สาครบรุ ีแผนท่วี ฒั นธรรม
เรียบเรียงและออกแบบโดย
ผูชวยศาสตราจารย ดร.พรพิมล ศักดา
SA-
KHON
BURI
จังหวดั สมทุ รสาคร มีชายฝงทะเลยาว 41.8 กิโลเมตร
จงึ มกี ารประกอบอาชพี ทาํ การประมง และการเพาะเลยี้ งสตั วน าํ้
เปน อาชพี หลกั ผลผลติ จากการประมงทะเลสว นใหญ ไดร บั จาก
แหลงนํ้าธรรมชาติ ไดแก บริเวณอาวไทย ทะเลอันดามัน
ชาวประมงสมทุ รสาคร มคี วามกระตอื รอื รน ในการพฒั นาอาชพี
แสวงหาเทคนิคใหม ๆ อยูเสมอ ทําใหสมุทรสาครเปนจังหวัด
ที่มีศักยภาพทางการประมงสูงมาก ซึ่งวัตถุดิบท่ีจับได
จะเปนปลาชนิดตาง ๆ เชน ปลาเกา ปลากะพง ปลาหมึก
โดยเรือบรรทุก สงผลใหจังหวัดสมุทรสาคร เปนแหลงธุรกิจ
การประมงขนาดใหญค รบวงจร
ตนทุนท่ีทรงคุณคาของเมืองสมุทรสาครควรไดรับการ
กลาวถึง บันทึก ศึกษา พัฒนา ตอยอด และเปนตัวอยาง
ของการรวบรวมองคความรูโดยเร่ิมตนจากหนวยที่เล็กที่สุด
จากคนทเ่ี ขาใจทสี่ ุด จากคนท่คี วรรกั ษาไวม ากท่ีสุด
หวงั วา แผนทนี่ จี้ ะพาทกุ คนไปในทท่ี ไี่ มค ดิ วา จะอยใู กล
แคเอ้ือมหรือถารูอยูแลวก็จะไดมุมมองใหมจนอยากกลับไป
ลงลึกใหมากกวาน้ี ดวยเหตุผลมากมายเราไมอยากใหพลาด
อะไรแมแตอยางเดียว
ผูชวยศาสตราจารย ดร.พรพิมล ศักดา
สารบัญ-เมืองสาครบุรี หนา
1-2
แผนที่ทนุ วัฒนธรรมเมืองสาครบุรี 3-4
แผนที่ทุนวฒั นธรรมไทยพืน้ ถ่ิน 5
ศาลพนั ทายนรสิงห 6
อาหารทะเล 7
เรือจาํ ลอง 8
วัดโคกขาม 9
วดั ศาลพันทายนรสิงห 10
ประมงพ้นื ถ่นิ 11
วัดโกรกกราก 12
วัดเจษฎาราม 13
นาเกลือ 15-16
แผนที่ทนุ วฒั นธรรม ไทย-จนี 17
ศาลเจาพอ หลักเมืองสมุทรสาคร 18
ไหวเ จา 9 ศาล 19
ศาลเจาแมจุย บวยเนย้ี 20
ศาลเจาพอกวนอู 21
อุทยานพระโพธสิ ตั วกวนอิม 22
โรงเจเซ็งเฮยี งต๊วั 23
เก๊ยี วปลาต๋ีไหฮง 24
ศาลเจาปุนเถากง 25
ศาลเจาแปะกง (ลา ง) 27-28
แผนทท่ี ุนวฒั นธรรม ไทย-รามัญ 29
ตกั บาตรน้าํ ผง้ึ 30
สไบมอญ 31
การเลนพื้นบา นรามัญ 32
อาหารมอญโบราณ 33
ทะแยมอญ 34
ศาลเจาแมทับทมิ ทออง 35
วัดเกาะ 36
วัดคลองครุ 37
ศาลเจาพอโต 38
ปพ าทยม อญ
ไทย ื้พน ิ่ถน 1 ศาลพนั ทา ยนรสงิ ห 21
2 อาหารทะเล 22
ไทย-จีน 3 เรอื จาํ ลอง
4 วดั โคกขาม 23
5 วดั ศาลพนั ทา ยนรสงิ ห
6 ประมงพ้ืนถิ่น 27
7 วัดโกรกกราก 24
8 วดั เจษฎาราม
ไทย-รา ัมญ 9 นาเกลือ
10 ศาลเจา พอหลกั เมืองสมุทรสาคร
11 ไหวเ จา 9 ศาล
12 ศาลเจา แมจยุ บวยเนี้ย
13 ศาลเจาพอกวนอู
1 14 อุทยานพระโพธสิ ัตวกวนอมิ
15 โรงเจเช็งเฮยี งตั๊ว
16 เก๊ยี วปลา ตีไ๋ หฮง
17 ศาลเจาปุนเถา กง (ทา ฉลอม)
18 ศาลเจาแปะกง (ลาง)
19 ตักบาตรนํ้าผง้ึ
20 สไบมอญ
21 การเลนพ้ืนบา นรามญั
22 อาหารมอญโบราณ
23 ทะแยมอญ
24 ศาลเจา แมท ับทมิ ทอง
25 วดั เกาะ
26 วดั คลองครุ
27 ศาลเจา พอ โต
28 ปพ าทยม อญ
แผนท่ีทุนวัฒนธรรมเมอื งสาคร
SA-
KHON
BURI
28 26
1 25 19
3 20
3 10 84 2
11
181611471152 13 15
9
7
62
รบุรี เรียบเรียงและออกแบบโดย
ผูชวยศาสตราจารย ดร.พรพิมล ศักดา
1 ศาลพนั ทา ยนรสงิ ห
2 อาหารทะเล
3 เรือจําลอง
4 วัดโคกขาม
5 วดั ศาลพันทา ยนรสงิ ห
3 6 ประมงพ้นื ถิ่น
7 วัดโกรกกราก
8 วัดเจษฎาราม
9 นาเกลอื
แผนทท่ี นุ วัฒนธรรมไทยพ้ืนถิน่
SA-
KHON
BURI
38 4 4
7 15
9
62
น เผรูชียวบยเรศียางสแตลระาอจอากรแยบ ดบรโ.ดพยรพิมล ศักดา
ศาลพันทายนรสิงห 1
ศาลพันทายนรสิงห ต้ังอยูตําบลโคกขาม
อ.เมือง จ.สมุทรสาคร ทิศเหนือกวา 10 แสน
ทิศใตกวาง 10 เสน ตะวันออกยาว 10 เสน
ตะวันตก 10 เสน มีเน้ือที่ประมาณ 100ไร
ประกาศในราชกิจจานุกเบกษาเลมท่ี 53
ตอนท่ี 34 วันที่ 27 กันยายน 2247
สมเด็จพระสรรเพชญที่ 8เสด็จดวยเรือพระท่ีนั่ง
5 เอกไชยเพื่อประพาสทรงเบ็ด ณ ปากนํ้าเมือง
สาครบุรี พันทายนรสิงทําหนาท่ีคัดทายเรือ
ครั้นเรือพระที่น่ังถึงตําบลโคกขามคลองโคกขามคดเคี้ยวมากเปนเหตุ
ใหเกิดอุบัติเหตุหัวเรือพระที่นั่งชนก่ิงไมจนโขนเรือหักตกลงในนํ้า
พันทายนรสิงหกราบบังคมทูลพระเจาเสือใหประหารชีวิตตาม
กฎมนเฑียรบาล พระเจาเสือทรงจําฝนพระทัย ตามพระราชกําหนด
ที่วางไวจึงมีรับสั่งใหประหารชีวิตพันทายนรสิงหแลวใหทําศาลขึ้นสูง
เพียงตาใหเอาศีรษะพันทายนรสิงหกับโขนเรือพระที่นั่งเอกไชยท่ีหัก
ขน้ึ พลกี รรมไวด ว ยกนั บนศาลนน้ั เพอ่ื เปน อนสุ รณแ สดงถงึ ความซอ่ื สตั ย
จงรักภักดี และการรักษาระเบียบวินัยย่ิงชีวิต
เผรูชียวบยเรศียางสแตลระาอจอากรแยบ ดบรโ.ดพยรพิมล ศักดา
อาหารทะเล
2
สมทุ รสาคร เปน จงั หวดั ทต่ี งั้ อยบู รเิ วณปากอา วตวั ก. ของอา วไทย 6
มีความหลากหลายของเช้ือชาติภาษา รวมทั้งวัฒนธรรมซงึ่ มกี ลนิ่ ไอ
ของความชุมชนโพนทะเลปะปน มีวัฒธรรมการกินที่มีการนําเอา
วตั ถดุ บิ ในทอ งถน่ิ /ชมุ ชนของตนเองมาเปน สว นประกอบ มเี อกลกั ษณ
และอตั ลกั ษณท โี่ ดดเดน ในตนเอง แตใ นสภาวการณป จ จบุ นั กจิ กรรม
ตาง ๆ สงผลใหวัฒนธรรมการกินเปลี่ยนรูปแบบ อาหารทองถิ่น
ถูกลืมเลือน และสูญหาย ภูมิปญญาดานวัฒนธรรมอาหารสิ้นสูญ
ไปกับสังคมที่มีการเปลี่ยนแปลงไป
เรียบเรียงและออกแบบโดย
ผูชวยศาสตราจารย ดร.พรพิมล ศักดา
เรือจําลอง
เรือประมงจ๋ิวทาฉลอม
(เรอื ประมงทา ฉลอม ความทรงจาํ 3
แหงสายนที) เรือประมงมีมา
แตโ บราณ เรม่ิ จากเรอื ฉลอมกอ น
เปนเรือขุดใชซุงทั้งตน แลวมา
แปลงเปนเรือโปะจากเรือโปะ
7 มาเปนเรือตอมีกระดูกงู มี โขน กง หางปลา ออกแบบโดยชาง
ชาวไหหลํา เรือทั้งหมดมี 8 ประเภท 1.เรือลากไตหวัน มีคนงาน
ประมาณ 35-40 คน 2.เรือลากซุงแข็ง มีคนงานประมาณ 25 คน
3.เรือตังเก ปจจุบันเรียกวาเรืออวนดํามีคนงานประมาณ 30-40 คน
4.เรือลากแคะ มีคนงานประมาณ 7-10 คน 5.เรือดุน มีคนงาน
ประมาณ 4-5 คน 6.เรือลากคันถาง มีคนงานประมาณ 7-8 คน
7.เรือไดหมึก มีคนงานประมาณ 5 คน 8. เรือลากหอยลาย มีคนงาน
ประมาณ 5 คน
เรียบเรียงและออกแบบโดย 0บ8ุญ3เ3ล1ิศ5แ14ส4งท3ับทิม
ผูชวยศาสตราจารย ดร.พรพิมล ศักดา เรือประมงจ๋ิวจําลอง ทาฉลอม
วัดโคกขาม
4
ในสมยั สมเดจ็ พระนารายณม หาราช เรม่ิ มกี ารสรา งวดั โคกขาม 8
บรเิ วณคลองโคกขามประมาณป พ.ศ.2222 และบรเิ วณคลองสนุ ขั หอน
หางจากวัดใหญจอมปราสาทไปประมาณ 5 กิโลเมตร มีการสราง
วดั ใหญบ า นบอ ในป พ.ศ.2269 (สมเดจ็ พระเจา อยหู วั ทา ยสระ) ชมุ ชน
ใกลวัดทั้งสามแหงน้ีถือเปนชุมชนเกาแกที่ผูคนอาศัยอยูริมนํ้า ยังชีพ
ดวยการทําสวน ตัดจาก เย็บจาก ตัดฟนและทํานาเกลือ ในนิราศ
เมืองเพชรของสุนทรภู ซ่ึงสันนิษฐานวาแตงข้ึนในสมัย รัชกาลท่ี 3
เปนการเลา ถึงสภาพแวดลอมและสถานทต่ี า งๆท่ีสุนทรภูแจวเรือผาน
มีความตอนหนง่ึ กลา วถึงดงจากและ “บานบอ ”
ผูชวยศาสตเรราียจบาเรรยียงดแรล.ะพอรอพกิมแลบบศโักดดยา
วัดศาลพันทายนรสิงห
5
9 วัดศาลพันทายนรสิงห ต้ังอยูในตําบลพันทายนรสิงห
อ.เมือง สมุทรสาคร สรางในป พ.ศ.2550 แตเดิมเปน
สํานักสงฆ และคอยๆพัฒนาข้ึนเปนลําดับ เนื่องจากอยูใกลกับ
อุทยานประวัติศาสตรพันทายนรสิงห ทําใหนักทองเท่ียว
ที่มาไหวศาลเจาพอพันทายนรสิงหจะแวะมาเที่ยวและทํา
บุญท่ีวัดนี้ดวย
เผรูชียวบยเรศียางสแตลระาอจอากรแยบ ดบรโ.ดพยรพิมล ศักดา
ประมงพ้ืนถ่ิน
6
พ้ืนที่ของ หมูที่ 8 ตําบลพันทายนรสิงห มีพ้ืนท่ี 10
อาณาเขตติดกับชายฝงทะเลรูปตัว ก จึงทําใหมีผลิตภัณฑจาก
ทะเลหลากหลายชนิด โดยเฉพาะ กุง ปลา หอย มีการแปรรูป
จากอาหารทะเลคือสัตวน้ําทะเล เรียกวา “เคย” มาทํากะป
และอาหารทะเลอ่ืน ๆ เชน ปลาเค็ม กุงแหง ปลาหมึกแหง
หอยพิมตากแหง จึงมีการจัดต้ังกลุมแมบานเกษตรกรข้ึน
เมื่อป พ.ศ.2545 โดย นางไฉไล หริบุตร ตําแหนงประธาน
กลุมแมบานเกษตรกรพันทายนรสิงห หมูท่ี 8 โดยมีสมาชิก
ทั้งหมด จํานวน 15 คน และไดมีผลิตภัณฑหลักของกลุม คือ
กะป และไดพ ฒั นาผลติ ภณั ฑข องกกลมุ ขน้ึ มาเรอ่ื ย ๆ จนสามารถ
เปน ผลติ ภณั ฑท เ่ี ปน ทร่ี จู กั ของคนในจงั หวดั สมทุ รสาครและใกลเ คยี ง
0ไฉ8ไ6ล76ห8ร4ิบ4ุต0ร5
บานประมง อาหารทะเลแปรรูป
ผูชวยศาสตเรราียจบาเรรยียงดแรล.ะพอรอพกิมแลบบศโักดดยา
วัดโกรกกราก
7
