หน่วยการเรียนที่ 1 หลักการออกแบบผลิตภัณฑ์

1

หน่วยการเรียนที่ 1
การออกแบบผลิตภัณฑ์

หลกั การออกแบบ

การออกแบบ คือ กิจกรรมการแกป้ ญั หาเพอ่ื ใหบ้ รรลุ ที่
ตามเปา้ หมายหรือจดุ ประสงค์ท่ีต้งั ไว้ เปน็ การกระทาของ
มนุษย์ ด้วยจุดประสงคท์ ต่ี ้องการแจ้งผลเปน็ สงิ่ ใหมๆ่ มีทัง้ ที่
ออกแบบเพ่อื สรา้ งขึ้นใหม่ให้แตกต่างจากของเดิมหรือปรบั ปรุง
ตกแตง่ ของเดมิ ความสาคญั ของออกแบบเป็นข้ันตอนเบ้ืองต้น
จะทาให้กระบวนการในการผลติ สินค้าหรอื ผลิตภณั ฑป์ ระสบ
ผลสาเร็จในตลาดและตรงตามเปา้ หมาย

http://siammetalliczone.com/

การออกแบบผลติ ภณั ฑ์ (product design) คอื การออกแบบสงิ่ ของเครื่องใช้ เพ่ือนามาใช้สอยใน
ชีวติ ประจาวนั โดยเน้นการผลติ จานวนมาก ในรูปสินค้า เพอื่ ให้ผ่านไปยังผู้บรโิ ภค(consumer)ในวงกวา้ ง โดยท่ี
รูปแบบและคุณภาพของผลิตภัณฑจ์ ะเป็นปจั จยั สาคัญ ชักจูงผูบ้ ริโภคให้เกิดความกระหายท่จี ะจ่ายเงนิ ซื้อผลติ ภัณฑ์
นั้น

รูปลกั ษณแ์ ละคณุ ประโยชนข์ องผลติ ภัณฑ์
รูปลักษณ์ อธบิ ายถงึ คุณสมบัตติ ่างๆ ของผลิตภณั ฑ์หรือลักษณะเด่นท่ีมองเหน็ ได้จากภายนอก ส่วน

คุณประโยชน์ คือการรบั รู้ทางอารมณ์ เปน็ ความรสู้ กึ ตา่ งๆ ท่เี กิดจากการใช้ผลิตภณั ฑ์ เช่น เกดิ ความสบายใจ

เกดิ ความเร้าใจ เกดิ ความเช่ือม่ัน เกิดความปลอดภยั เป็นต้น

รูปทรงท่ีมอี ิทธิพลต่อรูปลักษณ์งานออกแบบผลิตภัณฑ์
การออกแบบผลติ ภัณฑ์ท่ีปรากฏอยทู่ ัว่ ไป เกดิ จากความคิดสร้างสรรคข์ องมนษุ ยท์ ั้งส้นิ มีท้งั ทอี่ อกแบบสร้าง

ขนึ้ ใหม่ แตกต่างจากของเดมิ หรอื ปรับปรุงตกแตง่ ของเดิม โดยมนุษย์ได้รับอทิ ธพิ ลจากรูปทรง 2 แหลง่ คอื
1. รูปทรงจากธรรมชาติ (Natural Form)
เน่อื งจากธรรมชาติมีความสาคัญและอย่รู ายลอ้ มมนุษย์ ทงั้

รูปทรงทเี่ ปน็ ส่ิงมีชวี ิต เช่น พืช สตั วต์ ่างๆ และรูปทรงที่ไม่มีชีวิต เช่น กรวด หนิ
ดิน ทราย หรอื ปรากฏการณ์ทางธรรมชาติ เช่น คล่นื ลม แสงแดด ฝนตก
ฟา้ ร้อง ฯลฯ โดยมนุษย์ไดร้ บั แรงบนั ดาลใจจากส่งิ เหลา่ น้ีในแงม่ มุ ที่แตกต่างกัน
แล้วถา่ ยทอด ความคิดออกมาในรูปของผลิตภัณฑ์ ท่สี ามารถตอบสนอง
คณุ ประโยชน์ทางการใชส้ อยแกม่ นษุ ย์ทงั้ ทางร่างกายและจิตใจ

2

2. รูปทรงทม่ี นุษยส์ รา้ งข้ึน (Manmade Form)
รปู ทรงทม่ี นุษยส์ รา้ งขึ้น มอี ทิ ธิพลต่องานออกแบบผลติ ภณั ฑ์

