ไฟฟ้าและอิเลคทรอนิกส

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ช้นั มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 3

1. บรรยายการทางานของชิ้นส่วนอเิ ล็กทรอนิกส์
อ ย่ า ง ง่ า ย ใ น ว ง จ ร จ า ก ข้ อ มู ล ท่ี ร ว บ ร ว ม ไ ด้
(ว 2.3 ม.3/6)

2. เขียนแผนภาพและต่อช้ินส่วนอิเล็กทรอนิกส์
อย่างง่ายในวงจรไฟฟา้ (ว 2.3 ม.3/7)

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชั้นมธั ยมศึกษาปีท่ี 3

อิเล็กทรอนกิ ส์เบอื้ งตน้

ชิ้นสว่ นอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ และการทางานของ
ชิ้นส่วนอิเล็กทรอนกิ สใ์ นวงจรไฟฟา้

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชนั้ มัธยมศึกษาปีท่ี 3

ชน้ิ ส่วนอิเล็กทรอนกิ ส์ และการทางานของชิน้ สว่ น
อเิ ล็กทรอนิกส์ในวงจรไฟฟ้า

ช้ินส่วนอิเล็กทรอนิกส์เป็นอุปกรณ์ที่
ทาหน้าท่ีควบคมุ การไหลของกระแสไฟฟ้า
ในวงจรไฟฟ้า ซึ่งแผงวงจรอิเล็กทรอนิกส์
และเคร่ืองใช้ไฟฟ้าทุกชนิดล้วนมีช้ินส่วน
อเิ ลก็ ทรอนกิ สต์ า่ ง ๆ เปน็ ส่วนประกอบ

เครอื่ งใช้ไฟฟ้าชนดิ ต่าง ๆ

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3

ช้ินส่วนอิเล็กทรอนิกส์แต่ละ
ชนิดทาหน้าที่แตกต่างกันเพื่อให้
ว ง จ ร ท า ง า น ไ ด้ ต า ม ต้ อ ง ก า ร
ซ่ึ ง ร า ย ล ะ เ อี ย ด ข อ ง ช้ิ น ส่ ว น
อิเล็กทรอนิกส์ต่าง ๆ นักเรียนจะ
ได้ศึกษาดังตอ่ ไปน้ี

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ช้นั มัธยมศึกษาปที ่ี 3

1. ตวั ต้านทาน

ช้ินส่วนอเิ ล็กทรอนกิ สท์ ่ีมีสมบัติในการ
ต้านการเคลื่อนที่ของก ระแสไฟฟ้า
เรียกว่า ตัวต้านทาน (resistor) เม่ือต่อ
ตัวต้านทานกบั วงจรไฟฟ้า

วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศกึ ษาปีที่ 3

เมอ่ื เพ่ิมความตา้ นทานใหก้ ับวงจรไฟฟ้าทาให้กระแสไฟฟ้าในวงจรลดลง และ
ทาให้ความสว่างของหลอดไฟฟ้าลดลง นั่นคือ ตัวต้านทานท่ีมีค่าความต้านทาน
มากจะยอมให้กระแสไฟฟ้าเคล่ือนที่ผ่านได้น้อย และตัวต้านทานที่มีค่าความ
ต้านทานน้อยจะยอมให้กระแสไฟฟ้าเคลื่อนท่ีผ่านได้มาก โดยท่ัวไปตัวต้านทาน
แบ่งเป็น 2 ประเภท ได้แก่

วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชั้นมธั ยมศึกษาปีท่ี 3

1) ตัวต้านทานคงที่ (fixed resistor) เป็นตัวต้านทานท่ีมีค่าความต้านทานการ

เคลื่อนที่ของกระแสไฟฟ้าคงที่ มีสัญลักษณ์ที่ใช้ในวงจรเป็น สามารถ

อ่านค่าความต้านทานได้จากแถบสีทค่ี าดอยบู่ นตัวตา้ นทาน มหี น่วยเป็น โอหม์ (Ω)

