วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เล่ม2 หน่วย5_สารรอบตัวเรา

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี เล่ม 2
ช้ันประถมศกึ ษาปที ี่ 6
กลมุ่ สาระการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี 5 หนว่ ยการเรียนรูท้ ี่ 6 หน่วยการเรยี นรูท้ ่ี 7 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 8

Slide PowerPoint_ส่อื ประกอบการสอน

บริษัท อกั ษรเจรญิ ทัศน์ อจท. จำกดั : 142 ถนนตะนำว เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200
Aksorn CharoenTat ACT.Co.,Ltd : 142 Tanao Rd. Pranakorn Bangkok 10200 Thailand
โทร./แฟกซ์ : 0 2622 2999 (อตั โนมตั ิ 20 คูส่ ำย) [email protected] / www.aksorn.com

5หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี

สารรอบตัวเรา

ตวั ชี้วดั
• อธบิ ำยและเปรยี บเทยี บกำรแยกสำรผสมโดยกำรหยบิ ออก กำรร่อน กำรใชแ้ ม่เหล็กดงึ ดดู กำรรนิ ออก กำรกรอง และกำรตกตะกอน โดยใชห้ ลกั ฐำนเชงิ ประจกั ษ์ รวมท้งั ระบวุ ธิ ี

แก้ปญั หำในชีวิตประจำวันเก่ยี วกับกำรแยกสำร

นกั เรยี น สามารถแยกสารผสมในชีวิตประจาวนั ได้หรอื ไม่ อย่างไร
?

การแยกสารผสม

กำรแยกสำรผสมมหี ลำยวิธี เช่น

1 การหยิบออก

เป็นวิธีกำรแยกสำรผสมทม่ี ขี องแข็ง
ผสมกับของแข็งทมี่ ีขนำดและมลี กั ษณะ
แตกตำ่ งกันชัดเจน

วิธกี ารแยกสารด้วยการหยบิ ออก
คือ ใชม้ ือหยิบออก เขยี่ ออก
หรอื ใชอ้ ุปกรณอ์ ื่น ๆ ช่วยหยบิ ออก

การแยกสารผสม

กำรแยกสำรผสมมหี ลำยวิธี เช่น

1 การหยิบออก

เป็นวิธีกำรแยกสำรผสมทม่ี ขี องแข็ง
ผสมกับของแข็งทมี่ ีขนำดและมลี กั ษณะ
แตกตำ่ งกันชัดเจน

วิธกี ารแยกสารด้วยการหยบิ ออก
คือ ใชม้ ือหยิบออก เขยี่ ออก
หรอื ใชอ้ ุปกรณอ์ ื่น ๆ ช่วยหยบิ ออก

การแยกสารผสม

กำรแยกสำรผสมมหี ลำยวิธี เช่น

1 การหยิบออก

เป็นวิธีกำรแยกสำรผสมทม่ี ขี องแข็ง
ผสมกับของแข็งทมี่ ีขนำดและมลี กั ษณะ
แตกตำ่ งกันชัดเจน

วิธกี ารแยกสารด้วยการหยบิ ออก
คือ ใชม้ ือหยิบออก เขยี่ ออก
หรอื ใชอ้ ุปกรณอ์ ื่น ๆ ช่วยหยบิ ออก

การแยกสารผสม

กำรแยกสำรผสมมหี ลำยวิธี เช่น

1 การหยิบออก

เป็นวิธีกำรแยกสำรผสมทม่ี ขี องแข็ง
ผสมกับของแข็งทมี่ ีขนำดและมลี กั ษณะ
แตกตำ่ งกันชัดเจน

วิธกี ารแยกสารด้วยการหยบิ ออก
คือ ใชม้ ือหยิบออก เขยี่ ออก
หรอื ใชอ้ ุปกรณอ์ ื่น ๆ ช่วยหยบิ ออก

การแยกสารผสม

ตัวอยำ่ ง กำรแยกสำรดว้ ยกำรหยบิ ออก

การแยกกรวดออกจากเมล็ดขา้ วสาร

การแยกสารผสม 2

การร่อน

เปน็ วธิ ีกำรแยกสำรผสมทมี่ ขี องแขง็ ท่มี ี
ขนำดแตกต่ำงกนั ผสมกนั อยู่ใหอ้ อกจำกกนั
โดยของแขง็ มขี นำดเลก็ และไม่สำมำรถ
ใชม้ ือหยิบออกได้

วธิ ีการแยกสารด้วยการร่อน
คือ ใสส่ ำรผสมลงในอุปกรณท์ ม่ี รี พู รนุ
เชน่ ตะแกรง กระชอน แลว้ สำ่ ยอปุ กรณ์
ท่มี ีสำรผสมอยู่ จะทำใหส้ ำรที่มีอนุภำค
ขนำดใหญ่กวำ่ รูของอปุ กรณค์ ำ้ งอยู่บน
ตะแกรงและสำรที่มอี นุภำคขนำดเล็ก
กวำ่ รขู องอุปกรณล์ อดผ่ำนรูแยกออกได้

การแยกสารผสม 2

การรอ่ น

เปน็ วิธีกำรแยกสำรผสมทมี่ ีของแขง็ ท่มี ี
ขนำดแตกตำ่ งกนั ผสมกันอย่ใู ห้ออกจำกกนั
โดยของแข็งมีขนำดเล็ก และไมส่ ำมำรถ
ใชม้ อื หยิบออกได้

วิธกี ารแยกสารดว้ ยการรอ่ น
คอื ใส่สำรผสมลงในอปุ กรณท์ ่ีมรี พู รนุ
เชน่ ตะแกรง กระชอน แลว้ ส่ำยอุปกรณ์
ท่มี สี ำรผสมอยู่ จะทำใหส้ ำรที่มอี นุภำค
ขนำดใหญก่ ว่ำรูของอุปกรณค์ ำ้ งอยบู่ น
ตะแกรงและสำรท่มี อี นภุ ำคขนำดเล็ก
กวำ่ รขู องอุปกรณ์ลอดผ่ำนรแู ยกออกได้

การแยกสารผสม 2

การรอ่ น

เปน็ วิธีกำรแยกสำรผสมทมี่ ีของแขง็ ท่มี ี
ขนำดแตกตำ่ งกนั ผสมกันอย่ใู ห้ออกจำกกนั
โดยของแข็งมีขนำดเล็ก และไมส่ ำมำรถ
ใชม้ อื หยิบออกได้

วิธกี ารแยกสารดว้ ยการรอ่ น
คอื ใส่สำรผสมลงในอปุ กรณท์ ่ีมรี พู รนุ
เชน่ ตะแกรง กระชอน แลว้ ส่ำยอุปกรณ์
ท่มี สี ำรผสมอยู่ จะทำใหส้ ำรที่มอี นุภำค
ขนำดใหญก่ ว่ำรูของอุปกรณค์ ำ้ งอยบู่ น
ตะแกรงและสำรท่มี อี นภุ ำคขนำดเล็ก
กวำ่ รขู องอุปกรณ์ลอดผ่ำนรแู ยกออกได้

การแยกสารผสม 2

การรอ่ น

เปน็ วิธีกำรแยกสำรผสมทมี่ ีของแขง็ ท่มี ี
ขนำดแตกตำ่ งกนั ผสมกันอย่ใู ห้ออกจำกกนั
โดยของแข็งมีขนำดเล็ก และไมส่ ำมำรถ
ใชม้ อื หยิบออกได้

วิธกี ารแยกสารดว้ ยการรอ่ น
คอื ใส่สำรผสมลงในอปุ กรณท์ ่ีมรี พู รนุ
เชน่ ตะแกรง กระชอน แลว้ ส่ำยอุปกรณ์
ท่มี สี ำรผสมอยู่ จะทำใหส้ ำรที่มอี นุภำค
ขนำดใหญก่ ว่ำรูของอุปกรณค์ ำ้ งอยบู่ น
ตะแกรงและสำรท่มี อี นภุ ำคขนำดเล็ก
กวำ่ รขู องอุปกรณ์ลอดผ่ำนรแู ยกออกได้