ในอันทจี่ ะก่อใหเ้ กิดความแตกตา่ งกนั ของแต่ละกลุ่มชน เชน่ อาคาร
บ้านเรือน ส่ิงของเครื่องใช้ ฯลฯ มักเปน็ รูปทรงเรขาคณิต สว่ นใหญ่
จะมลี กั ษณะเปน็ สากลและเป็นที่รู้จกั กนั ทั่วไป รปู ทรงดงั กล่าวแบ่ง
ตามวธิ ีการผลิตได้ 2 ประเภท คอื ประเภทท่ีสร้างขึน้ ดว้ ยมือหรอื
เครื่องมือพ้ืนฐาน (Hand Tools)
มลี ักษณะการใช้งานเฉพาะตามจดุ ประสงค์ของผอู้ อกแบบ ผลติ ได้
จานวนนอ้ ย รูปทรงมลี กั ษณะเฉพาะตวั ไม่ซ้ากัน มีการตกแตง่ ประดบั ประดาที่แสดงใหเ้ ห็นถึงความชานาญทางทักษะ
ของช่างฝีมือ กับ ประเภททส่ี รา้ งขึน้ ดว้ ยเครอื่ งจักร (Machine tools) มีรปู ทรงท่ีเหมือนๆ กนั โดยผลิตออกมาเปน็
จานวนมากจากแมพ่ ิมพ์เดียวกนั ใชว้ สั ดุอยา่ งเดยี วกัน มีทัง้ ท่ีเปน็ ผลติ ภณั ฑ์สาเรจ็ รปู สามารถใชป้ ระโยชน์โดยตรง
และเป็นชิ้นส่วน

คณุ ประโยชน์ของการออกแบบผลิตภัณฑ์

 ปรับปรุงภาพลักษณ์ขององคก์ รใหเ้ กิดความแตกต่างอย่างชดั เจนจากคู่แข่ง สะดุดตาและง่ายต่อการจดจา
 สรา้ งเอกลักษณส์ ินค้า ให้เกิดสัมผสั lและการรบั รู้ท่ีดีต่อองค์กรผา่ นการใช้ผลติ ภณั ฑ์
 รปู ลักษณ์ผลติ ภัณฑ์ บรรจภุ ัณฑ์ และสว่ นอ่ืนทเี่ ก่ียวกับการออกแบบ สามารถส่ือสารกับลูกคา้ ได้อย่างมี
ประสทิ ธิภาพ
 พฒั นาผลติ ภัณฑเ์ ดิม ใหเ้ กดิ ประโยชนใ์ ชส้ อยทดี่ ีขน้ึ ท้งั ทางกายภาพและทางจิตใจ
 เพ่ิมคุณค่าผลิตภัณฑ์ใหส้ ูงข้ึน เพ่ือนาปาสู่การเพ่มิ ราคาสินค้าได้
 ลดตน้ ทนุ เพิ่มผลกาไร เช่น ออกแบบใหผ้ ลิตง่าย ลดข้ันตอน เลอื กใชว้ ัสดภุ ายในประเทศ ฯลฯ
 ขยายตลาดสนิ ค้า เช่น สรา้ งผลิตภัณฑ์ทส่ี นองประโยชนใ์ ชส้ อยใหม่ สร้างความต้องการใหม่ สรา้ งตลาด
กลุม่ ปา้ หมายใหม่

คุณสมบัตขิ องผลิตภัณฑ์ทด่ี ี

 ความแปลกใหม่(Innovative) เปน็ ผลิตภัณฑ์ท่ีไมซ่ ้าซาก มีการนาเสนอความแปลกใหมใ่ นด้านตา่ งๆ
เชน่ ประโยชนใ์ ช้สอยทีต่ ่างจากเดมิ รปู แบบใหม่ วัสดใุ หม่ หรอื อน่ื ๆ ทเ่ี หมาะสมกับสภาพความต้องการของผบู้ ริโภค
ในตลาดนน้ั

 มีท่ีมา(Story) เป็นผลติ ภัณฑท์ ี่มีประวัติ มีทม่ี าหรือ เลา่ เรื่องไดไ้ มว่ า่ จะเป็นต้นกาเนิด ความคิดรวบยอด
ของการออกแบบใหผ้ ู้บริโภคทราบถงึ เรื่องราวเหล่านน้ั ได้ เชน่ นาฬิกาของประเทศสวติ เซอร์แลนด์ กลา่ วถึงตน้
กาเนดิ มาจากงานช่างฝีมือในหม่บู ้านท่ีเกา่ แก่หมู่บ้านหนึง่ ที่มีการสบื ทอดกันต่อๆมาจนถงึ ปัจจบุ ัน เป็นตน้

