สมุดเล่มเล็กการแสดงพื้นเมืองฟ้อนเทียน

ศิลปะ (ศ33102)

การแสดงพื้นเมือง
ฟ้อนเทียน

นายนิพนธ์ คำแหง ม.6/1 เลขที่ 2

ประวัติความเป็นมา

ฟ้อนเทียน นับเป็นระบำแบบเย็นๆ แบบหนึ่งตามลักษณะ
ของการฟ้อนของไทยภาคเหนือ ผู้ฟ้อนถือเทียนจุดไฟมือละเล่มทั้ง
2 มือ ตามปกติใช้ฟ้อนในที่กลางแจ้งในเวลาตอนกลางคืน ยิ่งมีนัก
ฟ้อนมากยิ่งดี ถ้าเป็นตอนกลางวันมักจะเป็นการฟ้อนเล็บ เข้าใจว่า
ฟ้อนเทียนนี้แต่คงจะเดิมเป็นการฟ้อนสักการะบูชาแด่สิ่งศักดิ์สิทธิ์
เช่นเดียวกับ Temple dance แต่ก่อนมาแสดงประกอบพิธี
เฉพาะในงานสำคัญในพระราชฐาน เช่นในคุ้มหลวง ผู้ฟ้อนโดย
มากล้วนเป็นเจ้านายเชื้อพระราชวงศ์ฝ่ายในทั้งสิ้นในสมัยโบราณ
จึงมีศิลปะที่ไม่สู้จะได้ชมบ่อยนัก ความงามของการฟ้อนอยู่ที่ชม
แสงเทียนที่ถือแสงวับๆ แวมๆ จากดวงเทียนที่ถือในมือ

การฟ้อนเทียนครั้งสำคัญที่เราได้ยินเลื่องลือกัน เป็นครั้ง
หลังก็เมื่อคราวพระราชชายาเจ้าดารารัศมีทรงฝึกหัดหญิงชาว
เหนือ ให้ฟ้อนถวายรับเสด็จพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
คราวเสด็จประพาสมณฑลฝ่ายเหนือเมื่อ พ.ศ. 2496 และครูนาฎ
ศิลป์ของกรมศิลปากรได้ฝึกจำมา แต่บทร้องใช้ประกอบการรำนั้น
มีทั้งบทพระราชนิพนธ์ของเจ้าดารารัศมี และบทที่ประพันธ์ขึ้นใหม่
โดยอาศัยเค้าของเก่า

ลักษณะการแสดง

ฟ้อนเป็นหญิงล้วนถือเทียนจุดเทียนมือละเล่ม นิยมแสดงในเวลา
กลางคืน ความงามของการฟ้อนเทียนอยู่ที่แสดงเทียน เต้นระยิบ
ระยับขณะที่ผู้ฟ้อนหมุนข้อมือและลีลาการเคลื่อนไหวช้าๆ เห็น
แสงเทียนเดินเป็นทาง มีการแปรขบวน ควงคู่ สลับแถว เข้าวง
ต่อเมื่อ ฯลฯ

ดนตรีและเพลงที่ใช้ประกอบการแสดง

ดนตรีประกอบการแสดงฟ้อนเทียนนี้ ใช้วงดนตรีพื้นเมืองหรือวงปี่
พาทย์ บทร้องเป็นบทพระนิพนธ์ของพระราชชายา เจ้าดารารัศมี
ต่อมาภายหลัง นายมนตรี ตราโมท ผู้เชี่ยวชาญด้านดุริยางค์ไทย
กรมศิลปากร และศิลปินแห่งชาติ ได้ประพันธ์ขึ้นใหม่ ประกอบ
ด้วย บทเกริ่นทำนองโยนก ซอยิ้น และจ้อยเชียงแสน

การแต่งกาย

สวมเสื้อแขนกระบอก นุ่งซิ่นมี
เชิงกรอมเท้า มุ่นผมมวย มีอุบะ
ห้อยข้างศีรษะ ในมือเป็นสัญลักษณ์
คือ ถือเทียน ๑ เล่ม การแต่งกายของ
ฟ้อนเทียนนี้ ปัจจุบันแต่งได้อีกหลายแบบ
คืออาจสวมเสื้อในรัดอก ใส่เสื้อลูกไม้ทับ
แต่อย่างอื่นคงเดิม และอีกแบบคือสวมเสื้อ
รัดอก แต่มีผ้าสไบเป็นผ้าทอลายพาดไหล่
อย่างสวยงาม แต่ยังคงนุ่งซิ่นกรอมเท้าและ
มุ่นผมมวย มีอุบะห้อยศีรษะ

โอกาสที่ใช้แสดง

ในงานพระราชพิธี หรือวันสําคัญ
ทางศาสนา ต้อนรับแขกบ้านแขก
เมืองชาวต่างชาติ และในงาน
ประเพณีสําคัญตามแบบ
ฉบับของชาวล้านนา

แนวทางในการอนุรักษ์ฟ้อนเทียน

ให้ความรู้พื้นฐานในด้านการแสดงฟ้อนเทียนนับตั้งแต่
ประวัติความเป็นมาลักษณะการแสดง ขนบนิยมในการ
แสดง รูปแบบลีลาท่ารำ การตีบท ความเป็นเอกลักษณ์
ของการแสดงและต้องให้ความรู้แก่ผู้ชมทั้งในด้านทฤฎี
และปฏิบัติ เปิดโอกาสให้ประชาชนได้ชมการแสดง
นาฏศิลป์ไทยทุกประเภท ทั้งในรูปแบบเดิมและรูปแบบที่
ปรับปรุงขึ้นใหม่ เพื่อจุดประกายให้เกิดความคิด ในการ
วิเคราะห์ วิพากษ์วิจารณ์เปรียบเทียบผลงานการแสดง
อย่างเช่น การจัดตั้งโครงการอนุรักษ์การแสดงฟ้อนเทียน
หรือการจัดการแสดงฟ้อนเทียนให้ผู้คนชมบ่อยๆ ไม่จำเป็น
ต้องจัดการแสดงเฉพาะแค่ช่วงเทศกาลหรือวันสำคัญ

บรรณานุกรม

จตุรวัฒน์ ส่งศิริ. (2560). ฟ้อนเทียน. (ออนไลน์). เข้าถึงได้จาก :
https://monkey2kblog.wordpress.com/ฟ้อนเล็บ
-2/. (วันที่ค้นข้อมูล : 3 มกราคม 2565)