งานเชื่อมและโลหะแผ่น-02

หน่วยการเรียน

การเช่ือมด้วยแกส๊ ออกซิอะเซทิลีน

ชนิ ดของแกส๊

แก๊สเชอ้ื เพลงิ มหี ลายชนิดถ้าผสมกบั แก๊สออกซิเจนแลว้ จะใหค้ วามรอ้ นทส่ี ูงขน้ึ กว่าการเผาไหม้ปกติ สาํ หรบั ใน
อตุ สาหกรรมการเชอ่ื มโลหะดว้ ยแก๊สนนั้ แก๊สผสมระหวา่ งแก๊สออกซเิ จนกบั แก๊สอะเซทลิ นี เป็นท่ี นิยมใชก้ นั อยา่ ง
แพรห่ ลาย เพราะใหค้ า่ ความรอ้ นสงู กวา่ เชอ้ื เพลงิ ชนดิ อน่ื

แกส๊ อะเซทิลีน (Acetylene: C2 H 2 )

แก๊สอะเซทลิ นี เป็นสารประกอบไฮโดรคารบ์ อนประกอบดว้ ย คารบ์ อน 92.3% และไฮโดรคารบ์ อน 7.7% มี
สญั ลกั ษณ์ทางเคมี คอื C2 H 2 เป็นแก๊สตดิ ไฟ เมอ่ื เผาไหมร้ วมตวั กบั ออกซเิ จนแลว้ ใหเ้ ปลวไฟทม่ี คี วามรอ้ น
สงู แก๊สอะเซทลิ นี ผลติ ไดจ้ ากการทาํ ปฏกิ ริ ยิ าทางเคมรี ะหวา่ งแคลเซยี มคารไ์ บดก์ บั น้ํา

แกส๊ ออกซิเจน (Oxygen: O2 )

ออกซเิ จนมสี ญั ลกั ษณ์ทางเคมี คอื O2 เป็นแก๊สทช่ี ว่ ยใหไ้ ฟตดิ แต่ไมต่ ดิ ไฟ และมสี ว่ นผสมทส่ี มบรู ณ์ แลว้ จะ
ทาํ ใหเ้ กดิ ความรอ้ นสงู สามารถทาํ ใหโ้ ลหะหลอมละลายได้ ในอากาศมสี ว่ นผสมออกซเิ จนอย่ปู ระมาณ 21%
โดยปรมิ าตร มไี นโตรเจนประมาณ 78% อกี 1% นนั้ เป็นธาตคุ ารบ์ อนไดออกไซด์ ไฮโดรเจน และอ่นื ๆ แก๊ส
ออกซเิ จนเมอ่ื รวมตวั กบั แก๊สอะเซทลิ นี จะใหค้ วามรอ้ นสงู

แสดงแยกน้ําด้วยไฟฟ้ า

ชนิ ดของเปลวไฟฟ้ า

1. เปลวลดหรือเปลวคารบ์ อนมากหรือเปลวคารบ์ ไู รซิง (Carburizing Flame)

2. เปลวกลางหรอื เปลวนิวทรลั (Neutral Flame)
3. เปลวกลางหรือเปลวนิวทรลั (Neutral Flame)

องคป์ ระกอบของการเช่ือมแกส๊ ภาพแสดงมมุ หวั ทิพและมมุ ลวดเช่ือม

1. การเลือกลวดเชื่อม (C: Correct Rod)
2. ปริมาณความร้อน (C: Correct Heat)
3. ระยะห่างของกรวยไฟ (C: Cone of Length)
4. มมุ หวั ทิพและมมุ ลวดเชื่อม (T: Tip and Rod Aangle)
5. ความเรว็ ในการเดินลวดเชื่อม (T: Travel Speed)

ชนิ ดของรอยต่อ

รอยต่อชน (Butt Joint)
รอยต่อมมุ (Corner Joint)
รอยต่อขอบ (Edge Joint)
รอยต่อเกย (Lap Joint)
รอยต่อรปู ตวั ที (T-Joint)

รอยต่อชน รอยต่อมมุ รอยต่อรปู ตวั T

รอยต่อเกย รอยต่อขอบ

ตาํ แหน่งท่าเชื่อม

ท่าราบ (Flat Position)

เป็นการเช่อื มช้นิ งานทว่ี างอย่ใู นระนาบเดยี วกนั กับพ้นื ราบ
ซง่ึ จะไมม่ ปี ัญหาเรอ่ื งแรงดงึ ดดู ของโลก จงึ เป็นท่า ทง่ี า่ ยกว่า
ทา่ เชอ่ื มอ่นื ๆทา่ ราบจะใชส้ ญั ลกั ษณ์ PA

ท่าขนานนอน (Horizontal Position)