3

 ระยะเวลาเหมาะสม(Timing) การนาผลิตภัณฑ์ออกส่ตู ลาดนน้ั เหมาะสมตามฤดูกาล หรือตามความ
จาเปน็ หรือเหมาะสมกบั ความต้องการของผ้บู รโิ ภคในชว่ งเวลาน้นั ๆ เชน่ ผลิตภณั ฑเ์ สื้อกนั ฝนหรือรม่ กค็ วรจะออก
ส่ตู ลาดชว่ งฤดฝู น ผลิตภณั ฑ์เสื้อผา้ ชดุ นกั เรยี นก็ควรออกสู่ตลาดช่วงฤดูกาลก่อนเปดิ ภาคเรยี น เป็นต้น

 ราคาพอสมควร (Price) เปน็ ผลิตภณั ฑท์ ม่ี รี าคาขายเหมาะสมกับกาลังซอ้ื ของผู้บริโภคในตลาดน้ัน
โดยอาศยั การศกึ ษาวจิ ยั กลมุ่ ผู้บริโภคใหไ้ ดข้ ้อมูลก่อนทาการออกแบบและผลิต

 มขี ้อมลู ขา่ วสาร (Information) ขอ้ มูลข่าวสารของตวั ผลติ ภณั ฑ์ควรจะสอื่ ให้ผูบ้ ริโภคไดท้ ราบ และ
เขา้ ใจอย่างถูกตอ้ งในดา้ นประโยชน์และวธิ ีการใชง้ าน เปน็ การสรา้ งภาพลักษณท์ ด่ี แี ก่องค์กรและผลติ ภณั ฑ์

 เป็นทยี่ อมรับ (Regional acceptance) ผลิตภณั ฑน์ ้ันจะต้องมีความแขง็ แรง คงทนตอ่ สภาพการใช้
งาน หรอื มีอายุการใชง้ านทีเ่ หมาะสมกบั ลักษณะของผลติ ภัณฑแ์ ละราคาท่จี าหน่าย

ปจั จัยที่มีอิทธิพลต่อการกาหนดองคป์ ระกอบของงานออกแบบผลิตภณั ฑ์
การออกแบบผลิตภัณฑม์ ปี จั จัย (Design factors) มากมายทน่ี ักออกแบบที่ต้องคานึงถึง แต่ในท่นี จ้ี ะขอ

กล่าวเพียงปัจจัยพื้นฐาน 10 ประการ ทนี่ ิยมใชเ้ ปน็ เกณฑใ์ นการพจิ ารณาสร้างสรรคผ์ ลงานเชิงอตุ สาหกรรม ซง่ึ
ปัจจยั ดังกล่าวเป็นปัจจยั ทส่ี ามารถควบคุมได้ และเปน็ ตัวกาหนดองค์ประกอบของงานออกแบบผลิตภณั ฑท์ ่ีสาคัญ
ไดแ้ ก่

1. หนา้ ทีใ่ ช้สอย (Function) ผลติ ภัณฑท์ กุ ชนดิ จะต้องมีหน้าท่ีใชส้ อยถูกต้องตามเปา้ หมายที่ตงั้ ไว้ คือ
สามารถตอบสนองประโยชนใ์ ช้สอยตามท่ีผ้บู ริโภคตอ้ งการได้อยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ

2. ความสวยงามน่าใช้ (Aesthetics or sales appeal) ผลติ ภัณฑ์ทอ่ี อกแบบมานน้ั จะต้องมีรปู ทรง