11 โกรกกราก ทง้ั ชอื่ บา น ชอื่ วดั ชอ่ื คลอง โดยครอบคลมุ ทงั้ สอง
ฝงน้ํา โดยชุมชนโกรกกรากน้ัน มีบริเวณตั้งแตชุมชนคลองกระโจน
ไปจนถงึ ชมุ ชนเรอื นจาํ ในปจ จบุ นั และครอบคลมุ บรเิ วณชมุ ชนศาลเจา
กลาง และชมุ ชนศาลเจา แมฯ ในตาํ บลทา ฉลอมปจ จบุ นั อกี ดว ย
เผรูชียวบยเรศียางสแตลระาอจอากรแยบ ดบรโ.ดพยรพิมล ศักดา
วัดเจษฎาราม 8
เดิมใชเรียก ชื่อวัดเจษฎาวิถี เดิมทีวัดเจษฎาวิถีนั้น เรียกวา 12
วดั กระเจด็ และชมุ ชนบา นกระเจด็ แลว จงึ เปลย่ี นเปน “วดั เจษฎาวถิ ”ี
แตย งั ปรากฏบา นกระเจด็ จนกระทง่ั มที างสญั จรประเภทถนน จงึ ตง้ั ชอ่ื วา
ถนนเจษฎาวถิ ตี ามชอ่ื วดั และเมอ่ื มกี ารแบง เขตการปกครองขนึ้ เปน ตาํ บล
เปน ชมุ ชนบรเิ วณนจี้ งึ เปลยี่ นชอื่ ไปเปน “ชมุ ชนเจษฎาวถิ ”ี ตามชอื่ ถนน
ผูชวยศาสตเรราียจบาเรรยียงดแรล.ะพอรอพกิมแลบบศโักดดยา
นาเกลือ
9
เมอ่ื พดู ถงึ แหลง ผลติ เกลอื สมทุ รทสี่ าํ คญั ของไทยตงั้ แตอ ดตี ไดแ ก
13 สมุทรสาคร สมุทรสงคราม และเพชรบุรี เนื่องจากอยูใกลชายฝงทะเล
ประกอบกบั ลกั ษณะทางภมู ปิ ระเทศเปน ทร่ี าบ สภาพดนิ เปน เลนสามารถ
อุมนํ้าไดดี ปองกันไมใหน้ําเค็มซึมลงใตดิน มีกระแสลมและแสงแดด
ชวยในการระเหยและตกผลึกเกลือไดดีจึงเปนพื้นท่ีที่เหมาะสม
ในการทาํ นาเกลอื อยา งยงิ่ นาเกลอื อาศยั พนื้ ทรี่ าบคลา ยนาขา ว มคี นั นาลอ มรอบ
แตแ ทนทจ่ี ะปลกู พชื กเ็ ปน การตากนาํ้ ทาํ เกลอื นาเกลอื ทไี่ ดม าตรฐานควรมเี นอื้ ท่ี
ไมนอยกวา 25 ไร เพื่อใหไดผลผลิตเกลือคุมคาตอการลงทุนแตละคร้ัง
การผลติ เกลอื ทะเลเปน อาชพี เกา แกอ าชพี หนง่ึ ของโลกและของคนไทยดงั้ เดมิ
ทสี่ บื ทอดภมู ปิ ญ ญากนั มายาวนาน
เรียบเรียงและออกแบบโดย 0เล8อ6พ5ง2ษ41 จ0ั่น2ท1อง
ผูชวยศาสตราจารย ดร.พรพิมล ศักดา หวSiิสมaาูm3หกโSิจคeชกaุขมSาชaมนlบt านสหกรณ
ชวี ติ ตามวิถไี ทยในทอ งถนิ่ 14
นิจสินปฏิบัติจดั ย่งิ ใหญ
ประเพณงี านประจาํ นท้ี าํ ไป
ท้งั รวมมอื รว มใจในชุมชน
เทศกาลงานรื่นเรงิ บันเทิงถ่ิน
คลองตาขํายลยนิ ทุกแหงหน
อนุรกั ษแขงเรือพายในสายชล
กะปเคยของดลี นแลนาเกลอื
เมืองประมงมีอเู รอื เพอื่ สรา งงาน
ดง่ั สรา งบานดว ยฝมอื ถือโอบเออ้ื
มคี านเรือหลายทน่ี ้ตี อ เรอื
สงเสริมเพื่อพัฒนางานการประมง
นายพยุง ผอ งสขุ สวสั ดิ์
ผูทรงคณุ วฒุ ิดา นวัฒนธรรมพ้ืนบานและภาษา
จงั หวัดสมุทรสาคร
1 ศาลเจาพอหลกั เมืองสมุทรสาคร
2 ไหวเ จา 9 ศาล
3 ศาลเจาแมจยุ บวยเน้ยี
4 ศาลเจา พอ กวนอู
5 อทุ ยานพระโพธิสัตวก วนอิม
15 6 โรงเจเชง็ เฮียงตั๊ว
7 เก๊ยี วปลา ตี๋ไหฮง
8 ศาลเจาปุนเถา กง (ทา ฉลอม)
9 ศาลเจา แปะกง (ลาง)
แผนทีท่ นุ วฒั นธรรม ไทย-จีน
SA-
KHON
BURI
1 16
9758 63 42
เผรูชียวบยเรศียางสแตลระาอจอากรแยบ ดบรโ.ดพยรพิมล ศักดา
1
ศาลเจาพอหลักเมืองสมุทรสาคร
ศาลเจา พอ หลกั เมอื งสมทุ รสาคร อยใู นตาํ บลมหาชยั ซง่ึ มพี ฒั นาการ
เปลี่ยนแปลงเปน 3 ชวงเวลา คือ 1)ยุคเทพเจาจอมเมือง ศาลเจาพอเปน
แผน ไมโ พธิ์ สงู ประมาณ 1 เมตร แกะสลกั เปน รปู เทวดา หตั ถข วายกประทานพร
17 หัตถซายถือพระขรรค คลายองคพระสยามเทวาธิราช อยูในทาประทับยืน
บนเกยี้ วมกี มุ ารนอ ย 2 คน เปน บรวิ ารอยดู า นขา ง (สมยั อยธุ ยาถงึ รชั กาลท่ี 6)
2)ยุคเจาพอหลักเมืองแบบราชการราวป พ.ศ. 2460-2461 (รัชกาลที่ 6)
มกี ารปรบั ปรงุ ศาลเปน อาคารทรงไทย ในสมยั พระยาสาครคณาถริ กั ษเ จา เมอื ง
สมทุ รสาคร โดยรว มมอื กบั หลวงอนรุ กั ษน ฤผดงุ นายอาํ เภอเมอื งสมทุ รสาคร
ขนุ สมทุ รมณีรัตน (เมงฮะ หรือ มิ่ง มณีรัตน) กํานันตําบลทาฉลอม ขุนเชดิ
มหาชยั และนายยงกยุ หทยั ธรรม เปน ผนู าํ ในการบรจิ าคเงนิ สว นตวั และรวบรวม
เงินบริจาคจากชาวบานมาสรางศาลใหม 3) ยุคเจาพอแบบวัฒนธรรมจีน
(พ.ศ.2524 –ปจจุบัน) ในปพ.ศ. 2524
เรียบเรียงและออกแบบโดย
ผูชวยศาสตราจารย ดร.พรพิมล ศักดา
2 ไหวเจา 9 ศาล
