รูปแบบความสัม สั พัน พั ธ์ระหว่ รูปแบบความสัม สั พัน พั ธ์ระหว่าง ว่ าง สิ่สิ่งมีชีวิต วิ กับ กั สิ่งมีชีวิต วิ สิ่ งมีชีวิต วิ กับ กั สิ่งมีชีวิต วิ ในระบบนินิ นิ นิ เวศ
รูปแบบความสัม สั พัน พั ธ์ระหว่ รูปแบบความสัม สั พัน พั ธ์ระหว่าง ว่ าง สิ่สิ่ สิ่สิ่ งมีมี มี มีชีชีชี ชี วิวิต วิ ต วิ กักับ กั กั สิ่สิ่ สิ่สิ่ งมีมี มี มีชีชีชี ชี วิวิต วิ ต วิ ในระบบนินิ นิ นิ เวศ ไลเคนส์ (Lichens) เป็นสิ่งมีชีวิต 2 ชนิด คือ ราและสาหร่าร่ย ที่มาอาศัยอยู่ด้ยู่ ด้วยกัน โดยที่ ราจะให้ความชื้นแก่สาหร่าร่ย ส่วส่นสาหร่าร่ย สามารถสังเคราะห์ด้วยแสงและสร้างอาหาร ให้แก่ราได้ แบคทีเทีรียรีในรากพืชตระกูลกูถั่ว จุลินทรีย์เหล่านี้ ทำ หน้าที่ตรึงแร่ธร่าตุและตระเตรียมธาตุอาหารให้ อยู่ใยู่นรูปที่พืชสามารถนำ ไปใช้ประโยชน์ได้ ขณะที่ พืชเป็นทั้งแหล่งที่อยู่อยู่าศัยและแหล่งอาหารที่ สร้างสารอาหารให้จุลินทรีย์เหล่านี้ 1. ความสัมสัพันพัธ์แบบพึ่งพา (MUTUALISM : +,+) ระบบนิเวศ (ECOSYSTEM) คือ พื้นพื้ที่บริเริวณหนึ่งนึ่ซึ่งซึ่ประกอบไปด้วย กลุ่มลุ่สิ่งสิ่มีชีมีวิชีวิต (COMMUNITY) มากกว่าหนึ่งนึ่ชนิดนิและสิ่งสิ่แวดล้อม (ENVIRONMENT) ที่มี ความสัมพันพัธ์กัธ์ กันอย่าย่งเป็น ป็ ระบบในช่วช่งเวลาใดเวลาหนึ่งนึ่ โดยกลุ่มลุ่สิ่งสิ่มีชีมีวิชีวิตเหล่านี้มีนี้คมีวาม สัมพันพัธ์กัธ์ กันทั้งทางตรงและทางอ้อม ทั้งนี้สนี้ามารถแบ่งบ่ความสัมสัพันพัธ์ขธ์องสิ่งสิ่มีชีมีวิชีวิตในระบบ นิเนิวศได้เป็น ป็ 7 รูปแบบ ดังนี้ การอยู่ร่ยู่วร่มกันของสิ่งสิ่มีชีมีวิชีวิต 2 ชนิดนิ โดยต่างก็ได้รับรั ประโยชน์ซึ่น์ซึ่งซึ่กัน และกัน หากแยกกันอยู่จยู่ะไม่สม่ามารถดำ รงชีวิชีวิตต่อไปได้ เช่นช่ ไลเคนส์ (LICHENS) โพรโทซัวซัในลำ ไส้ปลวก แบคทีเรียรี ในลำ ไส้ใส้หญ่ขญ่องมนุษนุย์ แบคทีเรียรี ในปมรากพืชพื ตระกูลกูถั่ว ราในรากพืชพืตระกูลกูสน เป็น ป็ ต้น
มดดำ กับเพลี้ย ลี้ มดนำ จะนำ ไข่ขข่องเพลี้ยไปไว้ในรังรับน ต้นไม้ เพื่อพื่ ให้คห้วามอบอุ่นและฟักฟัออกมาเป็นป็ตัว เมื่อมื่ ถึงเวลาออกหาอาหาร มดดำ จะนำ เพลี้ยไปด้วย เพื่อพื่ ให้เห้พลี้ยใช้ปช้ากเจาะและดูดดูน้ำ หวานจากต้นไม้แม้ล้ว ปล่อยให้น้ำห้น้ำหวานไหลออกมา ปูเสฉวนกับดอกไม้ทม้ะเล ปูเสฉวนอาศัยศัดอกไม้ ทะเลพรางตัวจากศัตศัรูและยังยัอาศัยศัเข็มข็พิษพิจาก ดอกไม้ทม้ะเลป้อป้งกันศัตศัรู ส่วส่นดอกไม้ทม้ะเลก็ได้รับรั อาหารจากปูเสฉวนที่กำ ลังกินอาหาร นกเอี้ย อี้ งกับควาย นกเอี้ยงจะกิน ปรสิตสิเช่นช่เห็บห็ ไร ที่อยู่บยู่นตัว ควาย ซึ่งซึ่ควายก็ได้นกเอี้ยงช่วช่ย กำ จัดแมลงที่มาก่อความรำ คาญ ปลาฉลามกับเหาฉลาม เหาฉลามเกาะติดกับฉลาม เพื่อพื่กินเศษอาหารพร้อร้มกับการได้รับรัการปกป้อป้ง คุ้มคุ้ครองจากฉลาม โดยฉลามไม่ไม่ด้รับรัและไม่เม่สียสี ประโยชน์ใน์ดๆ จากการอยู่ร่ยู่วร่มกัน 2. ความสัมสัพันพัธ์แบบได้ปด้ระโยชน์ร่วมกันกั (PROTOCOOPERATION : +,+ ) การอยู่ร่ยู่วร่มกันของสิ่งสิ่มีชีมีวิชีวิต 2 ชนิดนิ โดยก็ได้ รับรั ประโยชน์ซึ่น์ซึ่งซึ่กันและกัน แม้แม้ยกกันอยู่ก็ยู่ ก็ สามารถ ดำ รงชีวิชีวิตได้ตามปกติ เช่นช่แมลงกับดอกไม้ ปูเสฉวน กับดอกไม้ทม้ะเล (SEA ANEMONE) มดดำ กับเพลี้ย นกเอี้ยงกับควาย เป็น ป็ ต้น 3. ความสัมสัพันพัธ์แบบอิงอาศัยศัหรือรืความสัมสัพันพัธ์แบบเกื้อกูล (COMMENSALISM : +,0 ) การอยู่ร่ยู่วร่มกันของสิ่งสิ่มีชีมีวิชีวิต 2 ชนิดนิ โดยฝ่าฝ่ยหนึ่งนึ่ได้ประโยชน์ อีกฝ่าฝ่ยหนึ่งนึ่ ไม่ไม่ด้และไม่เม่ สียประโยชน์ เช่นช่ ปลาฉลามกับเหาฉลาม พืชพือิงอาศัยศั (EPIPHYTE) บนต้นไม้ใม้หญ่ และนก ต่อ แตน ผึ้งผึ้ทำ รังรับนต้นไม้ เป็น ป็ ต้น พืชพือิงอาศัยศับนต้นไม้ใม้หญ่ เช่นช่กระเช้าช้สีดสีา เฟิร์ฟินร์จะเกาะอยู่บยู่นต้นไม้เม้พื่อพื่ ใช้เช้ป็นป็แหล่งที่อยู่ อาศัยศั โดยที่ต้นไม้ไม้ม่ไม่ด้ประโยชน์ แต่ก็ไม่เม่สียสี ประโยชน์ใน์ดๆ
เห็บห็เห็บห็จะดูดดูกินเลือดสุนัสุขนันำ พาเชื้อชื้ โรคต่างๆ มาสู่สุสู่นัสุขนัทำ ให้สุห้นัสุขนัสูญสูเสียสีเลือดและเจ็บป่วป่ยได้ เสือสืกับกวาง กาฝากกับต้นมะม่วม่ง รากของกาฝากจะชอนไชไปจนถึง ท่อน้ำ และท่ออาหารของต้นมะม่วม่ง จากนั้นนั้กาฝากจะ ดูดดูน้ำ และอาหารจากต้นมะม่วม่งที่มันมั ไปอาศัยศัอยู่ ส่งส่ผลให้ น้ำ และอาหารไม่เม่พียพีงพอสำ หรับรั ใช้ใช้นการเจริญริเติบโตของ ต้นมะม่วม่ง 4. ความสัมสัพันพัธ์แบบปรสิต (PARASITISM : +,- ) การอยู่ร่ยู่วร่มกันของสิ่งสิ่มีชีมีวิชีวิต 2 ชนิดนิ โดยฝ่าฝ่ยหนึ่งนึ่ได้ประโยชน์ เรียรีกว่า ปรสิตสิ (PARASITE) อีกฝ่าฝ่ยหนึ่งนึ่เสียประโยชน์ เรียรีกว่า ผู้ถูผู้ กถูอาศัยศั (HOST) เช่นช่เห็บ ห็ เหา ไร หมัดมับนร่าร่งกายสัตว์ พยาธิใธินร่าร่งกายสัตสัว์ ต้นกาฝากบนต้นไม้ใม้หญ่ เป็น ป็ ต้น 5. ความสัมสัพันพัธ์แบบล่าเหยื่อ (PREDATION : +,- ) การอยู่ร่ยู่วร่มกันของสิ่งสิ่มีชีมีวิชีวิตโดยฝ่าฝ่ยหนึ่งนึ่จับ อีกฝ่าฝ่ยหนึ่งนึ่เป็น ป็ อาหาร เรียรีกว่า ผู้ล่ผู้ ล่า (PREDATOR) ส่วส่นฝ่าฝ่ยที่ถูกถูจับเป็น ป็ อาหารหรือรืถูกถูล่า เรียรีกว่า เหยื่อยื่ (PREY) เช่นช่ สัตว์กินพืชพื สัตว์กินสัตว์ หรือรืพืชพืกินแมลง เป็น ป็ ต้น ความสัมพันพัธ์แธ์บบล่าเหยื่อยื่นี้จนี้ะช่วช่ยทำ ให้รห้ะบบนิเนิวศมีคมีวามสมดุลดุเกิดขึ้นขึ้ กล่าวคือ ถ้าในระบบมีจำมีจำนวนผู้ล่ผู้ล่าเพิ่มพิ่ขึ้นขึ้จำ นวนเหยื่อยื่ก็จะลดลงเนื่อนื่งจากถูกถูล่าไปหมด และเมื่อมื่จำ นวนเหยื่อยื่น้อน้ยลง ประชากรผู้ล่ผู้ล่าก็จะเริ่มริ่น้อน้ยลงตามไปด้วย เนื่อนื่งจากขาด อาหาร ส่งส่ผลให้เห้หยื่อยื่กลับมาเพิ่มพิ่จำ นวนมากขึ้นขึ้และวนเป็น ป็ วงจรอย่าย่งนี้ไนี้ปเรื่อรื่ย ๆ
เสือสืกับสิงสิโต ที่ม ที่ า : คัดคณัฐ ชื่นวงศ์อรุณ. (2564). ความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ. สืบค้นจาก https://ngthai.com/science/31096/organismrelationsscience/ พจนา เพชรคอน. (2563). ภาวะความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตในสิ่งแวดล้อม. สืบค้นจาก https://www.scimath.org/lesson-biology/item/9796-2019-02-21-07-11-20 แอมกิ กรีน. (2561). ความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ (Interspecies Interactions). สืบค้นจาก https://www.trueplookpanya.com/knowledge/content/69653 6. ความสัมสัพันพัธ์แบบแข่งขันขั (COMPETITION : -,-) การอยู่ร่ยู่วร่มกันของสิ่งสิ่มีชีมีวิชีวิตที่มีกมีารแย่งย่ ปัจปัจัย ในการดำ รงชีพชีเหมือมืนกันจึงทำ ให้เห้สียสีประโยชน์ทั้น์ ทั้ง สองฝ่าฝ่ย เช่นช่เสือ สิงโต สุนัขนัป่าป่แย่งย่ชิงชิกันครอบครอง ที่อยู่อยู่าศัยศัหรือรือาหารพืชพืหลายชนิดนิที่เจริญริอยู่ใยู่น บริเริวณเดียวกัน เป็น ป็ ต้น การแก่งแย่งย่แข่งข่ขันขัระหว่างสิ่งสิ่มีชีมีวิชีวิตชนิดเดียดีวกัน (Intraspecies competition) เช่นช่ ฝูงฝูหมาป่าป่แย่งย่อาหารกัน สิงโตต่อสู้กัสู้ กันเพื่อพื่ครอบครองอาณาเขต การแก่งแย่งย่แข่งข่ขันขัระหว่างสิ่งสิ่มีชีมีวิชีวิตคนละชนิด (Interspecific competition) เช่นช่เสือและสิงโตต่อสู้กันเพื่อพื่แย่งย่อาหาร 7. ความสัมสัพันพัธ์แบบเป็นกลางต่อกันกั (NEUTRALISM : 0,0) เป็น ป็ การอยู่ร่ยู่วร่มกันของสิ่งสิ่มีชีมีวิชีวิตที่เป็น ป็ อิสระต่อกันจึงไม่มีม่ ฝ่มีาฝ่ยหนึ่งนึ่ฝ่าฝ่ยใดได้หรือรืเสียสี ประโยชน์ เช่นช่นกกับกระต่ายในทุ่งทุ่หญ้าญ้เป็น ป็ ต้น