ข้อ ข้ มูล มู พื้น พื้ ฐานชุม ชุ ชน บ้า บ้ นละอูบ อู
แบบสำรวจชุมชนต้นแบบ โครงการเสริมสร้างสุขภาวะชุมชนพื้นที่สูงบนฐานวัฒนธรรมชนเผ่าพื้นเมือง (สส.ชพ.) ส่วนที่ 1: ข้อมูลชุมชน 1. ข้อมูลพื้นฐานชุมชน 1) ชื่อชุมชนทางการ บ้านละอูบ 2) ชื่อชุมชนภาษาชนเผ่า ย่วง ร โอวก 2 ที่ตั้ง หมู่ที่ 6 ตำบลห้วยห้อม อำเภอแม่ลาน้อย จังหวัดแม่ฮ่องสอน รหัสไปรษณีย์ 57120 3 ประวัติชุมชน (การก่อตั้ง โยกย้ายมาจาก ผู้ก่อตั้งหมู่บ้าน และข้อมูลอื่นๆที่สำคัญ) เดิมทีนั้นหมู่บ้านละอูบตั้งอยู่ที่ภูเขาตูโกลงซา ซึ่งอยู่ห่างออกไปทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของที่ตั้งหมู่บ้าน ปัจจุบันประมาณ 1 กิโลเมตร สำหรับสาเหตุการย้ายชุมชนนั้นเกิดจากฟ้าผ่าต้นไม้กลางหมู่บ้าน ต้นไม้นั้นเรียกชื่อ ว่า ต้นปลัด ซึ่งเผ่าลเวือะ(ลัวะ)มีความเชื่อว่าจะเกิดเป็นเคราะห์ร้ายแก่หมู่บ้าน ทำให้ชาวบ้านเกิดความกลัว จึงย้าย หมู่บ้านมาตั้งที่ โมซัมเบียง อยู่ปัจจุบันนี้ ในช่วงที่มีการตั้งชุมชนใหม่ๆยังไม่มีผู้ใหญ่บ้านจึงเรียกชื่อหมู่บ้านตาม สถานที่ตั้งชุมชนว่า ย่วงโมซัมเบียง ในสมัยก่อนนั้นผู้ใหญ่บ้านเป็นที่รู้กันในนาม แกบ้าน แกบ้านคนแรกของ หมู่บ้านแห่งนี้มีชื่อว่า แกปุ๊ย ซึ่งอาศัยอยู่บนภูเขาโมซัมเบียงเป็นเวลาประมาณ ๕๐ ปี แต่เนื่องจากที่ตั้งของชุมชน นั้นตั้งอยู่บนภูเขาสูงและเป็นที่ลาดชันทำให้ห่างไกลแหล่งน้ำ จึงทำให้ชาวบ้านบางส่วนอพยพย้ายถิ่นฐานไปตั้ง ชุมชนใหม่อยู่ทางทิศใต้ของหมู่บ้าน หางออกไปประมาณ 3 กิโลเมตร เรียกชื่อชุมชนนั้นว่า ย่วงโคระ ซึ่งมีการ อาศัยอยู่บริเวณนั้นเป็นเวลาประมาณ ๑๐ ปี เนื่องจากชาวบ้านที่อาศัยอยู่ย่วงโคะนั้นชุมชนไม่มีเชื้อสายตระกูล ซมัง มาอยู่รวมด้วย จึงย้ายได้ชุมชนกลับมาที่โมซัมเบียงเหมือนเดิม เพราะชาวลเวือะ(ลัวะ)มีความเชื่อว่าต้องมีเชื้อ สายตระกูล ซมัง มาอาศัยอยู่ร่วมด้วยจึงจะทำให้ชุมชนมีความเจริญรุ่งเรือง ชุมชนบ้านละอูบตั้งชุมชนที่ภูเขาโมซัมเบียงที่ตั้งของหมู่บ้านปัจจุบันประมาณ ๓๐๐ ปีมาแล้ว สำหรับการ เปลี่ยนชื่อจากหมู่บ้านโมซัมเบียง ได้เปลี่ยนชื่อหมู่บ้านเป็น หมู่บ้านละอูบ ซึ่งที่มาของชื่อหมู่บ้านละอูบนั้นมีที่มา จากคำสองคำได้แก่ คำว่า อูบ ซึ่งเป็นภาชนะบรรจุหมากในสมัยโบราณทำจากเครื่องเงินแท้ และคำว่า ละ เป็น ภาษาลเวือะ (ลัวะ) หมายถึง การละ การวาง ซึ่งคำว่าละอูบก็มาจากเหตุการณ์ในอดีตที่ชนเผ่า ลเวือะ(ลัวะ)ที่ย้าย ถิ่นฐานมา ณ พื้นที่หมู่บ้านในปัจจุบันได้พบ อูบเงิน ที่ถูกลืมไว้บริเวณนั้นจึงเป็นที่มาของชื่อหมู่เรียกหมู่บ้านที่ว่า บ้านละอูบ ในช่วงเริ่มแรกก่อตั้งหมู่บ้านมีประชาชนประมาณ ๓๐ หลังคาเรือน มีการดำรงชีวิตด้วยการทำไร่ หมุนเวียนและปลูกนาขั้นบันไดอยู่บริเวณดังกล่าว ตลอดจนมีการพัฒนาด้านต่างๆ รวมทั้งการเพิ่มขึ้นของ ประชากรจนกลายเป็นหมู่บ้านที่ถือได้ว่าเป็นหมู่บ้านลเวือะ (ลัวะ) ที่ใหญ่ที่สุดในบรรดาหมู่บ้านลเวือะ (ลัวะ) ที่
ยังคงมีการสืบสานประเพณีวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ของชนเผ่าลเวือะ (ลัวะ) แบบดั้งเดิมจนถึงปัจจุบัน (*หมาย เหตุ : ซ มัง เป็นชื่อกลุ่มชนชาวลเวือะที่เป็นเชื้อสายบรรพบุรุษแรกเริ่มของชาวลเวือะ) สำหรับสายตระกูลในหมู่บ้านละอูบมีการแบ่งออกเป็น 4 สายตระกูล ตระกูลที่ 1 เรียกเชื่อว่า ซ มัง ตระกูลที่ 2 เรียกว่า ย่วงมอยฮ ตระกูลที่ 3 เรียกเชื่อว่า ย่วงไตฮ ปลอง ตระกูลที่ 4 เรียกเชื่อว่า ย่วงลเมียง 4. ประชากร หมู่บ้านละอูบเป็นกลุ่มชาติพันธุ์ลเวือะ มีจำนวน 202 หลังคาเรือน และมีประชากร จำนวน 1200 คน (ชาย 539 คน หญิง512คน) 5. ความเชื่อ/ศาสนา คริสต์ กับพุทธ เดิมทีชาวบ้านหมู่บ้านละอูบมีความเชื่อและนับถือแบบดั้งเดิม(บรรพบุรุษ) ภายหลังได้รับการเผยแพร่ ศาสนาพุทธและศาสนาคริสต์ทำให้ชาวบ้านเริ่มมีความเลื่อมใส่และนับถือศาสนาพุทธ+ดั้งเดิม และศาสนาคริสต์ ต่อมาชาวบ้านที่นับถือศาสนาพุทธ+ดั้งเดิม บางส่วนได้มีการนับถือศาสนาพุทธแบบร้อยเปอร์เซ็นต์ 6. ลักษณะภูมิประเภท บ้านละอูบ ตั้งอยู่เขตจังหวัดแม่ฮ่องสอน หมู่ที่ 6 ต.ห้วยห้อม อ.แม่ลาน้อย จ.แม่ฮ่องสอน ความสูง จากระดับน้ำทะเลปานกลางประมาณ 1100 เมตร อยู่ในเขตป่าสงวนแห่งชาติ สภาพที่ตั้งของชุมชนอาศัยอยู่ ตามสันเขา และไหล่เขา ความลาดเอียง 45 องศา ที่ตั้งหมู่บ้านละอูบ ทิศเหนือ ติดกับ หมู่บ้านห้วยห้า ต.ห้วยห้อม อ.แม่ลาน้อย จ.แม่ฮ่องสอน ทิศใต้ ติดกับ หมู่บ้านห้วยผึ้ง ต.ท่าผาปุ้ม อ.แม่ลาน้อย จ.แม่ฮ่องสอน ทิศตะวันออก ติดกับ บ้านดง ต.ห้วยห้อม อ.แม่ลาน้อย จ.แม่ฮ่องสอน ทิศตะวันตกติดกับ หมู่บ้านแม่สะกั๊วะ ต.แม่ลาน้อย อ.แม่ลาน้อย จ.แม่ฮ่องสอน 6. สภาพภูมิอากาศ เนื่องจากที่ตั้งชุมชนบ้านละอูบอยู่ตามสันเขาและไหล่เขาที่สูง ทำอากาศเย็นตลอดทั้งปี ช่วงฤดูฝนยาวนาน ประมาณ 5 เดือน คือเดือนพฤษภาคม ถึงเดือนกันยายน อุณหภูมิเฉลี่ยตลอดทั้งปีประมาณ 22 องศา เซลเซียส หมู่บ้านละอูบมี 3 ฤดู คือ ฤดูฝน เริ่มเดือน พฤษภาคม - เดือนกันยายน
ฤดูหนาว เริ่มเดือน ตุลาคม - เดือนกุมภาพันธ์ ฤดูร้อน เริ่มเดือน มีนาคม–เดือนเมษายน 7. การคมนาคม หมู่บ้านละอูบตั้งอยู่บนภูเขาสูงมีระยะทางห่างจากอำเภอ 25 กีโลเมตรโดยประมาณ ตามถนนทางหลวง ชนบทหมายเลข 1266 เส้นทางการจรจรเป็นทางลาดยางสองเลนตลอดเส้นทาง 8 โครงสร้างการปกครองในปัจจุบัน - ผู้นำทางการ 1. นายประยุทธ์ สุจริตสวัสดิ์ ประธาน 2. นายณรงค์ พิมพ์ใจประภา ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน 3. นายณัฐพงษ์ ไผ่พันธุ์พฤษกรรมการ ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน 4. นายคำติ๊บ บงกชไพรขจร กรรมการ 5. นายมนุน พิทยาการนุรัตน์ กรรมการ 6. นายอดุลย์ มิ่งศรีสุข กรรมการ 7. นายอุดทา แผ่อำนาจ เลขานุการ 8. นายบุญเปียง งามจิตเจริญ กรรมการ 9. นายบุญลัง