ตรงกบั วนั ที่ 1 เดอื น 9 ถงึ วนั ที่ 9 เดอื น 9 ตามจนั ทรคติ ของปฏทิ นิ จนี
ตรงกบั เดอื น 11 เดอื นตลุ าคม ตามปฏทิ นิ สากล เปน งานบญุ สาํ คญั และยง่ิ ใหญ
ของจงั หวดั สมทุ รสาคร พทุ ธบรษิ ทั ทง้ั ชาวจนี และชาวไทย จะละเวน การบรโิ ภค
เนอื้ สตั ว ในชว งเวลาดงั กลา ว เพอื่ เปน การละบาป ละเวน การเบยี ดเบยี นชวี ติ สตั ว
บํารุงกายใจใหสะอาดบริสุทธ์ิ เสริมสรางบุญกุศลใหกับตนเองและครอบครัว
สมยั ใหมน ก้ี ถ็ อื เปน การลา งพษิ ใหส ขุ ภาพแขง็ แรงขน้ึ อกี ดว ย
การไดก ราบไหวเ ทพเจา 9 ศาล กเ็ หมอื นเปน การนอบนอ มกายใจ เคารพ
เทพผศู กั ดสิ์ ทิ ธ์ิ ผมู ฤี ทธเ์ิ ดช อาํ นาจบารมี ในชว งรา งกายและจติ ใจของเราสะอาด 18
บรสิ ทุ ธิ์ ถอื วา ไดบ ญุ เพม่ิ มากขนึ้ สมทุ รสาคร เปน แผน ดนิ ทา จนี มคี วามงดงามของ
การผสมผสานชาติพันธุไทยจีน มานับเวลาเน่ินนาน จึงไมผิดหากจะกลาววา
สมทุ รสาคร เปน หนง่ึ แผน ดนิ อนั ศกั ดส์ิ ทิ ธข์ิ องชาวจนี มศี าลเจา ทไ่ี ดร บั การกลา วขาน
เรอ่ื งความเกา แก ศกั ดสิ์ ทิ ธิ์ และความมพี ระเมตตาขององคเ ทพเจา อยมู ากมาย
ทง้ั ในสมทุ รสาคร ทา จนี ในอดตี และทา ฉลอม เมอื งแหง ลกู มงั กร
การไหวเจา 9 ศาล เร่ิมตนที่ ศาลเจาพอหลักเมืองประจําจังหวัด
สมทุ รสาคร, โรงเจมลู นธิ กิ ารกศุ ลสมทุ รสาคร,ศาลเจา ปนุ เถา กง คลองมหาชยั ,
ศาลเจาแมกวนอิมพันมือ คลองจาก,ศาลเจาพอกวนอู ทาฉลอม, ศาลเจาแม
จุยบวยเน้ีย ทาฉลอม,โรงเจเชงเฮียงต๊ัว ทาฉลอม,ศาลเจาปุนเถากง ทาฉลอม,
อทุ ยานพระโพธสิ ตั วก วนอมิ ทา ฉลอม ครบจบดว ยความอมิ่ เอบิ ใจ รบั บญุ ไปเตม็ ๆ
เพอื่ ความเปน สริ มิ งคล
ผูชวยศาสตเรราียจบาเรรยียงดแรล.ะพอรอพกิมแลบบศโักดดยา
3
ศาลเจาแมจุยบวยเนี้ย
ศาลเจาแมจยุ บวยเน้ยี หรอื ศาลเจา แมท บั ทิม ตงั้ อยรู ิมแมน้าํ ทา จนี
เขตตาํ บลทา ฉลอม ไมป รากฏวา กอ สรา งมาตง้ั แตส มยั ใดการนบั ถอื เจา แมจ ยุ บว ยเนยี้
มาจากความเช่ือของชาวจีนไหหลําซ่ึงเชื่อวาเจาแมเปนเทพธิดาแหงทอง
ทะเล หรือ “เจาแมชายน้ํา” ชวยคุมครองผูเดินทางเรือ ชาวประมงจึง
19 ใหการเคารพนับถือมาก สําหรับชาวจีนที่มาอยูในไทยไดสรางรูปปนเจาแม
และใสเครื่องประดับเปนพลอยสีแดง ชาวบานจึงเรียกวา “เจาแมทับทิม”
พธิ กี รรมของศาลเจา ทส่ี าํ คญั คอื พธิ ลี ยุ ไฟ จะทาํ เฉพาะเมอื่ เจา แมป ระทบั รา งทรง
และทํานายทายทักวาจะเกิดเหตุการณรายเกิดข้ึน โดยเฉพาะเด็กจมน้ํา
เสียชีวิตและอุบัติเหตุทางน้ํา รางทรงจะจัดใหมีพิธีลุยไฟเพื่อปดเปาโชคราย
ใหห ายไป
เรียบเรียงและออกแบบโดย
ผูชวยศาสตราจารย ดร.พรพิมล ศักดา
ศาลเจาพอกวนอู 4
ศาลเจา พอ กวนอู ตาํ บลทา ฉลอม มอี ายนุ านกวา รอ ยป ชาวจนี ทา ฉลอม
นับถือบูชาเจาพอกวนอูในฐานะเปนเทพเจาแหงความซื่อสัตย ความกตัญู 20
ความจงรกั ภกั ดี และคณุ ธรรม ชาวจนี โพน ทะเลทเ่ี ขา มาตงั้ รกรากในทา ฉลอม
ไดน าํ คตคิ วามเชอ่ื นม้ี าใชโ ดยกลมุ ผชู ายทที่ าํ งานเปน กรรมกรรบั จา ง แบกหาม ขดุ ดนิ
และงานกอ สรา ง ไดส รา งกลมุ หรอื สมาคม (อง้ั ย)ี่ ของตวั เองโดยใชช อื่ วา สมาคม
สามคั คธี รรมภาวนา ซง่ึ ความจงรกั ภกั ดภี ายในกลมุ ถอื วา เปน สงิ่ สาํ คญั สมาชกิ
จะตอ งทาํ พธิ สี าบานตนเปน พนี่ อ งกนั และซอ่ื สตั ยต อ กนั เจา พอก วนอจู งึ ถกู นาํ มาใช
เปน สญั ลกั ษณข องกลมุ ซงึ่ ทาํ ใหส มาชกิ รสู กึ เปน พวกเดยี วกนั และชว ยเหลอื กนั
สง่ิ ศกั ดส์ิ ทิ ธภ์ิ ายในศาลประกอบดว ย เจา พอ กวนอู (องคป ระธาน) ชว ยสง เสรมิ
การคา ใหเ จรญิ รงุ เรอื ง ประสบความสาํ เรจ็ ราํ่ รวย เจา แมท บั ทมิ (บรวิ ารดา นขวา)
ชว ยสง เสรมิ ใหค รอบครวั มคี วามสขุ และมเี งนิ ทอง และโหงวโจ (บรวิ ารดา นซา ย)
ชว ยใหส ขุ ภาพแขง็ แรง
ผูชวยศาสตเรราียจบาเรรยียงดแรล.ะพอรอพกิมแลบบศโักดดยา
5
อุทยานพระโพธิสัตวกวนอิม
ศาลเจา แมพ ระโพธสิ ตั ยก วนอมิ ตง้ั อยใู นตาํ บลทา ฉลอมตรงขา มกบั
วัดสุทธิวาตวราราม (วัดชองลม) สรางข้ึนในป พ.ศ.2539 (สมัยพระครู
