KSSM Sejarah Tingkatan 3 Bab 3 (1)

Bahan sokongan ini hanya boleh digunakan untuk tujuan PdP Sejarah sahaja. TIDAK DIBENARKAN
untuk menggunakan mana-mana bahagian bahan ini untuk tujuan komersial dan penerbitan semula

KSTINGKATAN SM
SEJARAH 3

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR

SEJARAH TINGKATAN 3

BAB 3:
PENTADBIRAN
NEGERI-NEGERI
MELAYU BERSEKUTU (NNMB)

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR

BAB 3: PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI
MELAYU BERSEKUTU (NNMB)

Kekayaan Hasil Bumi di Pembentukan NNMB

Perak, Selangor, Negeri ❖Ciri-ciri NNMB
❖Faktor Pembentukan
Sembilan dan Pahang
NNMB
❖Kekayaan Bijih Timah
❖Kekayaan Hasil Emas

01 03

04
02 Pentadbiran NNMB
❖Majlis Mesyuarat
Peluasan Kuasa British Negeri

di Perak, Selangor, Negeri ❖Majlis Mesyuarat

Sembilan dan Pahang Persekutuan

❖Strategi British Meluaskan

Kuasa di Negeri-negeri Melayu

❖Sistem Residen

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 3
JPN JOHOR

3.1
KEKAYAAN HASIL
BUMI DI PERAK,
SELANGOR, NEGERI
SEMBILAN DAN
PAHANG

Pada akhir pembelajaran,
murid akan dapat:

➢ Menjelaskan kekayaan hasil bumi
di Perak, Selangor, Negeri
Sembilan dan Pahang

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 4
JPN JOHOR

3.1 KEKAYAAN HASIL BUMI PERAK, SELANGOR, N. SEMBILAN DAN PAHANG

PENGENALAN

Kekayaan hasil bumi ini Bijih timah merupakan
ditadbir urus dengan baik barangan dagangan yang
sehingga menjadikan negeri penting di negeri-negeri

tersebut makmur Melayu sejak Zaman
Kesultanan Melayu Melaka

01 02 03 04 05

Perak, Selangor, Negeri Kekayaan dan kemakmuran Para pedagang dari seluruh
Sembilan dan Pahang kaya ini telah menarik minat Alam Melayu datang ke
dengan hasil bumi seperti pelabuhan Melaka untuk
kuasa Acheh, Belanda dan mendapatkan bijih timah
bijih timah dan emas British untuk menguasai
negeri-negeri tersebut

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 5
JPN JOHOR

3.1.1 KEKAYAAN BIJIH TIMAH

A) PERLOMBONGAN BIJIH TIMAH ABAD KE-15

Seawal abad ke-15, perlombongan

1 bijih timah diusahakan orang Melayu
di lembah-lembah sungai

Peringkat Orang Melayu melombong bijih Kaedah tradisional melombong
Awal bijih timah iaitu melampan
Kegiatan 2 timah bagi kegunaan tempatan
Melombong dan diperdagangkan
Bijih Timah
• Pembesar Melayu memperoleh kawasan “Che Long Jaafar telah membuka sebuah
4 daripada jajahan negeri Perak yang dinamakan
3 pegangan melalui surat tauliah daripada sultan Larut dan segala sungai-sungai telah dijadikan
• Punca pendapatan utama mereka ialah lombong bijih timah. Segala pekerjaan itu telah
dibuatnya dengan usaha dan belanjanya sendiri.
perdagangan bijih timah
• Sultan menerima bahagiannya daripada hasil Oleh itu, dengan sukacita beta menyerahkan
jajahan Larut kepadanya dan anak cucunya
perdagangan bijih timah bolehlah menerima jajahan itu seperti hak

miliknya.”

Perdagangan bijih timah dijalankan di bawah pengawasan Antara kandungan surat kuasa bertarikh
pembesar Melayu sebagai pemilik lombong yang 28 Februari 1850 pengurniaan daerah Larut
membekalkan semua keperluan perbelanjaan
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR 6

3.1.1 KEKAYAAN BIJIH TIMAH
B) PERLOMBONGAN BIJIH TIMAH ABAD KE-16 HINGGA KE-17

Perlombongan tertumpu di Perak merupakan pelabuhan Perak menggunakan bijih timah
sepanjang Sungai Perak dan utama yang menghasilkan bijih sebagai bahan bernilai untuk

anak sungai di daerah timah dan sering dikunjungi mendapatkan perlindungan Portugis
sekitar Kuala Kangsar dan pedagang, terutamanya Portugis di Melaka bagi membebaskan Perak

