หน่วยที่ 4 การวิเคราะห์รายการค้า

หน่วยที่ 4

การวิเคราะหร์ ายการคา้
(Analysis Transaction)

แนวคดิ

การวเิ คราะหร์ ายการค้าถือเปน็ จุดเริ่มต้นของวงจรบัญชี ถ้าวิเคราะหร์ ายการค้าผิด ก็จะทา
ให้ขั้นตอนตา่ ง ๆ ในขน้ั ตอนต่อไปผดิ ตามไปด้วย ดงั นน้ั หากมีความผดิ พลาดเกิดขึ้นแล้วจะทาให้ผู้ให้
ขอ้ มลู ทางการบัญชีนน้ั ตัดสนิ ใจผิดพลาดไปดว้ ย นกั บัญชีจึงควรทาความเข้าใจการวิเคราะหร์ ายการค้า
ให้ถกู ตอ้ ง โดยก่อนจะทาการวเิ คราะห์ตอ้ งตรวจสอบรายการคา้ ทุกรายการท่เี กิดขึ้นใหร้ อบคอบ แล้ว
วเิ คราะหต์ ามหลักในการวิเคราะหร์ ายการตอ่ ไป

สาระการเรยี นรู้

1. ประเภทของธุรกจิ และรปู แบบการดาเนนิ ธุรกจิ
2. รายการค้า
3. หลกั การวิเคราะหร์ ายการคา้
4. ผลกระทบของรายการค้าต่อสมการบญั ชแี ละงบแสดงฐานะการเงิน
5. การวเิ คราะหร์ ายการคา้ ตามหลกั การบญั ชคี ู่

สมรรถนะประจาหน่วย

1. แสดงความร้เู กีย่ วกับการวิเคราะห์รายการคา้ ได้ถกู ต้อง
2. วิเคราะหร์ ายการคา้ และแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงนิ ไดถ้ กู ต้องตามหลกั การบญั ชี
3. แสดงพฤติกรรมต่อการเรียนรู้ด้วยจิตสานึกท่ีดี มีคุณธรรม จริยธรรมและน้อมนาหลัก
ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งสกู่ ารปฏบิ ัติ

หน่วยที่ 4 การวเิ คราะห์รายการคา้ 101

จุดประสงคเ์ ชิงพฤตกิ รรม

1. บอกประเภทของธรุ กจิ และรูปแบบการดาเนินธุรกจิ ได้
2. อธิบายรายการคา้ ได้
3. วเิ คราะหร์ ายการคา้ ตามหลักการบัญชีทวั่ ไปได้
4. วิเคราะหผ์ ลกระทบของรายการค้าต่อสมการบัญชีและงบแสดงฐานะการเงนิ ได้
5. วเิ คราะห์รายการค้าตามหลกั การบญั ชคี ูไ่ ด้
6. มีความซอื่ สตั ย์ รบั ผดิ ชอบ รอบคอบ มีวนิ ยั สนใจใฝเ่ รียนรู้ มีจติ อาสา สัมมาคารวะ
ประหยัด มคี วามเปน็ ประชาธปิ ไตย ทางานร่วมกับผู้อ่ืนได้อย่างมีความสุข

หนว่ ยที่ 4 การวิเคราะห์รายการค้า 102

แบบประเมนิ ผลการเรียนรู้กอ่ นเรียน

คาชีแ้ จง : 1. ขอ้ สอบมที ั้งหมด 10 ข้อ เปน็ แบบปรนยั เลือกตอบ 5 ตัวเลอื ก
2. คะแนนเตม็ 10 คะแนน ใชเ้ วลา 10 นาที
3. เขยี นเครอ่ื งหมาย x ลงในกระดาษคาตอบที่ถูกทสี่ ุดเพยี งคาตอบเดียว

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1. ธุรกจิ สามารถแบง่ ออกไดเ้ ปน็ กปี่ ระเภท
ก. 3 ประเภท
ข. 4 ประเภท
ค. 5 ประเภท
ง. 6 ประเภท
จ. 7 ประเภท

2. ธุรกจิ รปู แบบใดทด่ี าเนินการโดยการสร้างความสะดวกสบายให้แกผ่ ู้ใช้บรกิ าร
ก. ธุรกิจบรกิ าร
ข. ธุรกิจแฟรนไซส์
ค. ธรุ กิจการเกษตร
ง. ธรุ กิจอตุ สาหกรรม
จ. ธรุ กิจพาณชิ ยกรรม

3. ขอ้ ใดคือธรุ กิจให้บริการ
ก. อซู่ ่อมรถ
ข. ร้านสะดวกซอ้ื
ค. โรงงานผลิตรถยนต์
ง. ร้านเซเวน่ อีเลฟเวน่
จ. โรงงานผลติ ผลไมก้ ระป๋อง

หนว่ ยท่ี 4 การวิเคราะหร์ ายการค้า 103

4. รายการตามขอ้ ใดถอื เปน็ รายการค้า
ก. โสนต้อนรับลกู คา้
ข. กะละแมตกแตง่ ร้าน
ค. ชอ่ มว่ งสอนพนักงาน
ง. การเชญิ ลูกคา้ เข้ารา้ น
จ. สาลซ่ี อื้ สนิ ค้าเปน็ เงินสด

5. ร้านเกสรสปาไดซ้ อ้ื อุปกรณใ์ นการทาสปาเป็นเงินเชือ่ มาใช้ในกจิ การจะมผี ลตอ่ การเปลย่ี นแปลง
อย่างไร
ก. สินทรัพยล์ ด หนสี้ ินเพิม่
ข. หนี้สินลด สนิ ทรพั ยล์ ด
ค. สนิ ทรพั ยเ์ พิม่ หนส้ี นิ เพ่มิ
ง. หนสี้ นิ เพ่ิม ส่วนของเจา้ ของเพมิ่
จ. สนิ ทรัพยล์ ด สว่ นของเจา้ ของลด

6. จงวิเคราะหร์ ายการตอ่ ไปน้ีว่าข้อใดมผี ลทาใหส้ ินทรพั ยเ์ พมิ่ และส่วนของเจ้าของเพม่ิ
ก. ข้าวเมา่ จ่ายชาระหน้ี
ข. ขา้ วเหนียวรบั ชาระหน้จี ากลูกคา้
ค. ข้าวต้มนาเงินสดมาลงทุนในกจิ การ
ง. ข้าวสวยซ้ือเครอื่ งตกแต่งเป็นเงนิ สด
จ. ขา้ วเจ้าถอนเงินของกจิ การใชส้ ่วนตวั

หน่วยที่ 4 การวิเคราะห์รายการคา้ 104

7. ซื้อเครอ่ื งตกแต่งจากร้านไขห่ วานเปน็ เงนิ สด 6,000 บาท สามารถวเิ คราะหผ์ ลกระทบของรายการคา้

ต่อสมการบญั ชีและงบแสดงฐานะการเงินไดต้ ามขอ้ ใด

ก. การวิเคราะหร์ ายการค้า

สินทรพั ยเ์ พมิ่ (+) สนิ ทรพั ย์ลด (-)

อุปกรณ์ 6,000 บาท เงินสด 6,000 บาท

ผลกระทบต่อสมการบญั ชี

สินทรพั ย์ = หน้สี นิ + ส่วนของเจา้ ของ

อุปกรณ์ + 6,000

เงนิ สด – 6,000

ข. การวิเคราะหร์ ายการคา้

สินทรพั ย์เพมิ่ (+) สนิ ทรพั ยล์ ด (–)
เงนิ สด 6,000 บาท
เคร่อื งตกแตง่ 6,000 บาท
หน้ีสิน + สว่ นของเจา้ ของ
ผลกระทบตอ่ สมการบัญชี

สินทรพั ย์ =

เครือ่ งตกแตง่ + 6,000

เงนิ สด – 6,000

ค. การวเิ คราะห์รายการคา้

สนิ ทรพั ย์เพม่ิ (+) สว่ นของเจา้ ของลด (–)
ทุน 6,000 บาท
เคร่ืองตกแต่ง 6,000 บาท
หนส้ี นิ + สว่ นของเจ้าของ
ผลกระทบตอ่ สมการบญั ชี ทุน – 6,000

สนิ ทรพั ย์ =

เครื่องตกแตง่ + 6,000

ง. การวเิ คราะห์รายการคา้ หน่วยที่ 4 การวเิ คราะหร์ ายการค้า 105

สินทรพั ย์เพม่ิ (+) หน้สี ิน (+)
เจ้าหนก้ี ารคา้ 6,000 บาท
เครอ่ื งตกแตง่ 6,000 บาท
หนส้ี นิ + ส่วนของเจ้าของ
ผลกระทบตอ่ สมการบัญชี เจ้าหนก้ี ารคา้ + 6,000

สนิ ทรพั ย์ =

เคร่ืองตกแตง่ + 6,000

จ. การวเิ คราะหร์ ายการค้า

สนิ ทรพั ย์เพม่ิ (+) หนส้ี นิ ลด (–)
เจา้ หนกี้ ารค้า 6,000 บาท
เครื่องตกแตง่ 6,000 บาท
หนีส้ นิ + ส่วนของเจ้าของ
ผลกระทบตอ่ สมการบญั ชี เจา้ หนี้การคา้ – 6,000

สินทรพั ย์ =

เครอ่ื งตกแตง่ + 6,000

โจทยป์ ระกอบข้อ 8

ต่อไปน้เี ปน็ รายการค้าของร้านมะพร้าวแก้วบรกิ าร ซึง่ นายแก้วเปน็ เจ้าของกิจการและยงั

ไม่ไดว้ ิเคราะหร์ ายการ “ถอนเงินของกจิ การมาใชส้ ว่ นตัว 10,000 บาท” ดงั นี้

รา้ นมะพร้าวแก้วบรกิ าร

งบแสดงฐานะการเงิน

ณ วันท่ี 31 ธันวาคม 2561

สินทรพั ย์ บาท สต. หนส้ี ินและส่วนของเจา้ ของ บาท สต.

สนิ ทรัพย์หมนุ เวียน หนส้ี ินหมนุ เวยี น

เงินสด 500,000 - เจา้ หนี้การคา้ 20,000 -

สนิ ทรพั ยไ์ ม่หมุนเวียน หน้ีสินไมห่ มนุ เวยี น

อปุ กรณ์ 70,000 - เงินก-ู้ ธนาคารพาณชิ ย์ 80,000 -

เครือ่ งตกแต่ง 20,000 - สว่ นของเจ้าของ

ทนุ -นายแกว้ 490,000 -

รวมสินทรพั ย์ 590,000 - รวมหนี้สนิ และสว่ นของเจ้าของ 590,000 -

หน่วยที่ 4 การวเิ คราะหร์ ายการคา้ 106

8. จากการวิเคราะหร์ ายการถอนเงินสดของกิจการไปใช้สว่ นตัว 10,000 บาท ในรปู งบแสดงฐานะ
การเงิน จะทาใหเ้ งนิ สดมีจานวนทงั้ สิ้นเทา่ ใด
ก. 500,000 บาท
ข. 480,000 บาท
ค. 460,000 บาท
ง. 490,000 บาท
จ. 590,000 บาท

9. นายทองเอกนาเงนิ สดมาลงทนุ 100,000 บาท สามารถวิเคราะหร์ ายการคา้ ตามหลักการบญั ชีคู่

ได้ตามข้อใด

ก. เงินสดเพมิ่ 100,000 เงนิ ฝากธนาคารลด 100,000

ข. เงินสดเพิ่ม 100,000 ทนุ -นายทองเอกลด 100,000

ค. เงินสดเพิม่ 100,000 ทุน-นายทองเอกเพมิ่ 100,000

ง. ทุน-นายทองเอกลด 100,000 เงนิ สดลด 100,000

จ. เงนิ ฝากธนาคารเพมิ่ 100,000 เงนิ สดลด 100,000

10. จา่ ยคา่ สาธารณูปโภค 3,000 บาท สามารถวิเคราะหร์ ายการคา้ ตามหลักการบญั ชีคูไ่ ด้ตามขอ้ ใด

ก. ค่าสาธารณปู โภคเพิม่ 3,000 ทุนลด 3,000

ข. คา่ สาธารณปู โภค 3,000 เงินสดลด 3,000

ค. เงินสดเพม่ิ 3,000 ค่านา้ ค่าไฟลด 3,000

ง. เงินสดลด 3,000 สว่ นของเจ้าของลด 3,000

จ. ทนุ ลด 3,000 ค่าสาธารณูปโภคลด 3,000

หน่วยที่ 4 การวเิ คราะห์รายการคา้ 107

1. ประเภทของธรุ กิจและรูปแบบการดาเนนิ ธรุ กิจ

การประกอบธุรกิจสามารถดาเนินการได้หลายรูปแบบ ทั้งโดยบุคคลคนเดียวเป็นเจ้าของ
หรอื อาจดาเนนิ การโดยร่วมลงทุนกบั บุคคลอื่นเปน็ กลมุ่ คณะก็ได้ การที่จะตัดสินใจเลือกดาเนินธุรกิจ
การค้าในรูปแบบใดน้ัน ผู้ประกอบการจะต้องคานึงถึงองค์ประกอบที่สาคัญหลายอย่าง เพ่ือให้การ
ประกอบธุรกจิ ประสบกบั ผลสาเร็จ นามาซึ่งผลประโยชนแ์ ละกาไรสูงสุด

องคก์ รต่าง ๆ นนั้ จาแนกกว้าง ๆ ได้ 2 ลกั ษณะ คอื องค์กรทีแ่ สวงหาผลกาไรและองค์กรที่
ไม่แสวงหาผลกาไร องค์กรท่ไี ม่แสวงหาผลกาไรสว่ นใหญเ่ ปน็ องคก์ รของภาครฐั หรอื เปน็ องคก์ รสาธารณะ
ดาเนินงานเพื่อผลประโยชนข์ องสาธารณะชน เชน่ มลู นิธิ สมาคม วัด เป็นต้น สาหรบั องค์กรธุรกิจน้ัน
ลว้ นมวี ตั ถปุ ระสงค์เพื่อแสวงหาผลกาไร ซงึ่ จะมากหรือน้อยนั้นขึ้นอย่กู บั นโยบายของฝ่ายบริหาร

การประกอบธรุ กจิ ทมี่ ุ่งแสวงหากาไร ผู้ประกอบการสามารถจัดตั้งกิจการได้หลายรูปแบบ
ตามสภาพของการลงทุน เศรษฐกิจ สงั คม และการเมอื ง โดยท่ัวไปสามารถแบง่ ธุรกจิ ท่ีมุง่ แสวงหากาไร
ได้ 3 ประเภท ดังนี้

