คำนำ ชุดกิจกรรมการเรียนรู้กลุ่มสาระสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ในการพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน เรื่อง วัฒนธรรมไทย ของนักเรียนชั้นประถมศึกษา ปีที่ 4 ชุดที่ 4 เรื่อง วัฒนธรรมทางภาคใต้จัดทำขึ้นเพื่อใช้ในการจัดการเรียนรู้สำหรับ นักเรียนและเป็นแนวทางให้ครูผู้สอนสามารถจัดการเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพมาก ยิ่งขึ้น โดยชุดกิจกรรมนี้มุ่งเน้นให้นักเรียนได้เรียนรู้ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษา ขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 และชุดกิจกรรมนี้ครูผู้สอนจะใช้คู่กับแผนการจัดการเรียนรู้ โดยใช้รูปแบบการเรียนรู้แบบ Active Learning เพื่อส่งเสริมทักษะการเรียนรู้ด้วยตนเอง ของนักเรียน หวังเป็นอย่างยิ่งว่า การใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้กลุ่มสาระสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ในการพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน เรื่อง วัฒนธรรมไทย ของนักเรียน ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ชุดที่ 4 เรื่อง วัฒนธรรมทางภาคใต้จะเป็นประโยชน์ต่อนักเรียน และครูผู้สอนที่ได้นำไปใช้หากมีข้อผิดพลาดประการใด ผู้จัดทำยินดีน้อมรับและนำไป ปรับปรุงต่อไป เกศราภรณ์ จันทร์แถม ก
สารบัญ เรื่อง หน้า คำนำ ก สารบัญ ข คำชี้แจง การใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้สำหรับนักเรียน ค วัตถุประสงค์การเรียนรู้ ง แบบทดสอบก่อนเรียน ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ วัฒนธรรมไทย 1 ชุดที่ 4 วัฒนธรรมทางภาคใต้ ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง วัฒนธรรมทางภาคใต้ 3 กิจกรรมการเรียนรู้ที่ 1 9 กิจกรรมการเรียนรู้ที่ 2 10 แบบทดสอบหลังเรียน ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ วัฒนธรรมไทย 11 ชุดที่ 4 วัฒนธรรมทางภาคใต้ เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ วัฒนธรรมไทย 13 ชุดที่ 4 วัฒนธรรมทางภาคใต้ เฉลยกิจกรรมการเรียนรู้ที่ 1 14 เฉลยกิจกรรมการเรียนรู้ที่ 2 15 เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ วัฒนธรรมไทย 16 ชุดที่ 4 วัฒนธรรมทางภาคใต้ บรรณานุกรม 17 ข