สทุ ธธิ รรมสาคร เจา อาวาสวดั ชอ งลม) ทด่ี นิ สาํ หรบั สรา งศาลไดร บั การบรจิ าค
จากนางเรียม ลือประเสริฐและนายจํารูญ จันทรภักดี ปจจุบันวัดชองลม
21 เปน ผดู แู ล บรเิ วณศาลจะมรี ปู ปน เจา แมก วนอมิ สงู 9.98 เมตร และมอี าคาร
ผนงั หนิ ออ นประดษิ ฐานรปู ปน และภาพเขยี นเจา แมก วนอมิ บรเิ วณดา นขา งศาล
จะมโี รงทานใชเ ปน ทบี่ รจิ าคอาหารเจใหก บั ผทู มี่ าถอื ศลี ทาํ บญุ บรเิ วณลาน
ดา นหนา ศาลจะมแี ทน วางรปู เคารพ ไดแ ก พระสงั กจั จายนแ ละพระพทุ ธรปู
ปางนาคปรก ดา นหนา แทนจะมบี ทสวดมนตบ ชู าเจา แมก วนอมิ ซมุ ประตทู างเขา
ศาลจะมีขอความเขียนวา “ใหโชคดีมีชัย กลับไปร่ํารวย” ผูท่ีมากราบไหว
บชู าและขอพรเจา แมจ ะนยิ มถวายธปู ขนาดเลก็ และใหญ ธปู มงั กร โคมไฟ โพธเ์ิ งนิ
โพธทิ์ องและสรอ ยมกุ และทาํ บญุ ดว ยการบรจิ าคขา วสาร ศาลเจา แมก วนอมิ
มีงานนมัสการประจําปในเดือนพฤศจิกายน ซ่ึงจะมีการมอบทุนการศึกษา
ใหก บั นกั เรยี น และแจกขา วสารใหก บั ผยู ากไร
ผเรูชียวบยเรศียางสแตลระาอจอากรแยบ ดบรโ.ดพยรพิมล ศักดา
6 22
โรงเจเช็งเฮียงต๊ัว
โรงเจใหญข องจงั หวดั สมทุ รสาคร สรา งโดยจนี แตจ ว๋ิ เกา แกก วา
100 ป หนั หนา สแู มน าํ้ ทา จนี โรงเจนปี้ ระกอบดว ย อาคารประธาน อาคาร
ประดษิ ฐานปา ยวญิ ญาณ ศาลทกี ง โรงเจและอาคารสาํ นกั งาน และโรงงว้ิ
ภายในอาคารประธานมเี ทพเจา เตา บอ และนพเคราะห เปน เทพเจา ประธาน
อยูตรงกลาง ดานขวามีเทพเจานํ่าปกกวนกุน (เทพเจาดาวเหนือและ
ดาวใต) และดา นซา ยมเี ทพเจา ฮวั้ ถอ เซยี นซอื ซง่ิ ลง เซยี นต่ี และซงิ่ กมิ ยนิ้
อาคารประดษิ ฐานปา ยวญิ ญาณอยบู รเิ วณดา นหลงั ซง่ึ มแี ผน ปา ยวญิ ญาณ
ของบรรพชนชาวทา ฉลอมจาํ นวนมากเกบ็ ไวอ ยู ในเดอื นตลุ าคมของทกุ ป
มีงานประเพณีเทศกาลถือศีลกินเจ 10 วัน ซึ่งจะมีชาวสมุทรสาครและ
จงั หวดั อน่ื ๆ จาํ นวนมากมาไหวท โี่ รงเจแหง นี้
เรียบเรียงและออกแบบโดย
ผูชวยศาสตราจารย ดร.พรพิมล ศักดา
7
เกี๊ยวปลา ต๋ีไหฮง
อยถู นนถวาย เขา ซอยไปเล็กนอ ย เก๊ียวปลาทอด อาหารทานเลน
23 อรอยกรุบกรอบ ปนสดใหม ทําทอดขายวันตอวัน เปนเก๊ียวปลาแท ๆ
ขนึ้ ชอ่ื นอกจากความอรอ ย ยงั มคี วามสนกุ กบั การตอ แถวยาวพอสมควรตอ วนั
ไดเ หน็ วธิ กี ารทาํ ตวั เกย๊ี ว การปน การทอด ทกุ ขนั้ ตอนตรงหนา กอ นถงึ มอื เรา
สดใหมกวา น้ี ไมไดแลว
ถาจะชิมเก๊ียวปลาทอด ตี๋ ไหฮง ตองไปตอนคํ่า เริ่มเปดขาย
ประมาณ 21.00 น. สง่ั ไว แลว นงั่ รอตอ แถว ดวู ธิ กี ารทาํ ไปเพลนิ ๆ กอ นจะชมิ
รสชาติ เก๊ียวทอดรอนๆ สดใหมทกุ วนั ประมาณ 22.00 น. ปด รับออเดอร
เปดขายช่ัวโมงกวาก็หมดแลว ถาจะสั่งจํานวนมาก ตองติดตอลวงหนา
ประมาณ 20-30 วนั สมกบั เปน เกย๊ี วปลา คณุ ภาพของชมุ ชนทา ฉลอมจรงิ ๆ
083 033 6703
เกี๊ยวปลาทาฉลอม เจาเกา ของอรอยสมุทรสาคร
เรียบเรียงและออกแบบโดย
ผูชวยศาสตราจารย ดร.พรพิมล ศักดา
ศาลเจาปุนเถากง
8
ศาลเจาปุนเถากง คลองมหาชัยมีอายุมากกวาหนึ่งรอยป ต้ังอยูใน
ตําบลมหาชัย ริมคลองมหาชัย ซึ่งเดิมมีคลองแยกไปถึงคลองมหาชัย ตัวศาล
จะตั้งอยูบริเวณทางแยกของสายนํ้าเช่ือวาเปนท่ีอยูของจระเข ศาลแหงนี้
จะเปนที่นับถือของชาวประมงท่ีเดินทางผานมาในคลองมหาชัย แตเดิมศาล 24
สรา งจากไม ปจ จบุ นั ปรบั ปรงุ เปน ปนู ยกพน้ื ใหส งู ขน้ึ เพอ่ื ไมใ หน าํ้ ทว มดา นหนา
ศาลมีการสรางหลังคาคลุม เม่ือป 2557 มีการสรางเสามังกรสวรรค 5 สี
บริเวณดานหนาศาล สิ่งศักดิ์สิทธ์ิในศาลไดแก เจาพอปุนเถากง เปนองค
ประธานใหญ สว นเทพเจา บรวิ ารไดแ ก เจา แมฉ อื ปยุ เจา แมก วนอมิ เจา พอ เสอื
(เฮยี่ งเทยี งเสย่ี งต)่ี และเจา พอ เลา แปะ กง งานสาํ คญั ของศาลไดแ ก งานไคเตง็ ฮ่ี
หรือเปลย่ี นศักราชของชาวจีน จัดในชวงเดือนกมุ ภาพนั ธ โดยจะมกี ารแสดงงว้ิ
ถวายเจาพอ งานฉลองประจําปในเดือนสิงหาคม (งานเทกระจาด) และงาน
เผงอ๋ังฮี่ในเดือนธันวาคม แตเดิมเคยมีการเขาทรงเจาพอ แตเมื่อรางทรง