1. ธุรกิจบรกิ าร (Service Businesses) เป็นธรุ กจิ ที่มรี ายไดจ้ ากการให้บริการ ซึ่งบริการน้ัน
เป็นสงิ่ ทไี่ ม่มีตัวตน เปน็ ผลิตภัณฑ์ทจ่ี บั ต้องไม่ได้ เชน่ รา้ นเสริมสวย ร้านซอ่ มรถยนต์ ร้านซักรดี เสอ้ื ผา้
หอพกั กิจการรถเชา่ โรงภาพยนตร์ คลินิก โรงแรม รถประจาทาง เป็นต้น

ภาพท่ี 4.1 แสดงตวั อยา่ งธุรกจิ บรกิ าร

หน่วยท่ี 4 การวเิ คราะห์รายการคา้ 108
2. ธุรกิจซ้ือขายสนิ ค้า (Merchandising Businesses) หรอื ธุรกิจพาณิชยกรรมเป็นธุรกิจ
การซ้ือสินคา้ เขา้ มาแล้วขายสินค้านนั้ ออกไปในราคาทีส่ งู กว่าเดิม โดยไมม่ กี ารแปรรปู หรอื แปลงสภาพ
สนิ ค้าแตอ่ ยา่ งใด เชน่ ห้างสรรพสินค้า ร้านสะดวกซ้ือ ซเู ปอรม์ ารเ์ กต็ บริษัทขายรถยนต์ เปน็ ต้น

ภาพท่ี 4.2 แสดงตวั อย่างธรุ กจิ ซือ้ ขายสินค้า
3. ธุรกิจอตุ สาหกรรม (Manufacturing Businesses) หรอื ธุรกิจผลิตสนิ ค้า เป็นธุรกิจท่ี
ดาเนินการแปรสภาพวัตถุดิบใหเ้ ปน็ สินค้าสาเรจ็ รูป ซงึ่ บางกิจการผลิตแลว้ ส่งใหผ้ ูอ้ ่นื ขาย บางกิจการ
จะผลติ และขายสินคา้ ด้วยตนเอง ตัวอย่างของธุรกิจที่ผลิตสินค้า เช่น บริษัทในเครือสหพัฒนพิบูลย์
เครือซีพี และเครือปนู ซีเมนตไ์ ทย เป็นตน้

ภาพท่ี 4.3 แสดงตัวอย่างธรุ กจิ อุตสาหกรรม

หนว่ ยท่ี 4 การวเิ คราะหร์ ายการคา้ 109

รูปแบบของการดาเนนิ ธรุ กิจ

ธุรกิจทก่ี ล่าวมาข้างต้น สามารถเลือกดาเนนิ ธุรกจิ ไดด้ งั น้ี
1. กจิ การเจา้ ของคนเดยี ว (Sole Proprietorship) เปน็ กิจการทีม่ ีเจ้าของเพียงคนเดียว
เปน็ ผกู้ อ่ ตั้งกจิ การ ลงทนุ โดยเจ้าของคนเดยี วมีอานาจสทิ ธิ์ขาดในการบริหารงาน มีสิทธิ์ในสินทรัพย์
และผลกาไรของกิจการอย่างเตม็ ท่ี รวมถึงตอ้ งรบั ผิดชอบในหนีส้ ินท่ีเกดิ ขึ้นอย่างไม่จากัดจานวนด้วย
การกระทานติ ิกรรมและการเสียภาษีจะเสียแบบบุคคลธรรมดา น่ันคือ การทานิติกรรมของกิจการ
ผูกมัดตวั เจา้ ของไม่ใชต่ วั กิจการ การเสยี ภาษีเงินได้จะนารายไดข้ องกิจการรวมกับรายได้ส่วนตัวอื่น ๆ
ของเจ้าของแล้วเสียภาษีในอัตราเงินได้บุคคลธรรมดา ซ่ึงจะเป็นแบบอัตราก้าวหน้า หรือเรียกว่า
อตั ราข้นั บันได

ตารางที่ 4.1 แสดงขอ้ ดีข้อเสยี ของการดาเนินธรุ กจิ รปู แบบ “กิจการเจ้าของคนเดยี ว”
ขอ้ ดี ข้อเสีย

จดั ต้ังกิจการได้งา่ ย มกี ฎระเบียบทาง มเี งินทุนจากัด ทาใหข้ ยายธรุ กจิ ไดย้ าก
กฎหมายน้อย มตี ้นทนุ ต่า รักษาความลบั ได้ มี มีความสามารถในการบริหารและตดั สินใจอย่าง
อิสระในการตัดสนิ ใจ บรหิ ารงานได้คลอ่ งตวั จากดั และเสยี ภาษีอตั ราแบบข้นั บนั ได
ไดร้ ับผลประโยชน์คนเดียว
<ไมม่ ีเพอื่ นค่คู ิด>

2. กจิ การหา้ งหนุ้ ส่วน (Partnership) เป็นการร่วมดาเนนิ กจิ การของคนต้ังแต่ 2 คนขึ้นไป
มีการกาหนดเง่อื นไขการบริหารงานและแบ่งผลกาไรกนั อย่างชดั เจน กิจการจะกาหนดให้หุ้นส่วนคนใด
คนหนึ่งเป็นผูบ้ รหิ ารงานเรยี กว่าหนุ้ ส่วนผู้จัดการ

ตารางท่ี 4.2 แสดงข้อดขี ้อเสียของการดาเนนิ ธรุ กจิ รปู แบบ “กจิ การหา้ งหุ้นสว่ น”
ขอ้ ดี ขอ้ เสีย

จัดต้ังกิจการได้ง่าย มีกฎระเบียบทาง การบริหารงานอาจไม่คล่องตัวเหมือน

กฎหมายค่อนข้างน้อย มีการบริหารงานอย่าง เจ้าของคนเดียว และเงินทุนนั้นอาจยังไม่มาก

รอบคอบ และมีเงินทุนมากขึ้น มีการแบ่งความ พอในการดาเนินกิจการ โอนเปลี่ยนความเป็น

รบั ผดิ ชอบตอ่ ความเสยี หายท่อี าจจะเกดิ ข้ึน เจา้ ของได้ยาก และมีเหตใุ ห้เลกิ กจิ การไดง้ า่ ย

หนว่ ยที่ 4 การวิเคราะห์รายการค้า 110

หา้ งหนุ้ ส่วนแบ่งเป็น 2 ชนดิ ดังน้ี
2.1 ห้างหนุ้ สว่ นสามัญ (Ordinary) คือห้างหนุ้ สว่ นท่ีผเู้ ปน็ หนุ้ ส่วนทกุ คน ต้องรบั ผดิ ชอบ

รว่ มกนั ในหน้สี ินโดยไม่จากดั มฐี านะเปน็ บุคคลธรรมดา แต่ถ้านาห้างหุ้นส่วนไปจดทะเบียนจะมีฐานะ
เปน็ นิติบุคคล เรียกว่า “ห้างหุ้นส่วนสามัญจดทะเบียน” ซ่ึงมีผลต่อการทานิติกรรมและการเสีย
ภาษีเงนิ ได้ นนั่ คอื การทานิตกิ รรมจะทาในนามห้างหุ้นส่วนไม่ใช่ในนามตัวบุคคล และเสียภาษีแบบ
นติ ิบคุ คล

2.2 ห้างหนุ้ ส่วนจากดั (Limited Partnership) คอื ห้างห้นุ สว่ น 2 จาพวก คือ จาพวก
จากัดความรบั ผดิ ชอบและไมจ่ ากดั ความรับผดิ ชอบ กฎหมายบงั คับให้จดทะเบียน ห้างหุ้นส่วนจะหา
แหล่งเงินทุนได้งา่ ยกวา่ กจิ การเจา้ ของคนเดียว เพราะมีจานวนเจา้ ของมากกว่า แต่ถ้ามีกาไรก็แบ่งให้
หุ้นสว่ นทกุ คน ถ้าขาดทุนก็จะตอ้ งรับผดิ ชอบหนส้ี ินร่วมกันทกุ คน

3. บริษัทจากัด (Corporation or Limited Company) คือ กิจการที่จัดต้ังขึ้น โดยมี
ผู้เร่ิมกอ่ ตงั้ ไมต่ ่ากว่า 3 คน ผ้เู ร่ิมกอ่ ตั้งตอ้ งจดทะเบียนบรคิ ณหส์ นธจิ ัดตงั้ บริษทั โดยกาหนดวตั ถุประสงค์
ของบรษิ ัท จานวนทนุ และจานวนหุ้นจดทะเบยี น และแบ่งทุนออกเปน็ หนุ้ แตล่ ะหุ้นมีมูลค่าเท่า ๆ กัน
บรษิ ทั จากัดตอ้ งจดทะเบียนเป็นนิติบุคลแยกต่างหากจากเจ้าของ คือ ผู้ถือหุ้น (Stockholders or
Shareholders) ผู้ถือหนุ้ ทุกคนรับผดิ ชอบในหน้ีสินจานวนจากดั เพียงไม่เกินจานวนเงินค่าหุ้นที่ยังส่ง
ใช้ไม่ครบมูลค่าของหุ้นท่ีตนถืออยู่เท่านั้น จะได้รับผลตอบแทนเป็นเงินปันผล บริษัทจะให้ผู้ถือหุ้น
ชาระเงนิ ค่าหนุ้ ครัง้ แรกเปน็ จานวนเงนิ เท่าใดก็ได้ แตต่ อ้ งไม่น้อยกวา่ 25% ของราคาหุ้นทข่ี าย ผถู้ อื หุ้น
จะได้รบั สว่ นแบ่งกาไรในรูปของเงินปนั ผล (Dividends) บริษัทที่จดทะเบียนแล้ว จะใช้คานาหน้าว่า
“บรษิ ัท……….….จากัด” หรือไมก่ ็ได้

ตารางที่ 4.3 แสดงขอ้ ดีขอ้ เสยี ของการดาเนินธุรกจิ รปู แบบ “บรษิ ทั จากัด”
ข้อดี ขอ้ เสยี

สามารถระดมเงินทุนในการขยายธุรกิจ มขี อ้ กาหนดทางกฎหมายหลายประการ

ได้สะดวก มีโอกาสในการหาผู้บริหารฝีมือดีมา ทงั้ ดา้ นการดาเนินงานและการเปิดเผยขอ้ มลู ทา

บริหารกิจการได้ง่าย โอนเปลี่ยนความเป็น ให้มีต้นทนุ ในการจดั ทาขอ้ มูลสูง

เจ้าของได้ง่าย มีความต่อเนื่องในการดาเนิน

ธุรกิจ รวมถึงรับผิดชอบต่อบริษัทอย่างจากัด

จานวน

หนว่ ยที่ 4 การวิเคราะหร์ ายการคา้ 111

บริษทั จากัดมี 2 ประเภท ดงั น้ี
3.1 บริษัทเอกชนจากัด (Private Company limited) กิจการประเภทน้ีจะต้องมี

ผู้ถือหุ้นต้ังแต่ 3 คนขึ้นไป จดทะเบียนเป็นนิติบคุ คลตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ (ปพพ.)
มาตรา 1096 กจิ การประเภทน้สี ่วนใหญเ่ ปน็ กจิ การขนาดเล็ก ผู้ถือหนุ้ เปน็ คนในครอบครวั หรอื เพ่อื นฝงู
หรอื เครอื ญาตกิ นั

3.2 บรษิ ัทมหาชนจากัด (Public Company limited) จดั ต้ังข้นึ ตามพระราชบญั ญัติ
บรษิ ัทมหาชนจากัด พ.ศ. 2535 มผี ู้เรม่ิ จัดตั้งไม่ต่ากว่า 15 คน และต้องจองหุ้นรวมอย่างน้อย 5%
ของทนุ จดทะเบยี น แต่ละคนถือหนุ้ ไม่เกนิ 10% ของหนุ้ ทีจ่ ดทะเบยี น และตัง้ ข้ึนมาโดยมวี ัตถปุ ระสงค์
เพอ่ื เสนอขายหุน้ ต่อประชาชนทั่วไป ตอ้ งมคี านาหน้าช่อื วา่ “บริษทั ” และคาลงท้ายว่า “จากดั (มหาชน)”

2. รายการค้า (Business Transaction)

โดยปกตกิ จิ การทก่ี อ่ ต้ังข้ึนมาเพื่อดาเนินธุรกิจย่อมมีรายการหรือเหตุการณ์ต่าง ๆ เกิดข้ึน
เปน็ จานวนมากในแตล่ ะวัน ดังนัน้ ผทู้ าบัญชตี อ้ งพิจารณาว่ารายการหรือเหตุการณ์ใดท่ีเป็นรายการ
ทางบัญชี เพ่ือจะไดท้ าการวเิ คราะหว์ ่ามีผลกระทบต่อสนิ ทรพั ย์ หนี้สิน และส่วนของเจ้าของอย่างไรบา้ ง
และนาผลที่ได้ไปบนั ทึกบัญชใี นขนั้ ตอนต่อไป

รายการค้า (Business Transaction Or Accounting transaction) หมายถงึ รายการ
ทก่ี อ่ ให้เกดิ การแลกเปลย่ี น หรอื โอนเงนิ หรือสงิ่ ทม่ี คี า่ เปน็ ตวั เงิน ระหว่างกิจการกบั บุคคลอ่นื ซ่งึ จะมี
จานวนมากและแตกต่างกนั ไปตามลกั ษณะของกิจการ เชน่ กิจการเจ้าของคนเดียว ห้างหุ้นส่วน หรือ
บริษัทจากัดและตามประเภทธุรกิจ เช่น ธุรกจิ บรกิ าร ธรุ กิจซ้อื -ขายสนิ ค้า หรือธุรกจิ ผลติ สนิ ค้า

ลักษณะของรายการค้า มดี ังนี้
1. ตอ้ งเป็นรายการที่วัดค่าเป็นหนว่ ยเงินตราได้
2. ต้องกอ่ ใหเ้ กดิ การเปลี่ยนแปลงในสนิ ทรพั ย์ หนสี้ นิ และสว่ นของเจ้าของ

ตารางที่ 4.4 แสดงตวั อย่างของรายการท่ีถือเป็นรายการค้า

รายการคา้ คาอธบิ าย

กจิ การซอ้ื อปุ กรณส์ านกั งานเป็นเงนิ สด กิจการได้รบั สนิ ทรพั ย์ คือ อปุ กรณ์สานักงานจานวน

จานวน 20,000 บาท 20,000 บาท เข้ามาในกจิ การ และในขณะเดียวกัน

ตอ้ งโอนสินทรพั ย์ คอื เงินสดจานวน 20,000 บาท

ออกไปจากกจิ การดว้ ยเชน่ กนั

หน่วยท่ี 4 การวเิ คราะหร์ ายการค้า 112

ตารางท่ี 4.4 แสดงตวั อย่างของรายการท่ีถอื เปน็ รายการคา้ (ตอ่ )

