วิเคราะห์วรรณคดี เรื่อง สามก๊ก สมัยรัตนโกสินตอนต้น1

วเิ คราะหว รรณคดี เรื่อง สามกก
สมัยรัตนโกสนิ ตอนตน

๑.ผูแตง
เจาพระยาพระคลงั (หน)

-ประวัติการเกิด
เจาพระยาพระคลงั (หน)เกดิ ในสมัยกรงุ ศรอี ยธุ ยาตอนปลาย ในแผนดนิ

สมเด็จพระเจาอยูหัวบรมโกศ ในสมยั กรงุ ธนบุรีไดรบั ราชการเปนหลวงสรวชิ ิต
แลว ไปเปนนายดานเมืองอทุ ยั ธานี ในสมัยรัชกาลที่ 1 แหงกรุงรัตนโกสินทร ได
เลื่อนเปน พระยาพิพัฒนโ กษา และเปน เจาพระยาพระคลังในทสี่ ดุ
-ครอบครวั

บิดา: เจาพระยาบดนิ ทรสุรินทรฦาชัย (บญุ มี)
มารดา: ทา นผูหญงิ เจรญิ
บุตร: เจา จอมพมุ ; เจา จอมมารดานิ่ม; นายเกต; นายพัด

-ผลงาน
ลิลติ เพชรมงกุฎ
อเิ หนาคําฉนั ท (พ.ศ. 2322, หลวงสรวิชติ )[1]
ราชาธริ าช (งานแปล, พ.ศ. 2328)
สามกก (งานแปล, พ.ศ. 2408)
กากคี ํากลอน หรือ กากีกลอนสภุ าพ
รายยาวมหาชาตกิ ัณฑก มุ ารและกณั ฑม ทั รี
ลิลิตพยุหยาตราเพชรพวง
โคลงสภุ าษติ
กลอนและรา ยจารึกเรือ่ งสรางภเู ขาทองท่วี ัดราชคฤห
ลลิ ิตศรีวชิ ัยชาดก
สมบัตอิ มรินทรคาํ กลอน

๒.ความเปน มาของวรรณคดี
สามกก เปนวรรณกรรมจนี องิ ประวัติศาสตร ท่ีเร่ืองราวและเหตกุ ารณตาง ๆ เกิดขนึ้ จริงใน

ประวัตศิ าสตรของจนี ซ่ึงเน้ือหาโดยรวมเปน การเลาแบบบรรยายเก่ียวกบั เหตกุ ารณในปลายสมัย
ราชวงศฮ ่ัน ซง่ึ จนี ในขณะน้นั บานเมืองเกิดเหตุการณว ุนวายระสา่ํ ระสาย เกดิ การแตกแผน ดนิ ออกเปน
กกตา ง ๆ รวมสามกก ดวยกนั รวมทง้ั มกี ารทาํ สงครามอันยาวนานนบั 100 ป และสดุ ทายจีนทแ่ี ตกออก
เปน กกเปน เหลา ก็กลับมารวมเปนจนี แผนดินใหญอ ีกครั้งในสมยั ราชวงศจิ้น ขนึ้ ปกครองประเทศจีนตอ
ภายหลังไดมกี ารชาํ ระ ประวตั ศิ าสตร และเรอ่ื งราวตาง ๆ ในอดตี ในยคุ นั้น โดยนักปราชญช าวจนี ชอ่ื ตัน
ซิว่ (เฉินโซว/Chen Sou)
๓.คําประพันธ

ลกั ษณะคําประพนั ธ รอ ยแกว ประเภท ความเรยี งเรือ่ งนิทาน
๔.โครงเรอ่ื ง

สามกกมีเน้ือหาหลากหลายรสชาติ เตม็ ไปดวยกลเลหเพทุบาย กลศึกในการรบ การชิงรักหกั
เหลย่ี ม ความเคียดแคน ชงิ ชัง ความซอ่ื สัตยและการใหอภยั ซง่ึ มีเนอ้ื หาและเร่อื งราวในทางทีด่ ีและ
รายปะปนกนั

๕.เร่ืองยอ
เรือ่ งสามกกเร่ิมจากการปราบโจรโพกผาเหลืองในรชั กาลพระเจา เลนเต บคุ คลสาํ คญั ในขณะนั้น

ตางแยง ชงิ กนั เปนใหญ ทาํ ศึกสงครามกันตลอดเวลา แมแผน ดนิ จะมกี ษตั ริยปกครอง แตอ ํานาจตา งๆ
กลบั ตกอยูในมือหัวหนา กกตา งๆ คอื โจโฉ ซนุ กวน และเลาป

โจโฉ เปน หวั หนากก ช่ือ วยุ กก เดมิ รับราชการเปนทหาร เคยรบชนะโจรโพกผา เหลืองและอาสา
ปราบต๋ังโตะ แตไมสาํ เร็จ เม่อื ลิโปฆาตั๋งโตะ โจโฉไดปราบพวกพองของตงั๋ โตะ และปราบหัวเมอื งตา งๆ
มากมาย แตไมส ามารถปราบซุนกวนกับเลา ปได

ซนุ กวนเปน เจา เมอื งกังตัง๋ เปนหัวหนา กกช่อื งอ กก สว นเลาปเ ดิมเปน คนยากจน มีอาชีพทอเส่ือ
ขาย และมเี ชอื้ สายราชวงศฮ ่นั เลาปม ขี งเบงเปนท่ปี รกึ ษา และมกี วนอเู ตียวหยุ เปนพนี่ องรว มสาบาน เลา
ปเปนหวั หนา กกช่อื จก กก ตัง้ มนั่ อยูที่เมืองเสฉวน
สามกกทาํ สงครามกันตลอดเวลา นานถึง ๑๑๑ ป ผลัดกันแพผลดั กันชนะ จนกระทัง่ สมุ าเจียวอุปราชวุ
ยกก ปราบจกกก ได และสุมาเอี๋ยนปราบงอกกได สามกก จึงรวมเปนกก เดียว

๖.ตัวละคร

โจโฉ เลาป ซุนกวน

กวนอู เตียวหุย ขงเบง

สุมาอี้ จูลง
กุยแก กําฮูหยนิ

เคาทู งกั จ้นิ

ตั๋งโตะ เตียวเลีย้ ว บฮิ ูหยิน โจผี

เทยี หยก ซหิ ลง จวิ ย่ี

มอกาย อวนถํา
มา เทง
แฮหวั ตนุ

ลเิ ตียน

อวนเส้ยี ว แฮหวั เอ๋ยี น
ลโิ ป อิก๋มิ

๗.ลกั ษณะเดนของวรรณคดี
ผูม ีสตปิ ญญาลา้ํ เลิศนั้นนับวา

๘.คณุ คาดา นเนอ้ื หา
-คติ คาํ สอน แงค ดิ

ความซ่ือสัตยส จุ ริต ซงึ่ เปน คณุ ธรรมขอ แรกทเ่ี ราสามารถมองเห็นไดเ ลยจากเร่อื งนี้ โดยตวั ละครท่ผี มประทบั ใจ ก็คือ กวนอู
ซ่งึ มอี ยูตอนหนง่ึ ตอ งไปอยกู ับโจโฉ และโจโฉกท็ าํ นุบาํ รงุ เปน อยา งดี แตก วนอกู ็ไมไ ดคดิ แปรพรรคเลย กลบั คดิ ถงึ แตเลา ปต ลอดเวลา
และพยายามท่จี ะหนีจากโจโฉใหไ ด