เสยี ชวี ติ ไป กห็ ยดุ การเขา ทรง บรเิ วณทา นาํ้ หนา ศาลปจ จบุ นั กลายเปน ทจ่ี อดพกั
ของเรือประมงหลายลําโดยเจาของเรือจะจางใหคนดูแลศาลเจาคอยเฝาดูแล
เรือประมงดวย
0น8า2ย3ส4ุน8ท5ร6โ7ผ2นประสิทธ์ิ (เฮียยผง)ูชวยศาสตเรราียจบาเรรยียงดแรล.ะพอรอพกิมแลบบศโักดดยา
9 ศาลเจาแปะกง (ลาง)
ศาลเจาแปะกงใตต่ี ตั้งอยูที่บานชายทะเลกระซาขาว
ต.บานบอ ระหวางคลองบางหัวนอนและคลองบางกระเจา เปนศาล
ที่อยูใกลเคียงกับศาลเจาแปะกงโรงบน ชาวบานบริเวณน้ีจะนับถือ
เจาพอแปะกงท้ังสองศาลและมีการจัดงานเซนไหวในชวงเวลา
เดียวกัน แตศาลแปะกงโรงลางจะมีขนาดเล็กกวาศาลแปะกง
โรงบน สิ่งศักดิ์สิทธิ์ในศาลไดแก แปะกง แปะเลาฮง แปะชูชัง
แปะฮูอิ่น และตี้จู (เจาที่) ชาวบานบริเวณน้ีเปนชาวไทยเชื้อสายจีน
25 ทําอาชีพประมง ทํากะปและอาหารทะเลตากแหง ชาวบานจะเปด
รานเล็ก ๆ ขายอาหารทะเล โดยจะมีบูชาเจาพอแปะกงและผายันต
จากวัดกระซาขาวเพ่ือชวยใหคาขายดีมีกําไร
เผรูชียวบยเรศียางสแตลระาอจอากรแยบ ดบรโ.ดพยรพิมล ศักดา
สมทุ รสาครบานเราแตเ กา กอ น 26
อดีตยอนปจ จุบันชาตพิ ันธถ่นิ
มไี ทยจนี มากมายในแดนดนิ
ปลูกพืชผักคาขายกนิ ทุกถิน่ มี
อยทู ไ่ี หนไทยจนี เราเขาสรางศาล
กนิ เจมีเทศกาลขมนั ขมี
นับถอื เจา ไหวเ จา ประจําป
ไปไหวเจา เกา ศาลทอ่ี ลังการ
ไปไหวศาลอามาซากงซี
เจา แมทบั ทิมมีนท้ี างผา น
ตรุษจีนไปไหวเจา เขาจดั การ
การเลน ประกอบงานเชดิ สิงโต
นายพยงุ ผองสุขสวัสด์ิ
ผูทรงคณุ วุฒิดานวฒั นธรรมพน้ื บานและภาษา
จังหวดั สมทุ รสาคร
1 ตกั บาตรน้ําผงึ้ 43 1
2 สไบมอญ 5 7
3 การเลนพืน้ บา นรามญั
4 อาหารมอญโบราณ 9
27 5 ทะแยมอญ 6
6 ศาลเจาแมท บั ทิมทอง
7 วัดเกาะ
8 วัดคลองครุ
9 ศาลเจาพอ โต
10 ปพ าทยม อญ
แผนทที่ นุ วัฒนธรรม ไทย-รามญั
10 SA-
KHON
71 BURI
28
28
9
ญ เผรูชียวบยเรศียางสแตลระาอจอากรแยบ ดบรโ.ดพยรพิมล ศักดา
ตักบาตรนํ้าผึ้ง
1
29 จัดขึ้นชวงเพ็ญ 15 ค่ํา เดือน 10 ของทุกป เปนประเพณีเกาแก
ของชาวรามัญ โดยเชื่อสืบตอกันวา การทําบุญตักบาตรนํ้าผ้ึง ถวายแด
พระสงฆจะมีอานิสงสมาก อุดมไปดวยโชคลาภ ท้ังชาติน้ีและชาติหนา
นํ้าผ้ึงถือเปนยาที่พระสงฆนําไปใชในยามจําเปน ทําใหสุขภาพแข็งแรง
บรรยากาศในวันงานประเพณีตักบาตรน้ําผึ้ง เต็มไปดวยความงดงาม
ในเชงิ วฒั นธรรม ชาวรามญั แตง ชดุ ประจาํ ชาติ ผหู ญงิ ใสเ สอ้ื แขนกระบอก
สามสวน นุงผาถุง ผมเกลามวย หมสไบมอญ ผูชายชาวมอญสวมเส้ือ
คอกลมแขนยาวแขนสั้นก็ได นุงผาลอยชายพาดผาขาวมา หรือสไบ
ชาวบา นจะจดั นาํ้ ผงึ้ บรสิ ทุ ธใ์ิ สถ ว ยแกว แลว เดนิ เรยี งแถวตกั นาํ้ ผง้ึ ใสบ าตร
ถวายแดพ ระภกิ ษสุ งฆ
บ0ัง8อ5ร19ห7ัง0เส3ว0ก0
เรียบเรียงและออกแบบโดย
ผูชวยศาสตราจารย ดร.พรพิมล ศักดา
สไบมอญ
2
เปน วฒั นธรรมการแตง กายแบบดง้ั เดมิ ทม่ี เี อกลกั ษณโ ดดเดน 30
ของคนมอญทงั้ ชายและหญงิ เปน สงิ่ ทท่ี าํ ใหท ราบถงึ รากเหงา และแสดง
ตัวตนคนมอญไดอยางชัดเจนคนมอญจะใชสไบในลักษณะนําผา
พาดไหลท บั บนเสอื้ อนั เปน องคป ระกอบสาํ คญั ทขี่ าดไมไ ดใ นการแตง กาย
เขา รว มงานบญุ ทางพระพทุ ธศาสนา งานเทศกาลประเพณี หรอื พธิ กี รรม
ทสี่ าํ คญั มกั เหน็ ไดจ ากผหู ญงิ มอญทจ่ี ะแตง กายดว ยเสอื้ ผา ทต่ี ดั เยบ็
เรยี บรอ ย นงุ ผา ซนิ่ แลว หม ทบั ดว ยสไบสสี ดใส
0867684405
ฐานนันท ชาวบานเกาะ
ผาสไบมอญบานเกาะ
ผูชวยศาสตเรราียจบาเรรยียงดแรล.ะพอรอพกิมแลบบศโักดดยา
3 การเลนพื้นบานรามัญ
สะบามอญ มีรูปแบบเฉพาะตัวไมเหมือนใคร นิยมเลนและ
ถา ยทอดสบื ตอ กนั มาแตโ บราณ โดยมากจะเลน กนั ในเทศกาลสงกรานต
31 แบง ออกไดเ ปน 2 ประเภท คอื สะบา หนมุ สาว (สะบา บอ น) เปน การ
ละเลนท่ีเนนความสนุกสนาน และสะบาชาง (สะบาทอย) ท่ีเนน
การแขงขันรูแพรูชนะ สวนสะบารํา เปนเอกลักษณเฉพาะถ่ินของ
ชาวมอญเทา นน้ั ซงึ่ จะเนน การราํ โดยมดี นตรปี ระกอบระหวา งการเลน
สะบา สะบาบอน (สะบาหนุมสาว) มักจะใชลานดินใตถุนบาน