รายการคา้ คาอธบิ าย

กจิ การรบั รายได้จากการซอ่ มรถ 5,000 บาท กจิ การไดร้ บั สนิ ทรพั ย์ คือ เงินสดจานวน 5,000 บาท

เป็นเงินสด เขา้ มาในกจิ การและขณะเดียวกันทาใหส้ ่วนของ

เจา้ ของคือ รายไดค้ ่าซอ่ มรถจานวน 5,000 บาท

เพ่ิมขึน้ เช่นเดยี วกัน

กจิ การจา่ ยเงินเดอื นลกู จ้าง 8,000 บาท กิจการได้จา่ ยสินทรัพยอ์ อก คือ เงนิ สดจานวน 8,000

เปน็ เงินสด บาท ใหก้ บั ลกู จ้าง ในขณะเดยี วกนั ส่วนของเจ้าของ

คอื เงินเดือน 8,000 บาท ลดออกเชน่ เดยี วกัน

รายการท่ีไม่ถือเปน็ รายการค้า (Non-Business Transaction)
รายการทไี่ ม่ถอื เป็นรายการค้า (Non-Business Transaction) หมายถึง รายการท่ีเกิดขึ้น
ในกจิ การแต่ไมก่ ่อให้เกิดการโอนเงนิ หรือส่งิ ของทม่ี ีคา่ เปน็ ตวั เงิน รายการเหลา่ นถี้ อื วา่ ไม่ใชร่ ายการคา้
ดังนั้น จงึ ไม่มกี ารมาบนั ทกึ ของกิจการ
ลกั ษณะของรายการท่ีไม่ถอื เป็นรายการคา้ มดี ังน้ี
1. เปน็ รายการที่วัดคา่ เปน็ หนว่ ยเงินตราไมไ่ ด้
2. เป็นรายการทไ่ี มก่ อ่ ใหเ้ กิดการเปลี่ยนแปลงในสินทรัพย์ หน้ีสนิ และส่วนของเจ้าของ

ตารางที่ 4.5 แสดงตัวอย่างของรายการที่ไมถ่ อื เป็นรายการค้า

รายการคา้ คาอธิบาย

กจิ การรบั สมคั รพนกั งานฝ่ายบัญชี กจิ การรบั สมคั รพนักงานฝ่ายบญั ชี เปน็ ลกั ษณะของ
การปฏิบัตงิ านตามหนา้ ท่ีของฝา่ ยบคุ คล ไมส่ ามารถ
วัดค่าเปน็ หนว่ ยเงนิ ตราได้

กจิ การสง่ ใบสง่ั ซอ้ื เครอ่ื งมอื สาหรบั ให้บรกิ าร กิจการสง่ ใบสัง่ ซอื้ เครอ่ื งมือสาหรบั ให้บริการแกล่ ูกค้า
แก่ลกู คา้ ซึ่งเปน็ ลกั ษณะการปฏิบตั งิ านตามหน้าทข่ี องฝ่ายขาย
หรือฝ่ายบริการ ไม่สามารถวดั ค่าเปน็ หน่วยเงินตรา
ได้

กิจการมกี ารสาธิตวธิ กี ารใชบ้ รกิ าร กิจการมีการสาธติ วธิ กี ารบรกิ ารเปน็ ลักษณะของการ
ปฏิบัติงานตามหน้าท่ขี องพนักงานขายโดยการสาธิต
ให้กับลกู ค้าซงึ่ ไมส่ ามารถวัดค่าเป็นหนว่ ยเงนิ ตราได้

หน่วยที่ 4 การวิเคราะห์รายการค้า 113

3. หลกั การวเิ คราะหร์ ายการค้า

การวิเคราะหร์ ายการคา้ (Business transaction analysis) คือ การพิจารณาว่ารายการคา้
ที่เกิดข้ึนมผี ลกระทบตอ่ สินทรัพย์ หน้ีสิน และส่วนของเจ้าของ มีการเปลี่ยนแปลงไปในทางที่เพ่ิมข้ึน
หรอื ลดลงเปน็ จานวนเทา่ ใด เมอื่ วิเคราะหร์ ายการค้าไดแ้ ลว้ จึงนาไปบันทกึ ลงในสมดุ บญั ชีต่าง ๆ

การวิเคราะห์รายการค้านัน้ เปน็ จุดเริ่มตน้ ของวงจรบัญชี เป็นขนั้ แรกของการจัดทาบัญชี ซ่ึง
สาคัญมาก เพราะหากวิเคราะห์รายการค้าผดิ ก็จะทาข้ันตอนตอ่ ๆ ไปผิดดว้ ย เช่น การบนั ทึกบัญชใี น
สมดุ รายวัน การผ่านบัญชีในสมุดรายวันแยกประเภท ตลอดจนถึงการจัดทางบการเงินก็ผิดไปด้วย
หากมกี ารผิดพลาดแลว้ จะทาใหผ้ ู้ใชข้ ้อมลู ทางบัญชนี นั้ ตัดสินใจผิดพลาดดว้ ย ดงั นน้ั หลกั การสาคญั คอื

1. วิเคราะห์รายการค้าทเ่ี กิดขึ้นวา่ ทาให้สนิ ทรัพย์ หนสี้ นิ และส่วนของเจ้าของเปลี่ยนแปลง
โดยการเพ่ิมขึ้นหรอื ลดลงอยา่ งไรบา้ ง

2. เมอ่ื วเิ คราะห์รายการค้าแล้วย่อมทาให้สมการบญั ชีเป็นจริงเสมอ กล่าวคือ สินทรัพย์ที่
เปล่ียนแปลง จะตอ้ งเทา่ กบั หนีส้ ินท่เี ปลย่ี นแปลงบวกด้วยสว่ นของเจา้ ของท่เี ปลย่ี นแปลงเสมอ

หลกั การวเิ คราะห์รายการค้า
การวิเคราะหร์ ายการคา้ ยดึ สมการบญั ชีทวี่ ่า

สนิ ทรพั ย์ = หนี้สิน + สว่ นของเจา้ ของ

หมายความว่า จานวนเงินด้านสินทรัพยจ์ ะต้องเท่ากับด้านหนสี้ นิ บวกส่วนของเจา้ ของเสมอ
ดังนนั้ เมือ่ วิเคราะห์รายการค้าเรยี บร้อยแลว้ จึงพบวา่ รายการคา้ แตล่ ะรายการเม่อื เกิดขนึ้ แลว้ จะมีผล
กระทบตอ่ สมการอย่างน้อย 2 ด้าน เช่น ถา้ สินทรัพย์ซ่งึ อยู่ซา้ ยมือของสมการบญั ชเี พ่ิมข้ึน ย่อมทาให้
หนีส้ นิ หรอื สว่ นของเจา้ ของซงึ่ อยขู่ วามือของสมการบัญชีจะต้องเพ่มิ ข้นึ ด้วยจานวนเงนิ ท่เี ทา่ กัน ในทาง
ตรงกนั ขา้ มถ้าสินทรพั ยซ์ ึง่ อยูด่ ้านซา้ ยมอื ของสมการบญั ชีลดลง ย่อมทาให้หนีส้ ินหรือส่วนของเจา้ ของ
ซ่งึ อยดู่ ้านขวามือของสมการบญั ชกี ็จะต้องลดลงด้วยจานวนเงนิ ทเ่ี ทา่ กนั เปน็ ต้น

หน่วยที่ 4 การวเิ คราะหร์ ายการคา้ 114

หลกั ในการวิเคราะหร์ ายการค้ามี 5 ประการ ดังนี้

1. สินทรพั ยเ์ พิ่ม (+) ส่วนของเจ้าของเพ่มิ (+)

2. สนิ ทรัพยล์ ด (–) ส่วนของเจ้าของลด (–)

3. สินทรัพยอ์ ย่างอน่ื เพมิ่ (+) สินทรพั ย์อกี อยา่ งหนง่ึ ลด (–)

4. สินทรพั ยเ์ พม่ิ (+) หนี้สนิ เพิ่ม (+)

5. สินทรพั ยล์ ด (–) หน้สี นิ ลด (–)

การวิเคราะห์รายการค้าที่ถูกต้องจะมีผลเกิดขึ้นตามหลักสมการบัญชีท่ีว่า สินทรัพย์ =
หนีส้ ิน + สว่ นของเจ้าของ (ทุน) สรุปผลของการเปล่ียนแปลงรายการค้าที่มีผลกระทบต่อสินทรัพย์
หนส้ี ินและส่วนของเจา้ ของ (ทุน) ดังนี้

ตารางที่ 4.6 แสดงการวเิ คราะหร์ ายการคา้

สมการบัญชี สินทรพั ย์ หนีส้ ิน ส่วนของเจ้าของ รายการค้า
1
2 1) นาเงนิ สดมาลงทุน

3 เพิ่ม ไม่เปลีย่ นแปลง เพ่มิ 2) รบั รายได้ค่าบรกิ าร

4 3) ส่งบลิ เก็บเงินจากลกู ค้า
5
ลด ไมเ่ ปลย่ี นแปลง ลด 1) จ่ายคา่ ใชจ้ ่ายตา่ ง ๆ
2) ถอนเงนิ สดไปใชส้ ว่ นตวั

1) ซื้อสนิ ทรัพยเ์ ป็นเงินสด

2) รับชาระหนจี้ ากลูกหน้ี

เพ่มิ /ลด ไม่เปลีย่ นแปลง ไมเ่ ปลย่ี นแปลง 3) นาเงนิ สดไปฝากธนาคาร

4) ถอนเงนิ จากธนาคารมาใช้

ในกิจการ

1) ซ้ือสินทรัพยเ์ ปน็ เงินเช่ือ

เพม่ิ เพ่ิม ไม่เปล่ียนแปลง 2) ก้ยู มื เงนิ จากธนาคารมาใช้

ในกิจการ

ลด ลด ไมเ่ ปลย่ี นแปลง 1) จา่ ยชาระหนเี้ จา้ หนี้
2) จ่ายชาระหนเ้ี งนิ กู้

หน่วยที่ 4 การวเิ คราะหร์ ายการค้า 115

ตัวอยา่ งที่ 4.1

จงวเิ คราะห์รายการค้าของร้านปยุ ฝา้ ย เดือนกุมภาพันธ์ 2561 โดยใส่เครื่องหมาย  ลงใน

ช่องที่มีผลกระทบตามหลักสมการบญั ชี

ว.ด.ป. รายการค้า สินทรพั ย์ หนีส้ ิน ส่วนของเจา้ ของ
2561
เพ่มิ ลด เพ่มิ ลด เพม่ิ ลด

ก.พ. 1 นางสาวปยุ ฝา้ ยนาเงนิ สดมาลงทุน  

2 นาเงนิ สดไปฝากธนาคาร 

3 จา่ ยคา่ สาธารณูปโภค 

4 ซอ้ื อุปกรณ์ทาขนมเปน็ เงินสด 

5 ซือ้ เตาอบเป็นเงนิ เชอ่ื 

6 ได้รับเงนิ คา่ ขนมจากรา้ นคา้  

7 จา่ ยคา่ เชา่ รา้ น 

8 จ่ายชาระหนคี้ ่าอปุ กรณ์ 

9 กูเ้ งนิ จากธนาคารและนาเขา้ บญั ชขี องร้าน  

10 นางสาวปยุ ฝา้ ยเบิกเงินของกจิ การไปใชส้ ว่ นตวั  

ตวั อยา่ งที่ 4.2

จงวิเคราะหร์ ายการคา้ เพอ่ื แสดงการเพมิ่ หรือลดของสนิ ทรพั ย์ หนี้สนิ และส่วนของเจา้ ของ

รายการค้า สนิ ทรัพย์ หนสี้ ิน สว่ นของเจ้าของ

1. นาเงนิ สดมาลงทนุ ในกจิ การ 350,000 บาท +350,000 +350,000

2. กู้เงินจากธนาคาร 60,000 บาท +60,000 +60,000

3. ซื้อเครอ่ื งตกแตง่ เป็นเงินเช่ือ 8,500 บาท +8,500 +8,500

4. รบั รายได้คา่ บรกิ าร 5,500 บาท +5,500 +5,500

5. จ่ายคา่ พาหนะ 1,500 บาท –1,500 –1,500

6. ส่งบลิ เกบ็ เงินจากลูกหนคี้ า่ ซอ่ มรถยนต์ 4,500 บาท +4,500 +4,500

7. ซื้อวัสดสุ านักงานเปน็ เงินเชื่อ 3,000 บาท +3,000 +3,000

8. จา่ ยชาระหนีใ้ หเ้ จา้ หนี้ 5,000 บาท –5,000 –5,000

9. จา่ ยคา่ เบย้ี ประกนั รา้ น 3,000 บาท –3,000 –3,000

10. ถอนเงินสดในร้านไปใช้สว่ นตัว 2,000 บาท –2,000 –2,000

รวม 420,000 66,500 353,500

หนว่ ยท่ี 4 การวเิ คราะห์รายการค้า 116

ตวั อย่างท่ี 4.3

จงวเิ คราะหร์ ายการคา้ ของรา้ นสาลบี่ รกิ าร ดังตอ่ ไปนี้

รายการคา้ การวเิ คราะหร์ ายการค้า

1. น.ส. สาลี่ นาเงินสดมาลงทนุ ในร้านเป็นเงินสด +สนิ ทรัพยเ์ พิ่ม +ส่วนของเจา้ ของเพมิ่

2. จ่ายเงินซอื้ อุปกรณ์เข้ารา้ น +สนิ ทรพั ยเ์ พ่มิ –สนิ ทรพั ย์ลด

3. ซ้ือวสั ดใุ ชใ้ นการบรกิ ารเป็นเงนิ เชอ่ื +สินทรัพยเ์ พิ่ม +หนส้ี ินเพมิ่

4. ให้บรกิ ารเสรมิ สวย น.ส. ชอ่ มว่ ง แต่ยงั ไม่ไดร้ ับเงนิ +สนิ ทรัพยเ์ พิม่ +สว่ นของเจา้ ของเพม่ิ