นิลุบลไพบูรณ์ กรรมการ 10. นายยอห์นสัน คำพุทธ กรรมการ 11. นายกำธร ชมพนา กรรมการ 12. นายคำปัน ประทีปพจน์ กรรมการ 13. นายเอกราช ชูเกียรติดงดอย กรรมการ 14. นายบุญทิพย์ รุ้งประนมกร กรรมการ 15. นายเอกสิทธิ์ แผ่อำนาจ อาจารย์ศาสนา 16. นายถวิล สารภีสุวรรณศร ฝ่ายสถานศึกษา - ผู้นำทางธรรมชาติ/ศาสนา นอกจากปกครองแบบผู้นำทางการแล้วชุมชนบ้านละอูบยังปกครองกันในรูปแบบสายตระกูลหรือผู้นำ ทางด้านพิธีกรรม ซึ่งเรียกว่าคนในชุมชนเรียกว่า “จาวโงว” คือ 1. ตระกูล ซ มัง คือนายจันตา สุคนธ์ไพศาล 2. ตระกูล ล เมียง คือ นายบุญลัง นิลุบลไพบูลย์
3. ตระกูล ไตฮ ปลอง คือ นายคำติ๊บ บงกชไพรขจร 4. ตระกูล ย่วง มอยจ คือ นายนุนุ กรกวรรษ(เป็นผู้นำพิธีกรรมของหมู่บ้านด้วย) และยังมี ตระกูล ย่วง เฮง ซึ่งใช้จาวโงว ร่วมกับย่วงมอยจ แต่มีนายคำเฮือน สัญญาสัมพันธ์เป็นผู้ช่วยใน การทำ 9 อาชีพของคนในชุมชน - เกษตรกร ๗๐ % (ทำนาขั้นบันได / ไร่หมุนเวียน /ปลูกพืชเศรษฐกิจตัวอย่าง กระหล่ำปรี ถั่ว ข้าวโพด) - รับข้าราชการ ๑๐ % - ทำงานรับจ้างต่างจังหวัด ๒๐ % 10 กลุ่ม องค์กร เครือข่ายในชุมชน (เช่นกลุ่มสตรี /กลุ่มออมทรัพย์ ฯลฯ) - สหกรณ์การเกษตร ศชพ.ละอูบพัฒนา - กลุ่มทอผ้าสตรีศิลปะชีพบ้านละอูบ - กลุ่มสตรีสหกรณ์ - กองทุนหมู่บ้านละอูบ (กทบ.) - กองทุนแก้ไขปัญหาความยากจน (กขคจ.) - กลุ่มอาชีพตีเครื่องเงินบ้านละอูบ - กลุ่มอาสาสมัคร ๕ กลุ่ม ได้แก่ อสม. , อพปร. , ผู้นำ อช. ,อาสาสมัครตำรวจชุมชน และ อสพป. - กลุ่มเยาวชน 2 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มหนุ่มสาวหมู่บ้านละอูบ, กลุ่มอนุชนหมู่บ้านละอูบ - กลุ่มผู้สูงอายุ - กลุ่มอนุรักษ์ทรัพยากร / สิ่งแวดล้อม 11. องค์กร หน่วยงานที่เข้ามาส่งเสริมสนับสนุนตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบัน (เท่าที่จำได้) 1) องค์กรภาครัฐ ชื่อหน่วยงาน บทบาทในชุมชน หรือ สนับสนุนด้าน - องค์การบริหารส่วนตำบลห้วยห้อม - สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอแม่ลาน้อย - ปกครองอำเภอแม่ลาน้อย - สาธารณสุขอำเภอแม่ลาน้อย - เกษตรอำเภอแม่ลาน้อย - สำนักงาน สภอ. แม่ลาน้อย - หน่วยจัดการต้นน้ำแม่ลาน้อย ที่ ๑๖
1) องค์กรเอกชน/ องค์กรภาคประชาชน ชื่อหน่วยงาน บทบาทในชุมชน หรือ สนับสนุนด้าน โครงการพัฒนาเด็กรักอากาเป้ TH-๙๐๖ สมาคมศูนย์รวมการศึกษาและวัฒนธรรมของชาวไทย ภูเขาในประเทศไทย มูลนิธิชนเผ่าพื้นเมืองเพื่อการศึกษาและสิ่งแวดล้อม