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 3

แถบสที อ่ี ยู่บนตวั ตา้ นทานโดยสว่ นมากมี 4 แถบ และมแี ถบสที ่ชี ิดกัน
อยู่ 3 แถบสี อีกสีหนึ่งอยู่ห่างออกไปท่ีปลายข้างหนึ่ง การอ่านค่าเร่ิมจากแถบสีที่อยู่
ชิดกันก่อน โดยแถบที่อยู่ด้านนอกสุดให้เป็นแถบสีที่ 1 บอกเลขตัวแรก แถบสีที่ 2
บอกเลขตัวที่สอง แถบสีที่ 3 บอกเลขยกกาลัง ซ่ึงนาไปคูณกับเลขสองตัวแรก
และแถบสีท่ี 4 บอกความคลาดเคลื่อนของค่าความต้านทาน สีแต่ละสีจะมีรหัส
ประจาแต่ละสี ดงั แสดงในตาราง

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศึกษาปที ่ี 3

รหสั แถบสขี องตวั ตา้ นทาน 4 แถบ

วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ช้ันมธั ยมศึกษาปีท่ี 3

ตัวอยา่ ง

แถบท่ี 1 สแี ดง = 2
แถบที่ 2 สสี ม้ = 3
แถบท่ี 3 สฟี า้ = 10 6
แถบที่ 4 สที อง = ±5%

ดงั นั้น ตัวต้านทานมีคา่ ความตา้ นทาน = (23 × 106 ) ± 5% โอห์ม ตอบ

วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี 3

2) ตัวต้านทานท่ีเปลี่ยนค่าได้ (variable resistor) เป็นตัวต้านทานท่ีเม่ือหมุน
แกนของตัวตา้ นทานแลว้ ค่าความต้านทานจะเปลี่ยนแปลงไป นิยมใช้ในการควบคุม
ค่าความต่างศักย์ไฟฟ้า (voltage) ในวงจรอิเล็กทรอนิกส์ เช่น ในการเพิ่มหรือลด
เสยี งวิทยุ หรือโทรทัศน์ สัญลกั ษณ์ท่ใี ช้ในวงจร คอื

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชนั้ มัธยมศกึ ษาปที ่ี 3

ตัวต้านทานอีกชนิดหนึ่งที่ค่าความต้านทานเปลี่ยนแปลงตามแสงท่ีตกกระทบ
ซ่ึงใช้กับการวัดแสงในกล้องถ่ายภาพ เรียกว่า ตัวต้านทานไวแสง หรือ แอลดีอาร์
(LDR) ย่อมาจาก light dependent resistor จัดเป็นตัวต้านทานปรับค่าได้ โดย
ค่าความต้านทานข้ึนอยู่กับปริมาณแสงท่ีตกกระทบ ถ้าแสงท่ีตกกระทบมีปริมาณ
มาก ตัวต้านทานไวแสงจะมีค่าความต้านทานต่า แต่ถ้าไม่มีแสงหรือมีแสงปริมาณ-
น้อยตกกระทบ ตัวต้านทานไวแสงจะมีค่าความต้านทานสูง ซึ่งสัญลักษณ์ที่ใช้ใน
วงจรเปน็

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ช้ันมัธยมศกึ ษาปที ่ี 3

2. ตวั เก็บประจุ

ชิ้นส่วนอิเล็กทรอนิกส์ท่ีทาหน้าท่ีเก็บ
แ ล ะ ค า ย ป ร ะ จุ ไ ฟ ฟ้ า ใ ห้ กั บ ว ง จ ร ห รื อ
อุปกรณ์อ่ืน ๆ เรียกว่า ตัวเก็บประจุ
(capacitor) ตัวเก็บประจุมีหลายชนิด
ตั ว เ ก็ บ ป ร ะ จุ อ ย่ า ง ง่ า ย ท า ไ ด้ โ ด ย น า
ตัวนาไฟฟ้า 2 แผ่นวางประกบกันโดยมี
ฉนวนเรียกว่า ไดอิเล็กทริก (dielectric)
ค่นั กลาง

วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศกึ ษาปีที่ 3

ตวั เกบ็ ประจบุ างชนิดมีข้ัว คือ ข้ัวบวก และข้ัวลบ ดังนั้น การต่อตัวเก็บประจุใน
วงจรต้องต่อให้ถูกข้ัว และต้องทราบค่าของตัวเก็บประจุด้วยว่า เหมาะสมกับวงจร
อิเล็กทรอนิกส์น้ัน ๆ หรือไม่ ซ่ึงค่าความจุของตัวเก็บประจุมีหน่วยเป็น ฟารัด
(farad) ใช้ตัวอักษรย่อเป็น F แต่ตัวเก็บประจุที่ใช้กันทั่วไปมักมีหน่วยเป็น
ไมโครฟารดั (μF)

1 F มคี า่ เทา่ กับ 106μF

วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปที ี่ 3

ตัวเก็บประจุมีหลายแบบ หลายขนาด แต่ละแบบจะมีความเหมาะสมกับงานที่

แตกต่างกัน โดยทวั่ ไปแบ่งเปน็ 2 แบบ ได้แก่

1) ตัวเก็บประจุชนิดค่าคงที่ เป็นตัวเก็บประจุท่ีได้รับการผลิตให้มีค่าคงที่

ไม่สามารถเปลี่ยนแปลงค่าความจุได้ แต่ปรับค่าความจุให้เหมาะสมกับวงจรได้

โดยนาตัวเก็บประจุหลาย ๆ ตัวมาต่อกันแบบขนานหรืออนุกรม สัญลักษณ์ของ

ตัวเก็บประจชุ นดิ ค่าคงทใ่ี นวงจรจะเปน็ หรือ

วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี 3

2) ตัวเก็บประจุเปลี่ยนค่าได้ เป็นตัวเก็บประจุที่สามารถปรับค่าความจุได้
โดยท่ัวไปมักใช้ในวงจรปรับแต่งสัญญาณทางอิเล็กทรอนิกส์ หรือพบในเคร่ืองรับ-
วิทยุซึ่งใช้เป็นตัวเลือกหาสถานีวิทยุ ตัวเก็บประจุชนิดน้ีส่วนมากเป็นตัวเก็บประจุ
ชนดิ ใช้อากาศเป็นสารไดอเิ ลก็ ทริก และการปรับค่าทาได้โดยการหมุนแกน ซ่ึงมีแผ่น
โลหะหลาย ๆ แผ่นอยู่บนแกนน้ัน เม่อื หมุนแกนแผ่นโลหะจะเลื่อนเข้าหากันทาให้ค่า
ประจุเปล่ียนแปลง สญั ลักษณ์ของตวั เกบ็ ประจุเปลีย่ นค่าได้ในวงจรจะเปน็
หรือ

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชน้ั มัธยมศึกษาปีท่ี 3

3. ไดโอด

ช้ินส่วนอิเล็กทรอนิกส์ที่ทาจากสาร
ก่ึ ง ตั ว น า ท า ห น้ า ท่ี ช่ ว ย ค ว บ คุ ม ใ ห้
กระแสไฟฟ้าเคล่ือนท่ีไปในทิศทางเดียว
และป้องกันกระแสไฟฟ้าไหลย้อนกลับ
เรียกวา่ ไดโอด (diode)

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นมธั ยมศึกษาปีที่ 3

ไดโอดประกอบด้วยข้ัว 2 ข้ัว คือ แอโนด (anode: A) ต้องต่อกับถ่านไฟฉาย
ขั้วบวก (+) และแคโทด (cathode: C) ต้องต่อกับถ่านไฟฉายขั้วลบ ( ) การต่อ
ไดโอดเข้ากับวงจรต้องต่อให้ถูกข้ัว ถ้าต่อผิดข้ัว ไดโอดจะไม่ยอมให้กระแสไฟฟ้า
ไหลผ่าน ทาให้เครื่องใช้ไฟฟ้าในวงจรทางานไม่ได้ ซึ่งสัญลักษณ์ของไดโอดใน
วงจรไฟฟา้ เป็น