5. จ่ายชาระหนี้ค่าวัสดใุ นการใหบ้ ริการ –สนิ ทรพั ย์ลด –หน้สี ินลด

6. กู้เงนิ จากธนาคาร +สนิ ทรพั ยเ์ พม่ิ +หนี้สนิ เพมิ่

7. น.ส.สาล่ี นาเงนิ ของกจิ การไปใชส้ ่วนตวั –สนิ ทรพั ย์ลด –ส่วนของเจา้ ของลด

8. รับชาระหน้ี จาก น.ส. ช่อม่วง +สินทรพั ยเ์ พ่ิม –สินทรพั ย์ลด

9. รบั เงนิ ค่าเสริมสวยจากลูกค้าอืน่ ๆ +สินทรัพยเ์ พ่ิม +สว่ นของเจา้ ของเพมิ่

10. จ่ายเงินเดอื นใหพ้ นักงานในร้าน –สนิ ทรพั ย์ลด –สว่ นของเจ้าของลด

4. ผลกระทบของรายการค้าตอ่ สมการบัญชแี ละงบแสดงฐานะการเงิน

เมอื่ กิจการมีรายการค้าเกิดข้ึนก็ย่อมจะมีผลกระทบต่อการเปลี่ยนแปลงของสมการบัญชี
หมวดใดหมวดหนึ่งซ่ึงจะทาให้สินทรัพย์เท่ากับหน้ีสิน และส่วนของเจ้าของเสมอ ส่วนหมวดรายได้
และหมวดค่าใช้จ่ายน้นั จะกระทบต่อบัญชีส่วนของเจา้ ของดงั นี้

สนิ ทรพั ย์ = หน้สี ิน + ส่วนของเจา้ ของ

 กจิ การมีรายไดเ้ กดิ ขน้ึ ย่อมจะมผี ลทาใหส้ ว่ นของเจ้าของเพิม่ ข้ึนในบัญชีกาไรสุทธิ
 กจิ การมคี า่ ใชจ้ า่ ยเกดิ ขึ้น ยอ่ มจะมผี ลทาใหส้ ่วนของเจา้ ของน้ันลดลงในบญั ชีกาไรสทุ ธิ

หน่วยที่ 4 การวเิ คราะห์รายการค้า 117

ตวั อยา่ งที่ 4.4

ต่อไปนเี้ ป็นรายการค้าของร้านผงิ ผงิ บริการในเดอื นมกราคม 2561
2561
มกราคม 1 นางผิงนาเงินสดมาลงทุนในรา้ นจานวน 200,000 บาท

2 จา่ ยเงินซอื้ อปุ กรณเ์ สรมิ สวย 95,000 บาท
3 ซ้อื เครอ่ื งตกแต่งร้านเปน็ เงนิ เชอ่ื จากร้านหม้อแกง 6,000 บาท
5 ให้บรกิ ารเสรมิ สวยแกก่ องประกวดนางงามธดิ าเบตง 5,000 บาท ยังไมไ่ ด้รบั เงิน
10 จ่ายชาระหน้ใี หร้ า้ นหมอ้ แกง 3,000 บาท
15 ก้เู งินจากธนาคารพาณชิ ย์ 150,000 บาท ระยะเวลาครบกาหนด 2 ปี
18 นางผงิ นาเงินของกจิ การไปใช้ส่วนตัว 20,000 บาท
25 รบั ชาระหนีจ้ ากตัวแทนนางงามธิดาเบตง 5,000 บาท
30 รบั เงินจากลกู คา้ คา่ บริการทาผม 6 คน เป็นเงินจานวน 30,000 บาท
31 จา่ ยเงนิ เดือนพนักงานในรา้ น 13,000 บาท

ใหท้ า 1. วเิ คราะห์รายการคา้
2. วิเคราะหผ์ ลกระทบต่อสมการบัญชี
3. วเิ คราะห์ผลกระทบต่องบแสดงฐานะการเงนิ

ผลกระทบตอ่ รายการคา้ ของสมการบัญชีและงบแสดงฐานะการเงนิ มีดงั ตอ่ ไปน้ี

รายการคา้ ที่ 1 วนั ที่ 1 มกราคม นางผิงนาเงนิ สดมาลงทุนในรา้ น จานวน 200,000 บาท

การวเิ คราะห์รายการคา้ เป็นดังนี้ สว่ นของเจ้าของเพ่มิ (+)
สินทรัพย์เพิ่ม (+) ทนุ -นางผิง 200,000 บาท
เงนิ สด 200,000 บาท

ผลกระทบต่อสมการบัญชี

สนิ ทรัพย์ = หนส้ี ิน + สว่ นของเจ้าของ
ทนุ -นางผิง + 200,000
เงินสด + 200,000

หนว่ ยท่ี 4 การวิเคราะหร์ ายการคา้ 118

การแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงนิ
ร้านผิงผิงบรกิ าร

งบแสดงฐานะการเงิน
วันที่ 1 มกราคม 2561

สนิ ทรพั ย์ บาท สต. หน้สี ินและ บาท สต.
ส่วนของเจ้าของ
200,000 -
สินทรัพย์หมุนเวียน ส่วนของเจา้ ของ 200,000 -
เงินสด 200,000 - ทุน-นางผงิ
200,000 -

รายการค้าที่ 2 วนั ที่ 2 มกราคม จ่ายเงนิ ซ้ืออปุ กรณเ์ สรมิ สวย 95,000 บาท

การวเิ คราะหร์ ายการค้าเป็นดังนี้ สินทรพั ยล์ ด (–)
สนิ ทรัพย์เพิม่ (+) เงินสด 95,000 บาท
อปุ กรณ์ 95,000 บาท

ผลกระทบตอ่ สมการบัญชี

สินทรพั ย์ = หน้สี ิน + สว่ นของเจ้าของ

อุปกรณ์ + 95,000

เงินสด – 95,000

การแสดงรายการในงบเสดงฐานะการเงิน
รา้ นผิงผงิ บริการ

งบแสดงฐานะการเงิน
วันที่ 2 มกราคม 2561

สนิ ทรัพย์ บาท สต. หนส้ี ินและ บาท สต.
ส่วนของเจา้ ของ 200,0000 -
200,000 -
สนิ ทรพั ยห์ มนุ เวยี น ส่วนของเจา้ ของ

เงินสด (200,000 – 95,000) 105,0000 - ทนุ -นางผงิ
สนิ ทรัพย์ไมห่ มนุ เวียน
อปุ กรณ์ 95,000 -
200,000 -

หนว่ ยท่ี 4 การวิเคราะห์รายการค้า 119

รายการค้าท่ี 3 วนั ที่ 3 มกราคม ซ้อื เครอื่ งตกแตง่ เปน็ เงนิ เช่ือจากรา้ นหม้อแกง จานวน 6,000 บาท

การวเิ คราะห์รายการคา้ เป็นดังน้ี หนส้ี ินเพ่ิม (+)
สินทรพั ยเ์ พ่ิม (+) เจ้าหนก้ี ารค้า-ร้านหมอ้ แกง 6,000 บาท

เครื่องตกแต่ง 6,000 บาท

ผลกระทบตอ่ สมการบญั ชี

สนิ ทรัพย์ = หน้ีสนิ + ส่วนของเจา้ ของ

เครอ่ื งตกแตง่ + 6,000 เจ้าหนก้ี ารค้า-ร้านหมอ้ แกง + 6,000

การแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงิน

รา้ นผิงผิงบรกิ าร
งบแสดงฐานะการเงนิ
วนั ท่ี 3 มกราคม 2561

สินทรัพย์ บาท สต. หนีส้ ินและ บาท สต.
ส่วนของเจ้าของ

สนิ ทรพั ยห์ มุนเวยี น หนส้ี ินหมุนเวยี น

เงินสด (200,000 – 95,000) 105,000 - เจา้ หนี้การค้า-ร้านหม้อแกง 6,000 -

สินทรพั ยไ์ มห่ มุนเวียน สว่ นของเจ้าของ

อุปกรณ์ 95,0000 - ทนุ -นางผิง 200,000 -

เครือ่ งตกแต่ง 6,000 -

206,000 - 206,000 -

รายการค้าที่ 4 วนั ที่ 5 มกราคม ให้บริการเสรมิ สวยแกก่ องประกวดนางงามธิดาเบตง 5,000 บาท ยัง
ไมไ่ ด้รบั เงิน

การวเิ คราะห์รายการคา้ เป็นดงั นี้ สว่ นของเจ้าของเพม่ิ (+)
สินทรพั ย์เพิม่ (+) ทนุ -นางผิง 5,000 บาท

ลูกหนก้ี ารคา้ -นางงามธิดาเบตง 5,000 บาท

ผลกระทบต่อสมการบัญชี หนว่ ยท่ี 4 การวเิ คราะห์รายการค้า 120

สินทรัพย์ = หนี้สิน + ส่วนของเจา้ ของ
ทนุ -นางผงิ + 5,000
ลูกหนกี้ ารค้า-นางงามฯ + 5,000

การแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงิน
ร้านผงิ ผงิ บริการ

งบแสดงฐานะการเงิน
วันท่ี 5 มกราคม 2561

สนิ ทรัพย์ บาท สต. หนี้สินและ บาท สต.
สว่ นของเจา้ ของ

สนิ ทรัพย์หมนุ เวียน หน้ีสินหมนุ เวยี น

เงินสด (200,000 – 95,000) 105,000 - เจา้ หนีก้ ารค้า-ร้านหม้อแกง 6,000 -

ลกู หน้ีการคา้ -นางงามฯ 5,000 - สว่ นของเจ้าของ

สินทรัพยไ์ ม่หมุนเวยี น ทนุ -นางผิง (200,000 + 5,000) 205,000 -

อุปกรณ์ 95,000 -

เครื่องตกแต่ง 6,000 -

211,000 - 211,000 -

รายการคา้ ท่ี 5 วนั ท่ี 10 มกราคม จา่ ยชาระหนี้ใหร้ ้านหม้อแกง 3,000 บาท

การวเิ คราะหร์ ายการค้าเปน็ ดงั น้ี หนีส้ ินลด (–)
สนิ ทรพั ยเ์ พม่ิ (+) เจา้ หนก้ี ารคา้ -ร้านหมอ้ แกง 3,000 บาท
เงนิ สด 3,000 บาท

ผลกระทบต่อสมการบัญชี

สินทรพั ย์ = หน้สี ิน + สว่ นของเจ้าของ

เงนิ สด – 3,000 เจ้าหนก้ี ารค้า-รา้ นหม้อแกง – 3,000

หนว่ ยที่ 4 การวิเคราะหร์ ายการคา้ 121

การแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงิน

รา้ นผิงผงิ บรกิ าร
งบแสดงฐานะการเงนิ
วนั ท่ี 10 มกราคม 2561

สินทรพั ย์ บาท สต. หนี้สินและ บาท สต.
สว่ นของเจ้าของ

สินทรัพย์หมุนเวียน หนสี้ ินหมุนเวยี น
เงินสด (105,000 – 3,000)
ลูกหน้กี ารคา้ -นางงามฯ 102,000 - เจ้าหนก้ี ารค้า-ร้านหมอ้ แกง 3,000 -

สนิ ทรัพย์ไมห่ มนุ เวยี น 5,000 - สว่ นของเจ้าของ
อปุ กรณ์
เคร่อื งตกแตง่ ทุน-นางผงิ 205,000 -

95,000 -

6,000 -

208,000 - 208,000 -

*เจา้ หนก้ี ารค้า-รา้ นหม้อแกง (6,000 - 3,000 = 3,000)

รายการค้าท่ี 6 วันท่ี 15 มกราคม กเู้ งินจากธนาคารพาณิชย์ 150,000 บาท ระยะเวลาครบกาหนด 2 ปี

การวิเคราะหร์ ายการค้าเป็นดงั นี้ หนีส้ ินเพิม่ (+)
สินทรพั ย์เพ่มิ (+) เงนิ กจู้ ากธนาคารพาณิชย์ 150,000 บาท
เงนิ สด 150,000 บาท

ผลกระทบต่อสมการบัญชี

สินทรัพย์ = หน้ีสนิ + สว่ นของเจา้ ของ

เงินสด + 150,000 เงนิ ก้ธู นาคารพาณชิ ย์ + 150,000

หนว่ ยที่ 4 การวิเคราะหร์ ายการค้า 122

การแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงนิ

รา้ นผงิ ผงิ บรกิ าร
งบแสดงฐานะการเงนิ
วนั ที่ 15 มกราคม 2561

สินทรัพย์ บาท สต. หนส้ี ินและ บาท สต.
ส่วนของเจ้าของ
สินทรพั ยห์ มนุ เวียน 3,000 -
เงนิ สด (102,000 + 150,000) หนสี้ ินหมุนเวยี น 150,000 -
ลูกหนกี้ ารคา้ -นางงามฯ 252,000 - เจ้าหน-้ี รา้ นหม้อแกง 205,000 -
สนิ ทรัพย์ไมห่ มุนเวยี น 358,000 -
อุปกรณ์ 5,000 - หนี้สินไม่หมนุ เวียน
เครอื่ งตกแต่ง เงินก-ู้ ธนาคารพาณิชย์

95,000 - สว่ นของเจา้ ของ
6,000 - ทนุ -นางผงิ
358,000 -

รายการคา้ ท่ี 7 วันท่ี 18 มกราคม นางผงิ นาเงนิ สดของกจิ การไปใชส้ ่วนตวั 20,000 บาท

การวิเคราะห์รายการค้าเปน็ ดงั น้ี สว่ นของเจ้าของลด (+)
สินทรพั ย์ลด (–) ถอนใชส้ ว่ นตวั 20,000 บาท
เงินสด 20,000 บาท

ผลกระทบต่อสมการบัญชี

สินทรัพย์ = หน้ีสนิ + ส่วนของเจา้ ของ
ถอนใชส้ ว่ นตัว – 20,000
เงนิ สด – 20,000

หนว่ ยท่ี 4 การวเิ คราะห์รายการคา้ 123

การแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงิน

ร้านผงิ ผงิ บรกิ าร
งบแสดงฐานะการเงิน
วันท่ี 18 มกราคม 2561

สินทรพั ย์ บาท สต. หนส้ี ินและ บาท สต.
สว่ นของเจา้ ของ
สนิ ทรัพย์หมุนเวยี น 3,000 -
เงินสด (252,000 – 20,000) หนส้ี ินหมุนเวียน 150,000 -
ลกู หน้กี ารคา้ -นางงามฯ 232,000 - เจ้าหน-้ี รา้ นหม้อแกง 185,000 -
338,000 -
สินทรัพย์ไม่หมนุ เวียน 5,000 - หนส้ี ินไมห่ มนุ เวยี น
อุปกรณ์ เงินก-ู้ ธนาคารพาณิชย์
เครือ่ งตกแตง่
95,000 - ส่วนของเจ้าของ
6,000 - ทุน-นางผงิ (205,000 – 20,000)
338,000 -

รายการค้าที่ 8 วนั ที่ 25 มกราคม รับชาระหนจี้ ากตัวแทนนางงามธิดาเบตง 5,000 บาท

การวเิ คราะห์รายการค้าเปน็ ดงั นี้ สินทรัพย์ลด (–)
สนิ ทรพั ย์เพม่ิ (+) ลูกหน-้ี นางงามธิดาเบตง 5,000 บาท
เงินสด 5,000 บาท
หน้สี ิน + สว่ นของเจา้ ของ
ผลกระทบต่อสมการบัญชี

