ห่วงโซ่อาหารและสายใยอาหาร

Food Chain &
Food Web

E-Book ประกอบการจัดการเรียนการสอน
ในรายวิชาวิทยาศาสตร์ทั่วไป ในหน่วยการเรียนรู้ท่ี2
เรื่องหว่ งโซ่อาหารและสายใยอาหาร

คานา

หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ เร่ืองห่วงโซ่อาหารและ
สายใยอาหาร โดยมีวัตถุประสงค์ที่จานาความรู้ใน
วิชาวิทยาศาสตร์ที่ได้รับการจัดการเรียนรู้ในระดับ
มัธยมศึกษาตอนต้น เพื่อต้องการให้ทราบถึง
ลักษณะของห่วงโซ่อาหาร และสายใยอาหารรวมไป
ถึงการถ่ายทอดพลังงานจากผู้ผลิตไปยังผู้บริโภค
ต่าง ๆ ซึ่งเป็นเน้ือหาความรู้เพ่ิมเติมจากท่ีได้เรียนรู้
ภายในหอ้ งเรียน สะดวกตอ่ การศึกษาหาความรู้

นางสาวพรชติ า บุญเรียน
ผจู้ ดั ทา

สารบัญ

Food chain
Food Web

เป็นความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตต่าง ๆ ในลักษณะการกินต่อ ๆ กันเป็นทอด ๆ
โดยการมกี ารถา่ ยทอดพลังงานเกดิ ข้นึ ตามลาดับการกนิ

ในห่วงโซ่อาหารทุกชนิดพลังงานที่ถูกถ่ายทอด เขียนแทนด้วยลูกศร และหัวลูกศร
จะช้ไี ปยังส่งิ มชี วี ติ ทไ่ี ด้รัยการถา่ ยทอดพลังงาน

ผผู้ ลติ ผูบ้ ริโภคลาดบั ท่ี1 ผู้บรโิ ภคลาดบั ท่ี2 ผู้บรโิ ภคลาดบั ท่ี3

ปรมิ าณพลังงานทีถ่ า่ ยทอดไปตามหว่ งโซ่อาหารจากผู้ผลิตไปยงั ผบู้ ริโภคลาดับต่าง ๆ
พลงั งานจะลดลงเร่อื ย ๆ ท้งั นเ้ี พราะ

- ผบู้ ริโภคแตล่ ะชนดิ ไมส่ ามารถกนิ อาหารทเี่ ปน็ พชื และสตั ว์ได้ทงั้ หมดทกุ สว่ น เชน่ เน้ือไม้
แขง็ เปลือก กระดูก ขน พลังงานไม่ถกู ถ่ายทอดไปยงั ผู้บรโิ ภค

- ผู้บรโิ ภคไม่สามารถใช้ประโยชน์จากอาหารที่กินทั้งหมด เพราะร่างกายไม่สามารถย่อย
อาหารได้ทกุ ชนดิ และอาหารท่ีกินเขา้ ไปไมส่ ามารถเปลยี่ นเปน็ เนอื้ เย่อื ไดท้ ง้ั หมด

- พลงั งานสว่ นหนง่ึ ถูกใชไ้ ปในการดารงชวี ิตโดยการเผาผลาญอาหารแล้วเปลย่ี นเปน็
พลังงาน

- พลังงานสว่ นหน่ึงจะกลับคืนสู่สิ่งแวดลอ้ มในรูปพลงั งานความร้อน (ถา่ ยทอดแค่ 10%)
ดังนน้ั การถา่ ยทอดพลังงานในรูปห่วงโซ่อาหารจงึ สามารถเขยี น พีระมดิ ของพลงั งาน
(Pyramid of energy) ไดด้ ังน้ี

พรี ะมดิ พลงั งานแสดงการถา่ ยทอดพลงั งาน
จากลาดับ 1 ไปสอู่ กี ลาดบั สงู ขน้ึ ไป
เพยี ง 10% เทา่ นน้ั

ผ้บู ริโภคลาดบั สดุ ท้าย
ผู้บริโภคลาดบั ลาดบั ท่ี 3
ผบู้ รโิ ภคลาดบั ลาดบั ท่ี 2

ผ้บู ริโภคลาดบั ลาดบั ที่ 1
ผ้ผู ลติ

ผู้ผลติ (พืช) ผ้บู รโิ ภค (เป็นผู้ลา่ และเหยื่อ)

ผ้ถู กู อาศัย (Host) ปรสิต

ซากอินทรีย์ (ซากส่ิงมีชวี ติ ) ผ้บู รโิ ภคกนิ ซาก
หรือ ผู้บรโิ ภค

ผู้ย่อยสลายอินทรีย์สาร

เปน็ โซอ่ าหารหลาย ๆ แบบผสมอยู่ในสาเดียวกนั

เป็นความสัมพันธร์ ะหวา่ งโซ่อาหารหลาย ๆ โซ่อาหารในระบบนเิ วศ โดยส่งิ มีชวี ติ
ท่เี ปน็ ส่วนหนง่ึ ของโซอ่ าหารหน่งึ อาจเปน็ สว่ นประกอบของอกี หลายโซอ่ าหารได้ด้วย

จากภาพสรปุ ได้วา่
1.สายใยอาหารประกอบด้วย 7 ห่วงโซอ่ าหารทมี่ ีความสมั พันธก์ นั
2.ส่ิงมีชีวิตหนึ่งชนิดกับส่ิงมีชีวิตหลาย ๆ ชนิดเป็นอาหารได้ เช่น สิงโตกินเหย่ียว
ววั เป็นอาหารได้
3.สิ่งมีชีวิตชนิดหน่ึงเป็นอาหารของสิ่งมีชีวิตหลาย ๆ ชนิดได้ เช่น กบเป็นอาหาร
ของงแู ละเหยีย่ ว
4.ส่ิงมีชีวิตชนิดหนึ่งอาจเป็นได้ท้ังผู้ล่าและเหย่ือ เช่น กบเป็นผู้ล่าเมื่อกินแมลง
และเปน็ เหย่ือเมอื่ ถูกงแู ละเหยีย่ วกนิ

พลังงานจาก Sun
ตาย

จากภาพสรุปไดว้ า่

1.ผู้ผลิตสร้างอาหารได้โดยเปล่ียนพลังงานจากแสงอาทิตย์เป็นพลังงานเคมีสะสมไว้
ในโมเลกลุ สารอาหารและใชอ้ าหารที่สรา้ งขึน้ เพอ่ื การดารงชวี ติ และเติบโต
2.ผู้บริโภคได้พลังงานจากการกินผู้ผลติ เป็นอาหาร และถ่านทอดพลังงานต่อไปเป็นทอด ๆ
สูผ่ ูบ้ รโิ ภคลาดับสงู ขนึ้ ในห่วงโซอ่ าหาร
3.เมื่อผู้ผลิตและผู้บริโภคตายลง พลังงานจะถ่ายทอดไปยังผู้ย่อยสลายอินทรียสารด้วย
การย่อยสลายซากพืชและซากสัตว์ และยังทาให้อินทรียสารในซากพืชซากสัตว์เปล่ียนเป็น
อนินทรยี สาร คอื แร่ธาตุต่าง ๆ สสู่ ่งิ มีชีวติ ซ่งึ ผูผ้ ลติ จะนาไปใชใ้ นการเจริญเตบิ โตตอ่ ไป