ภูมิปัญญาจากมาตุภูมิบ้านลุมพุก

จัดทำโดย
นางสาวฐินันดา คำเสมอ
เลขที่10 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่5/9

เสนอ
คุณครูอนุชัย หัวดอน

ประวัติ บ้านลุมพุก

ตำบลลุมพุกเป็นตำบลที่ตั้งของอำเภอคำเขื่อนแก้ว
แต่เดิมชื่อลุกพุก ต่อมาเปลี่ยนเป็นอำเภอคำเขื่อนแก้ว
ขึ้นกับจังหวัดอุบลราชธานี ต่อมาปี 2515 อำเภอ
ยโสธรได้รับการยกฐานะขึ้นเป็นจังหวัดยโสธร อำเภอ
คำเขื่อนแก้วจึงแยกจากจังหวัดอุบลราชธานี มาขึ้นกับ
จังหวัดยโสธร ตั้งแต่นั้นมา ประชาชนส่วนใหญ่พูดภาษา
อีสาน นับถือศาสนาพุทธ

เดิมหมู่บ้านตั้งอยู่ที่สำนักสงฆ์หนองหัวลิงใน
ปัจจุบัน เดิมเรียกว่าโนนบ้านเก่า ต่อมาภายใน
หมู่บ้านเกิดโรคระบาดจึงมีผู้คนหลายครอบครัว
ย้ายออกมาตั้งบ้านใหม่ที่บ้านลุมพุกในปัจจุบัน
ชื่อของบ้านลุมพุกได้มาจากการที่หมู่บ้านที่ย้าย
ออกมาตั้งใกล้หนองน้ำที่ชื่อว่าหนองลุมพุก หนอง
น้ำจะตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของหมู่บ้านปัจจุบัน
โดนถมและเป็นบ้านคนในปัจจุบันไปหมดแล้ว

วิถี ชีวิต

อาชีพหลัก : ทำนาทำไร่ เลี้ยงสัตว์
การทำนาทำไร่ส่วนใหญ่จะเป็นการปลูกเพื่อกิน
เอง นำไปขายให้เพื่อนบ้านหรือตลาด ส่วนการ
เลี้ยงสัตว์ จะเป็นการเลี้ยงเพื่ออำนวยความสะดวก
ในการเกษตร

อาชีพเสริม : เลี้ยงโค-กระบือ รับจ้างทั่วไป

การเลี้ยงโค-กระบือ จะเป็นการเลี้ยงเพื่อ
อำนวยความสะดวกในการเกษตร และเพื่อ
ขายต่อ

วัฒน ธรรม

- ทำบุญตักบาตรตอนเช้า
นิยมทำในวันเกิด หรือวันปีใหม่ เพื่อเป็น
สิริมงคลต่อตนเองและครอบครัว

- เข้าฟังเทศน์ในวัด

ในวันสำคัญทางศาสนา ชาวบ้านจะมารวม
ตัวกันเพื่อทำบุญและฟังเทศน์ที่วัด บางครั้งก็มี
โรงทาน ที่เกิดจากการร่วมมือร่วมใจของชาว
บ้าน มีเด็กๆไปรับอาหารจากโรงทานมากมาย

แหล่ง เรียนรู้

- ห้องสมุดประชาชนอำเภอคำเขื่อนแก้ว
ตั้งอยู่บริเวณที่ว่าการอำเภอคำเขื่อนแก้ว

หมู่ 2 ตำบลลุมพุก อำเภอคำเขื่อนแก้ว
จังหวัดยโสธร 35110

ห้องสมุดประชาชนอำเภอคำเขื่อนแก้ว จัดตั้งขึ้นเมื่อ

พ.ศ.2494 อาศัยบ้านนายอ่อนตา มาลัย เป็นอาคารชั่วคราว
ต่อมาได้อาศัยครูช่วยงานแผนกศึกษาธิการอำเภอ ทำหน้าที่
บรรณารักษ์ห้องสมุด นายอำเภอซึ่งเป็นประธานกรรมการโดย
ตำแหน่ง ได้ประชุมหารือคณะกรรมการและประชาชน ได้รับ
เงินบริจาค 2,000 บาท เก็บเงินจากสมาชิกห้องสมุดจำนวน
3,000 บาท รวมเป็นเงินทั้งสิ้น 5,000 บาท ตั้งแต่
พ.ศ.2505 เพื่อจัดสร้างห้องสมุดประชาชน แต่ยังไม่มี
บรรณารักษ์ จนกระทั่งปี พ.ศ.2515 จังหวัดจึงแต่งตั้ง
บรรณารักษ์ห้องสมุดประชาชนอำเภอคำเขื่อนแก้ว

