คลับเสรี_ครื้นเครงเพลงปทุม

เสนาะชื่นรื่นบรรเลง

ครื้นเครงเพลงปทุมฯ

โรงเรียนสาธิตแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
สนับสนุนโดย แม่ศรีนวล ขำอาจ ศิลปินแห่งชาติ ปี ๖๒

1

ยินดีต้อนรับสู่คลับ ครูวิน ครูมด

กิจกรรมวันแรกของชั้นเรียน 17 ธันวาคม 2564

คิดว่าคลับนี้
มีอะไร?

เพลงปทุม เพลงโนเน เพลงรำพาข้าวสาร
มีอะไร
น่าใคร่รู้?

เพลงระบำบ้านไร่ ลำตัด

แนวทางการเรียนรู้

เรียนรู้ที่มาและความสำคัญ ๐ ทดลองปฏิบัติด้วยตนเอง

ความรู้พื้นฐาน โนเนโนช้า รำพาข้าวสาร

17 ธันวาคม 2564 7 มกราคม 2565 14 มกราคม 2565

ระบำบ้านไหน ขานไขลำตัด

21 มกราคม 2565 4 กุมภาพันธ์ 2565

แนวทางการเรียนรู้

เรียนรู้ที่มาและความสำคัญ ๐ ทดลองปฏิบัติด้วยตนเอง

หัดรำร้องบรรเลง หัดรำร้องบรรเลง (2) TSS ครื้นเครงเพลงปทุม

11 กุมภาพันธ์ 2565 25 กุมภาพันธ์ 2565 13 กุมภาพันธ์ 2565

วิทยากรผู้ทรงคุณวุฒิ

แม่ศรีนวล ขำอาจ

ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (เพลงพื้นบ้าน-ลำตัด) พ.ศ. 2562



เอกสารประกอบการเรียนคลับ

https://anyflip.com/cdwiz/nexz/

2

คลับเสรี ครื้นเครงเพลงปทุม

โนเนโนช้า

ลักษณะคำประพันธ์ และท่วงทำนอง

เช็คอินเช็คใจ

"กินข้าวกับอะไรกันมาจ๊ะ"

ก่อนที่เราจะเริ่ม อย่าลืม
จัดเตรียมสิ่งเหล่านี้:

เอกสารประกอบการเรียนรู้คลับ
ใจที่พร้อมครื้นเครง

เพลงโนเน

เพลงประจำท้องถิ่นปทุมธานี
ใช้ร้องเล่นเพื่อผ่อนคลายความเหนื่อยล้าจากการ
ทำกิจรรมร่วมกัน
การลงแขกตำขนมจีน (ใช้ครกหินใบใหญ่ สากไม้
ขนาดยาว ตำเคล้าแป้งขนมจีน)
จังหวะการร้องสอดคล้องกับจังหวะการตำ
คำร้องขึ้นต้นใช้ซ้ำกัน เปลี่ยนถ้อยคำสัมผัสให้
หลากหลาย สนุกครึกครื้น

เพลงโนเน

เพลงพื้นบ้านปทุมธานี

เพลงโนเน

เพลงพื้นบ้านปทุมธานี

ลักษณะคำประพันธ์ของเพลงโนเน

กลอนเพลงโนเนนั้นจะมี 2 ส่วน คือ
1. บทร้อง
2. บทรับลูกคู่

ลักษณะคำประพันธ์ของเพลงโนเน

1. บทร้อง
มีจำนวนคำไม่มาก เนื้อความสั้นกระชับ มีรูปแบบเดียวกันทุกคำกลอน
จะขึ้นว่า

"โนเนเจ้าช่างนาดเอย รักหญิงจะมาขอพิงพาด
พาดไว้ที่ต้น..."

แล้วหาคำสัมผัสกับคำลงท้ายในกลอนตอนต้น

ลักษณะคำประพันธ์ของเพลงโนเน

2. บทรับลูกคู่
เมื่อร้องบทร้องจบ 1 ท่อน ลูกคู่จะร้องรับว่า

"เอ๋ยยอดเจ้าเอ๋ยยายโน ยายโนเนเอย
โนเนละโนเนโนช้า ไม่รักไม่มาหรอกแม่โนเนเอย"

แผนผังคำประพันธ์

โนเนเจ้าช่างนาดเอย รักหญิงจะมาขอพิงพาด
พาดไว้ที่ต้น ........................
ทำบุญด้วยสิ่งใดหนอ

ถึงจะได้ร่วมหอกับ (คนใส่) ...................
(คนถือ) ...................
(คนทำ) ...................