การแยกสารผสม

ตัวอยำ่ ง กำรแยกสำรด้วยกำรร่อน

การรอ่ นเมลด็ ขา้ วเปลอื ก การรอ่ นแปง้ เพื่อใชท้ าขนม

การแยกสารผสม

3 การระเหดิ

เปน็ วิธกี ำรแยกสำรผสมทม่ี ขี องแข็ง
ทร่ี ะเหิดไดผ้ สมกับของแขง็ ทร่ี ะเหดิ
ไม่ได้

วิธกี ารแยกสารดว้ ยการระเหิด
คอื ให้ควำมรอ้ นกับสำรผสม จะทำให้
สำรทีร่ ะเหิดได้เปลี่ยนสถำนะจำกของแข็ง
กลำยเป็นไอ โดยไมผ่ ่ำนสถำนะของเหลว
ทำให้แยกสำรออกจำกสำรผสมน้ันได้

การแยกสารผสม

3 การระเหดิ

เปน็ วธิ ีกำรแยกสำรผสมทมี่ ีของแข็ง
ทรี่ ะเหดิ ไดผ้ สมกับของแข็งทรี่ ะเหิด
ไมไ่ ด้

วิธกี ารแยกสารด้วยการระเหิด
คอื ใหค้ วำมร้อนกับสำรผสม จะทำให้
สำรทรี่ ะเหิดได้เปล่ียนสถำนะจำกของแข็ง
กลำยเป็นไอ โดยไมผ่ ่ำนสถำนะของเหลว
ทำให้แยกสำรออกจำกสำรผสมน้นั ได้

การแยกสารผสม

3 การระเหดิ

เปน็ วธิ ีกำรแยกสำรผสมทมี่ ีของแข็ง
ทรี่ ะเหดิ ไดผ้ สมกับของแข็งทรี่ ะเหิด
ไมไ่ ด้

วิธกี ารแยกสารด้วยการระเหิด
คอื ใหค้ วำมร้อนกับสำรผสม จะทำให้
สำรทรี่ ะเหิดได้เปล่ียนสถำนะจำกของแข็ง
กลำยเป็นไอ โดยไมผ่ ่ำนสถำนะของเหลว
ทำให้แยกสำรออกจำกสำรผสมน้นั ได้

การแยกสารผสม

ตัวอยำ่ ง กำรแยกสำรด้วยกำรระเหดิ

การแยกเกล็ดไอโอดีนออกจากทราย
โดยใหค้ วามรอ้ นกบั สารผสม

การแยกสารผสม

4การใช้แม่เหล็กดงึ ดูด

เป็นวธิ กี ำรแยกสำรผสมที่ในสว่ นประกอบ
หน่ึงของสำรผสมมีสมบัตใิ นกำรถกู
แม่เหล็กดงึ ดดู ได้ เรียกว่ำ สารแม่เหลก็

วธิ ีการแยกสารดว้ ยการใชแ้ ม่เหล็กดึงดูด
คอื วำงแมเ่ หล็กให้สมั ผสั กบั สำรผสม
แล้วยกแม่เหลก็ ข้นึ จะทำใหส้ ำรทมี่ ีสมบัติ
ในกำรถกู แม่เหล็กดงึ ดดู ได้ ถูกแม่เหลก็ ดูด
แยกออกจำกสำรท่ีไมม่ สี มบัตใิ นกำรถกู
แมเ่ หล็กดงึ ดดู

การแยกสารผสม

4การใชแ้ ม่เหล็กดงึ ดดู

เป็นวิธกี ำรแยกสำรผสมที่ในส่วนประกอบ
หน่ึงของสำรผสมมีสมบัติในกำรถูก
แม่เหล็กดึงดดู ได้ เรียกว่ำ สารแมเ่ หล็ก