คำชี้แจง การใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้สำหรับนักเรียน 1. ศึกษาคำชี้แจงและวัตถุประสงค์การเรียนรู้ให้เข้าใจ 2. ทำแบบทดสอบก่อนเรียน ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ วัฒนธรรมไทย ชุดที่ 4 วัฒนธรรม ทางภาคใต้จำนวน 10 ข้อ ใช้เวลา 10 นาที โดยให้นักเรียนทำลงสมุดสังคมศึกษา เพื่อ ประเมินความรู้เดิมของนักเรียน 3. ศึกษาชุดกิจกรรมการเรียนรู้ วัฒนธรรมไทย ชุดที่ 4 วัฒนธรรมทางภาคใต้ 4. ทำกิจกรรมการเรียนรู้ที่ 1 และกิจกรรมการเรียนรู้ที่ 2 5. ทำแบบทดสอบหลังเรียน ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ วัฒนธรรมไทย ชุดที่ 4 วัฒนธรรม ทางภาคใต้จำนวน 10 ข้อ ใช้เวลา 10 นาที โดยให้นักเรียนทำลงสมุด เพื่อดูความก้าวหน้า ของนักเรียนหลังจากทำกิจกรรมการเรียนการสอน โดยใช้ชุดกิจกรรม การเรียนรู้วัฒนธรรม ไทย ชุดที่ 4 วัฒนธรรมทางภาคใต้ 6. หลังจากทำชุดกิจกรรมการเรียนการสอนเสร็จเรียบร้อยแล้ว ให้นักเรียนเก็บ ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วัฒนธรรมไทย ชุดที่ 4 วัฒนธรรมทางภาคใต้ให้เรียบร้อย 7. ในการทำชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ขอให้นักเรียนทำด้วยความตั้งใจ 8. หากนักเรียน เรียนไม่ทันหรือยังไม่เข้าใจ ให้รับชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ไปศึกษา เพิ่มเติมนอกเวลาเรียน เพื่อให้เข้าใจมากยิ่งขึ้น ค
วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เมื่อศึกษาชุดกิจกรรมการเรียนรู้ วัฒนธรรมไทย ประกอบกับการเรียนรู้แบบ Active Learning ในกลุ่มสาระสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษา ปีที่ 4 ชุดที่ 4 วัฒนธรรมทางภาคใต้นักเรียนมีความรู้ ความสามารถ ดังนี้ 1. อธิบายวัฒนธรรมของภาคใต้ได้ถูกต้อง (K) 2. วิเคราะห์เอกลักษณ์ ลักษณะของวัฒนธรรมภาคใต้ได้(P) 3. เห็นความสำคัญของวัฒนธรรมภาคใต้ที่ควรอนุรักษ์ สืบต่อไป (A) ง
แบบทดสอบก่อนเรียน ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ วัฒนธรรมไทย ชุดที่ 4 วัฒนธรรมทางภาคใต้ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 คำชี้แจง : ให้นักเรียนเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงคำตอบเดียว 1. ภาคใต้มีลักษณะภูมิประเทศ ตามข้อใด ก. ที่ราบสูง ข. ที่ราบลุ่ม ค. ชายฝั่งทะเล ง. ภูเขาสลับกับที่ราบ 2. พื้นที่ชายฝั่งทะเลด้านตะวันออก มีลักษณะพื้นที่อย่างไร ก. มีลักษณะเว้า ๆ แหว่ง ๆ ข. เกิดการจมตัวของแผ่นดิน ค. เกิดการยกตัวของแผ่นดิน ง. เกิดหน้าผาชันบริเวณแผ่นดิน 3. การหมักปลาทะเลสดผสมกับเม็ดเกลือ เรียกว่าอย่างไร ก. น้ำบูดู ข. น้ำชุบ ค. ต้มส้ม ง. ปลาขี้ตัง 4. ข้อใดคือ อาหารของคนภาคใต้ ก. ลาบ ข. ต้มยำกุ้ง ค. แกงเทโพ ง. แกงไตปลา 1