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชน้ั มธั ยมศึกษาปที ่ี 3

ไดโอดบางชนิดเม่ือมีกระแสไฟฟ้าไหลเคล่ือนที่

จะให้แสงสว่างออกมา เรียกว่า ไดโอดเปล่งแสง

หรือ แอลอีดี (LED) ซ่ึงย่อมาจาก light emitting

diode และมีสญั ลักษณ์ในวงจรเป็น

จากภาพ จะเห็นว่าไดโอดเปล่งแสงมีขายื่นออกมา

2 ขา ขาทส่ี ั้นกวา่ คือ ขัว้ แคโทด (ข้วั ลบ) และขาที่

ยาวกว่า คือ ขั้วแอโนด (ขั้วบวก) ไดโอดเปล่งแสง

นี้มีลักษณะคล้ายหลอดไฟฟ้าเล็ก ๆ กินไฟฟ้าน้อย ไดโอดเปลง่ แสง
นิยมนามาใช้งานอยา่ งกวา้ งขวาง

วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปที ่ี 3

4. ทรานซสิ เตอร์

ช้ิ น ส่ ว น อิ เ ล็ ก ท ร อ นิ ก ส์ ท่ี ใ ช้ กั บ ว ง จ ร
อิเล็กทรอนิกส์เกือบทุกชนิด เช่น ใช้เป็น
ว ง จ ร ข ย า ย ใ น เ ค รื่ อ ง รั บ วิ ท ยุ แ ล ะ เ ค รื่ อ ง รั บ
โทรทัศน์ ทาหน้าที่เป็นสวิตช์ปิดหรือเปิด
วงจรไฟฟ้าและควบคุมปริมาณกระแสไฟฟ้า
เ รี ย ก ว่ า ท ร า น ซิ ส เ ต อ ร์ ( transistor)
ทรานซิสเตอร์ทาจากสารก่งึ ตัวนา ทรานซสิ เตอร์
แต่ละชนดิ จะมี 3 ขา ดังภาพ

วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ช้นั มธั ยมศกึ ษาปีที่ 3

แผนภาพ ชนิดของขาของทรานซสิ เตอร์

วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปที ่ี 3

หากแบ่งประเภทของทรานซสิ เตอร์ตามโครงสร้างของสารทนี่ ามาใชจ้ ะแบง่ ได้ 2 แบบ ไดแ้ ก่

1) ทรานซิสเตอร์ชนิดพีเอ็นพี (PNP) มีสัญลักษณ์ในวงจรเป็น
เ ป็ น ท ร า น ซิ ส เ ต อ ร์ ท่ี จ่ า ย ไ ฟ โ ด ย ข า เ บ ส มี ศั ก ย์ ไ ฟ ฟ้ า ต่ า ก ว่ า ข า
อิมติ เตอร์

2) ทรานซิสเตอร์ชนิดเอ็นพีเอน็ (NPN) มีสญั ลักษณ์ในวงจรเป็น
เป็นทรานซิสเตอร์ท่ีจ่ายไฟเข้าที่ขาเบสให้มีศักย์ไฟฟ้าสูงกว่าขา
อมิ ติ เตอร์ แต่ขาเบสมศี กั ย์ไฟฟ้าตา่ กว่าขาคอลเล็กเตอร์

วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ่ี 3

ทรานซิสเตอร์เป็นช้ินส่วนอิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งถูกควบคุมด้วยกระแสไฟฟ้าท่ีผ่าน
ขา B หรือเรียกว่า กระแสเบส น่ันคือ เม่ือกระแสเบสเปลี่ยนแปลงเพียงเล็กน้อย
จะทาให้กระแสไฟฟ้าในขา E (กระแสอมิ ิตเตอร)์ และกระแสไฟฟา้ ในขา C (กระแส
คอลเล็กเตอร์) เปล่ียนแปลงไปด้วย ซ่ึงทาให้ทรานซิสเตอร์ทาหน้าท่ีเป็นสวิตช์ปิด
หรอื เปดิ วงจร โดยถา้ ไมม่ ีกระแสไฟฟ้าผ่านขา B ก็ทาให้ไม่มีกระแสไฟฟ้าผ่านขา E
และ C ด้วย ซ่ึงเปรียบเสมือนปิดไฟ (วงจรเปิด) แต่ถ้าให้กระแสไฟฟ้าเพียง
เล็กน้อยผ่านขา B จะสามารถควบคุมกระแสไฟฟ้าที่มากกว่าให้ผ่านทรานซิสเตอร์
แล้วผา่ นไปยงั ขา E และผา่ นไปยงั อุปกรณ์อืน่ ท่ตี อ่ จากขา C

วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปที ี่ 3

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี 3

1. ตัวตา้ นทานดงั ภาพ มีค่าความตา้ นทานเท่าไร

1. (53 × 104) ±5%Ω 2. (45 × 103) ±10%Ω เฉลย 3 เหตุผล
3. (35 × 104) ±5%Ω 4. (34 × 105) ±10%Ω แถบที่ 1 สสี ม้ = 3
แถบที่ 2 สีเขียว = 5
แถบท่ี 3 สเี หลอื ง = 104
แถบท่ี 4 สที อง = 5% Ω
ดังน้นั ค่าความตา้ นทาน
= (35 × 104) ±5%Ω

วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชัน้ มธั ยมศึกษาปที ี่ 3

พิจารณาผลการทดลอง ใช้ตอบคาถามขอ้ 2-3
ทดลองนาตัวต้านทานมาต่อในวงจร ดังภาพและเม่ือเปลี่ยนตัวต้านทาน
จานวนชอ่ งทเี่ ขม็ เบนไปของแอมมิเตอร์ เป็นดงั ตาราง
ตาราง จานวนชอ่ งท่เี ขม็ เบนไปของแอมมเิ ตอร์ เมื่อเปลย่ี นตัวตา้ นทานขนาดตา่ ง ๆ

การตอ่ ตัวต้านทานเข้ากับวงจรไฟฟา้
วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชน้ั มัธยมศกึ ษาปที ่ี 3

2. ตวั แปรตน้ และตวั แปรตามของการทดลองนค้ี ืออะไรตามลาดบั

1. ตัวต้านทานและคา่ ความตา้ นทาน เฉ ล ย 2 เห ตุ ผ ล ตั ว แป รต้ น คื อ
2. คา่ ความตา้ นทานและปรมิ าณกระแสไฟฟ้า ค่ า ค ว า ม ต้ า น ท า น ตั ว แ ป ร ต า ม
3. ปริมาณกระแสไฟฟา้ และค่าความต้านทาน คือ ปรมิ าณกระแสไฟฟ้า

4. ค่าความต้านทานและความสว่างของหลอดไฟฟา้

วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นมธั ยมศกึ ษาปีท่ี 3

3. จากการทดลอง สรปุ ผลการทดลองนไี้ ด้อย่างไร

1. ความตา้ นทานมาก กระแสไฟฟ้าเคล่ือนท่ีผ่านนอ้ ย เฉลย 1 เหตุผลกระแสไฟฟ้า
แปรผกผันกับความต้านทาน
น่ันคือ ความต้านทานมาก
กระแสไฟฟา้ ไหลไดน้ ้อย