ขนาด สสี ันสวยงาม นา่ ใช้ ตรงตามรสนิยมของกลมุ่ ผบู้ ริโภคเป้าหมาย เป็น
วธิ กี ารเพมิ่ มูลค่าผลิตภัณฑ์ที่ไดร้ บั ความนยิ มและได้ผลดี เพราะความสวยงาม
เปน็ ความพงึ พอใจแรกที่คนเราสัมผสั ได้ก่อนมกั เกดิ มาจากรูปรา่ งและสเี ป็นหลัก
การกาหนดรูปร่างและสีในงานออกแบบผลติ ภณั ฑ์น้นั
3. ความสะดวกสบายในการใช้ (Ergonomics) การออกแบบผลติ ภณั ฑ์ที่ดนี ้ันต้องเข้าใจกายวภิ าคเชงิ กล
เกี่ยวกบั ขนาด สดั สว่ น ความสามารถและขดี จากดั ทเ่ี หมาะสมสาหรบั อวยั วะตา่ งๆ ของผู้ใช้ การเกิดความรู้สึกทีด่ ี
และสะดวกสบายในการใช้ผลิตภณั ฑ์ ทง้ั ทางด้านจติ วทิ ยา(Psychology)และสรีระวทิ ยา(Physiology) ซึง่ แตกตา่ ง
กนั ไปตามลกั ษณะเพศ เผ่าพันธุ์ ภูมิลาเนา และสังคมแวดลอ้ มทีใ่ ชผ้ ลติ ภณั ฑน์ ั้น
4. ความปลอดภัย (Safety) ผลิตภณั ฑ์ที่เกิดขึ้นเพ่ืออานวยความ
สะดวกในการดารงชีพของมนุษย์ มีท้งั ประโยชนแ์ ละโทษในตัว การออกแบบจงึ
ต้องคานึงถึงความปลอดภัยของชีวติ และทรัพยส์ นิ ของผู้ บริโภคเปน็ สาคัญ ไม่
เลอื กใช้วัสดุ สี กรรมวิธกี ารผลติ ฯลฯ ทเ่ี ปน็ อันตรายต่อผใู้ ชห้ รอื ทาลาย
ส่งิ แวดลอ้ ม ถา้ หลีกเลย่ี งไม่ได้ตอ้ งแสดงเครือ่ งหมายเตือนไว้ให้ชัดเจนและมี
คาอธบิ ายการใชแ้ นบมากบั ผลติ ภณั ฑด์ ้วย

4

5. ความแข็งแรง (Construction)
ผลิตภณั ฑ์ที่ออกแบบมานัน้ จะตอ้ งมี ความแขง็ แรงใน
ตวั ทนทานตอ่ การใช้งานตามหนา้ ท่แี ละวัตถุประสงค์ท่ี
กาหนดโครงสรา้ งมีความเหมาะสมตามคุณสมบตั ิของ
วัสดุ ขนาด แรงกระทาในรูปแบบต่างๆ จากการใช้

6. ราคา (Cost) ก่อนการออกแบบผลิตภัณฑ์ควรมกี ารกาหนดกลมุ่ เป้าหมายทีจ่ ะใช้วา่ เปน็ กลุ่มใด
อาชีพอะไร ฐานะเป็นอยา่ งไร ซ่งึ จะชว่ ยใหน้ กั ออกแบบสามารถกาหนดแบบผลิตภณั ฑ์และประมาณราคาขาย
ใหเ้ หมาะสมกับกลุ่มเป้าหมายไดใ้ กลเ้ คียงมาก

7. วัสดุ (Materials)การออกแบบควรเลือกวสั ดทุ ม่ี ี
คณุ สมบัติด้านตา่ งๆ ไดแ้ ก่ ความใส ผิวมันวาว ทนความรอ้ น ทนกรด
ด่างไม่ล่ืน ฯลฯ ใหเ้ หมาะสมกับหน้าทใ่ี ชส้ อยของผลิตภัณฑ์นนั้ ๆ
นอกจากนนั้ ยังต้องพิจารณาถึงความง่ายในการดแู ลรักษา ความ
สะดวกรวดเรว็ ในการผลติ สงั่ ซื้อและคงคลงั รวมถึงจติ สานึกในการ
รณรงค์ชว่ ยกันพิทกั ษส์ งิ่ แวดล้อมดว้ ยการเลือกใชว้ ัสดทุ ีห่ มนุ เวียน
กลบั มาใชใ้ หม่ได้ (recycle)

8. กรรมวธิ กี ารผลติ (Production)ผลิตภณั ฑท์ ุกชนิดควรออกแบบใหส้ ามารถผลติ ได้งา่ ย รวดเร็ว
ประหยดั วสั ดุ คา่ แรงและคา่ ใชจ้ า่ ยอน่ื ๆ แตใ่ นบางกรณีอาจต้องออกแบบใหส้ อดคล้องกับกรรมวิธขี องเครื่องจักรและ
อปุ กรณ์ทีม่ ีอยเู่ ดมิ

9 . การบารงุ รกั ษาและซ่อมแซม (Maintenance)ผลติ ภณั ฑ์ทุกชนดิ ควรออกแบบใหส้ ามารถบารงุ รักษา
และแก้ไขซอ่ มแซมไดง้ า่ ย ไม่ยงุ่ ยากเม่ือมีการชารุดเสียหายเกิดขน้ึ ง่ายและสะดวกตอ่ การทาความสะอาดเพ่ือชว่ ยยดื
อายุการใช้งานของผลติ ภณั ฑ์ รวมท้งั ควรมีค่าบารงุ รกั ษาและการสึกหรอตา่