5. ผู้ชายส่วนใหญ่นิยมแต่งกาย อย่างไร ก. นุ่งผ้าโสร่ง ข. สวมเสื้อคอกลม ค. ใช้ผ้าขาวม้าคาดเอว ง. สวมเสื้อราชประแตน 6. ผู้หญิงกลุ่มเชื้อสายจีน – มาลายู มีลักษณะการแต่งกายอย่างไร ก. นุ่งซิ่นปาเต๊ะ ข. นุ่งผ้ามัสลิน ค. ใช้ผ้าคลุมผม ง. ใส่เสื้อฉลุลายดอกไม้ 7. ภาษาพูดของคนภาคใต้ มีลักษณะอย่างไร ก. ใช้ภาษายาวี ข. ห้วน ๆ สั้น ๆ ค. ช้าและนุ่มนวล ง. เป็นภาษาราชการ 8. คำว่า “ชันชี” ในภาษาใต้ แปลว่า อย่างไร ก. โกหก ข. อร่อย ค. สัญญา ง. มีน้ำใจ 9. ประเพณีใดที่ทำเพื่ออุทิศส่วนกุศล ให้แก่ผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว ก. ประเพณีแห่พระแข่งเรือ ข. ประเพณีสารทเดือนสิบ ค. ประเพณีชิงเปรต ง. ประเพณีชักพระ 10. ประเพณีใดจัดขึ้นเพื่อสร้างความ สามัคคีให้เกิดขึ้นในชุมชน ก. ประเพณีชักพระ ข. ประเพณีตักบาตรดอกไม้ ค. ประเพณีสารทเดือนสิบ ง. ประเพณีแห่พระแข่งเรือ 2
ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง วัฒนธรรมทางภาคใต้ 1. ด้านภูมิศาสตร์ ภาคใต้มีลักษณะภูมิประเทศเป็นแหลมหรือแผ่นดินยื่นลงไปในทะเล มีพื้นที่ ชายฝั่งทะเลเป็นแนวยาวทั้งสองด้านรวมกันมากกว่า 2,400 กิโลเมตร ตอนกลางของภาค มีเทือกเขาสูง 3 แนวทอดตัวเป็นแนวยาวเหนือ-ใต้ ทำให้เกิดพื้นที่ลาดเอียงจากตอนกลางลงสู่ ชายฝั่งทะเลทั้ง 2 ด้าน ส่วนพื้นที่ถัดขึ้นไปถึงตอนกลางของภาคซึ่งเป็นพื้นที่ภูเขาและเทือกเขา มีสภาพพื้นที่เป็นลูกคลื่นลอนลาดเล็กน้อยถึงเป็นเนินเขาที่ลาดเอียงสู่ชายฝั่งทะเลทั้งสองด้าน และเทือกเขาแต่ละแนวจะเป็นแหล่งต้นน้ำลำธาร กำเนิดแม่น้ำและลำน้ำสาขาที่สำคัญหลาย สายไหลผ่านกระจัดกระจายทั่วไปลงสู่อ่าวไทยและทะเลอันดามัน ลักษณะภูมิประเทศด้านด้านตะวันออกและตะวันตกของภาคใต้ มีความแตกต่างกัน คือ 1) พื้นที่ชายฝั่งทะเลด้านตะวันออก เกิดการยกตัวของแผ่นดิน (emerged shore line) ทำให้เกิดเป็นพื้นที่ราบเรียบ หาดทราย เนินทรายหรือสันทรายชายทะเล 2) พื้นที่ชายฝั่งทะเลด้านตะวันตกเกิดการจมตัวของแผ่นดิน (submerged shore line) ทำให้ชายฝั่งทะเลมีลักษณะเว้า ๆ แหว่ง ๆ มีอ่าวและเกาะแก่งมากมายที่เกิดจาก แผ่นดินจมลงไปในทะเล ชายฝั่งทะเลลึก หรือเกิดหน้าผาชันบริเวณแผ่นดินที่เป็นพื้นที่ภูเขา และจมลงไปในทะเล 3 ที่มา: http://hotelandresortthailand.com/read/?p=32116
2. วัฒนธรรมการรับประทาน อาหารพื้นบ้านภาคใต้ทั่วไป มีลักษณะผสมผสานระหว่าง อาหารไทยพื้นบ้านกับอาหารอินเดียใต้เช่น น้ำบูดู ซึ่งได้มาจากการหมักปลาทะเลสดผสมกับ เม็ดเกลือ และมีความคล้ายคลึงกับอาหารมาเลเซียอาหารของภาคใต้จึงมีรสเผ็ดมากกว่าภาค อื่น ๆ และด้วยสภาพภูมิศาสตร์อยู่ติดทะเลทั้งสองด้านมีอาหารทะเลอุดมสมบูรณ์ แต่สภาพ อากาศร้อนชื้น ฝนตกตลอดปี อาหารประเภทแกงและเครื่องจิ้มจึงมีรสจัด ช่วยให้ร่างกาย อบอุ่น ป้องกันการเจ็บป่วยได้อีกด้วย