e-book กานต์มณี อ่อนปุย

ตํานานบญุ บงั้ ไฟ

จดั ทาํ โดย
นางสาวกานตม์ ณี อ่อนปุย
รหสั นกั ศึกษา 63121100121

คํานํา

เนอื้ หาสาํ หรบั สรา้ ง E-Book เป็ นสว่ นหนง่ึ ของวิชา นวตั กรรมและเทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อการส่ือสารและการเรียนรู้ ชนั้ ปี ท่ี 1
โดยมีจดุ ประสงคเ์ พื่อศึกษาคน้ ควา้ หาความรเู้ กี่ยวกบั ประเพณีบญุ บง้ั ไฟ
ซึ่งรายงานนมี้ เี นอ้ื หาเก่ยี วกบั ความรจู้ ากตาํ นานเก่ียวกบั บญุ บงั้ ไฟ
กิจกรรมการละเลน่ ในงานบญุ บง้ั ไฟ และเอกลกั ษณใ์ นประเพณีบญุ บงั้ ไฟ

ผจู้ ดั ทาํ ไดเ้ ลือกหวั ขอ้ นใ้ี นการทาํ หนงั สอื E-Book เนอ่ื งมาจากเป็ นเร่ืองท่นี า่ สนใจ
และตอ้ งขอขอบคณุ อาจารยป์ ระจาํ วิชาที่ไดใ้ หค้ าํ ปรึกษาและใหค้ าํ แนะนาํ
ในการทาํ รายงานในครง้ั น้ี ผใู้ หค้ วามรแู้ ละแนวทางการศึกษาเพ่ือน ๆ ทกุ คนท่ใี ห้ ความชว่ ยเหลอื มาโดยตลอด
ผจู้ ดั ทาํ หวงั วา่ หนงั สอื E-Book เลม่ นจี้ ะใหค้ วามรู้ และเป็ นประโยชนแ์ กผ่ อู้ า่ นทกุ ๆทา่ น

นางสาวกานตม์ ณี ออ่ นปุย
23 มกราคม 2564

สารบญั 1
2
บทที่ 1 ตาํ นานและความเชอื่ ประเพณีบญุ บง้ั ไฟ
บทท่ี 2 การทาํ บงั้ ไฟและประเภทของบง้ั ไฟ
ประวตั ผิ จู้ ดั ทาํ

บทท่ี 1 1
ตํานานและความเชื่อประเพณีบญุ บงั้ ไฟ

คาํ ว่า “บงั้ ไฟ” ในภาษาถ่ินอีสานมกั จะสบั สนกบั คาํ ว่า “บอ้ งไฟ”
แตท่ ี่ถกู นน้ั ควรเรียกว่า”บงั้ ไฟ”ดงั ที่เจริญชยั ดงไพโรจน์
ไดอ้ ธบิ ายความแตกตา่ งของคาํ ทงั้ สองไวว้ า่

บง้ั หมายถึง สิ่งท่ีเป็ นกระบอก เชน่ บง้ั ทิงสาํ หรบั ใสน่ า้ํ ดมื่ หรือบง้ั ขา้ วหลาม เป็ นตน้

คณุ ค่าและความสาํ คญั ของประเพณีบญุ บงั้ ไฟ

งานบญุ บงั้ ไฟไดส้ ะทอ้ นใหเ้ ห็นปรชั ญา ภมู ปิ ัญญาและภมู คิ วามดี
อยหู่ ลายประการเป็ นตน้ วา่ ไดส้ ะทอ้ นใหเ้ ห็นถึงวิถีการดาํ รงชพี ของคนในทอ้ งถิ่น
ทผ่ี กู พนั อยกู่ บั การทาํ นาขา้ วนา้ํ ฝน ซึ่งตอ้ งอาศัยธรรมชาตเิ ป็ นหลกั ในขณะเดยี วกนั ชาวบา้ น
ก็มคี วามเชอ่ื ว่ามสี ง่ิ ทีอ่ ยเู่ หนอื ธรรมชาตสิ ามารถบนั ดาลใหธ้ รรมชาตเิ ป็ นไปตามท่ตี อ้ งการได้

ความเช่ือ

ชาวบา้ นเชอื่ วา่ มโี ลกมนษุ ย์ โลกเทวดา และโลกเทวดา
มนษุ ยอ์ ย่ใู ตอ้ ิทธพิ ลของเทวดา

การราํ ผฟี ้ าเป็ นตวั อยา่ งทีแ่ สดงออกทางดา้ นการนบั ถือเทวดา
และเรียกเทวดาว่า “แถน” เมอื่ ถือว่ามแี ถนก็ถือวา่ ฝน ฟ้ า ลม
เป็ นอิทธพิ ลของแถน หากทาํ ใหแ้ ถนโปรดปราน มนษุ ยก์ ็จะมคี วามสขุ