10. การขนสง่ (Transportation)ผลติ ภณั ฑ์ทีอ่ อกแบบ
ควรคานึงถึงการประหยัดค่าขนส่ง ความสะดวกในการขนส่ง
ระยะทาง เสน้ ทางการขนส่ง (ทางบก ทางนา้ หรือทางอากาศ ) การ
กินเนือ้ ท่ีในการขนสง่ สว่ นการบรรจหุ ีบห่อต้องสามารถป้องกันไมใ่ ห้
เกิดการชารุดเสยี หายของผลิตภณั ฑ์ได้ง่าย กรณีทผ่ี ลติ ภณั ฑ์ทีท่ าการ
ออกแบบนนั้ มีขนาดใหญ่ อาจต้องออกแบบใหช้ น้ิ ส่วนสามารถถอด
ประกอบได้งา่ ย เพื่อทาใหห้ บี ห่อมีขนาดเลก็ ลง

5

คณุ สมบตั ขิ องนกั ออกแบบ ผลิตภณั ฑ์ท่ีดี
1. แก้ไขปัญหางานออกแบบ และสามารถยกระดบั คุณภาพชีวิตของมนุษย์ใหด้ ขี ึ้น
2. เป็นผูท้ ี่มีความคดิ ริเร่ิมในการสร้างสรรคง์ านออกแบบ ให้สอดคลอ้ งกบั ความตอ้ งการของสังคมทั้งใน

ปจั จบุ ันและอนาคต
3. ไม่ลอกแบบงานของผู้อน่ื และไม่ควรเลยี นแบบของโบราณ แต่ควร

ออกแบบให้มเี อกลกั ษณ์เป็นของตัวเอง
4. มกี ารศกึ ษา และปรับปรุงวธิ กี ารออกแบบผลิตภณั ฑใ์ ห้ทันสมยั ตรงตาม

ความต้องการของผู้บรโิ ภค และสามารถแขง่ ขันกบั ตลาดได้
5. มีความเข้าใจพ้นื ฐานทางสังคม และความสมั พันธข์ องมนุษยเ์ ปน็ หลกั
6. เป็นนักสังเคราะห์ที่สามารถผลิตงานออกแบบเปน็ รปู ธรรมและเหมาะสม

กบั การใช้งานของสภาพสงั คมนั้นๆ เช่น การสรา้ งแนวทางใหม่ในการออกแบบทีเ่ ป็นเอกลกั ษณ์ของสงั คมไทยยคุ ใหม่
โดยเข้าใจรากเหง้าวัฒนธรรมของตนเองอยา่ งแทจ้ ริง

สรปุ

การออกแบบ คือ กจิ กรรมการแกป้ ัญหาเพ่อื ให้บรรลตุ ามเป้าหมายหรือจดุ ประสงค์ที่ตั้งไว้ (Design is a
goal-directed problem-solving) เปน็ การกระทาของมนุษย์ ดว้ ยจดุ ประสงคท์ ี่ตอ้ งการแจ้งผลเปน็ ส่ิงใหม่ๆ
มีทง้ั ท่ีออกแบบเพื่อสรา้ งขนึ้ ใหม่ใหแ้ ตกต่างจากของเดมิ หรือปรบั ปรุงตกแต่งของเดมิ ความสาคญั ของออกแบบเปน็
ขัน้ ตอนเบื้องตน้ ท่ีจะทาให้กระบวนการในการผลติ สินค้าหรือผลติ ภณั ฑป์ ระสบผลสาเรจ็ ในตลาดและตรงตาม
เป้าหมาย

งานออกแบบ คือ สิง่ ทม่ี นุษย์สร้างข้ึนโดยการเลือกนาเอาองคป์ ระกอบมาจัดเรยี งให้เกิดรูปทรงใหม่ที่
สามารถสนองความต้องการตามจุดประสงคข์ องผูส้ รา้ ง และสามารถผลติ ไดด้ ว้ ยวัสดแุ ละกรรมวธิ กี ารผลิตที่มีอยู่
ในขณะนั้น

แหล่งข้อมูล :
คุณสมบัติของผลติ ภณั ฑ์ท่ีดี http://esan.nfe.go.th/elearning/courses/67/chap6_4.htm
การออกแบบ : หลักการออกแบบผลติ ภัณฑ์ http://kruchanssk.wordpress.com/
หลักการออกแบบผลิตภณั ฑ์ http://netra.lpru.ac.th/~weta/ch-2/index.html