ความหลากหลายในสำรับอาหารปักษ์ใต้ได้รับอิทธิพลจากอินเดียใต้ ทำให้เกิดตำรับอาหารใหม่มากมาย ล้วนผ่านวิธีการดัดแปลง ปรับปรุงเป็นวัฒนธรรมอาหาร การกินที่ถ่ายทอดมาสู่รุ่นลูกหลานในปัจจุบัน ทำให้มีลักษณะพิเศษแตกต่างจากภาคอื่นอย่าง ชัดเจนคือ รสชาติจัดและเน้นเครื่องเทศและมีผักสารพัดชนิดที่เรียกว่า "ผักเหนาะ" ซึ่งเป็นพืช พื้นบ้านหาได้ในท้องถิ่น เช่น สะตอ ลูกเหนียง ยอดกระถิน มากินร่วมด้วย เพื่อบรรเทารสเผ็ด ของอาหาร ทั้งมีสรรพคุณเป็นยาอีกด้วยเนื้อสัตว์ที่นำมาปรุงเป็นอาหารส่วนมากนิยมสัตว์ทะเล เช่น ปลากระบอก ปลาทู ปูทะเล กุ้งหอย ซึ่งหาได้ในท้องถิ่น อาหารพื้นบ้านของภาคใต้ เช่น แกงเหลือง แกงไตปลา นิยมใส่ขมิ้น ปรุงอาหารเพื่อแก้รสคาวเครื่องจิ้มคือน้ำบูดูอาหารพื้นบ้านภาคใต้ที่มีชื่อเสียง ที่มา: https://www.wongnai.com/cooking/cookbooks/southern-thai-traditional-recipe 4
3. วัฒนธรรมการแต่งกาย การแต่งกายของคนภาคใต้นั้นเป็นการแต่งกายที่ไม่เหมือนกับภาคอื่น ในด้านการแต่งกายชาวภาคใต้ใช้ผ้าหลายรูปแบบ ทั้งผ้าฝ้าย ผ้าแพร ผ้าเขียนลายเทียน ผ้ามัด-ย้อม แต่ผ้าที่มีชื่อที่สุดของภาคใต้กลับเป็นผ้ายกที่มีชื่อเสียงเป็นอย่างมากแต่ชาวบ้านปักษ์ใต้ทั่วไปแบบเดิมนิยม นุ่งผ้าคล้ายผ้าขาวม้ามีสีแดง การนุ่งผ้าปาเต๊ะหรือบาติกที่มีลวดลายสีสันหลากหลายเป็นความนิยมในช่วงหลัง จากการรับอิทธิพลของผ้ามาเลเซีย อินโดนีเซีย ชาวไทยมุสลิมภาคใต้นิยมนุ่งโสร่งที่มีความคล้ายกับกับผ้าขาวม้า ของทางภาคอีสาน ผู้ชายส่วนใหญ่จะนิยมนุ่งผ้าโสร่งแต่ผู้หญิงจะนุ่งผ้าปาเต๊ะหรือผ้าบาติก การแต่งกายนั้นแตกต่างกันในการใช้วัสดุ และรูปแบบโดยมีเอกลักษณ์ไปตามเชื้อชาติ ของผู้คนอันหลากหลายที่เข้ามาอยู่อาศัยในดินแดนอันเก่าแก่แห่งนี้พอจำแนกเป็นกลุ่มใหญ่ๆ ได้ดังนี้ 1. กลุ่มเชื้อสายจีน – มาลายู เรียกชนกลุ่มนี้ว่ายะหยา หรือ ยอนย่า เป็นกลุ่มชาวจีน เชื้อสายฮกเกี๊ยนที่มาสมรสกับชนพื้นเมืองเชื้อสายมาลายู ชาวยะหยาจึงมีการแต่งกายอันสวยงาม ที่ผสมผสาน รูปแบบของชาวจีนและมาลายูเข้าด้วยกันอย่างงดงาม ฝ่ายหญิงใส่เสื้อฉลุลายดอกไม้ รอบคอ, เอว และปลายแขน อย่างงดงาม นิยมนุ่งผ้าซิ่นปาเต๊ะ ฝ่ายชายยังคงแต่งกาย คล้ายรูปแบบจีนดั้งเดิมอยู่ 2. กลุ่มชาวไทยมุสลิม ชนดั้งเดิม ของดินแดนนี้นับถือศาสนาอิสลาม และมี เชื้อสาย มาลายู ยังคงแต่งกายตามประเพณี อันเก่าแก่ฝ่ายหญิงมีผ้าคลุมศีรษะ ใส่เสื้อผ้ามัสลิน หรือลูกไม้ตัวยาวแบบ มลายูนุ่งซิ่นปาเต๊ะ หรือ ซิ่นทอแบบมาลายู ฝ่ายชายใส่เสื้อคอตั้ง สวมกางเกงขายาว และมีผ้าโสร่งผืนสั้น ที่ เรียกว่า ผ้าซองเก็ต พันรอบเอวถ้าอยู่ บ้านหรือลำลองจะใส่โสร่ง ลายตารางทอด้วยฝ้าย