- ห้องสมุดเฉลิมราชกุมารี

การก่อสร้างห้องสมุดเฉลิมราชกุมารี จังหวัด
ยโสธร เพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตน
ราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในวโรกาสที่พระ
ชนมายุ 36 พรรษา ในปี 2534

ซึ่งจังหวัดยโสธรได้รับพระราชทานพระราชานุ
ญาตให้จัดสร้างหอสมุดประชาชน เฉลิมราชกุมารี
จังหวัดยโสธร เป็นลำดับที่ 111 โดยดำเนินการใน
ปีงบประมาณ 2559-2560 ใช้งบประมาณการ
ก่อสร้างตัวอาคาร ประมาณ 7 ล้าน พร้อมตกแต่ง
ภายในและจัดซื้อสื่อ งบประมาณ 3 ล้านบาท รวม
เป็นเงินก่อสร้างประมาณ 10 ล้านบาท

โบราณ สถาน

- วัดประชาอุทิศ

ตั้งอยู่ที่ หมู่ 1 ตำบลลุมพุก อำเภอคำเขื่อนแก้ว
จังหวัดยโสธร วัดประชาอุทิศเป็นวัดที่เป็นศูนย์รวม
จิตใจของคนในชุมชน เป็นสถานที่จัดงานกิจกรรม
ประเพณีต่างๆ ของชุมชน และมีวัตถุโบราณบ้านเชียง
ที่เก็บรักษาไว้ในโบสถ์ตรงข้ามกับพระธาตุที่กำลัง
ก่อสร้าง ภายในวัดร่มรื่นเหมาะแก่การนั่งปฏิบัติธรรม

- วัดบูรพาราม

ตั้งอยู่ที่ 196 ถนนมาศอาษา บ้านลุมพุก อำเภอ
คำเขื่อนแก้ว จังหวัดยโสธร สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย
ตั้งวัดเมื่อปี พ.ศ.2329 ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา
เมื่อวันที่ 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2526 เขตวิสุงคามสีมา
กว้าง 60 เมตร ยาว 80 เมตร ที่ดินที่ตั้งวัด 9 ไร่ 60
ตารางวา ที่ธรณีสงฆ์ 3 แปลง 7 ไร่ 2 งาน 10 ตาราง
วา

ประ เพณี

- ประเพณีเดือนสาม
ถือว่าการได้ทำบุญข้าวจี่แล้วจะได้บุญกุศล
มากและเป็นกาลทานชนิดหนึ่ง

- ประเพณีบุญบั้งไฟ

มีที่มาจากนิทานพื้นบ้านเรื่องพญาคันคาก
ชาวบ้านได้จุดบั้งไฟเพื่อบูชาพญาแถน ให้
ฝนตกต้องตามฤดูกาล

- ประเพณีบุญข้าวประดับดิน

มีการเตรียมอาหารคาวหวาน หมากพลู
และบุหรี่ ห่อด้วยใบตองหรือกระทง แสดงถึง
การอุทิศให้เปรตหรือญาติมิตรที่ล่วงลับ

- ประเพณีบุญกุ้มข้าวใหญ่

ชาวบ้านจัดเตรียมพาขวัญ ประกอบด้วยเมล็ดข้าว
เปลือก หมากพลู กรวยใบตอง และเหล้าขาว หลัง
เสร็จพิธี ชาวบ้านจะนำขันพาขวัญไปเก็บในยุ้งข้าวที่
บ้านแต่ละคน เพื่อเป็นสิริมงคลในการทำนาปีต่อไป

ความ เชื่อ

- การเลี้ยงผีไร่ผีนา
เพื่อคอยคุ้มกันที่นาและช่วยดลบันดาลให้

ผลผลิตในนามีความอุดมสมบูรณ์

- บวงสรวงศาลหลักเมือง

เพื่อความเป็นสิริมงคลของบ้านเมือง
และชาวเมืองที่อยู่อาศัย

- การบนบานสิ่งศักดิ์สิทธิ์

คือการกล่าวขอความช่วยเหลือในเรื่องต่างๆ
พร้อมให้คำมั่นว่าจะให้สิ่งตอบแทนหรือทำตาม
สัญญาที่ให้ไว้ ถ้าได้ผลสำเร็จ ซึ่งส่วนใหญ่จะให้เป็น
น้ำแดงหรือหัวหมู

- การดูดวง

เป็นการทำนายเพื่อให้รู้อนาคต โดยสามารถดู
แบบเจาะจงเป็นเรื่องๆได้ เช่น การเงิน การงาน
ความรัก ฯลฯ