ใบความรู้ที่ 2 เรื่อง การใช้แหล่งเรียนรู้

ใบความร้ทู ่ี 2
เรือ่ ง การใชแ้ หลง่ เรียนรู้

ความหมายของแหลง่ เรยี นรู้

แหล่งเรยี นรู้ หมายถึง บรเิ วณศูนย์รวมบ่อเกดิ แห่งหรือทีท่ ม่ี สี าระ
เน้ือหาเปน็ ข้อมลู ความรู้ความสำคญั ของแหล่งเรียนรมู้ บี ทบาทสำคญั ในการ
พัฒนาคุณภาพชีวติ ของประชาชน

ห้องสมดุ เปน็ แหล่งเรยี นรทู้ ี่สำคญั ประเภทหนึ่ง ท่ีจดั หา รวบรวมสรรพวชิ าการต่าง ๆ ที่เกดิ
ขึ้น จากทั่วโลกมาจัดระบบ และให้บริการแก่กลุ่มเป้าหมายศึกษาค้นคว้าอย่างต่อเนื่องตลอดชีวิต
ปจั จบุ ันมคี ำอน่ื ๆ ทีห่ นว่ ยงานตา่ ง ๆ ใช้ในความหมายของคำว่า ห้องสมดุ เชน่ ห้องสมดุ และศูนย์
สารสนเทศ สำนักบรรณาสารการพัฒนา สำนักบรรณสารสนเทศ สำนักบรรณสารกบั หอสมุด การ
บรกิ าร เปน็ ต้น หอ้ งสมดุ โดยท่ัวไปแบง่ ออกเปน็ 5 ประเภท ดังนี้

1. หอสมุดแห่งชาติ

ห้องสมุดเป็นแหล่งเรียนรู้ที่สำคัญประเภทหนึ่ง ที่จัดหา รวบรวมสรรพวิชาการต่าง ๆ ที่เกิด ขึ้น จากท่ัว
โลกมาจัดระบบ และให้บริการแก่กลุ่มเป้าหมายศึกษาค้นคว้าอย่างต่อเนื่องตลอดชีวิต ปัจจุบันมีคำอื่น ๆ ท่ี
หน่วยงานต่าง ๆ ใช้ในความหมายของคำว่า ห้องสมุด เช่น ห้องสมุด และศูนย์ สารสนเทศ สำนักบรรณาสารการ
พฒั นา สำนักบรรณสารสนเทศ สำนกั บรรณสารกับหอสมุด การบรกิ าร เปน็ ต้น หอ้ งสมดุ โดยทวั่ ไปแบ่งออกเป็น 5
ประเภท ดงั น้ี

2. ห้องสมดุ ประชาชน

หอ้ งสมดุ ประชาชนดำเนินการโดยรฐั อาจจะ เป็นรัฐบาลกลาง รัฐบาลท้องถิน่ หรอื เทศบาล แลว้ แต่ระบบ
การปกครอง ตามความหมายเดิม ห้องสมุดประชาชนเป็น ห้องสมุดท่ีประชาชนต้องการให้มี ในชุมชนหรือเมืองที่
เขาอาศัยอยู่ ประชาชนจะสนับสนุนโดยยินยอมให้รัฐบาลจ่ายเงิน รายได้จากภาษีต่าง ๆ ในการจัดตั้งและ
ดำเนินการห้องสมุด ประเภทนี้ให้เป็นบริการของรัฐ จึงมิได้เรียกค่าตอบแทน เช่น ค่าบำรุง ห้องสมุด หรือค่าเช่า
หนังสือ ทั้งนี้เพราะถือว่าประชาชนได้บำรุงแล้ว โดยการเสียภาษีรายได้ให้แก่ประเทศ หนา้ที่ของห้องสมุด
ประชาชนก็คือ ให้บริการหนังสือและสื่ออื่น ๆ เพื่อการศึกษาตลอดชีวิต บริการข่าวและ เหตุการณ์ต่าง ๆ
ทป่ี ระชาชนควรทราบ สง่ เสรมิ นสิ ัยรักการอา่ นและการรู้จักใชเ้ วลาว่างให้เป็นประโยชน์ ให้ข่าวสาร ขอ้ มลู ทีจ่ าเป็น
ตอ้ งใชใ้ นการปฏิบตั งิ านและการพฒั นาด้านต่าง ๆ
3. หอ้ งสมดุ ของมหาวิทยาลัยและวิทยาลัย

เปน็ หอ้ งสมดุ ท่ีตั้งอยู่ในสถานศกึ ษาระดบั อุดมศกึ ษา ท าหนา้ ทีส่ ่งเสริมการเรียนการสอนตาม หลกสั ูตร
โดยการจดั รวบรวมหนงั สอื และส่อื ความรอู้ ื่น ๆ ในหมวดวชิ าต่าง ๆ ตามหลกั สตู รช่วยเหลือใน การคน้ คว้าวจิ ัยของ
อาจารยแ์ ละนกศั ึกษา สง่ เสริมพฒั นาการทางวชิ าการของอาจารย์ และ นักศกึ ษา และชว่ ยจดั ทา บรรณานกุ รม
และดรรชนีสำหรบั ค้นหาเร่ืองราวท่ีต้องการแนะนำ นกั ศึกษาในการใชห้ นงั สอื อ้างองิ บัตรรายการและคูม่ ือสำหรบั
การค้นเร่ือง