ความกลาหาญ ในเรอ่ื งสามกก นน้ั ขุนศกึ แตละคนนั้นจะมคี วามกลาหาญมาก ความตายเปน เรื่องท่เี ล็กมากสาํ หรับพวกเขา
เหลา นั้น เชนมีอยตู อนหน่งึ แฮหวั ตนุ ทหารของโจโฉ ถูกเกาทณั ฑยิงเขา ทีต่ าขางหน่ึง แทนทเ่ี ขาจะตกใจกลวั เขากลบั ดงึ ลูกเกาทัณฑ
ออกโดยมีลกู ตาตดิ ออกมาดวย และไปสูรบตอ โดยเหมือนกบั ไมมอี ะไรเกดิ ข้นึ เปน ภาพที่นา ประทบั ใจยิ่งนกั

ความสามคั คี เหน็ ไดจ ากกองทพั ในเรอ่ื งท้ังหลาย ตองมกี ารปลกุ ระดมใหม คี วามฮกึ เหมิ เปน อนั หนึ่งอนั เดยี วกัน จึงจะชนะ
ขาศึกได

ความออ นนอ มถอมตน เลา ปเปน ตวั ละครทแี่ สดงถงึ คณุ ธรรมขอ นีไ้ ดอ ยางชีัดเจน เหมือนกับวา เขาพรอ มท่ีจะเปนมติ รกับทุก
คน

ความอดทน สงั เกตไดจาก การทข่ี นุ ศกึ ไดรบั บาดเจบ็ กย็ งั จะตอ งมคี วามอดทนตอความเจ็บปวดจากบาดแผลท่ีไดรับ และ
บางทีก็ตองออกศกึ ทัง้ ๆ ท่ียังบาดเจ็บอยู

ความกตญั รู คู ุณคน ดังในตอนที่กวนอูหลกี ทางใหโจโฉ แมวา จะเปน ศัตรกู ็ตาม

๙.คุณคาดา นวรรณศิลป
๑.การเลอื กสรรคํา

การใชภ าษา การเลา เรอ่ื งใชบ รรยายโวหารทป่ี ระโยคไมซ บั ซอน ใชภาษาไมย ากแมว า จะเปนภาโบราณ
สามารถเขาใจไดวา ใครทํา อะไร ที่ไหน เมื่อใด อยางไร แมวาชื่อตวั ละครและสถานที่จะมาจากภาษาจนี แตช ่ือเหลานนั้
สะกดตรงตัว และมีวรรณยุกตกาํ กับชัดเจนทาํ ใหอา นงาย ผูอา นสามารถเขาใจไดวา ตวั ละครเปนใครและมบี ทบาทใน
เรอื่ งอยา งไรดว ยการพิจารณาจากบริบทประกอบ มสี าํ นวนเปรยี บเทียบทค่ี มคาย บทสนทนาของตัวละครแสดงถงึ
วาทศิลปในการเจรจาความ มกี ารใชภาษาท่โี นม นาวใจที่
๒. การใชกวโี วหาร (ภาพพจน)
– โวหารดีท่สี ุดในกระบวนวรรณคดีรอยแกว บทอุปมาอุปไมยลกึ ซึ้งคมคายและเห็นขอเทียบเคียงไดช ัดเจน บท
พรรณนาแจม ชดั ทุกตอน

คุณคา ดานเน้อื หา
– ใหความรูลาํ้ ลึกในศาสตรตา งๆ เชน ยุทธศาสตร ปรัชญา จิตวิทยา ตลอดจนการศกึ ษาธรรมชาติของชีวติ มนษุ ย
– สามกกไมไดแฝงอทิ ธปิ าฏหิ ารยิ เ กนิ ความสามารถของสามัญชน จึงทําใหผ อู า นไดเ ห็นชวี ิตของตวั ละครทั้งหมดใน
ลักษณะของคนจรงิ ๆ ความรู ความคิดและสติปญ ญาทไี่ ดจ ากการอานจึงเปนประโยชนต อ การดําเนินชีวิตของผูอาน