2. ความตา้ นทานนอ้ ย กระแสไฟฟ้าเคลือ่ นทีผ่ า่ นมาก

3. เม่อื ตัวต้านทานมีจานวนมากขึ้น กระแสไฟฟ้าจะเคลื่อนทผี่ ่านได้นอ้ ยลง

4. เมอ่ื ตัวตา้ นทานมีจานวนมากขึ้น กระแสไฟฟา้ จะเคล่อื นทผี่ า่ นไดม้ ากข้นึ

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศกึ ษาปีที่ 3

4. A B C และ D คือ ช้นิ ส่วนอิเลก็ ทรอนิกส์ใด ตามลาดับ

1. ตวั ตา้ นทานคงท่ี LED ตัวต้านทานท่ี
เปล่ยี นค่าได้ และทรานซิสเตอร์

2. LED ทรานซสิ เตอร์ ตวั ตา้ นทานท่ี
เปล่ียนคา่ ได้ และตัวต้านทานคงท่ี

3. ตัวตา้ นทานที่เปล่ยี นค่าได้ LED แผนภาพ วงจรอิเลก็ ทรอนิกส์
ทรานซิสเตอร์ และตัวตา้ นทานคงที่
เฉลย 3 เหตผุ ล
4. ทรานซิสเตอร์ ตวั ต้านทานทีเ่ ปลีย่ น A คือ ตัวต้านทานที่เปลีย่ นค่าได้ B คือ LED
คา่ ได้ LED และตวั ต้านทานคงท่ี C คือ ทรานซิสเตอร์ D คอื ตัวต้านทานคงท่ี

วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 3

5. ถ้าเปล่ียนให้ชนิ้ ส่วนอเิ ล็กทรอนกิ ส์ B ตอ่ กับวงจร
ดังภาพ กระแสไฟฟา้ ในวงจรจะเป็นอยา่ งไร

1. กระแสไฟฟ้าจะไม่สามารถผ่านมาที่ C ได้
2. กระแสไฟฟา้ ในวงจรจะเพิม่ ข้ึน
3. กระแสไฟฟ้าในวงจรลดลง
4. กระแสไฟฟ้ายอ้ นกลับ

เฉลย 1 เหตุผล การต่อ LED ต้องต่อขาบวกกับข้ัวบวกของแบตเตอรี่ และขาลบต่อกับขั้วลบของ
แบตเตอร่ี ถ้าเปลยี่ นทศิ อปุ กรณ์ B จะเปน็ การตอ่ ผิด กระแสไฟฟ้าจะไมส่ ามารถผ่านมายังอุปกรณ์ C ได้

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชน้ั มัธยมศึกษาปีที่ 3

6. เม่ือนาตัวตา้ นทานคงท่ีมาตอ่ เขา้ ในวงจรไฟฟา้
แลว้ สลับปลายขาของตัวตา้ นทานคงท่จี ะเกิดผลอย่างไร

1. หลอดไฟฟา้ จะไมส่ วา่ ง

2. เข็มของแอมมิเตอร์จะเบนกลับทศิ

3. ความสว่างของหลอดไฟฟ้าจะลดลง การตอ่ ตัวตา้ นทานเข้ากบั วงจรไฟฟ้า

4. ไมม่ ีข้อใดถูกตอ้ ง เฉลย 4 เหตุผล การต่อตัวต้านทานคงท่ีไม่มีข้ัว ดังนั้น
เมื่อต่อในวงจรจงึ ไมต่ ้องคานึงถึงขวั้ ของแบตเตอรี่

วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชัน้ มัธยมศกึ ษาปที ี่ 3

7. ถ้าเปล่ียนหลอดไฟฟ้าเป็นไดโอดเปล่งแสง แล้วต่อสลับขั้วจะให้ผล
เหมอื นกับการต่อหลอดไฟฟ้าแลว้ สลับข้ัวหรอื ไม่ อยา่ งไร

1. ตา่ งกนั ไดโอดเปลง่ แสงต่อสลบั ขว้ั ไดแ้ ตห่ ลอดไฟฟ้าต่อสลบั ขั้วไมไ่ ด้
2. ต่างกัน ไดโอดเปล่งแสงตอ่ สลับข้ัวไม่ไดแ้ ต่หลอดไฟฟา้ ต่อสลับข้ัวได้