ส่วนที่ 2: ข้อมูลเฉพาะด้านการถ่ายทอดสืบทอดองค์ความรู้ด้านรำดาบ 2.1 ประเภทของรำดาบ 1. จำนวนประเภทรำดาบที่เคยมีในอดีด........ประเภท 2. จำนวนประเภทรำดาบที่ยังคงมีในปัจจุบัน.........ประเภท 2.2 บทบาทของการรำดาบในชุมชน - คนในชุมชนยังมีการรำดาบในชีวิตประจำวันหรือไม่ (ใช้ / ไม่ใช้) ให้ระบุรายละเอียดด้านล่าง - มีหน่วยงาน/องค์กร (ภาครัฐและเอกชน) ที่มาส่งเสริมกิจกรรมด้านการรำดาบของบ้านหรือไม่ มี / ไม่มี ให้ระบุ .......................................................................................................................... ............................................................................................................................. ......................................... ............................................................................................................................................... ....................... ............................................................................................................ .......................................................... 2.3 ผู้รู้/นักรำดาบพื้นบ้าน 1. จำนวนผู้รู้ด้านรำดาบพื้นบ้านในชุมชน มี.......................คน (ชาย.............คน หญิง................คน) โดยเฉลี่ยแล้วผู้รู้อยู่ในช่วงอายุระหว่าง ...............ปี ถึง...............ปี 2. จำนวนเยาวชนที่มีความสนใจในการเรียนรู้รำดาบพื้นบ้าน ............................................................................................................................. ........................................ ................................................................................................................................................. ..................... 3. ในอดีตผู้รู้ได้รับการถ่ายทอดสืบทอดองค์ความรู้ด้านรำดาบอย่างไร ...................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ......................................... 4. ปัจจุบันชุมชนมีกระบวนการถ่ายทอดสืบทอดองค์ความด้านรำดาบหรือไม่ ให้ระบุรายละเอียด
............................................................................................................................. ......................................... ............................................................................................................................. ......................................... ...................................................................................................................................................................... 5. ในกรณีที่ชุมชนไม่มีผู้รู้เฉพาะด้าน ชุมชนมีวิธีการจัดการอย่างไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ส่วนที่ 3: ข้อมูลอื่นๆ 1) แผนที่ชุมชน/ทรัพยากร 2) แผนที่ผู้รู้ 3) อื่นๆ ชื่อ .................................................... (ผู้เก็บข้อมูล) วันที่................เดือน ............................ พ.ศ. 2560