เป็นตําแหน่งท่าเช่อื มท่ชี ้นิ งานจะวางอยู่ใน แนวขนานกบั แนว
ระนาบ แต่จะมปี ัญหาเร่อื ง แรงดงึ ดดู ของโลก ทาํ ใหเ้ กดิ อุปสรรค
ในการเช่อื ม ส่วนใหญ่จะเกิดขอ้ บกพร่อง คอื รอยแหว่ง ต้องใช้
เทคนิคพเิ ศษในการเช่อื มจงึ จะไม่เกดิ ขอ้ บกพร่อง ท่าขนานนอน
จะใชส้ ญั ลกั ษณ์ PC

ท่าตงั้ (Vertical Position)

เป็นตาํ แหน่งทา่ เชอ่ื มทช่ี น้ิ งานวางอยใู่ นแนวดง่ิ ซง่ึ ตงั้ ฉากกบั แนว ระนาบ แตจ่ ะมปี ัญหาเรอ่ื งแรงดงึ ดดู
ของโลก ทําให้เกดิ อุปสรรคในการเช่อื มเกดิ เป็นขอ้ บกพร่องในการเช่อื ม โดยทวั่ ไปจะเกดิ Overlap
ตอ้ งใชเ้ ทคนคิ พเิ ศษในการเชอ่ื มจงึ จะไมเ่ กดิ ขอ้ บกพรอ่ ง ทา่ ตงั้ จะใชส้ ญั ลกั ษณ์ PF

ท่าเหนือศีรษะ (Overhead Position)

เป็นตําแหน่งท่าเช่อื มทช่ี น้ิ งานวางอยู่ในตําแหน่งแนวระนาบ จะอย่สู งู กว่าศรี ษะในขณะเช่อื ม และตอ้ ง
เช่อื มดา้ นล่างของช้นิ งาน อาจเกดิ ทําใหเ้ กดิ อนั ตรายขน้ึ ต่อผปู้ ฏบิ ตั งิ านเช่อื มจากสะเกด็ ไฟ น้ําโลหะท่ี
หลอมละลาย เปลวไฟทส่ี ะทอ้ นกลบั เพราะฉะนนั้ จะตอ้ งสวม ใสอ่ ุปกรณ์ป้องกนั อนั ตรายใหค้ รบถว้ น ท่า
เหนอื ศรี ษะจะใชส้ ญั ลกั ษณ์ PE

ลกั ษณะของแนวเชื่อมแกส๊

1. แนวเชื่อมแบบต่อชน

2. แนวเชื่อมแบบสามเหลี่ยม

เทคนิ คในการเชื่อมแกส๊

ทิศทางการเช่ือม

1. ลวดเชอ่ื มนําหน้าเปลวไฟหรอื การเชอ่ื มจาก ขวาไปซา้ ย (Forehand Welding)

2. เปลวไฟนําหน้าลวดเชอ่ื มหรอื การเชอ่ื มจาก ซา้ ยไปขวา (Backhand Welding)

ลกั ษณะการส่ายหวั ทิพ

การสา่ ยหวั ทพิ นนั้ จะตอ้ งสมั พนั ธก์ บั ความ หนาของชน้ิ งาน ชนิดของรอยตอ่ และตาํ แหน่งใน การเชอ่ื ม
ซง่ึ มผี ลโดยตรงกบั ขนาดของแนวเชอ่ื ม เชน่ แนวเลก็ แนวกวา้ ง โดยจะตอ้ งใชเ้ ทคนคิ การ สา่ ยหวั ทพิ
แบบตา่ ง ๆ

การเชื่อมต่อชนท่าราบ

เป็นรอยต่อทใ่ี ชก้ นั ทวั่ ไปใหช้ น้ิ งาน 2 ชน้ิ ตดิ กนั ถา้ ชน้ิ งานมคี วามหนามาก จะตอ้ งมกี ารบากหน้างาน แตถ่ า้ งาน
ไมห่ นามากไมจ่ าํ เป็นตอ้ งบากหน้างาน แตต่ อ้ งวางระยะหา่ งของชน้ิ งาน ใหเ้ หมาะสม

แสดงการเวน้ ระยะและการเชอ่ื มยดึ ชน้ิ งานรอยตอ่ ชน

การเช่ือมต่อชนขนานนอน

เป็นการเชอ่ื มทต่ี าํ แหน่งชน้ิ งานขนานไปกบั พน้ื และแนวเชอ่ื มจะอยดู่ า้ นขา้ ง ของชน้ิ งาน ในการเชอ่ื มตอ้ งเอยี ง
หวั เชอ่ื มใหท้ าํ มมุ เลก็ น้อยเพอ่ื ใหแ้ รงดนั จากเปลวไฟชว่ ยพยงุ น้ําโลหะ ทห่ี ลอมละลายไมใ่ หไ้ หลยอ้ นลง
ดา้ นลา่ ง การเชอ่ื มในทา่ น้คี วรควบคมุ บอ่ หลอมละลายใหม้ ขี นาดเลก็ ถา้ บอ่ หลอมละลายมขี นาดใหญ่จะทาํ ให้
โลหะทห่ี ลอมละลายไหลลงมาขอบของแนวเชอ่ื มดา้ นบนจะเกดิ การกดั แหวง่ (Undercut) และขอบแนวเชอ่ื ม
ดา้ นลา่ งจะเกดิ การลน้ แนว (Overlap)