ตํานานเรอื่ ง พญาคนั คากกบั พญาแถน

ตามตาํ นานพญาแถน เทพผเู้ ป็ นใหญ่ในสวรรคผ์ ดู้ ลบันดาลใหฝ้ นตก
เกิดไมพ่ อใจชาวโลกจึงบันดาลใหฝ้ นไมต่ กเลยตลอด 7 ปี 7 เดือน 7 วนั
ชาวเมอื งทนไมไ่ หวจงึ คิดทาสงครามกบั พญาแถน แตส่ พู้ ญาแถนกบั กองทพั เทวดาไมไ่ ด้
ถกู ไลล่ า่ หนมี าถึงตน้ ไมใ้ หญท่ ่ีพระโพธสิ ตั วเ์ สวยชาตเิ ป็ นพญาคนั คาก (คางคก)
อาศยั อยแู่ ละพญาคนั คากตกลงใจเป็ นจอมทพั ของชาวโลกตอ่ สกู้ บั พญาแถน
พญาคนั คากใหพ้ ญาปลวกกอ่ จอมปลวกขน้ึ ไปจนถึงสวรรค์ ใหพ้ ญามอดไมไ้ ปทาํ ลายดา้ มอาวธุ ของทหารและอาวธุ พญาแถน
และใหพ้ ญาผงึ้ ตอ่ แตน ไปทหารและพญาแถนฝ่ ายเทวดาพา่ ยแพ้ พญาแถนจึงใหค้ าํ มนั่ ว่า
หากมนษุ ยย์ ิงบั้งไฟขนึ้ ไปเตอื นเมอ่ื ไรจะรีบบนั ดาลใหฝ้ นตกลงมาใหท้ นั ทแี ละถา้ กบเขยี ดรอ้ งก็ถือเป็ นสญั ญาณว่าฝนไดต้ กลงถึงพ้ืนแลว้
และเม่ือใดท่ีชาวเมอื งเลน่ วา่ วก็เป็ นสญั ญาณแห่งการหมดสน้ิ ฤดฝู น

ตํานานเรอื่ งทา้ วผาแดงนางไอ่

ทา้ วทงั้ สองตา่ งเคยมคี วามผกู พนั กบั นางไอม่ าแตอ่ ดตี ชาติ
จึงตา่ งชว่ งชงิ จะไดเ้ คียงคกู่ บั นาง
แตก่ ็พลาดหวงั จึงมไิ ดอ้ ภเิ ษกทง้ั คเู่ พราะแขง่ ขนั บงั้ ไฟแพ้
ทา้ วพงั คีนาคไมย่ อมลดละแปลงกายเป็ นกระรอกเผอื ก
คอยตดิ ตามนางไอ่ สดุ ทา้ ยถกู ฆา่ ตาย
พญานาคผเู้ ป็ นพอ่ จงึ ขนึ้ มาถลม่ เมอื งลม่ ไป
กลายเป็ นหนองนาํ้ ใหญ่ คอื หนองหาน

บทที่ 2 2
การทําบง้ั ไฟและประเภทของบง้ั ไฟ
วิธีการทําบงั้ ไฟ
2
สว่ นประกอบ ดงั น้ี
1. ดนิ ลาํ ตวั
2. ดนิ คอ
3. การอดั
4. การเจาะ
5. การทาํ หาง

ประเภทของบงั้ ไฟ

ประเภทท่ี 1 ไดแ้ ก่ บงั้ ไฟท่ไี มม่ หี าง เชน่ บง้ั ไฟพุ บง้ั ไฟพะเนยี ง บง้ั ไฟตะไล บง้ั ไฟดอกไม้ บง้ั ไฟโครงขาวบงั้ ไฟมา้
ประเภทที่ 2 ไดแ้ ก่ บงั้ ไฟที่มหี าง ซึ่งแบ่งเป็ น 4 หมวดหมู่

ประวตั ผิ จู้ ดั ทาํ

ชื่อ: นางสาวกานตม์ ณี ออ่ นปุย
ชื่อเลน่ : เอ้
รหสั นกั ศึกษา: 63121100121
เกดิ : วนั จนั ทร์ ท่ี19 พฤศจิกายน 2544
สญั ชาติ: ไทย
เช้ือชาติ: ไทย
ศาสนา: พทุ ธ
สถานภาพ: โสด
โทรศพั ท:์ 0902438940
อีเมล:์ [email protected]

ขอบคณุ คะ่