๑๐.คุณคาดา นสงั คม
สะทอนแนวคดิ เกีย่ วกบั การทาํ สงครามของคนจีน ดังน้ี

การทาํ สงครามน้นั มิใชใ ชก าํ ลงั ทหารเพียงอยางเดยี ว การทาํ สงคราม นอกจากการใชกาํ ลงั ทหารยังตองอาศัยสตปิ ญ ญา
และเลห เหลย่ี มกลอบุ ายเปน สาํ คัญ จึงจะสามารถเอาชนะขาศึกศตั รไู ด ดังเชน ตอนทเี่ ทยี หยกวางกลอบุ ายลอ ลวงใหก วนอู
ออกจากเมืองแหฝอ เพอื่ ใหท หารโจโฉเขายึดเมืองแหฝอ และกท็ าํ ไดสําเรจ็
บคุ ลกิ ภาพของผนู ํา ผูนําทจ่ี ะยง่ิ ใหญและประสบความสําเร็จ นอกจากการจะตองมีสตปิ ญ ญาเฉลยี วฉลาด เช่ยี วชาญในการ
รบแลว ควรมคี วามพยายามและความอดทนในการทําการท่ีมุงหวงั ดังเชน ตอนที่โจโฉใชความเพียรพยายามอดทนและใช
จติ วทิ ยาเปนอยา งมากในการผูกมัดใจกวนอใู หเกิดความจงรักภกั ดีตอ ตนเอง ซ่งึ โจโฉก็ทาํ ไดส ําเร็จขัน้ หนึง่ แมกวนอจู ะยงั คง
ซอื่ สัตยจ งรกั ภกั ดีตอเลาปไ มม ีคลาย แตกร็ สู กึ สาํ นึกในบญุ คณุ ของโจโฉและพรอ มทจี่ ะตอบแทนคุณภายในภาคหนา
ความสาํ คัญของนักการทูต นกั การทตู มีความสําคัญในการชวยราชการบา นเมอื งแมก ระทงั้ ในยามศึกสงคราม ผูท ่ีจะทํา
หนา ทีท่ างการทูตตอ งเปน ผทู ี่มสี ตปิ ญญาเฉลยี วฉลาด มโี วหารเปนเลศิ ดงั เชน เตียวเลย้ี วท่สี ามารถพดู โนม นาวใจใหกวนอู
ยอมรบั ราชกรากับโจโฉไดเ ปนผลสําเร็จ
พลังของความสามคั คชี วยใหบานเมอื งอยรู อดปลอดภยั จากขา ศึกศตั รู ในการทาํ สงครามถา มีความเปน น้ําหน่งึ ใจเดียวกนั
ยอ มเกิดพลังในการตอสขู าศึก แตการขาดความสามคั คีแลว ยอ มเสยี ท่ใี หก บั ขาศึกไดงา ย เชน การท่ีอว นเสีย้ วไมสง ทหารไป
ชวยเลา ป เปนเหตหุ นงึ่ ท่ีทําใหเ ลา ปป ราชยั หรือการทบี่ ิตก บฮิ อง กันหยง ทิ้งเมืองเพราะคดิ วา จะสูโจโฉไมไ ด และตันเตงกลับ
เปดประตรู ับโจโฉเปนเหตใุ หโ จโฉยึดเมืองชีจว๋ิ ไดงาย

สะทอ นคานยิ มในการประพฤตปิ ฏิบตั ิของคนในสงั คม ดงั นี้
คานิยมเรื่องความซอื่ สตั ย จากเรอ่ื งสามกก ตอน กวนอไู ปรับราชการกบั โจโฉสะทอนใหเห็นคา นยิ มความ
ซ่อื สตั ยไ ดเ ดนชัดทส่ี ุด กวนอถู ือเปนตวั ละครสาํ คญั ทสี่ ะทอนใหเ ห็นคา นยิ มเร่ืองความซ่อื สัตย บทบาทและ
พฤตกิ รรมของกวนอู ไมว า จะแสดงออกตอภรรยาของเลา ปหรอื ตอโจโฉก็ลวนแตส นับสนนุ คานยิ มเร่อื ง
ความซ่อื สัตยท ง้ั สิน้

