด้ ำเนนิ การตามรูปแบบการพฒั นาของโรงเรยี นบ้านปาหนนั PANAN MODEL

๒) ครทู ุกคนมีความตัง้ ใจ ทุ่มเทกำลังใจ กำลังกายในการปฏิบัติกิจกรรม
๓) นักเรยี นมีปญั หาภาวะทุพโภชนาการท่ลี ดลง
๔) ผูป้ กครอง ให้ความรว่ มมือ และมสี ่วนรว่ มในการจดั กจิ กรรมของโรงเรยี น

ปญั หาอุปสรรคและขอ้ เสนอแนะ

นกั เรียนบางคนไมไ่ ด้รับประทานอาหารเชา้ บางครอบครวั พอ่ แม่ไมไ่ ด้ดูแลนกั เรียนเน่ืองจากพอ่ แม่ไปทำงาน
ประเทศ มาเลเซยี นกั เรียนตอ้ งอาศัยอยกู่ บั ปู่ย่าตายายจงึ ทำใหก้ ารดูแลบตุ รหลานได้ไมด่ ีนกั ส่งผลทำใหม้ ีปัญหา
ภาวะทพุ โภชนาการต่ำ

แนวทางการพัฒนาต่อเนอ่ื ง

สง่ เสริมนกั เรียนให้มีวนิ ัย มกี ารเรียนร้ดู า้ นสขุ ภาพและโภชนาการ นกั เรียนสามารถปรบั เปล่ยี นพฤติกรรม
ด้านสุขภาพอนามัยสง่ ผลให้รา่ งกายมีความแข็งแรงสมบูรณ์ ปรับเปลย่ี นทศั นคตแิ ละพฤตกิ รรมดา้ นการบรโิ ภคท่ี
ถูกตอ้ งและรกั การออกกำลงั กาย
เอกสารอ้างอิง

- https://www.thairath.co.th/lifestyle/woman
- https://sites.google.com/site/healthteacherkrusuiubon

5

ภาพกิจกรรมการดำเนนิ งาน

กิจกรรมรับประทานอาหารเช้าที่บา้ นของนักเรยี น
กิจกรรมชง่ั นำ้ หนกั ส่วนสูงของแตล่ ะเดือน

6

ภาพกจิ กรรมการดำเนินงาน

ประชมุ /วางแผน/เยี่ยมบ้าน/ระดมความในการแกป้ ญั หา

การเผยแพร่

7

ภาพกิจกรรมการดำเนนิ งาน

หนงั สอื รับรองฮาลาลครั้งท่ี ๒

ไดร้ ับเกยี รตบิ ตั รดา้ นการสง่ เสรมิ สขุ ภาพในวัยเรียน กิจกรรมตา่ ง ๆ และสง่ เสรมิ ให้ออกกำลงั กาย

โรงเรียนบา้ นปาหนนั

สานักงานเขตพน้ื ที่การศกึ ษาประถมศกึ ษานราธวิ าส เขต 1
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขน้ั พน้ื ฐาน
กระทรวงศกึ ษาธิการ