Kelian Intan 04 daripada naungan Acheh

02 06

01 03 05 Peta menunjukkan kawasan
di sepanjang Sungai Perak
Perak terkenal dengan hasil Pada tahun 1616, bijih Kekayaan dan kemakmuran
bijih timah sejak zaman timah mula dilombong
Kesultanan Perak di Manjung dan Beruas Perak menyebabkan Acheh

meletakkan Perak sebagai

negeri naungannya pada abad

ke-16 hingga abad ke-17

Lokasi Perlombongan BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 7
JPN JOHOR

3.1.1 KEKAYAAN BIJIH TIMAH

C) PERLOMBONGAN BIJIH TIMAH ABAD KE-18

Pada pertengahan abad ke-18, bijih Menjelang akhir abad ke-18, Pada tahun 1790, Sultan Ibrahim
timah dikeluarkan oleh pelombong kecil pengeluaran bijih timah Perak dan Belanda menandatangani
Melayu di kawasan Larut seperti Kerian, perjanjian penjualan hasil timah
merosot akibat aktiviti antara Selangor dengan Belanda
Kurau, Larut, Terong dan Beruas penyeludupan bijih timah kepada
02
pedagang British di Pulau
Pinang melalui Sungai Kurau

Perak 03

01

02 01 Selangor

Sultan Perak, Paduka Seri Tahukah anda.. surat Francis Light Kekayaan bijih timah di Kuala
Sultan Muzaffar Shah memeterai kepada Gabenor Jeneral British di India Sungai Selangor menarik ramai
memerihalkan bahawa Perak hasilkan pedagang luar ke Kuala Selangor
perjanjian menjual bijih timah 5000 pikul bijih timah setiap tahun dan
dengan Belanda di Melaka mempunyai kontrak perdagangan dengan

Belanda di Melaka BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 8
JPN JOHOR

3.1.1 KEKAYAAN BIJIH TIMAH

D) PERLOMBONGAN BIJIH TIMAH ABAD KE-19 DI PERAK

Perlombongan Pembesar Ngah Ibrahim Sultan Ismail Aktiviti Pada akhir abad
bijih timah Melayu Long menjadikan majukan perlombongan ke-19, Lembah
di Perak sebagai menyebabkan Kinta muncul
mencapai Jaafar dan pelabuhan perlombongan muncul bandar
anaknya Ngah untuk baharu di Gopeng, Ipoh, sebagai pengeluar
tahap penting mengangkut Batu Gajah dan utama bijih timah
pada tahun Ibrahim telah Lembah Kinta dunia
memajukan bijih timah dari dan muncul Kampar
1840-an, hasil Perak ke Pulau LEMBAH KINTA
penemuan bijih perlombongan bandar Papan
bijih timah Pinang dan Pangkalan LEMBAH KINTA
timah di Larut
dengan bawa Peguh
masuk
LEMBAH KINTA

pelombong LARUT Kesan
Cina
Perkembangan
LARUT Pada tahun Perlombongan

LARUT Pelabuhan 1870-an

Kuala Sepetang
Kawasan Klian Pauh

dan Klian Baru

Antara versi penemuan bijih timah

di Larut, Perak pada abad ke-19

berkaitan dengan peristiwa gajah

milik Long Jaafar bernama Si Larut

terlepas ke dalam hutan yang

ditemui dengan kaki berlumpur

bercampur bijih timah Mengapa berlaku pertukaran nama? BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 9
JPN JOHOR