สนิ ทรัพย์ =

เงินสด + 5,000

ลูกหน-้ี นางงามธดิ าเบตง – 5,000

หน่วยท่ี 4 การวิเคราะห์รายการคา้ 124

การแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงนิ

ร้านผิงผงิ บริการ
งบแสดงฐานะการเงิน
วนั ที่ 25 มกราคม 2561

สนิ ทรัพย์ บาท สต. หนี้สิน บาท สต.
และส่วนของเจา้ ของ
3,000 -
สินทรพั ยห์ มุนเวยี น หนส้ี ินหมุนเวียน 150,000 -
185,000 -
เงนิ สด (232,000 + 5,000) 237,000 - เจา้ หน-ี้ รา้ นหมอ้ แกง 338,000 -

หนี้สินไมห่ มุนเวยี น

สนิ ทรพั ย์ไมห่ มุนเวียน เงินก-ู้ ธนาคารพาณิชย์

อปุ กรณ์ 95,000 - ส่วนของเจ้าของ

เครื่องตกแตง่ 6,000 - ทนุ -นางผงิ

338,000 -

*ลูกหน-้ี นางงามธิดาเบตง (5,000 – 5,000 = 0)

รายการคา้ ที่ 9 วันที่ 30 มกราคม รบั เงนิ จากลูกค้าคา่ บริการทาผม 6 คน เปน็ เงิน 30,000 บาท

การวิเคราะหร์ ายการค้าเปน็ ดังน้ี ส่วนของเจ้าของเพิ่ม (+)
สินทรัพย์เพม่ิ (+) ทนุ -นางผงิ 30,000 บาท
เงินสด 30,000 บาท

ผลกระทบต่อสมการบัญชี

สนิ ทรพั ย์ = หนีส้ ิน + สว่ นของเจ้าของ
ทุน-นางผงิ + 30,000
เงินสด + 30,000

หน่วยท่ี 4 การวเิ คราะหร์ ายการค้า 125

การแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงนิ

รา้ นผิงผิงบรกิ าร
งบแสดงฐานะการเงนิ
วนั ที่ 30 มกราคม 2561

สนิ ทรัพย์ บาท สต. หน้สี ิน บาท สต.
และสว่ นของเจา้ ของ
สนิ ทรัพย์หมุนเวยี น
เงนิ สด (237,000 + 30,000) หนี้สินหมนุ เวยี น
สนิ ทรพั ยไ์ ม่หมนุ เวียน
อปุ กรณ์ 267,000 - เจา้ หนก้ี ารค้า-ร้านหมอ้ แกง 3,000 -
เครอ่ื งตกแต่ง
หน้ีสินไม่หมุนเวียน

95,000 - เงนิ กู้-ธนาคารพาณชิ ย์ 150,000 -

6,000 - สว่ นของเจ้าของ

ทนุ -นางผงิ (185,000 + 30,000) 215,000 -

368,000 - 368,000 -

รายการคา้ ท่ี 10 วนั ท่ี 31 มกราคม จา่ ยเงินเดือนพนกั งานในร้าน 13,000 บาท

การวเิ คราะหร์ ายการคา้ เปน็ ดงั น้ี สว่ นของเจ้าของลด (–)
สนิ ทรพั ย์ลด (–) ทุน-นางผิง 13,000 บาท
เงินสด 13,000 บาท

ผลกระทบตอ่ สมการบญั ชี

สินทรพั ย์ = หนส้ี ิน + สว่ นของเจ้าของ
ทุน-นางผงิ – 13,000
เงินสด – 13,000

หน่วยที่ 4 การวเิ คราะห์รายการคา้ 126

การแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงนิ

ร้านผิงผงิ บริการ
งบแสดงฐานะการเงนิ
วนั ที่ 31 มกราคม 2561

สินทรัพย์ บาท สต. หนี้สิน บาท สต.
และสว่ นของเจ้าของ
สินทรพั ย์หมุนเวียน 3,000 -
เงินสด (267,000 – 13,000) หนส้ี ินหมุนเวยี น 150,000 -
สินทรพั ยไ์ ม่หมุนเวยี น 202,000 -
อุปกรณ์ 254,000 - เจา้ หนกี้ ารค้า-หม้อแกง 355,000 -
เครือ่ งตกแตง่
หนสี้ ินไม่หมนุ เวยี น

95,000 - เงินกู้-ธนาคารพาณชิ ย์
6,000 - สว่ นของเจ้าของ

ทนุ -นางผิง (215,000 – 13,000)
355,000 -

5. การวิเคราะหร์ ายการค้าตามหลกั การบญั ชคี ู่

หลักการบัญชีคู่ (Double-Entry) เป็นหลกั การบัญชีที่ได้รับการยอมรับและใช้กันทั่วไปใน
ปจั จบุ ัน ซงึ่ ก็คือรายการค้าทุกรายการที่เกิดข้ึน หลังจากวิเคราะห์รายการค้าแล้ว นาไปบันทึกบัญชี
ตามระบบบัญชีคู่ ซ่ึงต้องบันทึก 2 ด้าน ให้เท่ากันเสมอ โดยแบ่งออกเป็น 2 ด้าน คือ ด้านซ้ายของ
บัญชี เรียกว่า ดา้ นเดบิต และดา้ นขวาของบญั ชี เรยี กว่า ดา้ นเครดิต

ปกตริ ายการคา้ ทกุ รายการจะบันทกึ โดยด้านเดบิตและด้านเครดิต ในจานวนเงินท่ีเท่ากัน
เรียกวา่ บัญชีนนั้ ได้ดลุ กัน (Single Journal Entry) แต่อาจจะมีบางรายการตอ้ งบนั ทกึ บัญชี โดยเดบิต
หรอื เครดิตหลายบัญชีก็ได้ แต่จานวนเงินรวมด้านเดบิตและด้านเครดิตจะต้องเท่ากันตามหลักการ
บญั ชีคู่ เรยี กวา่ การรวมรายการ (Compound Journal Entry)

หน่วยที่ 4 การวเิ คราะหร์ ายการคา้ 127

ตารางท่ี 4.7 แสดงการบันทกึ บญั ชีตามหลักการบญั ชีคู่

ด้านเดบิต (Debit) หรือ Dr. หมายถึง ดา้ นเครดติ (Credit) หรอื Cr. หมายถึง

1. จานวนเงินท่ีแสดงทางด้านซา้ ยมือของบญั ชี 1. จานวนเงินทีแ่ สดงทางด้านขวาของบัญชี
2. การลงรายการด้านซ้ายของบญั ชหี รือการ 2. การลงรายการดา้ นขวาของบัญชีหรอื การ
ผา่ นบญั ชที ที่ าใหส้ ินทรัพยห์ รือคา่ ใช้จ่ายเพมิ่ ขึน้ ผา่ นบัญชที ที่ าใหส้ ินทรพั ย์หรอื คา่ ใช้จา่ ยลดลง
3. การลงรายการด้านซ้ายของบญั ชหี รอื การ 3. การลงรายการดา้ นขวาของบัญชีหรอื การ
ผ่านบัญชีทที่ าใหห้ นส้ี ิน้ รายการเงินทนุ หรอื ผ่านบญั ชีทท่ี าใหห้ นีส้ นิ รายการเงนิ ทุนหรอื
รายไดล้ ดลง รายไดเ้ พม่ิ ขน้ึ

หลักการบนั ทกึ บญั ชตี ามหลกั บัญชคี ู่

การบนั ทึกบญั ชีตามหลักการบญั ชีคู่ มหี ลกั ดงั น้ี

1. การบนั ทึกบัญชตี ามหลกั หมวดสนิ ทรัพย์ รายการค้าใดที่วิเคราะห์แลว้ จะบันทกึ ไว้ดงั นี้
 สนิ ทรพั ย์เพ่ิมขนึ้ ใหบ้ ันทกึ บัญชสี นิ ทรัพย์ด้านเดบิต (Dr.)
 สนิ ทรพั ย์ลดลง ให้บนั ทึกบญั ชสี นิ ทรพั ย์ด้านเครดิต (Cr.)

เดบิต สินทรพั ย์ เครดติ
บนั ทกึ สินทรัพย์เพมิ่ (+) บันทึกสนิ ทรัพย์ลด (–)

2. การบนั ทึกบัญชหี มวดหน้ีสิน รายการค้าใดที่วิเคราะห์แล้วจะบนั ทึกไว้ดังน้ี
 หน้ีสนิ เพม่ิ ขึน้ ให้บนั ทกึ บญั ชีหนส้ี ินด้านเครดิต (Cr.)
 หน้สี นิ ลดลง ใหบ้ นั ทกึ บญั ชีหนส้ี ินด้านเดบติ (Dr.)

เดบติ หนสี้ นิ เครดติ
บนั ทึกหนส้ี นิ ลด (–) บนั ทกึ หนสี้ ินเพิม่ (+)

3. การบันทกึ บัญชีหมวดส่วนของเจา้ ของ (ทุน) รายการรายการค้าใดทีว่ ิเคราะหแ์ ลว้ จะบันทกึ
ไว้ดังน้ี
 ส่วนของเจา้ ของ (ทนุ ) เพมิ่ ข้ึนใหบ้ นั ทึกบญั ชสี ว่ นของเจ้าของดา้ นเครดติ (Cr.)
 ส่วนของเจ้าของ (ทุน) ลดลงใหบ้ นั ทึกบัญชสี ว่ นของเจา้ ของด้านเดบิต (Dr.)

หน่วยท่ี 4 การวเิ คราะห์รายการคา้ 128

เดบิต สว่ นของเจา้ ของ เครดิต

บันทึกสว่ นของเจ้าของ (ทนุ ) ลด (–) บันทกึ ส่วนของเจา้ ของ (ทุน) เพม่ิ (+)

4. การบนั ทึกบญั ชหี มวดรายได้ จากการวิเคราะหส์ มการบญั ชี ถ้าบัญชมี ีรายไดเ้ พ่มิ ขึ้นจะมผี ล
ทาให้สว่ นของเจา้ ของเพ่ิมขนึ้ หลกั การวเิ คราะหย์ ดึ ตามหลักหมวดบัญชสี ่วนของเจ้าของ ดังน้ี
 ถ้ารายได้เพิ่มขึ้นจะทาใหส้ ว่ นของเจา้ ของเพิ่มข้ึน ให้บนั ทกึ บญั ชสี ่วนของเจา้ ของดา้ นเครดติ
 ถ้ารายไดล้ ดลงจะทาใหส้ ว่ นของเจา้ ของลดลง ให้บนั ทกึ บญั ชีส่วนของเจา้ ของด้านเดบติ

เดบิต สว่ นของเจา้ ของ เครดิต

บนั ทกึ สว่ นของเจ้าของ (ทุน) ลด (–) บนั ทึกส่วนของเจ้าของ (ทนุ ) เพิม่ (+)

5. การบนั ทึกบญั ชหี มวดค่าใชจ้ า่ ย จากการวเิ คราะหส์ มการบญั ชี ถา้ บญั ชีคา่ ใช้จา่ ยเพม่ิ ขนึ้ จะมีผล
ทาใหส้ ่วนของเจา้ ของลดลง หลกั การวเิ คราะห์ยดึ ตามหลกั หมวดบญั ชสี ่วนของเจ้าของ ดงั นี้
 ถ้าคา่ ใชจ้ า่ ยเพมิ่ ข้ึนจะทาใหส้ ่วนของเจ้าของลดลง ให้บันทึกบัญชีสว่ นของเจ้าของด้านเดบิต
 ถา้ ค่าใชจ้ า่ ยลดลงจะทาใหส้ ่วนของเจา้ ของเพ่ิมข้ึน ใหบ้ นั ทึกบัญชีส่วนของเจา้ ของดา้ นเครดติ

เดบติ ส่วนของเจา้ ของ เครดติ

บนั ทึกส่วนของเจ้าของ (ทุน) ลด (–) บนั ทึกสว่ นของเจ้าของ (ทนุ ) เพมิ่ (+)

การตง้ั ช่อื บัญชจี ากการวิเคราะห์รายการคา้

การต้ังชือ่ บญั ชีแบ่งออกเปน็ 3 ประเภทคือ
1. บญั ชีสนิ ทรัพย์ ให้นาชอื่ ของสินทรพั ย์นนั้ ๆ มาตัง้ เป็นชื่อบญั ชี เช่น เงนิ สด ลูกหนก้ี ารคา้
อุปกรณ์ เคร่อื งตกแต่ง เป็นตน้
2. บญั ชหี นส้ี ิน ให้นาช่ือของหนสี้ ินนนั้ ๆ มาต้งั เป็นชอื่ บญั ชี เช่น เจ้าหนี้การคา้ เงนิ กู้ เป็นต้น
3. บญั ชีส่วนของเจา้ ของ (ทนุ ) ให้นาช่อื ส่วนที่เก่ียวข้องกับเจ้าของมาต้ังเป็นช่ือบัญชี เช่น
บัญชที นุ ... ใชส้ ่วนตวั รายได้ค่าบริการ เงินเดือน เปน็ ต้น สามารถแยกลกั ษณะการบนั ทกึ บญั ชีประเภท
สว่ นของเจ้าของได้ดังน้ี

หน่วยท่ี 4 การวิเคราะหร์ ายการค้า 129

3.1 ลกั ษณะของบญั ชีทนุ จะถกู บนั ทกึ ทางด้านเครดติ เม่อื มกี ารลงทุนครั้งแรก ลงทนุ เพมิ่
และจะถกู บนั ทกึ ดา้ นเดบิตเม่อื มีการถอนทุน

3.2 ลกั ษณะของบญั ชีถอนใชส้ ว่ นตวั จะถกู บนั ทกึ ดา้ นเดบิต เพราะทาใหส้ ่วนของเจ้าของ
ลดลง

3.3 ลักษณะของบัญชีรายได้ จะถูกบันทึกด้านเครดิต เมื่อมีรายได้เกิดขึ้นเพราะทาให้
ส่วนของเจ้าของเพิม่ ขึ้น

3.4 ลกั ษณะบญั ชคี า่ ใชจ้ า่ ย จะถูกบันทึกด้านเดบิต เม่ือมีค่าใช้จ่ายเกิดข้ึนเพราะทาให้
สว่ นของเจ้าของลดลง