คา นิยมความจงรักภักดีตอ พระมหากษัตรยิ  เชน การท่โี จโฉสงทหารไปลอ ใหกวนอูไลตามออกมานอกเมอื ง
และลอ มจบั กวนอไู ว เตียวเลี้ยวทหารฝายโจโฉซ่งึ กวนอูเคยชว ยชวี ติ ไวเปน ผเู ขาไปเกล้ียกลอ มกวนอูใหไ ปอยู
กับโจโฉ กวนอยู อมจาํ นนแตข อเงอ่ื นไขเปนสญั ญาคือ ขอใหไ ดเ ปน ขาของพระเจา เหี้ยนเต

คานยิ มความกตญั ูรคู ุณ เชน ตอนท่เี ตียวเล้ียวกลาวถงึ ลักษณะนสิ ัยของกวนอู

สะทอนเรื่องความเชื่อของคนในสงั คม ดังนี้
ความเชอื่ ในโชคลาง เชน แมโ จโฉจะเปน แมทพั ท่มี ีความสามารถในการรบเมื่อยกทัพมาเกิดลมพายพุ ดั ธงชัยหัก กต็ อ งพึ่งคาํ
ทํานายทายทัก จะเหน็ ไดว าเปน เร่อื งสาํ คัญของการรบแบบโบราณท่ีตอ งถอื ฤกษยามและโชคลาง

ความเชือ่ ในเรือ่ งความฝน เชน เมือ่ นางบิฮหู ยนิ และกําฮหู ยินเลาความฝนของนางท่เี กย่ี วกับเลาปใ หก วนอูฟง กวนอกู ว็ ิตก

ความเชื่อเรอ่ื งบุญกรรมทต่ี นไดก ระทาํ ไว สามกก ตอน กวนอไู ปรับราชการกับโจโฉ แสดงใหเ ห็นความเชื่อเรอื่ งบุญกรรมทไี่ ดทาํ
มา
สะทอ นเก่ยี วกับขนบธรรมเนยี มประเพณตี า ง ๆ ของสังคมจนี ดังนี้
การจัดเลีย้ ง การจัดเล้ียงเปน เอกลักษณข องคนจนี ในสงั คมจนี ไมว าจะในโอกาสแสดงความยินดี ตอนรบั หรือขอบคุณมักจะจัด
อาหารเล้ียงกันเปนประจําจนกลายเปน ประเพณไี ปโดยปริยาย

การใหข องกาํ นลั การใหของกาํ นลั เปนสิ่งทช่ี าวจีนทาํ กนั ในเกือบทุกโอกาสจากเรื่องจะเห็นไดว า โจโฉใหเครอื่ งเงนิ เครอื่ งทอง
เสื้อผาดี ๆ และใหผา แพรขาวอยางดีแกก วนอเู พ่อื ทาํ ถุงใสห นวด การใหข องกาํ นัลเชนน้ีเปน กลวิธีหนึง่ ทีช่ าวจีนนยิ มกระทําเพอื่
เปน เครอ่ื งผูกใจ

๑๑.สมยั ทเ่ี กดิ วรรณคดี
สามกก เปนวรรณกรรมจนี องิ ประวัตศิ าสตร ท่ีเรือ่ งราวและเหตุการณ

ตาง ๆ เกดิ ขึ้นจริงในประวตั ิศาสตรของจนี ซ่งึ เน้ือหาโดยรวมเปนการเลาแบบ
บรรยายเก่ียวกบั เหตกุ ารณในปลายสมยั ราชวงศฮั่น

สมาชิกกลุม

นางสาววัลคณา ดว งสีมวง เลขที่ 16
นางสาวสดุ ารัตน ยงกลาง เลขที่ 18
นางสาวอริษา วงสุวรรณ เลขที่ 19

ชน้ั มัธยมศึกษาปท ่ี 6/4