ตารางจำ แนกประเภท นิทานชนเผ่ากะเหรี่ย รี่ ง
ตารางจำแนกประเภทนิทานกะเหรี่ยง ลำดับ ที่ เรื่อง ประเภท คุณค่า /คติเตือนใจ สิ่งที่สะท้อนอัตลักษณ์ ๑ เจ๊าะเกอชอโพ คนกับสัตว์ ความพยายามอยู่ที่ไหนความสำเร็จอยู่ที่นั่น สมัยก่อนปกาเกอะญอไม่มีที่อยู่เป็นของ ตนเองแต่หลังจากที่เจาะเกอชอโพได้เอา งาของพ่อแล้วได้มีกิแม (เมืองเชียงใหม่) เป็นของตนเองตั้งแต่บัดนั้นมา ๒ เจ๊าะเกอ โดะดอจอปา กษัตริย์กับ ประชาชน การดูถูก ดูแคลนเป็นสิ่งที่ไม่ดี ไม่ควรที่จะดู ถูกกันแม้จะเป็นคนที่ขี้เกียจแต่เป็นคนที่ไม่ สร้างปัญหาสร้างความเดือดร้อนให้แก่ใคร เหมือนเจ๊าะเกอโดะเป็นคนที่ขี้เกียจแต่เป็น คนที่มีปัญญา… การเอารัดเอาเปรียบคนไม่ดีเราเอาเปรียบคน อื่นย่อมได้รับคนอื่นเอาเปรียบเช่นนั้น เหมือนกันคนเราเวลาทำอะไรเราต้องให้ เกียรติให้ความเคารพแบ่งปันเผื่อแผ่ซึ่งกัน แล้วกัน.... ได้สะท้อนถึงน้ำใจของคนยากจนแต่เป็น คนที่มีเมตตามีความรักต่อเพื่อนมนุษย์ทุก คน ๓ เจ๊าะโพแคโถ่ชุ กำพร้า คนเรานั้นแม้มีลูกเพียงคนเดียวสามารถเป็น บ้านเป็นเมืองไม่ควรหลงเชื่อคำพูดของใครไม่ ว่าจะเป็นคำสรรเสริญหรือนินทา ดังบทธา ที่ว่า โอะหญี่เตอพอเจอยี เกอลือพรอเพลง เลอเกอลี ต่าแคต่าเจอน่าเตอเก ปาน่า ปาลอปกาลอเย ๔ เจ๊าะโพแค จอป่า กำพร้า การดูถูกเหยียดหยามคนอื่นเป็นสิ่งที่ไม่ดี คน ทำดีย่อมได้ดี คนทำชั่วย่อมได้ชั่ว การเอารัดเอาเปรียบคนไม่ดีเราเอาเปรียบคน อื่นย่อมได้รับคนอื่นเอาเปรียบเช่นนั้น เหมือนกันคนเราเวลาทำอะไรเราต้องให้ เกียรติให้ความเคารพแบ่งปันเผื่อแผ่ซึ่งกัน แล้วกัน ชนเผ่าปกาญอเป็นผู้ที่มีนิสัยใจคอที่ถ่อม ตัวไม่เย่อหยิ่ง และมีจิตใจเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ต่อทุกสิ่ง ๕ เจ๊าะมอลอ กษัตริย์กับ ประชาชน ผู้มีประสบการณ์และปัญญา ย่อมได้เปรียบ กว่าคนทั่วไปทุกสิ่งทุกอย่าง
๖ เบ๊าะโสดอเก อชอ สัตว์กับสัตว์ สิ่งไหนควรก็ควร สิ่งไหนไม่ควรก็ไม่ควร การโกหกและหลอกลวงผู้อื่นนั้นเป็นสิ่งไม่ดี จะเป็นภัยสร้างความเดือดร้อนให้แก่ตนเอง และผู้อื่น ความคิด ความฉลาด ๗ เบ๊าะโสดอคลิ สัตว์กับสัตว์ ถ้าเรามีความสามัคคี ย่อมชนะอุปสรรคทุก อย่าง ถ้าเห็นคนไม่เอาการเอางานจงอย่าได้ดูถูก เด็ดขาดเพราะว่าในใจของเขานั้นมีความ ฉลาดมากกว่า เสือในนิทานเรื่องนี้เปรียบเสมือนผู้ที่มี อำนาจ แต่เต่าเปรียบเสมือนชาวบ้าน ๘ เอเกอริเยนามา ครอบครัว ผู้ที่เป็นนายคนมีอำนาจย่อมหมดอำนาจลงได้ หรือตายไปได้ด้วยมารยาของผู้หญิง ความเป็นพี่เป็นน้องกันต้องรักและมีความ สามัคคีช่วยเหลือดูแลซึ่งกันและกันไม่ สร้างความแตกสามัคคีให้เกิดขึ้นระหว่างพี่ น้อง ๙ โถ่แมโข่เดอเก อชอ สัตว์กับสัตว์ เราเป็นมนุษย์ไม่ว่าตัวใหญ่หรือตัวเล็กต่างมี