วิธกี ารแยกสารดว้ ยการใช้แมเ่ หล็กดึงดูด
คือ วำงแมเ่ หลก็ ใหส้ มั ผสั กับสำรผสม
แล้วยกแม่เหลก็ ขน้ึ จะทำใหส้ ำรทีม่ ีสมบัติ
ในกำรถกู แม่เหลก็ ดึงดูดได้ ถกู แม่เหลก็ ดดู
แยกออกจำกสำรที่ไม่มสี มบตั ใิ นกำรถกู
แม่เหล็กดึงดูด

การแยกสารผสม

4การใชแ้ ม่เหล็กดงึ ดดู

เป็นวิธกี ำรแยกสำรผสมที่ในส่วนประกอบ
หน่ึงของสำรผสมมีสมบัติในกำรถูก
แม่เหล็กดึงดดู ได้ เรียกว่ำ สารแมเ่ หล็ก

วิธกี ารแยกสารดว้ ยการใช้แมเ่ หล็กดึงดูด
คือ วำงแมเ่ หลก็ ใหส้ มั ผสั กับสำรผสม
แล้วยกแม่เหลก็ ขน้ึ จะทำใหส้ ำรทีม่ ีสมบัติ
ในกำรถกู แม่เหลก็ ดึงดูดได้ ถกู แม่เหลก็ ดดู
แยกออกจำกสำรที่ไม่มสี มบตั ใิ นกำรถกู
แม่เหล็กดึงดูด

การแยกสารผสม

ตัวอยำ่ ง กำรแยกสำรด้วยกำรใช้แมเ่ หลก็ ดงึ ดดู

แม่เหล็กดึงดดู เหลก็ จากกองขยะ

การแยกสารผสม

5 การรนิ ออก

เปน็ วธิ ีกำรแยกสำรผสมทมี่ ีของแข็ง
ผสมอยู่กบั ของเหลว โดยของแขง็ จะ
ไม่ละลำยในของเหลวน้นั

วิธกี ารแยกสารดว้ ยการรนิ ออก
คือ ค่อย ๆ รนิ สำรสว่ นทเี่ ป็นของเหลว
ให้แยกออกจำกส่วนทเี่ ปน็ ของแขง็

การแยกสารผสม

5 การรินออก

เปน็ วิธกี ำรแยกสำรผสมทม่ี ีของแขง็
ผสมอยกู่ บั ของเหลว โดยของแข็งจะ
ไมล่ ะลำยในของเหลวน้นั

วธิ กี ารแยกสารด้วยการรินออก
คอื คอ่ ย ๆ รนิ สำรสว่ นทเ่ี ปน็ ของเหลว
ให้แยกออกจำกส่วนทเี่ ป็นของแข็ง

การแยกสารผสม

5 การรินออก

เปน็ วิธกี ำรแยกสำรผสมทม่ี ีของแขง็
ผสมอยกู่ บั ของเหลว โดยของแข็งจะ
ไมล่ ะลำยในของเหลวน้นั

วธิ กี ารแยกสารด้วยการรินออก
คอื คอ่ ย ๆ รนิ สำรสว่ นทเ่ี ปน็ ของเหลว
ให้แยกออกจำกส่วนทเี่ ป็นของแข็ง

การแยกสารผสม

ตวั อยำ่ ง กำรแยกสำรด้วยกำรรินออก

รินนา้ ซาวข้าว รนิ นา้ ลา้ งมะเขอื เทศ
เพื่อแยกน้าออกจากเมลด็ ขา้ ว เพือ่ แยกน้าออกจากมะเขอื เทศ

การแยกสารผสม

6 การตกตะกอน

เปน็ วิธีกำรแยกสำรผสมทม่ี ีของแข็งแขวนลอย
อยู่ในของเหลว โดยสำรผสมนน้ั จะมลี กั ษณะขุ่น

วธิ ีการแยกสารด้วยการตกตะกอน
คือ ตัง้ สำรผสมทิ้งไว้ใหเ้ กดิ กำรตกตะกอน หรอื ใช้
สำรส้มเป็นตวั กลำงเพ่อื ชว่ ยใหเ้ กิดกำรตกตะกอน
ได้เรว็ ขน้ึ โดยกำรแกว่งสำรส้มในสำรผสม แล้วตั้ง
สำรผสมทิ้งไว้ใหเ้ กดิ กำรตกตะกอน