ตัวอย่างคำประพันธ์

โนเนเจ้าช่างนาดเอย รักหญิงจะมาขอพิงพาด พาดไว้ที่ต้นมะกอก
ทำบุญด้วยสิ่งใดหนอ ถึงจะได้ร่วมหอกับแม่ใส่เสื้อดอก
โนเนเจ้าช่างนาดเอย รักหญิงจะมาขอพิงพาด พาดไว้ที่ต้นมะกล่ำ
ทำบุญด้วยสิ่งใดหนอ ถึงจะได้ร่วมหอกับแม่ใส่เสื้อดำ
โนเนเจ้าช่างนาดเอย รักหญิงจะมาขอพิงพาด พาดไว้ที่ต้นมะพร้าว
ทำบุญด้วยสิ่งใดหนอ ถึงจะได้ร่วมหอกับแม่หนูแก้มขาว
โนเนเจ้าช่างนาดเอย รักหญิงจะมาขอพิงพาด พาดไว้ที่ต้นมะเกลือ
ทำบุญด้วยสิ่งใดหนอ ถึงจะได้ร่วมหอกับคนชอบก๋วยเตี๋ยวเรือ
โนเนเจ้าช่างนาดเอย รักหญิงจะมาขอพิงพาด พาดไว้ที่ต้นเอ๋ยโพธิ์
ทำบุญด้วยสิ่งใดหนอ ถึงจะได้ร่วมหอกับคนชอบโกโก้

ช่วงเวลากิจกรรม




ให้ลองแต่งคำประพันธ์เพลงโนเน
โดยสรรหาสิ่งแวดล้อมในพื้นที่โรงเรียน/ห้องเรียน

มาเป็นคำสำคัญ
ความยาวประมาณ 8 คำกลอน

3

คลับเสรี ครื้นเครงเพลงปทุม

รำพาข้าวสาร

ลักษณะคำประพันธ์ และท่วงทำนอง

เช็คอินเช็คใจ
"จะเอาอะไรไปวัด"



เพลงรำพาข้าวสาร




เพลงรำพาข้าวสาร เป็นเพลงพื้นบ้านในจังหวัด

ปทุมธานี โดยเฉพาะในหมู่ชาวเชื้อสายมอญ เป็นเพลง

ที่เล่นกันในช่วงเทศกาลออกพรรษา โดยจะมีการลงเรือ

เป็นหมู่คณะ ร้องเพลงรำพาข้าวสารไปตามลำน้ำเพื่อ

บอกบุญแก่ผู้ศรัทธาบริจาคข้าวสารและสิ่งของเพื่อร่วม

นำไปถวายพระสงฆ์ในการทำบุญต่อไป

กลอนเพลงรำพาข้าวสาร
มี 2 ส่วน คือ

บทร้อง
บทรับลูกคู่

1. บทร้อง
มีจำนวนคำสั้น ๆ กระชับ ได้ใจความ มีเนื้อหาเพื่อ

เชิญชวนผู้คนหญิงชายให้มาร่วมทำบุญ
ทำทาน ยกย่องเจ้าของเรือนว่าเป็นผู้มั่งมีใจดีมีบุญ