เปน สนาม สมยั กอ นบา นคนมอญมกั เปน บาน 2 ชั้นใตถุนโปรง แตล ะ
หมูบานจะมีการเลนสะบากันเกือบทุกหลังคาเรือนบานท่ีมีหญิงสาว
มักจะมีบอนสะบาไวตอนรับชายหนุมตางหมูบาน หนุมสาวหมูบาน
เดยี วกนั จะไมเ ลน ดว ยกนั เดด็ ขาด แตป จ จบุ นั จะมกี ารเลน เฉพาะบา น
ทม่ี คี วามพรอ มและไดร บั เลอื กไว และสว นใหญจ ะคลา ยกบั การแสดง
ทาํ นองการสาธติ มไิ ดเ ปน การละเลน ซง่ึ ชายหนมุ หญงิ สาวรอคอยมาทงั้ ป
เพ่ือโอกาสในการพบปะและสานสมั พนั ธตอกนั เชน เมื่ออดตี
เผรูชียวบยเรศียางสแตลระาอจอากรแยบ ดบรโ.ดพยรพิมล ศักดา น09ริ 9จุ 9น6 แ9ก4ว7น9ลิ1
4
อาหารมอญโบราณ 32
คนทว่ั ไปมกั จะเขา ใจวา อาหารพนื้ บา นไทย-รามญั เปน อาหารทบี่ รโิ ภค
กนั เฉพาะกลุมชาวไทยเช้อื สายรามัญซึ่งเปนเพยี งชนกลุมหนึง่ ในประเทศ
แตจากการศึกษาพบวา อาหารหลายชนิดเปนท่ีแพรหลายรูจักกันดี
เพียงแตไมทราบกันวา เปนอาหารพื้นบานของชาวมอญ เชนเดียวกับ
อาหารหลายชนดิ คลา ยคลงึ กบั อาหารทบี่ รโิ ภคกนั ทวั่ ทกุ ภาค แตม วี ธิ กี าร
เตรียมและเทคนิคการประกอบอาหารท่ีแตกตางกันเชน ปลารา
มีรับประทานทั้งของคนไทย และชาวมอญ จึงไมสามารถจําแนกวา
เปนอาหารของชาติใดวัฒนธรรมอาหารพ้ืนบานของชาวไทย-รามัญ
นบั เปน วฒั นธรรมอาหารทม่ี คี วามเปน อารยะโดดเดน รสซาติ กลมกลอ ม
อรอย มีวิธีปรุงทล่ี ะเอยี ดประณีตเปน เอกลกั ษณ
จ08ติ 6รม-5น่ั 77ช-า0ว3บ0า4นเกาะ
เรียบเรียงและออกแบบโดย
ผูชวยศาสตราจารย ดร.พรพิมล ศักดา
ทะแยมอญ
5
ทะแยมอญ เปนชื่อท่ีคนไทยเรียกการแสดงอยางหนึ่งของคนมอญ
ซง่ึ เพย้ี น มาจากคาํ ในภาษามอญวา แตะ็ แหยฺ ะ็ ฮ หมายถงึ การขบั รอ ง เปน การ
ละเลน หรอื การแสดงของชาวมอญทม่ี ลี กั ษณะเปน เพลงปฏพิ ากย (รอ งโตต อบกนั )
33 แตไมมีการรองหยาบคาย โดยจะมีนักรองฝายชาย (แหม็ะแขวกนิฮเตราะฮ)
และนกั รอ งฝา ยหญงิ (แหมะ็ แขวกนฮิ แ ปรา) รอ งโตต อบกนั เปน คู ๆ พรอ มกบั
การรา ยราํ ประกอบ สาํ หรบั คาํ รอ งนนั้ แตเ ดมิ เปน ภาษามอญลว น ๆ
ทะแยมอญเปนการแสดงซ่ึงสามารถแสดงเปนมหรสพไดท ั้งงานมงคล
และงานอวมงคล เนอ้ื หาของคาํ รอ งจะมลี กั ษณะเฉพาะของงานแตล ะประเภท
เชน งานศพ โดยจะรองพรรณนาประวัติและความดีของผูตาย งานแตงงาน
ก็จะรองพรรณนาประวัติของเจาบาวเจาสาว อบรมสั่งสอนการใชชีวิตคูและ
ส่ิงท่ีควรปฏิบัติตอกัน จบดวยการอวยพรใหคูบาวสาวมีความสุข สวนงาน
ทเ่ี กยี่ วกบั เทศกาลทางพทุ ธศาสนากจ็ ะรอ งพรรณนาถงึ อานสิ งสข องการทาํ บญุ
และพรรณนาเก่ียวกับประวัติความเปนมาในงานเทศกาลประจําป เชน
วนั สงกรานต งานลอยกระทงจากนนั้ จงึ เปน การรอ งเกยี้ วพาราสกี นั ของผแู สดง
ฝา ยชายและฝา ยหญงิ บทรอ งนน้ั เดมิ จะรอ งโตต อบกนั ดว ยปฏภิ าณ มที ง้ั ทเ่ี ลา
เปน เรอื่ งราว และการเกย้ี วพาราสกี นั
0น8พ9ด9ล16แ4จ9บ1า 3นเกาะ
ผเรูชียวบยเรศียางสแตลระาอจอากรแยบ ดบรโ.ดพยรพิมล ศักดา
ศาลเจาแมทับทิมทอง
6
ศาลเจาแมทับทิมทอง เปนศาลเกาแกตั้งอยูริมคลองสุนัขหอน 34
ทานํ้าวัดบางน้ําวน ตัวศาลปจจุบันปรับปรุงสรางใหมในป พ.ศ.2552
สรางดวยปูนยกฐานสูงประมาณ 1 เมตร กวางประมาณ 3 เมตร
หลังคาทรงไทยหนาจ่ัวคู ตัวศาลแบงเปนสองสวน ดานซายเปนที่
ประดษิ ฐานแผน ไมเ จวด็ มตี กุ ตาผหู ญงิ สวมชดุ ไทยนง่ั อยดู า นหนา ดา นขวา
ของตกุ ตาเปน รปู ปน เจา แมท บั ทมิ ของคนจนี ศาลดา นขวา ภายในมรี ปู ปน
ตายาย กุมารทอง ตุก ตานางราํ
ผูชวยศาสตเรราียจบาเรรยียงดแรล.ะพอรอพกิมแลบบศโักดดยา
วัดเกาะ
7
35 “วัดเกาะ” มีความหมายตรงตามรูปคําคือ หมูบานท่ีอยู
บรเิ วณ “วดั เกาะ” ซงึ่ สอดคลอ งกบั ขอ มลู จากองคก ารบรหิ ารสว นตาํ บล
เรอื่ งการตง้ั ถนิ่ ฐาน กลา ววา ชมุ ชนสว นใหญต ง้ั อยใู กลว ดั รมิ สองฝง คลอง
และสองฟากถนนสายหลักอยางไมหนาแนน คําวา “เกาะ” ในที่นี้
หมายถงึ พน้ื ทท่ี มี่ นี าํ้ ลอ ม ตรงกบั คาํ สมั ภาษณเ รอ่ื งชอื่ ตาํ บล “บา นเกาะ”
วา บา นเกาะมคี วามหมายวา หมบู า นทมี่ แี มน าํ้ / คลอง ลอ มรอบ ซงึ่ คอื