การแยกสารผสม

6 การตกตะกอน

เปน็ วิธีกำรแยกสำรผสมทม่ี ีของแข็งแขวนลอย
อยู่ในของเหลว โดยสำรผสมนน้ั จะมลี กั ษณะขุ่น

วธิ ีการแยกสารด้วยการตกตะกอน
คือ ตัง้ สำรผสมทิ้งไว้ใหเ้ กดิ กำรตกตะกอน หรอื ใช้
สำรส้มเป็นตวั กลำงเพ่อื ชว่ ยใหเ้ กิดกำรตกตะกอน
ได้เรว็ ขน้ึ โดยกำรแกว่งสำรส้มในสำรผสม แล้วตั้ง
สำรผสมทิ้งไว้ใหเ้ กดิ กำรตกตะกอน

การแยกสารผสม

6 การตกตะกอน

เปน็ วิธีกำรแยกสำรผสมทม่ี ีของแข็งแขวนลอย
อยู่ในของเหลว โดยสำรผสมนน้ั จะมลี กั ษณะขุ่น

วธิ ีการแยกสารด้วยการตกตะกอน
คือ ตัง้ สำรผสมทิ้งไว้ใหเ้ กดิ กำรตกตะกอน หรอื ใช้
สำรส้มเป็นตวั กลำงเพ่อื ชว่ ยใหเ้ กิดกำรตกตะกอน
ได้เรว็ ขน้ึ โดยกำรแกว่งสำรส้มในสำรผสม แล้วตั้ง
สำรผสมทิ้งไว้ใหเ้ กดิ กำรตกตะกอน

การแยกสารผสม

6 การตกตะกอน

เปน็ วิธีกำรแยกสำรผสมทม่ี ีของแข็งแขวนลอย
อยู่ในของเหลว โดยสำรผสมนน้ั จะมลี กั ษณะขุ่น

วธิ ีการแยกสารด้วยการตกตะกอน
คือ ตัง้ สำรผสมทิ้งไว้ใหเ้ กดิ กำรตกตะกอน หรอื ใช้
สำรส้มเป็นตวั กลำงเพ่อื ชว่ ยใหเ้ กิดกำรตกตะกอน
ได้เรว็ ขน้ึ โดยกำรแกว่งสำรส้มในสำรผสม แล้วตั้ง
สำรผสมทิ้งไว้ใหเ้ กดิ กำรตกตะกอน

การแยกสารผสม

ตัวอย่ำง กำรแยกสำรดว้ ยกำรตกตะกอน

ขั้นตอนหน่งึ ของการบาบัดน้าเสีย
โดยการทาใหเ้ กดิ การตกตะกอน

การแยกสารผสม

7การกรอง

เป็นวิธีกำรแยกสำรผสมทม่ี ีของแขง็ ผสม
อยู่กบั ของเหลว หรอื ใชแ้ ยกสำรแขวนลอย
ออกจำกนำ้

วธิ ีการแยกสารดว้ ยการกรอง
คือ เทสำรผสมผำ่ นอปุ กรณท์ ม่ี ีรพู รนุ เช่น
ผ้ำขำวบำง กระดำษกรอง สำลี กระชอน
จะทำใหอ้ นภุ ำคของแขง็ ทีม่ ขี นำดใหญก่ วำ่
รพู รุนลอดผ่ำนรูพรุนไมไ่ ด้ ส่วนน้ำหรือ
สำรท่ีละลำยนำ้ ได้จะลอดผ่ำนรพู รุน

การแยกสารผสม

7การกรอง

เปน็ วธิ กี ำรแยกสำรผสมทมี่ ขี องแขง็ ผสม
อยกู่ บั ของเหลว หรอื ใชแ้ ยกสำรแขวนลอย
ออกจำกนำ้