การจดั ทาเอกสารประกอบการบันทกึ บญั ชี

ผทู้ าบัญชี (Bookkeeper) เป็นผู้มีหนา้ ท่ีจดั ทาบญั ชี ซ่งึ ก่อนจะจัดทาบญั ชนี นั้ ผูท้ าบัญชตี ้อง
ตรวจสอบเอกสารประกอบการบันทกึ บัญชีให้ถูก โดยเอกสารประกอบการบันทึกบัญชมี ดี ังนี้

1. ใบสาคญั ท่ีใช้ในการบันทึกบัญชใี นสมดุ ขัน้ ตน้ ไดแ้ ก่ สมุดรายวันทัว่ ไปและสมุดรายวนั เฉพาะ
ใบสาคัญท่ีจัดทาขน้ึ นั้นจะตอ้ งกาหนดเลขทเ่ี รียงลาดบั ใบสาคัญ เพอื่ สะดวกในการตรวจสอบอา้ งองิ ใน
การบันทึกบญั ชี ซ่ึงใบสาคญั เหลา่ นน้ั จะเปน็ การสรปุ รายการ จานวนเงนิ และมเี อกสารหลักฐานแสดง
การรบั -จ่ายเงิน แนบประกอบด้วย เช่น ใบสาคญั รับ ใบสาคัญจ่าย เป็นต้น

2. เอกสารหลกั ฐานทางการค้า เช่น ใบเสร็จรบั เงนิ ใบกากบั ภาษี ใบส่งของ ใบขอซอื้ ใบส่งั ซอื้
ใบแจ้งหนี้ เป็นตน้

3. เอกสารหลักฐานทางการเงิน เช่น เชค็ ใบแจง้ ยอดธนาคาร ใบฝากเงิน ใบถอนเงนิ เป็นตน้

หนว่ ยที่ 4 การวเิ คราะห์รายการคา้ 130

ตัวอยา่ งท่ี 4.5

จงสรปุ การวเิ คราะหส์ ินทรัพย์ หน้ีสนิ และส่วนของเจ้าของ

รายการค้า สรุปการวิเคราะห์

ด้านเดบติ ด้านเครดติ

1. สาลี่นาเงนิ สดมาลงทุน 20,000 บาท เงินสด 20,000 ทนุ -สาลี่ 20,000

2. ซื้ออุปกรณ์ 10,000 บาท อุปกรณ์ 10,000 เงินสด 10,000

3. ซ้อื เครอื่ งตกแตง่ เป็นเงนิ เช่ือจากร้าน เครื่องตกแตง่ 50,000 เจ้าหน-้ี รา้ นอาลวั 50,000
อาลวั 50,000 บาท

4. ตดั ผมใหล้ ูกค้ายงั ไมไ่ ดร้ บั เงิน 2,000 ลกู หนกี้ ารค้า 2,000 รายได้ค่าบริการ 2,000
บาท

5. ชาระหน้ีใหร้ า้ นอาลวั 50,000 บาท เจา้ หน-ี้ อาลวั 50,000 เงินสด 50,000

6. ก้เู งนิ จากธนาคารพาณชิ ย์ 35,000 เงินสด 35,000 เงนิ กู้ 35,000
บาท

7. สาล่ีนาเงนิ ของกจิ การไปใช้สว่ นตวั ถอนใชส้ ว่ นตวั 5,000 เงินสด 5,000
5,000 บาท 2,000 ลูกหนก้ี ารค้า 2,000

8. รบั ชาระหนจี้ ากลกู หน้ี 2,000 บาท เงนิ สด

9. รบั เงินจากลูกค้าร้านเสริมสวย เงินสด 3,000 รายไดค้ า่ บรกิ าร 3,000
3,000 บาท เงนิ เดอื น
15,000 เงนิ สด 15,000
10. จ่ายเงนิ เดอื น 15,000 บาท

หนว่ ยที่ 4 การวิเคราะหร์ ายการค้า 131

สรปุ ทา้ ยบท

การประกอบกิจการคา้ สามารถแบ่งออกได้ 3 ประเภท ดังนี้

1. กิจการเจ้าของคนเดียว

2. กจิ การห้างหุน้ ส่วน

3. บริษทั จากัด

รายการค้า หมายถึง รายการทเี่ กิดข้ึนในการดาเนนิ งานกอ่ ใหเ้ กดิ การโอนเงิน เกี่ยวข้องกับ

เงินหรือสง่ิ ทมี่ มี ูลค่าเป็นเงนิ หรือสามารถเปล่ยี นเปน็ เงินได้ระหวา่ งกิจการกับบุคคลภายนอก

รายการท่ไี มใ่ ช่รายการค้า หมายถงึ รายการท่ีเกดิ ขน้ึ จากการดาเนินการไม่ก่อให้เกดิ การโอนเงนิ

หรือสง่ิ ทม่ี ูลคา่ เปน็ เงิน แตเ่ ป็นรายการทเี่ กิดข้ึนจากการดาเนินงาน

การวิเคราะหร์ ายการคา้ มหี ลกั ดงั น้ี

1. สนิ ทรัพยเ์ พิ่ม ส่วนของเจา้ ของเพิ่ม

2. สนิ ทรพั ยล์ ด ส่วนของเจา้ ของลด

3. สินทรัพยเ์ พ่ิม สินทรพั ยอ์ กี อย่างหนง่ึ ลด

4. สินทรพั ยเ์ พมิ่ หนสี้ นิ เพมิ่

5. สนิ ทรัพยล์ ด หนี้สนิ ลด

ศพั ท์บัญชี คาศพั ทบ์ ญั ชี
ธรุ กิจบรกิ าร
ธุรกจิ ซอ้ื ขายสินคา้ ศัพท์ภาษาอังกฤษ
ธุรกิจอตุ สาหกรรม Service Business
การวิเคราะหร์ ายการค้า Merchandising Business
กิจการเจ้าของคนเดียว Manufacturing Businesses
ห้างหุ้นสว่ น Business transaction analysis
หา้ งหนุ้ สว่ นสามัญ Single Proprietorship
หา้ งห้วนส่วนจากัด Partnership
บรษิ ัทจากดั Ordinary Partnership
Limited Partnership
Corporation or Limited Company

หนว่ ยที่ 4 การวเิ คราะห์รายการคา้ 132

คาศพั ทบ์ ญั ชี

ศัพท์บัญชี ศัพท์ภาษาองั กฤษ
ผ้ถู อื หนุ้ Stockholders or Shareholders
เงินปันผล Dividends
บริษัทเอกชนจากดั Private Company
บริษทั มหาชนจากดั Limited, Public Company Limited
รายการค้า Business Transaction
รายการทไี่ มใ่ ช่รายการคา้ Non-Business Transaction
ดา้ นเดบิต (แสดงด้านซ้ายของบัญชี) Debit or Dr.
ด้านเครดติ (แสดงดา้ นขวาของบญั ชี) Credit or Cr.
หลกั การบัญชี Accounting Principles
หลักการบญั ชคี ู่ Double-Entry
บัญชีน้นั ได้ดุลกัน Single Journal Entry
การรวมรายการ Compound Journal Entry
ผู้ทาบญั ชี Bookkeeper

หน่วยที่ 4 การวเิ คราะหร์ ายการคา้ 133

แบบฝกึ หดั

หนว่ ยท่ี 4 การวเิ คราะหร์ ายการคา้

สมรรถนะประจาหน่วย : แสดงความรูเ้ ก่ยี วกับการวเิ คราะหร์ ายการค้าได้ถกู ตอ้ ง
คาชี้แจง : แบบฝกึ หัดมที ัง้ หมด 2 ตอน จงปฏบิ ตั ติ ามคาส่ังมาให้ถกู ต้อง

ตอนที่ 1 : จงเขียนคาตอบมาใหส้ มบรู ณแ์ ละถูกต้อง
1. จงยกตวั อย่างหน่วยงานหรือองค์กรท่ไี ม่แสวงหาผลกาไรมาอยา่ งนอ้ ย 3 ตวั อยา่ ง

ตอบ

2. ธุรกจิ ทมี่ งุ่ แสวงหากาไรมีก่ปี ระเภท อะไรบา้ งจงอธิบาย
ตอบ

3. จงยกตวั อย่างธรุ กจิ บรกิ าร (Service Businesses) มาอยา่ งน้อย 5 ตัวอยา่ ง
ตอบ

4. จงอธบิ ายลักษณะของกจิ การเจ้าของคนเดยี ว (Sole Proprietorship) มาใหถ้ กู ต้อง
ตอบ

5. หา้ งห้นุ ส่วนแบ่งเป็นก่ีชนดิ อะไรบา้ ง จงอธิบาย
ตอบ

6. รายการท่ีไมถ่ อื เป็นรายการคา้ หมายถึงอะไร
ตอบ

7. การวเิ คราะหร์ ายการค้ามีหลกั การสาคญั อยา่ งไรจงอธิบาย
ตอบ

หนว่ ยที่ 4 การวเิ คราะห์รายการค้า 134

8. การวเิ คราะหร์ ายการค้าสามารถเขยี นสมการบญั ชไี ด้อย่างไร
ตอบ

9. จงอธิบายหลกั การบันทึกบัญชีตามหลักการบญั ชีคูม่ าให้ถกู ตอ้ ง
ตอบ

10. เอกสารประกอบการบนั ทกึ บัญชมี อี ะไรบ้าง
ตอบ

ตอนท่ี 2 : จงจบั คทู่ ม่ี ีความสมั พันธก์ นั โดยนาคาตอบด้านขวามือมาใส่ในชอ่ งวา่ งดา้ นซา้ ยมือใหถ้ กู ต้อง

1. ธุรกิจบริการ ก. หา้ งหุ้นสว่ นมี 2 จาพวก คือ จาพวกจากดั ความรบั ผดิ ชอบ
2. ธรุ กจิ ซอ้ื ขายสินคา้ และไมจ่ ากดั ความรับผดิ ชอบ และกฎหมายบังคับให้
3. ธรุ กิจอตุ สาหกรรม จดทะเบียน
4. กิจการเจา้ ของคนเดยี ว
5. กิจการหา้ งหุ้นสว่ น ข. กจิ การทจ่ี ัดตั้งขน้ึ โดยมผี เู้ รม่ิ กอ่ ตั้งไม่ต่ากว่า 3 คน ผ้เู ร่ิม
6. หา้ งหุ้นส่วนสามญั ก่อตง้ั ต้องจดทะเบยี นบรคิ ณหส์ นธิ
7. หา้ งหนุ้ ส่วนจากัด
8. บรษิ ัทจากัด ค. ธรุ กจิ ท่ดี าเนินการแปรสภาพวัตถดุ บิ ใหเ้ ปน็ สนิ ค้าสาเรจ็ รปู
9. บรษิ ทั เอกชนจากัด ง. กจิ การซุปเปอร์มาเก็ต
10. บรษิ ัทมหาชนจากัด จ. ผู้เปน็ ห้นุ สว่ นทกุ คน ตอ้ งรบั ผดิ ชอบร่วมกันในหนส้ี นิ โดย

ไม่จากัด มีฐานะเป็นบคุ คลธรรมดา
ฉ. กิจการทม่ี ีผู้เร่มิ จดั ต้ังไม่ต่ากวา่ 15 คน และต้องจองหนุ้

รวมอยา่ งนอ้ ย 5% ของทุนจดทะเบียน แต่ละคนถือห้นุ
ไมเ่ กิน 10% ของหุ้นทจ่ี ดทะเบียน
ช. กิจการจดทะเบียนเป็นนิตบิ ุคคลตามประมวลกฎหมาย
แพง่ และพาณชิ ย์ (ปพพ.) มาตรา 1096
ซ. กิจการท่มี ีการบริหารงานอย่างรอบคอบ มกี ารแบง่ ความ
รบั ผิดชอบต่อความเสยี หายท่อี าจจะเกดิ ข้ึน
ฌ. การประกอบธุรกจิ โรงภาพยนตร์
ญ. กิจการท่ีต้ังได้ง่าย มีตน้ ทุนตา่ บรหิ ารงานไดค้ ล่องตัว
ได้รับผลประโยชนค์ นเดยี ว

หน่วยที่ 4 การวเิ คราะห์รายการค้า 135

แบบฝึกปฏบิ ตั ิ

หน่วยที่ 4 การวิเคราะห์รายการคา้

สมรรถนะประจาหน่วย : วเิ คราะหร์ ายการคา้ และแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงินได้ถกู ตอ้ ง
ตามหลกั การบัญชี
คาชี้แจง : แบบฝกึ หัดมที ง้ั หมด 6 ข้อ จงปฏบิ ัตติ ามคาสัง่ มาใหถ้ ูกต้อง

1. จงวิเคราะห์รายการคา้ ทม่ี ีผลตอ่ การเปลี่ยนแปลงสนิ ทรพั ย์ หนส้ี นิ และส่วนของเจ้าของ
โดยใสเ่ ครือ่ งหมาย  ลงในตารางการวิเคราะหด์ งั นี้

ตารางการวเิ คราะห์รายการคา้

รายการค้า สนิ ทรัพย์ หนสี้ นิ สว่ นของเจ้าของ

เพิ่ม ลด เพ่มิ ลด เพม่ิ ลด

1. เจ้าของกจิ การนาเครอ่ื งซกั ผา้ มาลงทุนเพม่ิ เตมิ

2. รับเงินสดเปน็ คา่ บรกิ ารซกั อบ รดี

3. จา่ ยค่าเช่าร้าน

4. ซือ้ เครือ่ งอบผา้ เป็นเงินเช่อื

5. รับเงนิ ค่าเชา่ หอ้ งพัก

6. นาเงนิ สดฝากธนาคาร

7 เจา้ ของกจิ การนาเครอื่ งซักผ้าไปใช้ส่วนตัวทีบ่ ้าน

8. ไดร้ ับใบแจง้ หน้ีคา่ นา้ ประปา นาเงินไปชาระทนั ที

9. ให้บรกิ ารซกั รดี ลกู คา้ แตย่ งั ไม่ได้รบั เงิน

10. รบั ชาระหนจี้ ากลกู หนค้ี ร่ึงหน่ึง

หน่วยที่ 4 การวเิ คราะห์รายการคา้ 136

2. ต่อไปนเ้ี ป็นรายการคา้ ของบ้าบนิ่ บารเ์ บอร์ ซ่ึงดาเนินกิจการระหว่างเดอื นเมษายน 2561

จงวิเคราะห์รายการคา้ (+) หรอื (–) และใสช่ ื่อบัญชกี บั จานวนเงนิ ลงในชอ่ งให้ถูกตอ้ ง