คลองเกาะเปน คลองทอี่ ยบู รเิ วณวดั เกาะสงั เกตไดว า มลี กั ษณะเปน รอ งรอย
น้ําโคงตวัด สันนิษฐานวาคลองเกาะ เคยเปนแมนํ้าทาจีนสายหลักเดิม
แตถูกขุดลัดทํานองเดียวกับลัดบางปลา และลัดทาจีน ในปจจุบัน
แมน าํ้ สายดงั กลา วจงึ แคบลงจนกลายเปน คลอง และถกู เรยี กวา คลองเกาะ
ผเรูชียวบยเรศียางสแตลระาอจอากรแยบ ดบรโ.ดพยรพิมล ศักดา
วัดคลองครุ
8
วัดคลองครุ ต้ังอยูในตําบลทาทราย ริมถนนเศรษฐกิจ คาดวา
แตเดิมเปนสํานักสงฆเกาแกสมัยธนบุรี ตอมาไดมีการสรางเปนวัดข้ึน
ในป พ.ศ.2430 (สมัยรัชกาลที่ 5) ส่ิงศักดิ์สิทธิ์ในวัดคือ หลวงปูบัวเข็ม
พระประธานในอโุ บสถ ซงึ่ ปจ จบุ นั วดั กาํ ลงั สรา งโบสถห ลงั ใหมโ บสถห ลงั เดมิ
ไดรื้อท้ิงไปแลว พระสงฆที่ชาวบานเส่ือมใสศรัทธาคือ หลวงพอปน 36
อุปสมบทท่ีวัดเกาะในป พ.ศ.2453 เปนเจาอาวาสวัดคลองครุเมื่อป
พ.ศ.2459 ทานเปนพระท่ีเครงครัดในพระธรรมวินัย พูดไดทั้งภาษามอญ
ไทย และจีน เม่ือทานยายมาวัดคลองครุได 3 พรรษา ดวงตาของทาน
เสียทั้งสองขาง ระหวางท่ีทานเปนเจาอาวาสไดพัฒนาวัดใหเจริญขึ้น
มีการสรางโบสถ พระประธาน ศาลาการเปรียญ หอฉัน พระไตรปฏก
และโรงเรียนประชาบาล มีการกลาวขานกันวา ทานมีญาณวิเศษและ
มีวาจาสิทธ์ิ ทานมรณภาพในป พ.ศ. 2506 วัดไดสรางเหรียญหลวงพอปน
หลายรุน ปจจุบันวัดไดอนุญาตใหแรงงานพมาเขามาใชพ้ืนที่เพ่ือทํา
กิจกรรมทางศาสนาซ่ึงทําใหวัดมีรายไดนําไปสรางโบสถและพัฒนาวัด
ผูชวยศาสตเรราียจบาเรรยียงดแรล.ะพอรอพกิมแลบบศโักดดยา
ศาลเจาพอโต
9
ศาลเจา พอ โตแตเ ดมิ ตง้ั อยใู นทดี่ นิ ของคนจนี ชอ่ื กง งกั และไดย กทดี่ นิ
ประมาณ 3 ไรใ หเ ปน ทข่ี องศาลเจา 2 ศาล คอื ศาลเจา พอ โตและศาลเจา
พอชางพัน ตามความเชื่อของชาวมอญท่ีเลาสืบทอดกันมา อธิบายวามี
พี่นองสองคน พี่ชื่อโต นองช่ือชางพัน พ่ีชายเปนแมทัพเมืองหงษาวดี
นอ งชายเปน ควาญชา ง เปน แมท พั กองชา ง ดแู ลชา ง 1,000 เชอื ก เมอื่ มอญ
37 ทําสงครามกับพมา พ่ีนองสองคนไดเสียชีวิตในสงคราม ชาวมอญที่แพ
สงครามกอ็ พยพยา ยถนิ่ เขา มาในสยามและอาศยั อยตู ามเมอื งตา ง ๆ ซง่ึ ไดม ี
การสรา งศาลและเชญิ วญิ ญาณพนี่ อ งสองคนใหม าสงิ สถติ ยอ ยใู นศาลเพอื่
เปนส่ิงศักดิ์สิทธ์ิที่ชวยปกปองคุมครองชาวมอญ เปนที่ยึดเหน่ียวจิตใจ
ของชาวมอญ ศาลเจาพอโตขึ้นทะเบียนในป พ.ศ.2475 ในสมัย
กํานันไทย พานิช (กํานันคนท่ี 5 ของตําบลบานเกาะ) สวนศาลท่ีสาม
คอื ศาลเจา พอ การณั ต สรา งในป พ.ศ.2535 เนอ่ื งจากในปน น้ั ขณะกาํ ลงั
ประทับทรงเจาพอโต มีชายคนหน่ึงเกิดอาการดิ้นอยูหนาศาล รางทรง
เจาพอโตจึงเขามาถามวาเปนใคร ชายคนน้ันตอบวาเปนนองชายคนเล็ก
ชื่อการัณต หลังจากน้ันจึงไดสรางศาลใหเจาพอการัณตเปนหลังที่สาม
เพอ่ื ทาํ ใหว ญิ ญาณของพนี่ อ งสามคนมาอยดู ว ยกนั
เรียบเรียงและออกแบบโดย
ผูชวยศาสตราจารย ดร.พรพิมล ศักดา
ปพาทยมอญ
10
ปพาทยมอญเปนวงดนตรีท่ีมาพรอมกับชาวมอญท่ีอพยพ 38
เขามาในประเทศไทยประกอบดวยเคร่ืองดนตรีท่ีไดรับอิทธิพล
มาจากมอญไดแก ปมอญ ฆองมอญ ตะโพนมอญ เปงมางคอก
และฆองราว
0จ8าร4ยี52ช3อ 4ง9ค9นั 1ปอน
เรียบเรียงและออกแบบโดย
ผูชวยศาสตราจารย ดร.พรพิมล ศักดา
39
วิถไี ทยรามญั นั้นทอ งถน่ิ 40
อพยพมาอยูกินถวิลหลงั
ทัง้ ปากลดั สามโคกมากมายจัง
ทเ่ี ดนดงั ประเพณนี ่ีแหละมอญ
ภมู ลิ ําเนาอยอู าศัยมหี ลายแหง
ท้งั เจด็ ร้วิ อําแพงสนุ ขั หอน
บางน้าํ วนบางพลีนก่ี ็มอญ
บางกระเจาสคี ตยอนไปทาทราย
เรอื นไทยมอญใตถ นุ สงู มงุ รับลม
นบั ถือผสี ง่ั สมสืบทอดหมาย
สไบปกอตั ลักษณใ ชหมกาย
โลงมอญลายวิจิตรพสิ ดาร
ทะแยมอญรองรําพรอ มทําทา
หนุมสาวเลนสะบาสนกุ สนาน
สานเสื่อกกรามัญแทแตโ บราณ
ปรงทะเลผกั พ้ืนบา นอาหารมอญ
นายพยุง ผองสขุ สวัสดิ์
ผทู รงคณุ วุฒิดา นวฒั นธรรมพน้ื บานและภาษา
จงั หวัดสมทุ รสาคร
สาครบุรีแผนที่วฒั นธรรม
เรียบเรียงและออกแบบโดย
ผูชวยศาสตราจารย ดร.พรพิมล ศักดา