3.1.1 KEKAYAAN BIJIH TIMAH

D) PERLOMBONGAN BIJIH TIMAH ABAD KE-19 DI SELANGOR

JUGRA LUKUT

• Sultan Abdul Samad (1857-1898) menjadikan • Lukut merupakan wilayah Kesultanan
Jugra di daerah Langat sebagai pusat Selangor. Perlombongan bijih timah di
pentadbiran Kesultanan Selangor Lukut mula diusahakan oleh Raja Busu
dengan membawa masuk pelombong Cina
• Jugra memainkan peranan penting sebelum • Pada tahun 1830-an, selepas kemangkatan
pusat pentadbiran kerajaan berpindah ke Klang Raja Busu, Raja Jumaat berjaya
menjadikan Lukut sebagai pusat
• Jugra menjadi pusat pengutipan cukai bijih perdagangan bijih timah yang terkenal
timah yang dibawa keluar melalui Sungai • Pada tahun 1880, Lukut diserahkan kepada
daerah Sungai Ujong, Negeri Sembilan
Langat untuk dibawa ke pelabuhan Melaka melalui rundingan antara Sultan Selangor
bersama-sama pemerintah Sungai Ujong
KUALA LUMPUR • Kajang, Semenyih dan Beranang yang
sebelumnya di dalam kawasan Sungai
• Menjelang tahun 1860, Kuala Lumpur menjadi Ujong menjadi sebahagian daripada
wilayah Kesultanan Selangor
pusat pengeluaran bijih timah yang penting di
Nama Kuala Lumpur daripada nama Sungai Lumpur. BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
Selangor Namun begitu, nama sungai tersebut ditukarkan JPN JOHOR
• Bijih timah berjaya dilombong di Ampang. kepada Sungai Gombak pada tahun 1875.
• Kuala sungai yang menjadi pertemuan di ~Profesor Emeritus Tan Sri Dr. Khoo Kay Kim~

antara Sungai Klang dan Sungai Lumpur 10

dijadikan pangkalan untuk mengangkut bijih

timah
• Kejayaan tersebut mendorong ramai orang

Melayu dan Cina mendirikan petempatan di situ

yang membentuk bandar Kuala Lumpur

3.1.2 KEKAYAAN HASIL EMAS

• Sumber India menyatakan Semenanjung Tanah 01
Melayu (STM) dikenali sebagai Suvarnabhumi yang

bermaksud Bumi Emas
• Catatan Yunani, Claudius Ptolemy menulis pada

abad kedua Masihi menamakan STM sebagai
Golden Khersonese bermaksud Semenanjung Emas

Antara kegunaan emas dalam masyarakat 06 02 Perlombongan emas di negeri-negeri Melayu
Melayu termasuklah dijadikan barangan 05 03 bertumpu di kawasan jalur emas yang
sebahagian besarnya terdiri daripada negeri
perhiasan. Pending emas bertatah batu permata Pahang
biasanya dipakai oleh kerabat diraja semasa
upacara istiadat kebesaran diraja Jalur emas Pahang meliputi
kawasan perlombongan di
Raub dengan berkeluasan
14,000 batu persegi

Sultan Pahang juga menggunakan 04
emas sebagai hadiah kepada
negeri-negeri lain

• Mengikut rekod negara China, emas telah 11
menjadi eksport utama Pahang sejak abad ke-13
• Menurut catatan Portugis pula, pada abad ke-16
emas yang dihasilkan di negeri Pahang
diperdagangkan di Melaka

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR

3.1.2 KEKAYAAN HASIL EMAS

Perlombongan emas telah dilakukan di Hulu
Pahang, iaitu di sekitar Sungai Tembeling,

Sungai Jelai dan Sungai Semantan

01 LOKASI

Kekayaan emas menarik kehadiran orang 04 Abad Ke-18 02 LOKASI Kawasan-kawasan penting
Cina dari Kelantan, Perak dan Negeri perlombongan emas ialah Raub,
Tui, Tersang, Selinsing, Penjom,
Sembilan menggunakan kaedah melampan Kechau dan Hulu Dong

05 Abad Ke 19 03 Abad Ke-16 & 17

• Sultan Ahmad memberikan konsesi kepada orang Eropah Dijalankan oleh orang Melayu, orang Asli
untuk memajukan kegiatan perlombongan di Pahang dan orang Minangkabau menggunakan
• Pelombong Eropah menggunakan kaedah lombong kaedah mendulang dan melampan
dedah dan lombong bawah tanah

KESIMPULANNYA BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 12
JPN JOHOR
• Kita sewajarnya bersyukur dan menghargai
negara kita kerana dikurniakan dengan
pelbagai kekayaan hasil bumi

• Kita seharusnya memanfaatkan kekayaan
hasil bumi tersebut untuk kesejahteraan hidup
masyarakat dan kemakmuran negara

LATIHAN
PENGUKUHAN

“It does not matter how slowly you
go as long as you do not stop”

(Confucius)

#USAHATANGGAKEJAYAAN
#SELAMATMAJUJAYA

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 13
JPN JOHOR





TERIMA KASIH
BPK Peneraju Pendidikan Negara

Bahan sokongan ini hanya boleh digunakan untuk tujuan PdP Sejarah sahaja. TIDAK DIBENARKAN BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
untuk menggunakan mana-mana bahagian bahan ini untuk tujuan komersial dan penerbitan semula JPN JOHOR