การเชื่อมต่อชนท่าตงั้

การเชื่อมต่อชนท่าตงั้

การเชอ่ื มตอ่ ชนทา่ เหนือศีรษะ

การเช่ือมในท่าน้ีผู้ปฏิบัติงานจะต้องใช้ ความ
ระมดั ระวงั เป็นพเิ ศษตอ้ ง สวมชุดป้องกนั อนั ตรายให้
ครบ เพราะชน้ิ งานจะอย่เู หนือศรี ษะของผปู้ ฏิบตั งิ าน
มีโอกาสท่ีจะได้รับอันตราย จากน้ําโลหะท่ีหลอม
ละลายไหลย้อยลงมา มุมหัวทิพท่ีใช้ในการเช่ือม
ประมาณ 70º- 80º กบั ผวิ งานดา้ นลา่ ง

การเชอ่ื มตอ่ ชนทา่ เหนือศีรษะ

การเช่ือมในท่าน้ีผู้ปฏิบัติงานจะต้องใช้ ความ
ระมดั ระวงั เป็นพเิ ศษตอ้ ง สวมชุดป้องกนั อนั ตรายให้
ครบ เพราะชน้ิ งานจะอย่เู หนือศรี ษะของผปู้ ฏิบตั งิ าน
มีโอกาสท่ีจะได้รับอันตราย จากน้ําโลหะท่ีหลอม
ละลายไหลย้อยลงมา มุมหัวทิพท่ีใช้ในการเช่ือม
ประมาณ 70º- 80º กบั ผวิ งานดา้ นลา่ ง

งานตดั โลหะด้วยแกส๊

อปุ กรณ์การตดั แกส๊

1. หวั ตดั แกส๊
2. หวั ทิพตดั แกส๊
3. เครือ่ งตดั แกส๊

ลาํ ดบั ขนั้ การตดั

1. การตดั ตอ้ งเรม่ิ ตน้ ตดั ทข่ี อบของแผน่ เหลก็ โดยถอื ทอรช์ ใหท้ พิ ตดั ตงั้ ฉากหรอื เอนเขา้ หาชน้ิ งาน เลก็ น้อย
2. การเรมิ่ ตน้ ตดั ทข่ี อบของชน้ิ งานน้จี ะทาํ ใหช้ น้ิ งานรบั ความรอ้ นไดเ้ รว็ เมอ่ื ขอบของงานรอ้ นแดง จนกระทงั่ เรม่ิ หลอมละลาย

ในชว่ งน้คี วรใหก้ รวยไฟหา่ งจากบอ่ หลอมละลาย 6-8 มลิ ลเิ มตร

3. กดแขนตดั เพอ่ื ปลอ่ ยใหอ้ อกซเิ จนแรงดนั สงู พงุ่ ออกมาไปกระแทกบอ่ หลอมละลาย ควรถอื หวั ตดั ใหก้ รวยไฟหา่ งจากบอ่

หลอมละลาย 13-16 มลิ ลเิ มตร และใหห้ วั ตดั อยใู่ นระยะน้ีในชว่ งระยะเวลาหน่ึง

4. หลงั จากชิน้ งานถกู เจาะไชจนทะลแุ ลว้ จงึ ลดระยะหา่ งระหวา่ งกรวยไฟกบั บอ่ หลอมละลายลงมา เหลือ 6-8 มลิ ลเิ มตร

5. ถา้ โลหะที่นาํ มาตดั มีความหนามาก จาํ เป็นตอ้ งมีการสา่ ยหรอื เคลอื่ นท่หี วั ตดั เป็นวงกลมขนาด เลก็ เพ่ือใหก้ ารเจาะทะลุ

กระทาํ ไดง้ า่ ย

แสดงการเรม่ิ ตน้ ตดั ทข่ี อบของชน้ิ งาน แสดงการเรมิ่ ตน้ ตดั การเจาะทะลุ และระยะห่างระหวา่ งกรวยไฟกบั บอ่ หลอมละลาย

แสดงการสา่ ยหวั ตดั ใหเ้ ป็นรปู วงกลม ขนาดเลก็ สาํ หรบั การตดั เหลก็ หนา