บทร้องนั้นมี 3 ทำนอง คือ ทำนองเหรา
ทำนองมอญดูดาว และทำนองแขก

ตัวอย่างบทร้องทำนองเหรา
รอรานาวาจอดเอย ประทับทอดที่บันเอ๋ยได แม่ค้าแม่คุณฉันเอาบุญมาให้ (เฮ...)
เจ้าขาวแม่ระลอกเอย ลาหอมดอก ดอกเอ๋ยยี่โถ ทำบุญกับฉันก็ขอให้ขันโต ๆ (เฮ...)
เจ้าขาวแม่ระลอกเอย ลาหอมดอก ดอกเอ๋ยอุตพิด แม่คุณเรือนสักแม่ช่างหลับสนิท (เฮ...)
เจ้าขาวแม่ระลอกเอย ลาทำทาน หรือแม่จะหน่วงเอ๋ยช้า วิมานเลื่อนลอยมาจอดคอยอยู่หน้าท่า (เฮ...)
เศรษฐีแม่เรือนนอกเอย แม่จงร้องบอกกับแม่เศรษฐีเรือนใน แม่ค้าแม่คุณพวกฉันเอาบุญมาให้ (เฮ...)
เจ้าขาวแม่ระลอกเอย ลาหอมดอก ดอกเอ๋ยส้มเกลี้ยง ขอเชิญนงนุชลุกขึ้นจุดตะเกียง (เฮ...)
เจ้าขาวแม่ระลอกเอย ลาหอมดอก ดอกเอ๋ยมะไฟ ลูกไม่ได้เอาไปกิน ลูกไปทอดกฐินวัดใหม่ (เฮ...)

ตัวอย่างบทร้องทำนองมอญดูดาว
เทียบท่านาวาเอย พายเรือมาที่หัวบันได แม่เจ้าประคุณ ฉันเอาผลบุญมาให้ (เอ๋ย...)

2. บทรับลูกคู่
บทรับลูกคู่ทำนองเหรา จะร้องรับว่า

"เฮเฮ้ลา เฮลาสาวเอย"
บทรับลูกคู่ทำนองมอญดูดาว จะร้องรับว่า
"เอ๋ยโอละหน่าย โอละหน่ายหน่อยเอย เอิงเอ่อเอ้อเอ๋ย

เอ่อเอย เอิงเอย เออเอิงเอย"









ลักษณะคำประพันธ์กลอนเพลงรำพาข้าวสาร




เจ้าขาวแม่ระลอกเอย ลาหอมดอก ดอกเอ๋ยยี่โถ ทำบุญกับฉันก็ขอให้ขันโต ๆ (เฮ...)

เจ้าขาวแม่ระลอกเอย ลาหอมดอก ดอกเอ๋ย...... .................................... (เฮ...)

ช่วงเวลากิจกรรม




ให้ลองแต่งคำประพันธ์เพลงรำพาข้าวสาร ทำนองเหรา
ในธีม "ชวนเพื่อนทำอะไรกันดี"
ความยาวประมาณ 5 คำกลอน

4

คลับเสรี ครื้นเครงเพลงปทุม

ระบำบ้านไหน

(ระบำบ้านปทุม)

โรงเรียนสาธิตแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

เช็คอินเช็คใจ

"ชวนกันไปไหนดี"

เพลงระบำ
(ทางปทุมธานี)

เพลงระบำ (ทางปทุมธานี) เป็นเพลงที่ร้องเล่น
กันในตรุษนักขัตฤกษ์ เช่น ตรุษสงกรานต์
เพื่อความเพลิดเพลินสนุกสนาน ไปในทาง
เกี้ยวพาราสีกัน หรือโต้ตอบกันระหว่าง
ฝ่ายชาย หรือพ่อเพลง กับฝ่ายหญิง หรือ

แม่เพลง เวลาร้องใช้ยืนร้อง ปรบมือให้จังหวะ
ไปตามทำนองเพลง

กลอนเพลงระบำ

1. บทร้อง
2. บทรับลูกคู่

บทร้อง

เป็นคำกลอนสั้น ๆ ลงท้ายด้วยสระเสียงเดียวกันต่อเนื่องไป
เรียกว่า กลอนหัวเดียว เมื่อพ่อเพลงหรือแม่เพลงเริ่มต้นร้องจะ
ขึ้นต้นว่า "ชะเอ้อระเหยระบำ ฉันรักแม่ช่างรำเอย มาแต่บ้าน

หนทางไกล" ลูกคู่ร้องรับซ้ำ 1 ครั้งแล้วจึงว่าเนื้อต่อไป

ตัวอย่างบทร้องกลอนเพลงระบำปทุม

พ่อเพลง : ชะเอ้อระเหยระบำ ฉันรักแม่ช่างรำเอย มาแต่บ้านหนทางไกล (ลูกคู่รับซ้ำ)
ก็พี่มาตั้งวงเสียกระไรไว้ท่า จะให้วงพี่ราเชียวหรือแม่ชู้ชื่นใจ (รับลูกคู่)
ก็เรามาเต้นคู่เสียกระไรรำคู่ รำให้เขาดูเสียเป็นกระไร (รับลูกคู่)
เขาว่าแขนน้องอ่อนเหมือนอย่างท่อนผัก ก็รำดูน่ารักเชียวให้เตยดิ้นตาย (รับลูกคู่)