ลาดับ รายการค้า สนิ ทรัพย์ หนสี้ ิน สว่ นของเจา้ ของ

1 ลงุ บ้าบนิ่ นาเงนิ สด 15,000 บาท และ
อุปกรณ์ตดั ผม 25,000 บาท มาลงทนุ

5 จ่ายค่าเชา่ เกา้ อ้ีตัดผม 3 ตัว ตัวละ 500 บาท
ต่อเดือน

7 รบั เงินสดเป็นคา่ บรกิ ารตดั ผม 4,000 บาท

8 ซอ้ื อุปกรณต์ ัดผมเพมิ่ ราคา 3,990 บาท
เปน็ เงินเช่ือ

ให้บรกิ ารตัดผมแกน่ กั เรียนโรงเรียนวัด

10 แหง่ หนงึ่ จานวน 10 คน คนละ 20 บาท

ยังไมไ่ ดร้ บั เงิน

ซอ้ื รถจกั รยานยนตม์ ือสอง 1 คัน ราคา

15 15,000 บาท โดยผอ่ นชาระ 6 งวด

ผขู้ ายไม่คิดดอกเบยี้

16 นาเงินสดไปฝากธนาคาร 7,000 บาท

20 จา่ ยชาระหนใี้ หเ้ จา้ หนี้ 2,500 บาท

ได้รบั ใบแจง้ หนคี้ า่ เชา่ เกา้ อ้นี ั่งตัดผมสาหรับ

25 เดอื นถดั ไปจานวน 1,500 บาท ยงั ไม่ได้

นาเงินไปชาระ

30 จ่ายเงินเดือนใหล้ ูกจ้าง 2 คน คนละ 3,500
บาท

หน่วยที่ 4 การวิเคราะห์รายการคา้ 137

3. จงวิเคราะหร์ ายการคา้ โดยใสเ่ คร่ืองหมาย  และนาผลของการวเิ คราะห์ไปแสดงการบนั ทึกบญั ชี

ท่ีเปน็ ด้านเดบิตและเครดิตให้ถกู ต้อง

ตารางการวเิ คราะห์รายการคา้

รายการ A L OE การจดบนั ทึกบัญชี
เพ่มิ ลด เพ่ิม ลด เพิ่ม ลด เดบิต เครดิต

1. นาเงินสดมาลงทุน

2. ซอื้ อปุ กรณ์สานักงานเปน็ เงนิ เชอื่

3. รบั รายได้คา่ บรกิ ารซอ่ มทีวี

4. จ่ายค่าเชา่ รา้ น

5. ส่งบลิ เกบ็ เงินจากลกู คา้ ทซี่ ่อมทวี ี

6. จ่ายชาระหนี้

7. ซอ้ื เครอื่ งตกแต่งร้านเป็นเงินสด

8. รับชาระหน้ี

9. ถอนเงินของกจิ การมาใช้สว่ นตวั

10.จ่ายเงนิ เดือนใหค้ นงาน

4. จงวิเคราะหร์ ายการค้าของรา้ นกะละแม ซัก อบ รีด ประจาเดอื นเมษายน 2561 ตามตารางดงั น้ี

ตารางการวิเคราะห์รายการค้า

รายการคา้ ผลการวเิ คราะหร์ ายการค้า การบันทกึ บญั ชี

A L OE เดบติ เครดติ จานวนเงิน

เพ่ิม ลด เพ่ิม ลด เพิ่ม ลด

1 นางกะลาแมนาเงนิ สดมาลงทุน 200,000 บาท

4 ซือ้ อปุ กรณ์ซกั รีด 50,000 บาท

7 รับรายไดค้ า่ บรกิ ารซักรีด 20,000 บาท

8 จา่ ยค่าเชา่ ร้าน 5,000 บาท

11 สง่ บลิ เก็บเงนิ จากลกู คา้ 9,500 บาท

14 จา่ ยชาระหนี้ใหเ้ จ้าหนี้ 12,000 บาท

17 ถอนเงนิ สดไปใชส้ ่วนตวั 8,000 บาท

20 จา่ ยค่าโฆษณา 6,500 บาท

25 รบั เงนิ ค่าบริการซักรีด 4,500 บาท

30 จา่ ยเงินเดอื นพนักงาน 10,000 บาท

หน่วยท่ี 4 การวิเคราะหร์ ายการคา้ 138

5. จงวเิ คราะห์รายการข้างลา่ งน้ี พรอ้ มทง้ั เขยี นช่ือบญั ชีท่ีเดบติ และเครดติ ให้ถกู ตอ้ ง

ตัวอย่าง นางลูกชบุ นาเงินสดมาลงทุน 180,000 บาท

การวเิ คราะหร์ ายการค้า

สินทรัพย์ (+) ส่วนของเจ้าของ (ทุน) (+)

เงินสด (เพ่มิ ) ทุน-นางลกู ชบุ (เพ่มิ )

บญั ชที เี่ ดบิต บัญชีเงินสด 180,000 บาท

บญั ชที เ่ี ครดติ บญั ชที ุน-นางลกู ชุบ 180,000 บาท

รายการท่ี 1. ซือ้ อปุ กรณ์เปน็ เงนิ เชอ่ื จากรา้ นยามเย็น 20,000 บาท

2. กเู้ งนิ จากธนาคารพาณชิ ย์ 100,000 บาท

3. ซ้อื เครอ่ื งตกแตง่ เปน็ เงินสด 50,000 บาท

4. รับรายไดค้ า่ บรกิ ารซอ่ มรถยนต์ 10,000 บาท

5. จ่ายชาระหนี้ใหร้ ้านยามเยน็ ท้ังหมด

6. สง่ บลิ เกบ็ เงินใหร้ ้านรสทพิ ย์เป็นคา่ บริการ 25,000 บาท

7. จ่ายคา่ นา้ คา่ ไฟ 2,500 บาท

8. ใหบ้ ริการซอ่ มรถยนตใ์ ห้นายทองเอก 8,500 บาท แตย่ ังไม่ได้รบั เงิน

9. ถอนเงินสดจากกิจการไปใช้ส่วนตวั 10,000 บาท

10. จา่ ยเดอื นเดอื นให้พนกั งานในร้าน 50,000 บาท

6. จงวิเคราะห์รายการคา้ ของรา้ นอันดาบรกิ าร เดือนมีนาคม 2561 โดยใชต้ ารางวิเคราะห์การคา้
2561
มนี าคม 1 นายขนุนนาเงินสดมาลงทุน 300,000 บาท

2 ซือ้ วสั ดุในการซ่อมรถเปน็ เงินสด 10,000 บาท
3 รับรายไดค้ ่าบริการซอ่ มรถ 1,200 บาท
6 ซื้ออุปกรณใ์ นการซ่อมรถเปน็ เงินเช่อื 15,000 บาท
10 จ่ายคา่ โฆษณา 2,000 บาท
15 ถอนเงินสดไปใชส้ ว่ นตวั 5,000 บาท
17 จา่ ยชาระหน้ี 5,000 บาท
20 ใหบ้ ริการซอ่ มรถแต่ยงั ไม่ได้รบั เงนิ 1,500 บาท
22 กเู้ งนิ จากธนาคาร 200,000 บาท
25 จ่ายคา่ เชา่ 3,000 บาท
28 รับชาระเงินจากลกู หน้เี ปน็ คา่ บริการซอ่ มรถเมอ่ื วันที่ 20 มนี าคม
31 จ่ายเงนิ เดือน 5,000 บาท

หน่วยที่ 4 การวเิ คราะห์รายการคา้ 139

กจิ กรรมเสรมิ ทักษะ

หน่วยที่ 4 การวิเคราะหร์ ายการค้า

สมรรถนะประจาหนว่ ย : แสดงพฤติกรรมต่อการเรียนรู้ด้วยจิตสานึกท่ีดี มีคุณธรรม จริยธรรมและ
น้อมนาหลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสูก่ ารปฏบิ ัติ

ข้ันตอนการทากจิ กรรม
1. ผู้เรยี นแบ่งกลุ่ม กล่มุ ละ 3-4 คน โดยการสมุ่ ของผ้สู อน และใหผ้ ้เู รยี นตัง้ ชอ่ื กลุ่ม
2. ผเู้ รียนแตล่ ะกล่มุ เลือกหัวหน้าและเลขานุการกลมุ่ โดยการลงคะแนนเสียงของสมาชกิ

กลุ่มและถอื เอามตสิ ่วนใหญเ่ ปน็ เอกฉนั ท์ ผเู้ รียนผลัดเปลี่ยนกนั เป็นหัวหนา้ กลุ่ม
3. ผสู้ อนแจกใบงานโดยสมุ่ ให้แตก่ ลุ่มละ 1 ขอ้ เพื่อรว่ มกนั คดิ วิเคราะห์ตามหลักการบัญชี

ทถ่ี ูกต้อง กาหนดเวลาการทางานใหแ้ ล้วเสรจ็ ภายใน 15 นาที
4. สมาชกิ กลุ่มวางแผนการทางาน เลือกใช้วัสดุ อุปกรณ์ให้เกิดประโยชนค์ ุม้ คา่ นาเทคโนโลยี

มาใช้ในการสบื ค้นข้อมูลสารสนเทศที่เก่ยี วข้อง เชน่ มาตรฐานการบัญชี เพื่อให้เกิดความคิดรวบยอด
และทางานภายในเวลาทีก่ าหนด

5. ผสู้ อนเปน็ ผูอ้ านวยความสะดวกในการจัดการเรียนรู้ เพอ่ื ใหผ้ เู้ รียนเปน็ ผู้ปฏิบัตดิ ว้ ยตนเอง
6. ผสู้ อนสุ่มใหผ้ เู้ รยี นผลัดเปล่ียนกันตอบกลมุ่ ละ 1 รายการ และเปดิ โอกาสให้ผเู้ รยี นคนอืน่ ๆ
ไดม้ ีสว่ นร่วมในการแสดงความคดิ เห็น ผสู้ อนช้ีแนะเพมิ่ เตมิ
7. ประเมนิ ผลการเรียนรรู้ ่วมกัน

อุปกรณ์/ส่อื การเรียนการสอน
1. ใบงานที่ 4.1 และ 4.2
2. ปากกา/ไม้บรรทัด/สมุดบญั ช/ี กระดาษรีไซเคลิ
3. เอกสารประกอบการเรียนวิชาการบญั ชีเบอื้ งตน้ หนว่ ยที่ 4 เรื่อง การวเิ คราะหร์ ายการค้า

การพิจารณา : คะแนนรวม 10 คะแนน ประกอบดว้ ย
1. ทางานกลมุ่ 5 คะแนน
2. ความถูกต้อง 5 คะแนน

การผ่านเกณฑ์พิจารณา : รอ้ ยละ 70 ขน้ึ ไป คิดเปน็ 7 คะแนน

หน่วยท่ี 4 การวเิ คราะห์รายการคา้ 140

ใบงานที่ 4.1

เรอื่ ง การวิเคราะหร์ ายการค้า

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ตอ่ ไปน้ีเปน็ รายการค้าของนางไขห่ วาน ซ่งึ เปดิ บริการนวดสมนุ ไพร ระหวา่ งเดือนสงิ หาคม

2562

สงิ หาคม 1 นางไข่หวาน นาเงนิ สด 150,000 บาท มาลงทุน
2 จ่ายค่าทาความสะอาดห้องนวด 800 บาท
4 รบั เงนิ สดจากการบริการนวดลูกค้า 4,500 บาท
5 นาเงินสดไปฝากธนาคาร 50,000 บาท
11 จา่ ยคา่ โฆษณา 1,600 บาท
15 จ่ายคา่ ตกแตง่ ห้องนวด 2,500 บาท
18 ซ้ืออปุ กรณ์นวดเพมิ่ 1 ชดุ 40,000 บาท เป็นเงนิ เชอ่ื
25 นางไข่หวานถอดเงนิ สดมาใช้ในรา้ น 3,000 บาท
26 ลูกคา้ นวดเปน็ กลมุ่ ยังไมไ่ ดจ้ า่ ยเงิน 9,000 บาท
30 ชาระหนี้เป็นเงินสด 30,000 บาท
31 จ่ายค่าแรงใหพ้ นกั งานนวด รวม 15,000 บาท

ให้ทา 1. วเิ คราะหร์ ายการค้า
2. วเิ คราะห์ผลกระทบตอ่ สมการบญั ชี
3. วิเคราะหผ์ ลกระทบตอ่ งบแสดงฐานะการเงนิ

หน่วยท่ี 4 การวเิ คราะหร์ ายการค้า 141

ใบงานท่ี 4.2

เรือ่ ง การวิเคราะห์รายการคา้

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ตอ่ ไปน้เี ปน็ รายการคา้ ของสานกั งานรบั ทาบญั ชี ระหว่างเดอื นมนี าคม 2562

มนี าคม 1 นางเทียนนาเงนิ สด 100,000 บาท รถยนตร์ าคา 350,000 บาท และกเู้ งนิ จานวน
50,000 บาท มาลงทุน
2 ซ้อื วัสดสุ านกั งาน 3,000 บาท และอปุ กรณส์ านกั งาน 25,000 บาท เป็นเงินสด
3 รบั บริการคา่ ทาบญั ชเี ป็นเงนิ สด 21,000 บาท
9 ทาบัญชใี หล้ ูกคา้ จานวน 3 ร้านค้า เปน็ เงนิ 45,000 บาท แต่ยงั ไม่ไดร้ บั เงิน
10 จ่ายค่าเช่าสานกั งาน 6,000 บาท
11 นางเทียนนาเงินสดไปฝากธนาคาร 50,000 บาท
15 จ่ายค่าใชจ้ า่ ยเกีย่ วกับรถยนต์ 7,800 บาท
20 จา่ ยคา่ อาหารและเคร่ืองดมื่ รบั รองลูกคา้ 1,200 บาท
21 จา่ ยค่าโฆษณาทางอนิ เทอรเ์ น็ต 4,000 บาท
25 ไดร้ ับค่าทาบญั ชีเปน็ เงินสดจากลกู คา้ ท่คี ้างไว้ 27,000 บาท
26 นางเทยี น ถอนเงนิ จากธนาคารมาใชใ้ นรา้ น 9,000 บาท
29 จา่ ยคา่ น้าคา่ ไฟฟ้าเป็นเงินสด 2,800 บาท
30 จา่ ยชาระหนเ้ี งนิ กู้ 20,000 บาท
31 จ่ายเงินเดอื น 12,000 บาท

ใหท้ า 1. วิเคราะห์รายการคา้
2. วิเคราะหผ์ ลกระทบต่อสมการบญั ชี
3. วเิ คราะห์ผลกระทบตอ่ งบแสดงฐานะการเงิน

หน่วยท่ี 4 การวเิ คราะหร์ ายการค้า 142

แบบประเมนิ ผลการทางานกลุ่ม

ชื่อกลุ่ม ระดับชั้น/ปี สมาชิกกลมุ่
รายชือ่ สมาชกิ สมาชิกกลมุ่
เลขท่ี สมาชิกกลุ่ม
1. เลขที่ สมาชกิ กล่มุ
2. เลขที่
3. เลขท่ี 1
4.