3. เหมือนกนั ไดโอดเปล่งแสงตอ่ สลบั ขว้ั ได้แตห่ ลอดไฟฟา้ ต่อสลับขั้วไมไ่ ด้

4. เหมอื นกนั ไดโอดเปลง่ แสงต่อสลบั ขว้ั ไมไ่ ดแ้ ตห่ ลอดไฟฟ้าต่อสลับข้ัวได้

เฉลย 2 เหตุผล การต่อหลอดไฟฟา้ สามารถสลบั ขั้วได้ แต่การต่อไดโอดเปล่งแสงต้อง
ต่อให้ถูกขว้ั ถา้ ตอ่ ผิดจะทาใหก้ ระแสไฟฟ้าไมผ่ ่านไดโอดไดโอดจะไม่สว่าง

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชน้ั มธั ยมศึกษาปที ่ี 3

8. ตัวต้านทานไวแสงแตกต่างจากตัวต้านทานคงทีใ่ นเร่อื งใด
เม่ือนาไปตอ่ ในวงจรอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์

1. ปริมาณแสงท่ใี ช้

2. บทบาททมี่ ตี อ่ วงจรอิเล็กทรอนกิ ส์

3. วธิ กี ารปรบั เปล่ยี นค่าความต้านทาน

4. ปริมาณกระแสไฟฟ้าท่เี คล่อื นทผี่ ่านในวงจร

เฉลย 3 เหตุผล ตัวต้านทานไวแสงจะปรับเปล่ียนค่าความต้านทานได้ตามความเข้มแสง
แต่ตัวต้านทานคงที่จะให้ค่าความต้านทานคงที่ ไม่สามารถปรบั คา่ ความต้านทานได้

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปที ี่ 3

พจิ ารณาภาพ ใช้ตอบคาถามข้อ 9-10

การต่อตัวเกบ็ ประจเุ ข้ากบั วงจรไฟฟา้ โดยไม่มีกระบะถา่ น

วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ่ี 3

9. เม่อื กดสวิตช์ลงพบวา่ เขม็ ของแอมมเิ ตอร์เบนไปจากเดมิ พจิ ารณาข้อความตอ่ ไปน้ี

A. มกี ระแสไฟฟ้าเคลอ่ื นทีใ่ นวงจร ข้อใดกล่าวถกู ต้อง 2. ข้อ A และ C
B. ตวั เก็บประจเุ ริ่มสะสมประจุไฟฟ้า 1. ข้อ A และ B 4. ขอ้ A B และ D
C. ตวั เก็บประจุผ่านการประจุไฟฟา้ แล้ว 3. ข้อ A B และ C
D. ถา้ สลบั ขว้ั ของตัวเกบ็ ประจุกจ็ ะใหผ้ ล
เหมือนเดมิ

เฉลย 2 เหตุผล ในวงจรไม่มีแหล่งกาเนิดไฟฟ้า เมื่อกดสวิตช์แล้วเข็มแอมมิเตอร์เบนแสดงว่ามี
กระแสไฟฟ้าเคลือ่ นท่ใี นวงจรนน่ั คือ ตวั เก็บประจไุ ดค้ ายประจุใหก้ บั วงจรน่ันคือ ตัวเก็บประจุได้ผ่าน
การสะสมประจุมาแล้วการต่อตัวเก็บประจุต้องต่อขาบวกเข้ากับขั้วบวกของแอมมิเตอร์ และขาลบ
ต่อกบั ขั้วลบของแอมมเิ ตอร์

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ช้ันมธั ยมศกึ ษาปที ่ี 3

10. ถ้าต่อวงจรอีกแบบหนึง่ โดยเพ่มิ ตวั ต้านทานเข้าไป จะเกิดผลต่างจากวงจรในภาพ
น้ีอยา่ งไร
1. ตวั เก็บประจุสญู เสียประจุไฟฟ้าช้าลง
2. เกดิ การสะสมประจุไฟฟา้ ช้าลง
3. ตัวเกบ็ ประจจุ า่ ยไฟไดเ้ ร็วข้ึน
4. ไม่มผี ลต่อวงจร

เฉลย 1 เหตุผล การต่อตัวต้านทานเพ่ิมเข้าไปในวงจรจะทาให้
ความตา้ นทานในวงจรมากขนึ้ การคายประจุของตวั เกบ็ ประจุกจ็ ะชา้ ลง

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 3