4. ห้องสมดุ โรงเรยี น

เป็นหอ้ งสมดุ ที่ตั้งอยู่ในโรงเรียนมัธยมและโรงเรยี นประถมศึกษา มหี นา้ ทีส่ ง่ เสริม การเรียน การสอนตาม
หลกสั ตู ร โดยการรวบรวมหนังสือและส่ือความรู้อื่น ๆ ตามรายวชิ า แนะนา สอนการใช้ ห้องสมดุ แก่ นกเั รียน จัด
กิจกรรมสง่ เสรมิ นสิ ยั รกั การอ่าน แนะน าให้ร้จู ักหนังสือที่ควรอ่าน ใหร้ ูจ้ กั วธิ ศี กึ ษา คน้ ควา้ หาความรดู้ ว้ ยตนเอง ให้
รูจ้ ักรักและถนอมหนงั สอื และเคารพสทิ ธิของผูอ้ น่ื ในการใช้หอ้ งสมุดและ ยืมหนงั สือซึง่ เป็นสมบตั ขิ องทกุ คน
รว่ มกัน รว่ มมือกับครูอาจารย์ในการจัดชว่ั โมงใช้ห้องสมดุ จัดหนังสอื และสื่อการสอนอ่ืน ๆ ตามรายวชิ าใหแ้ ก่ครู
อาจารย์
5. หอ้ งสมดุ เฉพาะ

เป็นห้องสมุดซึ้งรวบรวมหนังสือในสาขาวิชาบางสาขาโดยเฉพาะ มักเป็นส่วนหนึ่งของ หน่วยราชการ
องคก์ าร บรษิ ทั เอกชน หรือธนาคาร ทำหน้าทจ่ี ดหาหนังสอื และให้บรกิ ารความรู้ ขอ้มูล และ ขา่ วสารเฉพาะเร่ืองท่ี
เกี่ยวข้องกับการดำเนินงานของหน่วยงานนั้น ๆ ห้องสมุดเฉพาะจะเน้น การรวบรวม รายงานการค้นคว้าวิจัย
วารสารทางวิชาการ และเอกสารเฉพาะเรื่องที่ผลิตเพื่อการใช้ในกลุ่มนักวิชาการ บริการของห้องสมุดเฉพาะ
จัดพิมพ์ข่าวสารเกี่ยวกับสิ่งพิมพ์เฉพาะเรื่องส่งให้ถึงผู้ใช้ จัดส่งเอกสารและเรื่อง ย่อของเอกสารเฉพาะเรื่องให้ถึง
ผใู้ ช้ตามความสนใจเป็นรายบุคคล

ในปัจจบุ ันน้ี เนือ่ งจากการผลติ หนงั สือและส่ิงพิมพอ์ ่ืน ๆ โดยเฉพาะวารสารทางวชิ าการ รายงาน การวิจัย
และรายงานการประชมุ ทางวิชาการมปี ริมาณเพ่ิมข้นึ มากมาย แต่ละสาขาวชิ า แยกย่อยเป็น รายละเอียดลึกซ้ึง จึง
ยากที่ห้องสมุดแห่งใดแห่งหนึ่งจะรวบรวมเอกสารเหล่านี้ได้หมดทุกอย่าง และ ให้บริการได้ทุกอย่างครบถ้วน จึง
เกิดมีหน่วยงานดำเนินการเฉพาะเรื่อง เช่น รวบรวม หนังสือและสิ่งพิมพ์ อื่น ๆ เฉพาะสาขาวิชาย่อย วิเคราะห์
เนื้อหา จัดทำเรื่องย่อ และดรรชนีค้นเรื่องนั้น ๆ แล้วพิมพ์ออกเผยแพร่ ให้ถึงตัวผู้ต้องการเรื่องราวข่าวสารและ
ข้อมูล ตลอดจนเอกสารในเรื่องนั้น หน่วยงานที่ทำหน้าที่ประเภทน้ี จะมีชื่อเรียกว่า ศูนย์เอกสาร ศูนย์สารสนเทศ
ศนู ย์ขา่ วสาร หรือศนู ยส์ ารนเิ ทศ เชน่ ศนู ย์เอกสารการวจิ ัยทาง วิทยาศาสตร์ ศูนย์ขา่ วสารการประมง เป็นตน้ ศูนย์
เหล่านี้บางศูนย์เป็นเอกเทศ บางศูนย์ก็เป็นส่วนหนึ่งของ ห้องสมุด บางศูนย์ก็เป็นส่วนหนึ่งของ หน่วยงาน
เชน่ เดียวกับห้องสมุดเฉพาะ

ห้องสมุดประชาชน ในทนี จ้ี ะกล่าวถึงห้องสมุดประชาชนเป็นหลกั เนือ่ งจากเปน็ หอ้ งสมดุ ท่ีให้บริการในทุก
อำเภอ และใน กทม.บางเขต หรือให้บริการประชาชนทั่วไป และอยู่ในชุมชนใกล้ตัวนักศึกษามากที่สุด ห้องสมุด
ประชาชน หมายถึง สถานที่จดหั า รวบรวมทรัพยากรสารสนเทศ เพื่อการอ่าน และ การศึกษาค้นคว้าทกุ ชนิด ทุก
ประเภท มีการจัดระบบหมวดหมู่ตามหลักสากล เพื่อการบริการ และจดับริการ อย่างกว้างขวางแก่ประชาชนใน
ชุมชน สังคม โดยไม่จำกัดเพศวัย ความรู้ เชื้อชาติ ศาสนา รวมทั้งการจัด กิจกรรมส่งเสริมการอ่าน โดยมี
บรรณารักษ์เป็นผอู้า นวยความสะดวก ห้องสมุดประชาชนดำเนนิ การโดยหน่วยงานต่าง ๆ ได้แก่ สำนักงาน กศน.
(ห้องสมุด ประชาชน ทั่วประเทศ) กรุงเทพมหานคร (ห้องสมุดประชาชนในเขต กทม.) เทศบาล (ห้องสมุด
ประชาชนเทศบาล) เป็นต้น