ท่ี รายการประเมนิ 3 คะแนน
2
1. วางแผนการทางานกลมุ่ ได้อย่างเปน็ ข้นั ตอน
2. ทางานอยา่ งมหี ลักการและสมเหตสุ มผล
3. ปฏภิ าณไหวพรบิ และแกป้ ญั หาไดด้ ี
4. ใช้วสั ดุ อปุ กรณ์ไดอ้ ย่างประหยัดและคุ้มค่า
5. มีความคิดรวบยอด (Concept)

รวม
คะแนนเฉลีย่ = (คะแนนรวม x 5)/15

เกณฑ์การใหค้ ะแนน 3 = ดี 2 = พอใช้ 1 = ปรบั ปรงุ

ข้อเสนอแนะ ผู้ประเมิน
 ผูเ้ รียน
 ผู้สอน
วัน/เดือน/ปีท่ปี ระเมิน

//

หน่วยท่ี 4 การวเิ คราะห์รายการคา้ 143

แบบประเมนิ คุณธรรม จรยิ ธรรม

คาช้แี จง : ทาเครื่องหมาย  ลงในช่องตารางท่ตี รงกบั พฤตกิ รรมทีน่ กั เรยี นแสดงออก

ชื่อ-สกลุ ระดบั ชั้น/ปี

สาขาวชิ า เลขที่

ที่ รายการ พฤตกิ รรมบง่ ชี้ ระดับคะแนน
ประเมนิ 54321

1 ซ่ือสตั ย์ สุจรติ ซอ่ื ตรง ไม่ทจุ ริตท้ังทางตรงและทางออ้ ม

2 รบั ผิดชอบ ทางานเต็มที่/เตม็ กาลงั และเต็มความสามารถ

3 รอบคอบ ใชค้ วามคดิ วเิ คราะหอ์ ย่างละเอียดรอบคอบ

4 วินยั ปฏบิ ตั ิตามกฎการมาเรยี น เช่น ตรงตอ่ เวลา การแตง่ กาย

5 สนใจใฝร่ ู้ ต้งั ใจเรียน หมั่นค้นควา้ หาความรใู้ หม่ ๆ อยู่เสมอ

6 จติ อาสา มีนา้ ใจ รู้จกั แบง่ ปันและชว่ ยเหลอื ผอู้ ื่นอย่างเต็มใจ

7 สมั มาคารวะ ออ่ นน้อมถ่อมตน สุภาพ เรยี บรอ้ ย กริ ิยามารยาทดี

8 ประหยัด ใชว้ ัสดุ อุปกรณ์อยา่ งรคู้ ณุ คา่ ใชช้ ีวติ อย่างสมถะ

9 ประชาธปิ ไตย แสดงความคิดเห็นอยา่ งสร้างสรรค์ ยอมรับความคิดเหน็
ของผอู้ ่นื เปน็ ทง้ั ผู้นาและผตู้ ามท่ีดี

10 การมสี ่วนรว่ ม มีปฏสิ มั พนั ธ์กับทกุ คน ยอมรบั และปรบั ตัวใหท้ างาน
ร่วมกบั ผู้อนื่ ได้อยา่ งมคี วามสุข

รวม

คะแนนเฉลยี่ = (คะแนนรวม x 5)/50

เกณฑ์การประเมิน (ระดบั ความถ่ีทีแ่ สดงออก) 4 = แสดงพฤติกรรมบอ่ ยครงั้
5 = แสดงพฤตกิ รรมสมา่ เสมอ 2 = แสดงพฤตกิ รรมนาน ๆ ครง้ั
3 = แสดงพฤติกรรมเป็นบางครงั้
1 = ไม่แสดงพฤตกิ รรมเลย

ข้อคดิ เหน็ /ขอ้ เสนอแนะ

ลงชอื่ ผู้ประเมิน

(นางศริ ิวรรณ เพ็งสง)

วันท่ี เดือน พ.ศ.

หน่วยที่ 4 การวิเคราะห์รายการค้า 144

แบบประเมนิ ผลการเรียนรู้หลังเรยี น

คาชีแ้ จง : 1. ข้อสอบมที งั้ หมด 10 ข้อ เปน็ แบบปรนยั เลือกตอบ 5 ตวั เลอื ก
2. คะแนนเต็ม 10 คะแนน ใชเ้ วลา 10 นาที
3. เขยี นเครื่องหมาย x ลงในกระดาษคาตอบทถ่ี ูกท่สี ุดเพยี งคาตอบเดียว

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1. ธุรกจิ สามารถแบง่ ออกได้เปน็ กปี่ ระเภท
ก. 3 ประเภท
ข. 4 ประเภท
ค. 5 ประเภท
ง. 6 ประเภท
จ. 7 ประเภท

2. ธรุ กิจรปู แบบใดทดี่ าเนนิ การโดยการสร้างความสะดวกสบายให้แกผ่ ู้ใชบ้ ริการ
ก. ธุรกิจบริการ
ข. ธรุ กจิ แฟรนไซส์
ค. ธรุ กจิ การเกษตร
ง. ธุรกิจอตุ สาหกรรม
จ. ธรุ กจิ พาณชิ ยกรรม

3. ขอ้ ใดคือธุรกิจให้บรกิ าร
ก. อ่ซู อ่ มรถ
ข. ร้านสะดวกซ้ือ
ค. โรงงานผลติ รถยนต์
ง. ร้านเซเว่น อเี ลฟเว่น
จ. โรงงานผลติ ผลไมก้ ระป๋อง

หนว่ ยท่ี 4 การวิเคราะห์รายการค้า 145

4. รายการตามข้อใดถือเป็นรายการค้า
ก. โสนต้อนรับลูกคา้
ข. กะละแมตกแตง่ ร้าน
ค. ช่อมว่ งสอนพนกั งาน
ง. การเชญิ ลูกคา้ เข้ารา้ น
จ. สาลซี่ ้ือสนิ คา้ เป็นเงนิ สด

5. ร้านเกสรสปาไดซ้ ้อื อปุ กรณ์ในการทาสปาเป็นเงินเชือ่ มาใชใ้ นกจิ การจะมผี ลตอ่ การเปลย่ี นแปลง
อยา่ งไร
ก. สินทรัพย์ลด หนส้ี นิ เพม่ิ
ข. หนี้สินลด สนิ ทรพั ยล์ ด
ค. สนิ ทรพั ยเ์ พม่ิ หนส้ี ินเพ่มิ
ง. หน้สี ินเพิม่ สว่ นของเจา้ ของเพม่ิ
จ. สนิ ทรพั ยล์ ด สว่ นของเจา้ ของลด

6. จงวเิ คราะห์รายการต่อไปน้วี ่าข้อใดมผี ลทาใหส้ ินทรพั ยเ์ พมิ่ และส่วนของเจ้าของเพม่ิ
ก. ขา้ วเมา่ จา่ ยชาระหนี้
ข. ขา้ วเหนียวรบั ชาระหนจ้ี ากลกู คา้
ค. ขา้ วต้มนาเงินสดมาลงทนุ ในกจิ การ
ง. ขา้ วสวยซื้อเครอื่ งตกแต่งเปน็ เงินสด
จ. ขา้ วเจา้ ถอนเงินของกจิ การใช้สว่ นตวั

หนว่ ยท่ี 4 การวเิ คราะห์รายการค้า 146

7. ซ้อื เครอื่ งตกแต่งจากรา้ นไข่หวานเป็นเงนิ สด 6,000 บาท สามารถวิเคราะหผ์ ลกระทบของรายการคา้

ตอ่ สมการบญั ชีและงบแสดงฐานะการเงินไดต้ ามขอ้ ใด

ก. การวเิ คราะหร์ ายการคา้

สนิ ทรพั ยเ์ พมิ่ (+) สินทรพั ยล์ ด (–)

อุปกรณ์ 6,000 บาท เงนิ สด 6,000 บาท

ผลกระทบต่อสมการบญั ชี

สนิ ทรพั ย์ = หนส้ี ิน + สว่ นของเจา้ ของ

อุปกรณ์ + 6,000

เงินสด – 6,000

ข. การวเิ คราะห์รายการคา้

สินทรพั ยเ์ พมิ่ (+) สนิ ทรพั ยล์ ด (–)
เงินสด 6,000 บาท
เครอ่ื งตกแตง่ 6,000 บาท
หนส้ี นิ + ส่วนของเจ้าของ
ผลกระทบต่อสมการบัญชี

สนิ ทรพั ย์ =

เคร่อื งตกแต่ง + 6,000

เงนิ สด – 6,000

ค. การวเิ คราะห์รายการค้า

สินทรพั ย์เพมิ่ (+) สว่ นของเจ้าของลด (–)
ทุน 6,000 บาท
เคร่อื งตกแต่ง 6,000 บาท
หนสี้ ิน + สว่ นของเจา้ ของ
ผลกระทบตอ่ สมการบญั ชี ทนุ – 6,000

สนิ ทรพั ย์ =

เครือ่ งตกแต่ง + 6,000

ง. การวิเคราะหร์ ายการคา้ หนว่ ยท่ี 4 การวิเคราะหร์ ายการคา้ 147

สนิ ทรพั ย์เพมิ่ (+) หนส้ี ิน (+)
เจา้ หนก้ี ารค้า 6,000 บาท
เคร่ืองตกแตง่ 6,000 บาท
หน้สี ิน + สว่ นของเจ้าของ
ผลกระทบตอ่ สมการบัญชี เจ้าหน้กี ารคา้ + 6,000

สินทรพั ย์ =

เครื่องตกแต่ง + 6,000

จ. การวิเคราะหร์ ายการคา้

สนิ ทรพั ย์เพมิ่ (+) หน้สี นิ ลด (–)
เจ้าหนกี้ ารคา้ 6,000 บาท
เคร่ืองตกแต่ง 6,000 บาท
หนสี้ ิน + ส่วนของเจ้าของ
ผลกระทบต่อสมการบัญชี เจา้ หน้ีการคา้ – 6,000

สินทรพั ย์ =

เครอ่ื งตกแต่ง + 6,000

โจทย์ประกอบข้อ 8

ตอ่ ไปนี้เป็นรายการค้าของร้านมะพร้าวแกว้ บริการ ซงึ่ นายแก้วเป็นเจ้าของกจิ การและยงั

ไม่ได้วเิ คราะห์รายการ “ถอนเงินของกิจการมาใช้สว่ นตัว 10,000 บาท” ดังน้ี

ร้านมะพร้าวแก้วบรกิ าร

งบแสดงฐานะการเงนิ

ณ วันที่ 31 ธนั วาคม 2561

สินทรัพย์ บาท สต. หนี้สินและสว่ นของเจา้ ของ บาท สต.

สนิ ทรพั ย์หมุนเวยี น หนส้ี ินหมนุ เวยี น

เงนิ สด 500,000 - เจ้าหน้กี ารค้า 20,000 -

สินทรัพยไ์ มห่ มุนเวยี น หน้สี ินไมห่ มนุ เวียน

อปุ กรณ์ 70,000 - เงนิ ก-ู้ ธนาคารพาณชิ ย์ 80,000 -

เคร่อื งตกแตง่ 20,000 - สว่ นของเจ้าของ

ทนุ -นายแกว้ 490,000 -

รวมสินทรัพย์ 590,000 - รวมหนสี้ นิ และส่วนของเจ้าของ 590,000 -

8. จากการวิเคราะหร์ ายการถอนเงนิ สดของกิจการไปใชส้ ่วนตวั 10,000 บาท ในรปู งบแสดงฐานะ

หนว่ ยที่ 4 การวเิ คราะหร์ ายการค้า 148

การเงนิ จะทาใหเ้ งนิ สดมจี านวนทงั้ ส้นิ เทา่ ใด
ก. 500,000 บาท
ข. 480,000 บาท
ค. 460,000 บาท
ง. 490,000 บาท
จ. 590,000 บาท

9. นายทองเอกนาเงินสดมาลงทนุ 100,000 บาท สามารถวิเคราะหร์ ายการคา้ ตามหลักการบญั ชีคู่

ไดต้ ามข้อใด

ก. เงนิ สดเพม่ิ 100,000 เงินฝากธนาคารลด 100,000

ข. เงนิ สดเพ่มิ 100,000 ทุน-นายทองเอกลด 100,000

ค. เงนิ สดเพ่ิม 100,000 ทุน-นายทองเอกเพมิ่ 100,000

ง. ทุน-นายทองเอกลด 100,000 เงินสดลด 100,000

จ. เงนิ ฝากธนาคารเพม่ิ 100,000 เงนิ สดลด 100,000

10. จ่ายค่าสาธารณูปโภค 3,000 บาท สามารถวิเคราะหร์ ายการคา้ ตามหลักการบญั ชคี ไู่ ดต้ ามข้อใด

ก. ค่าสาธารณูปโภคเพิม่ 3,000 ทุนลด 3,000

ข. คา่ สาธารณปู โภค 3,000 เงินสดลด 3,000

ค. เงินสดเพ่มิ 3,000 คา่ นา้ ค่าไฟลด 3,000

ง. เงินสดลด 3,000 สว่ นของเจ้าของลด 3,000

จ. ทนุ ลด 3,000 ค่าสาธารณูปโภคลด 3,000

หน่วยที่ 4 การวเิ คราะห์รายการคา้ 149

Mind Mapping (ผังมโนทศั น)์

การวิเคราะห์รายการคา้

แสดงความรเู้ กย่ี วกบั การวเิ คราะห์ วิเคราะห์รายการคา้ และแสดง
รายการค้าไดถ้ ูกตอ้ ง รายการในงบแสดงฐานะการเงิน

ประเภทของธุรกิจ และรปู แบบการดาเนนิ ไดถ้ กู ตอ้ งตามหลกั การบญั ชี
ธรุ กจิ
รายการคา้
รายการคา้ ตามหลกั การบญั ชที ่วั ไป
ผลกระทบของรายการค้าต่อสมการบัญชี
และงบแสดงฐานะการเงนิ
การวเิ คราะหร์ ายการค้าตามหลกั การบัญชคี ู่

แสดงพฤติกรรมตอ่ การเรียนรู้ด้วยจติ สานึกท่ดี ี มีคุณธรรม จริยธรรมและนอ้ มนา
หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งสูก่ ารปฏบิ ัติ

ซอื่ สตั ย์ รับผดิ ชอบ รอบคอบ มีวนิ ยั สนใจใฝร่ ู้ จติ อาสา
สมั มาคารวะ ประหยัด ประชาธปิ ไตย มสี ว่ นร่วม

พอประมาณ มเี หตผุ ล มีภมู คิ ้มุ กนั