แม่เพลง : ชะเอ้อระเหยระบำ ฉันรักเจ้าช่างรำเอย มาแต่บ้านหนทางไกล (ลูกคู่รับซ้ำ)
ก็น้องมายกแขนกระไรขึ้นร่อน แขนน้องไม่อ่อนก็นึกอาย (รับลูกคู่)

ตัวอย่างบทร้องกลอนเพลงระบำปทุม

พ่อเพลง : ชะเอ้อระเหยระบำ ฉันรักแม่ช่างรำเอย มาแต่บ้านหนทางไกล (ลูกคู่รับซ้ำ)
เขาว่าแขนน้องอ่อนเหมือนอย่างท่อนไม้ขีด รำดูสักนิดจะเป็นไรไป (รับลูกคู่)
เขาว่าแขนน้องอ่อนเหมือนอย่างท่อนอ้อย รำดูสักหน่อยเถอะแม่พวงมาลัย (รับลูกคู่)

แม่เพลง : ชะเอ้อระเหยระบำ ฉันรักเจ้าช่างรำเอย มาแต่บ้านหนทางไกล (ลูกคู่รับซ้ำ)
พี่มาตั้งวงเอาไว้คอยท่า น้องไม่ให้วงพี่ราหรอกนะพี่ชาย (รับลูกคู่)
เขามาแจ้ว ๆ แว่วสำเนียง ไม่รู้เลยว่าเสียงท่านผู้ใด (รับลูกคู่)
จำจะออกไปดูเสียให้รู้แน่ ว่าสีคำดอกแคเป็นใคร (รับลูกคู่)
น้องมาจัดแจงตบแต่งกายา หวีหัวผัดหน้าว่าจะไป (รับลูกคู่)
หยิบเอาสีชมพูขึ้นมาพาดบ่า หยิบเอาสีจำปามาสไบ (รับลูกคู่)
ว่าหยิบหวีน้อยขึ้นมาสอยเสย เส้นผมน้องก็เลยกระจาย (รับลูกคู่)



บทรับลูกคู่

เมื่อจบบทร้อง 1 ท่อน ลูกคู่จะร้องรับว่า
"ระบำไหนเอยลำไย ขาวก็รำ รำสวยเอย"

ลักษณะคำประพันธ์กลอนเพลงระบำปทุม
ชะเอ้อระเหยระบำ ฉันรักแม่ช่างรำเอย มาแต่บ้านหนทางไกล

๐๐๐๐ ๐๐๐๐ ๐๐๐๐ ๐๐๐๐
๐๐๐๐ ๐๐๐๐ ๐๐๐๐ ๐๐๐๐
๐๐๐๐ ๐๐๐๐ ๐๐๐๐ ๐๐๐๐
๐๐๐๐ ๐๐๐๐ ๐๐๐๐ ๐๐๐๐
๐๐๐๐ ๐๐๐๐ ๐๐๐๐ ๐๐๐๐

ตัวอย่างบทร้องกลอนเพลงระบำปทุม

พ่อเพลง : ชะเอ้อระเหยระบำ ฉันรักแม่ช่างรำเอย มาแต่บ้านหนทางไกล (ลูกคู่รับซ้ำ)
ก็พี่มาตั้งวงเสียกระไรไว้ท่า จะให้วงพี่ราเชียวหรือแม่ชู้ชื่นใจ (รับลูกคู่)
ก็เรามาเต้นคู่เสียกระไรรำคู่ รำให้เขาดูเสียเป็นกระไร (รับลูกคู่)
เขาว่าแขนน้องอ่อนเหมือนอย่างท่อนผัก ก็รำดูน่ารักเชียวให้เตยดิ้นตาย (รับลูกคู่)

แม่เพลง : ชะเอ้อระเหยระบำ ฉันรักเจ้าช่างรำเอย มาแต่บ้านหนทางไกล (ลูกคู่รับซ้ำ)
ก็น้องมายกแขนกระไรขึ้นร่อน แขนน้องไม่อ่อนก็นึกอาย (รับลูกคู่)