จิตใจเหมือนกันหมดจะเอารัดเอาเปรียบ เบียดเบียนกันไม่ได้ที่บอกว่าใหญ่ไม่มีใคร สามารถทำอะไรเราได้นั้นแท้จริงแล้วไม่ใช่ เลยแต่เราเป็นมนุษย์มีจิตใจด้วยกันต่างต้อง ให้เกียรติซึ่งกันและกันให้ที่อยู่เหมือนคำที่ เป็นภาษาไทยว่าเผื่อแผ่มีเมตตา กรุณา อุเบกขา แบ่งปันเอาใจเขามาใส่ใจเราซึ่งกัน และกันเรามีกินเห็นเพื่อนผู้อื่นยากไร้เราต้อง แบ่งปันให้กับเขาต้องคิดถึงกันและกัน ยากลำบากต้องช่วยเหลือเขา เหมือนคำกล่าว ที่ว่าคนรวยอย่าได้ยกย่อง คนจนอย่าได้ดูถูก ข้อคิดของนิทานเหมือนที่ว่าช้างสำคัญตนว่า ใหญ่ที่สุด ไม่มีใครสามารถรังแกตนได้ แม้คนที่ด้อยกว่าแต่ก็ทำงานเหมือนกัน คนเราไม่ควรที่จะดูถูก คนจน คนขี้เกียจ เราเป็นคนเวลาโดนรังแกต้องหาเพื่อนมา ต่อสู้ร่วมกัน เปรียบเสมือนช้างคือจนท.ป่า ไม้ จนท.ตำรวจ นก เปรียบเสมือน ชาวบ้าน เหมือนบทธาของปกาเกอะญอที่ กล่าวไว้ว่าคนรวยอย่าได้ยกย่อง คนจน อย่าได้ดูถูก ๑๐ ดูโพแก ผี กับ คน อย่าเชื่อในสิ่งที่ได้ยิน อย่าเชื่อในสิ่งที่ยังไม่ เห็น ในสังคมเราทุกวันนี้มีสิ่งที่เราได้ยินมามาก ในทุกเรื่องและบางครั้งเป็นสิ่งที่เรามองไม่ เห็นได้แต่ได้ยินเท่านั้นจึงพากันเชื่อในสิ่ง เหล่านั้นโดยที่ไม่ได้ใช้วิจารณญาณของ ตนเองให้ดีก่อน
๑๑ ตำนานเกี่ยวกับ การเกิด ธรรมชาติ และ จักรวาล เมื่อคนเกิดมาชนเผ่าปกาเกอะญอเชื่อว่าเด็ก เกิดมาแล้วต้องเอาสายสะดือรกมามัดไว้ที่ ต้นไม้เป็นเวลา ๗ วัน และเด็กต้องรักษา ต้นไม้ต้นนั้นไม่ให้ใครตัดเด็ดขาด คือเป็นกุศโลบายของบรรพบุรุษ ความเชื่อของปกาเกอะญอมีความ เกี่ยวข้องกับต้นไม้ มีการใช้ทรัพยากรจาก ป่าไม้อย่างรู้คุณค่า และ ดูแลรักษาต้นไม้ ให้อุดมสมบูรณ์อยู่เสมอ ๑๒ ตำนานเกี่ยว กับข้าว ธรรมชาติ และ จักรวาล กินข้าวต้องรักษาข้าว ต้องให้เกียรติข้าวไม่กิน ทิ้งกินขว้าง ปาเกอะญอเชื่อว่าคนเราเติบโตมาด้วยข้าว ถ้าเรากินเราต้องให้เกียรติรักษาไว้ให้ดีด้วย อย่ากินให้หกอย่ากินทิ้งกินเหลือหากว่า เหลือต้องเก็บตากแห้งกินทีหลังหรือเอาให้ หมูให้ไก่กินก็ได้เวลาที่เราไปกินข้าวป่าใน เขาผู้เฒ่าผู้แก่เล่าให้ฟังว่าหากกินไม่หมด เหลือเล็กเหลือน้อยต้องเก็บห่อไว้ให้ดีเก็บ ไว้บนต้นไม้บอกว่าข้าวนี้ข้ากินไม่หมดข้า ฝากเก็บไว้กับต้นไม้ไว้วันข้างหน้าข้าจะมา กินใหม่ ๑๓ ตำนานข่อดึดอ ธรรมชาติ และ จักรวาล เป็นความเชื่อ ความเป็นมาของชีวิต มี ความสัมพันธ์เกี่ยวกับความเป็นมาของชน เผ่าปาเกอะญอ ๑๔ พาเส่อดา ธรรมชาติ และ จักรวาล เวลาเข้าไปล่าควายป่าห้ามขึ้นต้นทอเนอเป็น อันขาดเพราะว่ามันเป็นของคู่กันตั้งแต่อดีต แล้ว นิทานเรื่องนี้ได้เป็นข้อคิดคติเตือนใจให้แก่ บรรพชนรุ่นหลังของปกาเกอะญอตั้งแต่ บัดนั้นมาถึงบัดนี้ คน ปกาเกอะญอเชื่อว่าเวลาเข้าไปในป่าไปล่า