และสวมหมวกถักหรือ เย็บด้วยผ้ากำมะหยี่ 3. กลุ่มชาวไทยพุทธ ชนพื้นบ้าน แต่งกายคล้ายชาวไทยภาคกลาง ฝ่ายหญิงนิยมนุ่ง โจงกระเบน หรือ ผ้าซิ่นด้วย ผ้ายกอันสวยงาม ใส่เสื้อสีอ่อนคอกลม แขนสามส่วน ส่วนฝ่ายชายนุ่งกางเกงชาวเล หรือ โจงกระเบนเช่นกัน สวมเสื้อผ้าฝ้ายและ มีผ้าขาวม้าผูกเอว หรือพาดบ่าเวลาออกนอกบ้านหรือไปงานพิธี 5 ที่มา : https://sites.google.com/site/cultureofthai/home/phakh-ti/kar-taeng-kay-phakh-ti
4. วัฒนธรรมภาษา สำเนียงพูดของภาษาถิ่นใต้ที่ห้าวและห้วนที่เป็นนิสัยเป็น เหตุให้เกิดการปรับแปลงถ้อยคำที่รับมาจากภาษาของชนกลุ่มอื่นที่มีหลายพยางค์ด้วย การรวบรัดพยางค์ให้สั้นเข้า เช่น คำภาษาบาลี สันสกฤต ชเล (ทะเล) เป็น “เล” และคำที่ ภาษากลางออกเสียงเป็น ๒ พยางค์จำนวนมากที่ภาษาใต้พูดเป็นพยางค์เดียว เช่น มะพร้าว เป็น “พร้าว” หรือไม่ก็ออกเสียงให้หนักแน่นยิ่งขึ้น เช่น ฉลาด เป็น “ถ้าหลาด” คำที่รับมาจาก ภาษาชวามลายูส่วนใหญ่จะรวบพยางค์เข้าพร้อมกับเน้นเสียงให้หนักแน่นยิ่งขึ้น เช่น สลาตัน (selatan) เป็น “หลาตัน” เป็นต้น นิสัยการพูดที่ห้าวและห้วน เป็นเหตุให้การพูดจาสนทนาของชาวใต้ขาด หางเสียงที่เสริมแต่งเพื่อให้ฟังไพเราะนี้ผู้ใช้มิได้มีเจตนาที่จะแสดงอาการแข็งกระด้าง จึงไม่ ค่อยนิยมใช้คำ “ครับ” “ค่ะ” “ขา” “จ้ะ” “จ๋า” ในการขานรับ แต่อาจใช้วิธีการพยักหน้ารับ หรือรับรู้ด้วยดุษณีภาพ หรือมีคำขานรับที่เป็นภาษาถิ่นของตน บางคำที่เป็นคำรวม ๆ ไม่ได้ จำแนกตามฐานะบุคคลให้ละเอียดประณีตอย่างถิ่นอื่น ๆ คำขานรับสำหรับใช้กับบุคคลที่มี ฐานะเสมอกันและผู้ที่ต่ำกว่า ที่นิยมใช้กันมากคือ “เออ” “ฮือ” “ฮึ” ถ้าเป็นคนที่สูงกว่านิยม ใช้คำ “ฉาน” “ฉ่าน” ส่วนคำขานรับ “ครับ” “ขอรับ” “ค่ะ” “ขา” เป็นคำที่เพิ่งนิยมใช้กันใน ระยะหลัง ซึ่งได้รับอิทธิพลจากวัฒนธรรมของภาคกลาง รวมทั้งคำที่นิยมใช้ประกอบการ สนทนากันมาก กลับเป็นคำอุทานประเภทแสดงความแปลกใจที่เป็นอย่างบริสุทธิ์ใจ เช่น “วะ” “อ้ายหยา” “เหอ” “หา” “ฮะ” นิสัยการใช้คำเช่นนี้ถ้าไม่คุ้นเคยกับวัฒนธรรมการใช้ภาษาถิ่น ใต้อาจเห็นเป็นการไม่สำรวม แข็งกระด้าง ทั้ง ๆ ที่ชาวใต้มิได้มีเจตนาเช่นนั้นแม้แต่น้อย 6 ที่มา : https://fliphtml5.com/bkphj/ipst
5. ประเพณีของภาคใต้ ความเชื่อในภาคใต้จะมีกลุ่มความเชื่อมากมาย โดยเฉพาะ ในประเพณีวัฒนธรรมภาคใต้รวมถึงมิติความเชื่อทางศาสนาด้วย หรือความเชื่อใน หลวงพ่อทวด หรือความเชื่อจากวิถีโบราณ ภาคใต้อาจเชื่อเรื่องผีบรรพบุรุษตายาย โนราห์ โรงครูโดยมีความเชื่อตามประเพนี ดังนี้ 5.1 ประเพณีสารทเดือนสิบ เป็นความเชื่อของพุทธศาสนิกชนชาว นครศรีธรรมราช