วิธกี ารแยกสารดว้ ยการกรอง
คอื เทสำรผสมผำ่ นอปุ กรณ์ที่มีรพู รนุ เชน่
ผ้ำขำวบำง กระดำษกรอง สำลี กระชอน
จะทำให้อนุภำคของแข็งที่มขี นำดใหญ่กวำ่
รูพรุนลอดผ่ำนรพู รนุ ไม่ได้ สว่ นน้ำหรือ
สำรทล่ี ะลำยน้ำไดจ้ ะลอดผ่ำนรูพรุน

การแยกสารผสม

7การกรอง

เปน็ วธิ กี ำรแยกสำรผสมทมี่ ขี องแขง็ ผสม
อยกู่ บั ของเหลว หรอื ใชแ้ ยกสำรแขวนลอย
ออกจำกนำ้

วิธกี ารแยกสารดว้ ยการกรอง
คอื เทสำรผสมผำ่ นอปุ กรณ์ที่มีรพู รนุ เชน่
ผ้ำขำวบำง กระดำษกรอง สำลี กระชอน
จะทำให้อนุภำคของแข็งที่มขี นำดใหญ่กวำ่
รูพรุนลอดผ่ำนรพู รนุ ไม่ได้ สว่ นน้ำหรือ
สำรทล่ี ะลำยน้ำไดจ้ ะลอดผ่ำนรูพรุน

การแยกสารผสม

ตวั อยำ่ ง กำรแยกสำรด้วยกำรกรอง

กรองกากกาแฟออกจากน้า กรองกากมะพร้าวออกจากนา้



การแยกสารผสม

8 การระเหยแห้ง

เป็นวธิ กี ำรแยกสำรผสมทม่ี ีของแข็งละลำย
อย่ใู นของเหลวอย่ำงผสมกลมกลืน
เปน็ เน้อื เดยี วกนั หรือเรียกวำ่ สารละลาย

วิธีการแยกสารดว้ ยการระเหยแห้ง
คอื ใหค้ วำมรอ้ นแกส่ ำรผสม สำรทอี่ ยู่ในสถำนะ
ของเหลวเกิดกำรระเหยไปจนหมด เหลือสำร
ท่ีอยใู่ นสถำนะของแข็งในภำชนะ

การแยกสารผสม

8 การระเหยแหง้

เป็นวิธีกำรแยกสำรผสมทมี่ ขี องแข็งละลำย
อยใู่ นของเหลวอยำ่ งผสมกลมกลนื
เปน็ เนอื้ เดียวกัน หรอื เรียกวำ่ สารละลาย

วธิ กี ารแยกสารดว้ ยการระเหยแห้ง
คอื ใหค้ วำมรอ้ นแกส่ ำรผสม สำรทอี่ ยู่ในสถำนะ
ของเหลวเกิดกำรระเหยไปจนหมด เหลือสำร
ทอ่ี ยใู่ นสถำนะของแข็งในภำชนะ

การแยกสารผสม

8 การระเหยแหง้

เป็นวิธีกำรแยกสำรผสมทมี่ ขี องแข็งละลำย
อยใู่ นของเหลวอยำ่ งผสมกลมกลนื
เปน็ เนอื้ เดียวกัน หรอื เรียกวำ่ สารละลาย

วธิ กี ารแยกสารดว้ ยการระเหยแห้ง
คอื ใหค้ วำมรอ้ นแกส่ ำรผสม สำรทอี่ ยู่ในสถำนะ
ของเหลวเกิดกำรระเหยไปจนหมด เหลือสำร
ทอ่ี ยใู่ นสถำนะของแข็งในภำชนะ

การแยกสารผสม

ตัวอยำ่ ง กำรแยกสำรด้วยกำรระเหยแห้ง

การทานาเกลือสมุทร การทาเกลอื สนิ เธาวแ์ บบด้งั เดมิ

?นกั เรียน สรปุ

สามารถแยกสารผสมในชีวติ ประจาวนั ได้หรือไม่ อย่างไร

ได้ เชน่ ใช้การหยิบออกแยกกรวด ได้ เช่น ใช้การกรองแยกกากมะพร้าว ได้ เชน่ ใชก้ ารรนิ ออกแยกน้าซาวข้าว
ออกจากเมล็ดขา้ วสาร
ออกจากนา้ กะทิ ออกจากข้าวสาร