สัตว์เวลาโดนควายป่าวิ่งไล่ห้ามขึ้นต้นไม้ (ทอเนอ) โดยเด็ดขาด และสำหรับหญ้าตอ หมื่อกอและหอหมื่อกวานั้นในปัจจุบันก็มี การเอาหญ้าสองชนิดมากให้ควายกินด้วย ๑๕ พาจระกอ ผีกับคน การทำพิธีกรรมเรียกขวัญนี้เป็นสิ่งที่มีความ ศักดิ์สิทธิ์มากห้ามมีการลบหลู่ในพิธีกรรม เด็ดขาดเหมือนดังนิทานเรื่องนี้ ความเชื่อเรื่องพิธีกรรมเรียกขวัญนี้ยังมีอยู่ ในปัจจุบันของชนเผ่าปกาเกอะญอที่นับถือ ดั้งเดิมคือผีบรรพบุรุษและห้ามมีการลบ หลู่ทำผิดในพิธีกรรม เพราะมีความเชื่อว่า คนอยู่กับป่ากับน้ำคือไม่มีใครสามารถรู้ได้ ว่าในป่าน้ำนั้นมี่อะไรอยู่มีเจ้าที่เจ้าอาศัย อยู่หรือไม่เวลาคนไม่สบายมักจะมีการทำ
พิธีกรรมที่เรียกว่าเรียกขวัญเสมอ ๑๖ พือมอตอ ครอบครัว คนดื้อมักเป็นที่ลำบากของคนอยู่ใกล้สุดท้าย ต้องตายด้วยความเกเรของตน ถ้าคนในครอบครัวรับฟัง เชื่อฟังซึ่งกันและ กันย่อมทำให้ครอบครัวมีความสุข แต่ถ้ามี คนใดคนหนึ่งในครอบครัวไม่เชื่อฟังรับฟัง ความปรารถนาดีของคนอื่นย่อมนำความ เดือดร้อนให้แก่คนในครอบครัว ๑๗ สองสามีภรรยา ครอบครัว ผู้มีปัญญาและบารมีต้องใช้ความสามารถ ศักยภาพของตนเองให้เกิดประโยชน์มาก ที่สุดจึงจะได้เป็นใหญ่เป็นโตอยู่ในสังคมอย่าง มีคุณค่า - ๑๘ หน่อเดกวอ หน่อต่าโฮ การเกิด สรรพสิ่ง การทำอะไรก็ตามต้องมีความชัดเจนและ แน่นอน การทำไร่หมุนเวียนและการเอามื้อเอาวัน กัน ๑๙ หน่อเด วะเจ๊าะอิแล่ ครอบครัว มีคนเล่าขานบอกกันว่าผู้ชายต้องทำใจให้สูง ต้องเป็นคนที่มีเหตุมีผล เพราะว่ามีมาตั้งแต่ ไหนแต่ไรแล้วครั้นอดีตกาลมา การเป็นพี่น้องกันนั้นบางครั้งมักแตกความ สามัคคี แม้กระทั่งเราอยู่ในสังคมหมู่ใหญ่ เราต้องเป็นคนที่จริงใจเข็มแข็งรู้จักมีความ อดทนต่อคำว่าร้าย ความอิจฉาริษยาของ คน เพราะว่ามนุษย์นั้นยากนัดที่เราจะรู้ใจ ๒๐ หน่อเส่อบิ หน่อเบพอ ครอบครัว เป็นพี่น้องต้องมีความรักและสามัคคี ปกาเกอะญอนั้นห้ามกินเนื้อเม่นด้วยกัน เด็ดขาดหากไม่ได้อยู่ในสายน้ำเดียวกัน เพราะว่าจะทำให้เกิดความแตกแยกแตก สามัคคีกันเองระหว่างพี่น้อง ๒๑ หน่อกวาทอโซ ครอบครัว โทษของการอิจฉาริษยา นิทานเกือบทุกเรื่องของปกาเกอะญอมีแต่ นางมารร้ายและอิจฉาริษยา ๒๒ หน่ออิเมออิมอ เล กำพร้า คนเจ้าชู้มักเอาตัวไม่รอดจะตายเพราะความ อวดเก่งของตน ในสมัยก่อนการไปจีบสาวของผู้ชายจะใช้ เตหน่าในการเล่าเรื่องราวของตนเองควบคู่ กับบทซอร้องเป็นเพลงด้วย ๒๓ หม่อเลอเกอ ครอบครัว ความไว้วางใจคนในครอบครัว ชีวิตจริงของเราในเรื่องของการฝากบอก ฝากสั่งให้คนทำโน้นทำนี่และให้ฝากบอก ให้ลูกหลานของตนได้เจอบอกมาก
สรุปยอดรวมประเภทนิทาน ประเภท จำนวน การเกิดสรรพสิ่ง ๕ กษัตริย์กับประชาชน ๕ คนกับสัตว์ ๒ สัตว์กับสัตว์ ๒ ครอบครัว ๖ ผีกับคน ๒ กำพร้า ๑ รวม ๒๓