ที่เชื่อว่าบรรพบุรุษอันได้แก่ ปู่ย่า ตายาย และญาติพี่น้องที่ล่วงลับไปแล้ว หากทำความชั่วจะตกนรกกลายเป็นเปรต ต้องทนทุกข์ทรมานในอเวจี ต้องอาศัยผลบุญที่ ลูกหลานอุทิศส่วนกุศลให้แต่ละปีมายังชีพ ดังนั้นในวันแรม ๑ ค่ำเดือนสิบ คนบาปทั้งหลายที่ เรียกว่าเปรตจึงถูกปล่อยตัวกลับมายังโลกมนุษย์เพื่อมาขอส่วนบุญจากลูกหลานญาติพี่น้อง และจะกลับไปนรกในวันแรม ๑๕ ค่ำ เดือนสิบ ในโอกาสนี้เองลูกหลานและผู้ยังมีชีวิตอยู่จึงนำ อาหารไปทำบุญที่วัด เพื่ออุทิศส่วนกุศลให้แก่ผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว เป็นการแสดงความกตัญญู กตเวที 5.2 ประเพณีลากพระ (ชักพระ) เป็นประเพณีทำบุญในวันออกพรรษา ปฏิบัติตามความเชื่อว่า เมื่อครั้งที่พระพุทธเจ้าเสด็จไปจำพรรษา ณ สวรรค์ชั้นดาวดึงส์เพื่อ โปรดพระมารดา เมื่อครบพรรษาจึงเสด็จกลับมายังโลกมนุษย์ พุทธศาสนิกชนไปรับเสด็จ แล้ว อัญเชิญพระพุทธเจ้าประทับบนบุษบกแล้วแห่แหน ที่มา: https://www.hatyaifocus.com ที่มา: https://mgronline.com/travel/detail/9620000098370 7
5.3 ประเพณีแห่พระแข่งเรือ งานประเพณีแห่พระแข่งเรือ อำเภอหลังสวน จังหวัดชุมพร จัดเป็นมรดกทางวัฒนธรรม เพื่อสร้างความสามัคคี ให้เกิดขึ้นในชุมชน และเป็นเอกลักษณ์เฉพาะท้องถิ่น โดยเฉพาะการขึ้นโขนชิงธง ที่นายท้าย เรือต้องถือท้ายเรือให้ตรงเพื่อให้นายหัวเรือคว้าธงที่ทุ่นเส้นชัย โดยการขึ้นโขนเรือ 5.4 ประเพณีตักบาตรธูปเทียน เป็นการทำบุญด้วยธูปเทียนและดอกไม้ เนื่องในเทศกาลเข้าพรรษาเพื่อให้พระสงฆ์ที่จำพรรษา ได้นำธูปเทียนใช้บูชาพระรัตนตรัย ตลอดพรรษา ๓ เดือน การตักบาตรธูปเทียนมีสาระสำคัญดังนี้๑. สะท้อนให้เห็นถึงความ ยึด มั่นและศรัทธาในการนับถือพระพุทธศาสนา ซึ่งเป็นสิ่งที่ดีงามควรรักษาประเพณีไว้สืบไป ชาว นครศรีธรรมราชจึงเตรียมมัดธูป ๓ ดอกและเทียน ๑ เล่มไว้ด้วยกัน เพื่อสะดวกในการตักบาตร แต่คนส่วนใหญ่จะใช้ธูปและเทียนมัดใหญ่ เพื่อให้พระสงฆ์มีธูปเทียนใช้ตลอดพรรษา และสิ่งที่ ขาดเสียไม่ได้คือไม้ขีดไฟ เป็นของเสริม เพื่อให้พระสงฆ์มีอุปกรณ์ครบ รวมทั้งดอกไม้สดชนิด ต่าง ๆ ๒. เป็นการอบรมให้ลูกหลานที่ไปร่วมพิธีตักบาตรธูปเทียนได้มีความรู้ความเข้าใจใน ประเพณีท้องถิ่น และให้ความสุขใจจากบุญกุศลที่ได้ทำ ที่มา: https://www.matichon.co.th/sport/news_1701258 ที่มา: http://prakairose.blogspot.com/2018/11/blog-post_19.html 8
