SEJARAH TINGKATAN 3

5.4 Bentuk Pentadbiran
Barat di Sarawak dan
Sabah

04 Matlamat peluasan kuasa Dinasti Brooke di

Sarawak dan SBUB di Sabah :

mengaut keuntungan daripada eksploitasi terhadap sumber
hasil dan kuasa politik mereka

.

PEMANTAPAN PENTADBIRAN BARAT DI SARAWAK

PENTADBIRAN PERUNDANGAN
BERHIERARKI
PEMBAHAGIAN WILAYAH

PENGEKALAN GOLONGAN PENTADBIRAN
ELIT TEMPATAN BERASASKAN KAUM

1 PEMBAHAGIAN WILAYAH SARAWAK

Bagi membolehkan pentadbiran berjalan DibahagikanKeyword Pada tahun
dengan lebih berkesan, Dinasti Brooke di kepada tiga 1885 dan
Sarawak dan SBUB di Sabah menyusun bahagian oleh 1890, Charle
semula sistem pentadbiran dengan Raja Brooke Brooke
membahagikan wilayah -wilayah yang dikuasai. menambahkan
dua lagi
Keyword bahagian

Keyword Setiap bahagian
dipecahkan
(RUJUK BUKU TEKS MUKA SURAT 125)
kepada daerah
dan kampung

Keyword

1 SABAH 2 RESIDEN, PEGAWAI
DAERAH, PENOLONG
SBUB melaksanakan Pada tahun 1922, terdapat
pembahagian residensi di 5 residensi PEGAWAI DAERAH
▪ Pantai Timur BIASANYA
Sabah ▪ Pantai Barat BERBANGSA
▪ Pedalaman
▪ Kudat INGGERIS ATAU
▪ Tawau EROPAH
Terdapat 17 daerah
1

Pada tahap awal,
terdapat dua
Residensi

Residensi Residensi 3 Residensi Daerah
Pantai Timur Pantai Barat Residen
(berpusat di (berpusat di Ketua Pegawai Daerah
Sandakan) Jesselton) Dibantu -
Penolong
Pegawai Daerah

2 PENGEKALAN PEMBESAR Keadaan yang sama turut
TEMPATAN berlaku di Sabah apabila

SARAWAK SBUB perlu memenuhi syarat
Piagam Diraja, iaitu
Dinasti Brooke di Sarawak menjalankan menghormati dan
dasar yang berasaskan kepada amanah mempertahankan
masyarakat peribumi
sikap mengambil berat terhadap usaha
mempertahankan hak dan kepentingan
kaum dijadikan pegangan

Sarawak merupakan penduduk peribuminya dan
Raja Brooke memerintah bagi pihak dan untuk
kepentingan mereka

▪ Dasar amanah yang digunakan ▪ Penglibatan orang
adalah untuk mengisi kekurangan tempatan seperti :
pegawai - pegawai Eropah yang
＊ Datu Patinggi
sedikit ＊ Datu Bandar
＊ Datu Temenggung
CUKAI ▪ Para pembesar tidak lagi ＊ Datu Imam
dibenarkan mengutip cukai ＊ Datu Hakim

Sebaliknya, diberikan gaji dan Pada zaman Charles
peranan membantu pentadbiran Vyner Brooke,
terdapat gelaran
▪ Mengekalkan semua undang - undang diwujudkan :
tempatan dan adat yang tidak bercanggah ▪ Datu Menteri
dengan sistem barat ▪ Datu Pahlawan
▪ Datu Bentara
▪ Datu Amar

SABAH

SBUB membahagikan ◎ Institusi peribumi
ketua - ketua peribumi utama :
kepada dua kategori ＊Institusi Ketua
Anak Negeri
Ketua Anak Negeri Ketua Anak Negeri ＊Ketua Kampung
yang diakui yang tidak diakui (Orang Tua)
＊Mahkamah Anak
Diserapkan ke dalam Tidak dibayar gaji Negeri
sistem pentadbiran
◎ Ketua Anak Negeri digelar ◎ Dilantik menjadi hakim di
dan dibayar gaji Orang Kaya - Kaya (O.K.K) Mahkamah Anak Negeri
membantu pegawai Daerah Bertugas dalam menjaga
TUGAS menjalankan tadbiran pada keamanan daerah mereka,
▪ Memelihara keamanan dan peringkat daerah memungut cukai dan mengurus
peraturan pentadbiran keadilan (pembantu
▪ Mengutip cukai kepala majistret)
▪ Mentadbir keadilan

3. PENTADBIRAN YANG BERHIERARKI SARAWAK

RAJA

Raja Brooke dibantu oleh Majlis Majlis Tertinggi Majlis Negeri
Tertinggi dan Majlis Negeri.
Residen
Residen mengetuai setiap
bahagian yang terdiri daripada Bahagian
Kuching, Simanggang, Sibu, Daerah
Marudi dan Lawas. Kampung

Setiap bahagian dibahagi kepada
beberapa daerah yang diketuai
oleh Pegawai Daerah

Pentadbiran pada peringkat
kampung diketuai oleh Penghulu

Pemegang Saham SABAH
Lembaga Pengarah
GABENOR Majlis penasihat

Setiausaha Kerajaan

Ketua Jabatan Residen
Pegawai Daerah
Ketua Anak Negeri
Ketua Kampung

SARAWAK SABAH

 Mengamalkan sistem pecah dan perintah  Pentadbir - Penolong Pegawai Daerah
 Jawatan Kapitan dan Kangcu diwujudkan bagi  Pentadbiran berasaskan peribumi di

orang Cina Sabah
 Charles Brooke mewujudkan jawatan  Ketua etnik berperanan dan dipilih

tertinggi masyarakat Iban iaitu Temenggung berdasarkan personaliti dan
 3 kategori masyarakat : - Melayu kepakaran
 Memberikan kesan kepada
- Cina pentadbiran kerajaan peringkat
- Iban tempatan
 Orang Melayu - Pentadbiran
 Orang Cina - Ekonomi
 Orang Iban - Keselamatan dan ketenteraan

PERUNDANGAN

SARAWAK SABAH

 [Januari 1842] Undang - undang lapan perkara  Undang - undang Barat dan
diperkenalkan Tempatan digunakan

 Raja dan Ketua Majistret (pembantu) mengadili  Mahkamah Majistret
Mahkamah - Diadili oleh Pegawai Daerah
- Menggunakan undang - undang Barat
 Terdapat Mahkamah Residen di setiap bahagian.  Mahkamah Anak Negeri
Residen bertindak sebagai Majistret - Diadili oleh Ketua Anak Negeri

 Mahkamah Adat diwujudkan untuk mengadili
kesalahan masyarakat tempatan

 Pada tahun 1911, Mahkamah Cina wujud di
Kuching untuk mengurus hal ehwal dan kes
masyarakat Cina

THANK YOU!

THANK YOU FOR WATCHING