กิจกรรมการเรียนรู้ที่ 1 วัฒนธรรมทางภาคใต้ คำชี้แจง : ให้นักเรียนเขียนเครื่องหมาย ✓หน้าข้อที่ถูกต้อง และเขียนเครื่องหมาย หน้าข้อที่ผิด 1. ภาคใต้มีลักษณะภูมิประเทศเป็นที่ราบลุ่มแม่น้ำ 2. เทือกเขาแต่ละแนวของภาคใต้จะเป็นแหล่งต้นน้ำลำธาร 3. อาหารมีรสชาติจัด เน้นเครื่องเทศ และมีผักสารพัดชนิดที่เรียกว่า "ผักเหนาะ" 4. อาหารพื้นบ้านของภาคใต้ เช่น แกงเหลือง แกงไตปลา นิยมใส่ขิง 5. ความหลากหลายในสำรับอาหารปักษ์ใต้ได้รับอิทธิพลจากเนปาล 6. อาหารส่วนมากนิยมสัตว์ทะเล เช่น ปลากระบอก ปลาทู ปูทะเล กุ้งหอย 7. ชาวบ้านปักษ์ใต้ทั่วไปแบบเดิมนิยมนุ่งผ้าคล้ายผ้าขาวม้ามีสีแดง 8. กลุ่มชาวไทยมุสลิมนิยมนุ่งโจงกระเบน หรือ ผ้าซิ่น 9. สำเนียงภาษาของภาคใต้มีลักษณะช้าและนุ่มนวล 10. คำว่า “ขี้ชิด” ในภาษาใต้ แปลว่า “ขี้เหนียว” 9
กิจกรรมการเรียนรู้ที่ 2 วัฒนธรรมทางภาคใต้ คำชี้แจง : ให้นักเรียนดูภาพแล้วเลือกชื่อประเพณีที่กำหนดให้เติมใต้ภาพให้ถูกต้อง ประเพณีลากพระ (ชักพระ) ประเพณีสารทเดือนสิบ ประเพณีตักบาตรธูปเทียน ประเพณีไหลเรือไฟ ประเพณีวิ่งควาย ประเพณีแห่พระแข่งเรือ 10
แบบทดสอบหลังเรียน ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ วัฒนธรรมไทย ชุดที่ 4 วัฒนธรรมทางภาคใต้ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 คำชี้แจง : ให้นักเรียนเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงคำตอบเดียว 1. ภาคใต้ มีลักษณะภูมิประเทศ ตามข้อใด ก. ภูเขาสลับกับที่ราบ ข. ชายฝั่งทะเล ค. ที่ราบลุ่ม ง. ที่ราบสูง 2. พื้นที่ชายฝั่งทะเลด้านตะวันตก มีลักษณะพื้นที่อย่างไร ก. เป็นพื้นที่ราบเรียบ หาดทราย ข. เกิดการยกตัวของแผ่นดิน ค. เกิดการจมตัวของแผ่นดิน ง. เป็นแหล่งต้นน้ำลำธาร 3. ข้อใดคือ อาหารพื้นบ้านของภาคใต้ที่นิยมใส่ขมิ้น ก. แกงเหลือง ข. หมูผัดกะปิ ค. คั่วกลิ้ง ง. ข้าวยำ 4. ข้อใดคือ พืชพื้นบ้านหาได้ในท้องถิ่นของภาคใต้ เพื่อนำมาใช้บรรเทารสเผ็ด ของอาหาร ก. มะระขี้นก ข. ผักแว่น ค. ชะพลู ง. สะตอ 11
5. ผู้หญิงกลุ่มเชื้อสายจีน – มาลายู มีลักษณะการแต่งกายอย่างไร ก. ใส่เสื้อฉลุลายดอกไม้ ข. ใช้ผ้าคลุมผม ค. นุ่งผ้ามัสลิน ง. นุ่งซิ่นปาเต๊ะ 6. ผู้ชาย กลุ่มชาวไทยพุทธ นิยม แต่งกายอย่างไร ก. นุ่งกางเกงชาวเล ข. สวมเสื้อคอกลม ค. ใช้ผ้าคาดเอว ง. นุ่งผ้าโสร่ง 7. ภาษาพูดของคนภาคใต้ มีลักษณะอย่างไร ก. เป็นภาษาราชการ ข. ช้าและนุ่มนวล ค. ห้วน ๆ สั้น ๆ ง. ใช้ภาษายาวี 8. คำว่า “ต่อเช้า” ในภาษาใต้ แปลว่าอย่างไร ก. อดีต ข. พรุ่งนี้ ค. ปัจจุบัน ง. เมื่อวาน 9. ข้อใดคือ ประเพณีสารทเดือนสิบ ก. เพื่อบูชาพระรัตนตรัย ข. เพื่อบูชาหลวงพ่อทวด ค. เพื่อความสามัคคีในชุมชน ง. อุทิศส่วนกุศล ให้แก่ผู้ที่ล่วงลับ ไปแล้ว 10. ประเพณีใดจัดขึ้นเพื่อสร้างความ สามัคคีให้เกิดขึ้นในชุมชน ก. ประเพณีลากพระ (ชักพระ) ข. ประเพณีตักบาตรดอกไม้ ค. ประเพณีสารทเดือนสิบ ง. ประเพณีแห่พระแข่งเรือ 12
เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ วัฒนธรรมไทย ชุดที่ 4 วัฒนธรรมทางภาคใต้ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ข้อที่ คำตอบ 1 ค 2 ค 3 ก 4 ง 5 ก 6 ง 7 ข 8 ค 9 ข 10 ง 13
เฉลยกิจกรรมการเรียนรู้ที่ 1 วัฒนธรรมทางภาคใต้ คำชี้แจง : ให้นักเรียนเขียนเครื่องหมาย ✓หน้าข้อที่ถูกต้อง และเขียนเครื่องหมาย หน้าข้อที่ผิด 1. ภาคใต้ มีลักษณะภูมิประเทศเป็นที่ราบลุ่มแม่น้ำ 2. เทือกเขาแต่ละแนวของภาคใต้จะเป็นแหล่งต้นน้ำลำธาร 3. อาหารมีรสชาติจัด เน้นเครื่องเทศ และมีผักสารพัดชนิดที่เรียกว่า "ผักเหนาะ" 4. อาหารพื้นบ้านของภาคใต้ เช่น แกงเหลือง แกงไตปลา นิยมใส่ขิง 5. ความหลากหลายในสำรับอาหารปักษ์ใต้ได้รับอิทธิพลจากเนปาล 6. อาหารส่วนมากนิยมสัตว์ทะเล เช่น ปลากระบอก ปลาทู ปูทะเล กุ้งหอย 7. ชาวบ้านปักษ์ใต้ทั่วไปแบบเดิมนิยมนุ่งผ้าคล้ายผ้าขาวม้ามีสีแดง 8. กลุ่มชาวไทยมุสลิมนิยมนุ่งโจงกระเบน หรือ ผ้าซิ่น 9. สำเนียงภาษาของภาคใต้มีลักษณะช้าและนุ่มนวล 10. คำว่า “ขี้ชิด” ในภาษาใต้ แปลว่า “ขี้เหนียว” ✓ 14 ✓ ✓ ✓ ✓
เฉลยกิจกรรมการเรียนรู้ที่ 2 วัฒนธรรมทางภาคใต้ คำชี้แจง : ให้นักเรียนดูภาพแล้วเลือกชื่อประเพณีที่กำหนดให้เติมใต้ภาพให้ถูกต้อง 15 ประเพณีสารทเดือนสิบ ประเพณีตักบาตรธูปเทียน ประเพณีวิ่งควาย ประเพณีลากพระ (ชักพระ) ประเพณีไหลเรือไฟ ประเพณีแห่พระแข่งเรือ ประเพณีแห่พระแข่งเรือ ประเพณีสารทเดือนสิบ ประเพณีตักบาตรธูปเทียน ประเพณีลากพระ (ชักพระ)
เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ วัฒนธรรมไทย ชุดที่ 4 วัฒนธรรมทางภาคใต้ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ข้อที่ คำตอบ 1 ข 2 ค 3 ก 4 ง 5 ก 6 ก 7 ค 8 ข 9 ง 10 ก 16
บรรณานุกรม อ้างอิงจาก http://osl101.ldd.go.th/soilgr_man/south/gen_south.htm อ้างอิงจาก http://hotelandresortthailand.com/read/?p=32116 อ้างอิงจาก https://sites.google.com/site/arhanprajumpak/xahar-praca- phakh-ti อ้างอิงจาก https://www.wongnai.com/cooking/cookbooks/southern-thai- traditional-recipe อ้างอิงจาก http://satun12345.blogspot.com/p/blog-page_5.html อ้างอิงจาก https://fliphtml5.com/bkphj/ipst อ้างอิงจาก https://sites.google.com/site/cultureofthai/home/phakh- ti/kar-taeng-kay-phakh-ti อ้างอิงจาก https://www.hatyaifocus.com อ้างอิงจาก https://mgronline.com/travel/detail/9620000098370 อ้างอิงจาก https://www.matichon.co.th/sport/news_1701258 อ้างอิงจาก http://prakairose.blogspot.com/2018/11/blog-post_19.html 17