๔๗
๔๘ กิจกรรมที่ ๔ ชวนคิดลองทำคำสมาสนี้ “สมาสแบบสมาส” หรือ “สมาสแบบสนธิ” คำสมาส เกิดจาก คำสมาสแบบสมาส คำที่ ๑ คำที่ ๒ คำสมาสแบบสนธิ Ex มโนภาพ มนฺส ภาพ คำสมาสแบบสนธิ ศิลปศึกษา ศิลป ศึกษา คำสมาสแบบสมาส ๑. กกุธภัณฑ์ ๒. กรรมาชีพ ๓. กรรมชวาต ๔. กามเทพ ๕. โกสินทร์ ๖. คมนาคม ๗. คคนัมพร ๘. จิตกาธาน ๙. จุลินทรีย์ ๑๐. จินตภาพ ๑๑. ฉันทานุมัติ ๑๒. ชนมายุ ๑๓. ชลมารค ๑๔. ไตรทวาร ๑๕. ทัศนูปกรณ์ ๑๖. ทีฆายุ ๑๗. ทักษิโณทก ๑๘. บรรณานุกรม ๑๙. บิณฑบาต ๒๐. มหันตโทษ ท ๔.๑ ม.๒/๑ สร้างคำในภาษาไทย (ต้องรู้) เก่งมากค่ะ ที่ทำได้
๔๙ แบบฝึกทักษะ ชุดที่ ๑๐ ประโยค กิจกรรมที่ ๑ ศึกษาความรู้ เรื่อง “ประโยค” ท ๔.๑ ม.๒/๒ วิเคราะห์โครงสร้างประโยคสามัญ ประโยครวม และประโยคซ้อน (ต้องรู้) ชวนคิดลองทำ
๕๐
๕๑ กิจกรรมที่ ๒ พิจารณาประโยคที่กำหนดให้ต่อไปนี้ว่าเป็นประโยคความรวมแบบใด (ระหว่าง แบบคล้อยตามกัน,ขัดแย้งกัน,มีเนื้อความให้เลือก,แสดงเงื่อนไข,เป็นเหตุเป็นผลกัน) กิจกรรมที่ ๓ ศึกษาประโยคความซ้อน ก่อนลงมือทำแบบฝึกทักษะ ท ๔.๑ ม.๒/๒ วิเคราะห์โครงสร้างประโยคสามัญ ประโยครวม และประโยคซ้อน (ต้องรู้) ท ๔.๑ ม.๒/๒ วิเคราะห์โครงสร้างประโยคสามัญ ประโยครวม และประโยคซ้อน (ต้องรู้)
๕๒ คำชี้แจงก่อนทำ
๕๓ กิจกรรมที่ ๔ วิเคราะห์ประโยคต่อไปนี้ว่าเป็นประโยคชนิดใด (ระหว่างประโยคสามัญ ประโยคความรวม ประโยคความซ้อน) ท ๔.๑ ม.๒/๒ วิเคราะห์โครงสร้างประโยคสามัญ ประโยครวม และประโยคซ้อน (ต้องรู้)
๕๔ แบบฝึกทักษะ ชุดที่ ๑๑ การแต่งบทร้อยกรอง กิจกรรมที่ ๑ ศึกษาความรู้เรื่องการแต่งบทร้อยกรอง ประเภท “กลอนสุภาพ” หลักการแต่งกลอนสุภาพ กลอนสุภาพรุ่งเรืองในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย กวีที่มีฝีมือยอดเยี่ยมทางกลอน คือ สุนทนภู่ กลอนสุภาพ มีชื่อเรียกอีกอย่างว่า กลอนแปด หรือ กลอนตลาด - แต่ละบทมี ๒ บาท แต่ละบาทจะมี ๒วรรค - แต่ละวรรค จะมี ๘ คำ (ปกติจะใช้คำได้ ได้ ระหว่าง ๗-๘ คำ) - บทที่ ๑ เรียกว่า บาทเอก มี ๒ วรรค คือ วรรคสดับ (วรรคต้น) และวรรครับ - บทที่ ๒ เรียกว่า บาทโท มี ๒ วรรค คือ วรรครอง และวรรคส่ง ฉันทลักษณ์กลอนสุภาพ - พยางค์สุดท้ายของวรรคที่ ๑ สัมผัสกับพยางค์ที่ ๓ หรือ ๕ ในวรรคที่ ๒ - พยางค์สุดท้ายของวรรคที่ ๒ สัมผัสกับพยางค์สุดท้ายของวรรคที่ ๓ และสัมผัสกับพยางค์ที่ ๓ หรือ ๕ ในวรรคที่ ๔ - สัมผัสระหว่างบทพยางค์สุดท้ายของบทต้น สัมผัสกับพยางค์สุดท้ายของวรรคที่ ๒ ของบทถัดไป การสัมผัส สัมผัสเป็นลักษณะสำคัญของคำประพันธ์ไทย ลักษณะสัมผัสมีดังนี้ - สัมผัสพยัญชนะหรือสัมผัสอักษร คือ มีพยัญชนะต้นของคำเหมือนกัน - สัมผัสสระ คือ ถ้ามีสระเดียวกัน หากมีตัวสะกดต้องเป็นเสียงพยัญชนะสะกดในมาตรเดียวกัน - สัมผัสใน คือ สัมผัสที่อยู่ในวรรคเดียวกัน มีทั้งสัมผัสสระ และสัมผัสพยัญชนะ - สัมผัสนอก คือ สัมผัสระหว่างคำ ที่อยู่ต่างวรรคกันเป็นสัมผัสบังคับของกลอน - สัมผัสระหว่างบท คือ ถ้าแต่วงกลอนมากกว่า ๑ บท ต้องมีการส่งสัมผัสให้คำสุดท้ายของวรรค ส่งในบทต่อไปสัมผัสคำสุดท้ายของวรรครับในบทถัดไปนอกจากนี้ยังมีการสัมผัสอื่นดังนี้ ท ๔.๑ ม.๒/๓ การแต่งบทร้อยกรอง (ต้องรู้)
๕๕ - สัมผัสซ้ำเสียง คือ รับส่งสัมผัสด้วยคำที่ออกเสียงเหมือนกัน - สัมผัสเลือน คือ รับส่งด้วยเสียงสระสั้นยาวต่างกัน เช่น ส่งเสียง อาย รับด้วย อัย - ชิงสัมผัส คือ ใช้เสียงตรงกับคำที่ส่งสัมผัสก่อนตำแหน่งที่รับสัมผัสจริง เสียงของคำท้ายวรรคของกลอนสุภาพ เสียงของคำสุดท้ายในแต่ละวรรคของกลอนมีข้อกำหนดในเรื่องเสียงของวรรณยุกต์ เป็นตัวกำหนด ด้วยการกำหนดเรื่องเสียงนี้ ถือว่าเป็นข้อบังคับทาง ฉันทลักษณ์ อย่างหนึ่งของกลอนแปด หรือกลอนสุภาพ อันมีข้อกำหนดดังต่อไปนี้ - คำสุดท้ายของวรรคที่ ๑ (วรรคสดับ) วรรคต้น คำทุดท้ายใช้คำเสียงวรรณยุกต์ใดก็ได้ คือ นอกจากเสียงสามัญ แต่ถ้าจะใช้ก็ไม่ห้าม - คำสุดท้ายวรรคที่ ๒ (วรรครับ) คำสุดท้ายนิยมใช้เสียงจัตวา ห้ามใช้เสียงโท,สามัญ,ตรี และ วรรณยุกต์เอก ไม่มีรูป ไม่ห้าม แต่ต้องให้คำสุดท้ายของวรรคครองเป็นเสียงตรี - คำสุดท้ายวรรคที่ ๓ (วรรครอง) คำสุดท้ายนิยมใช้เสียงสามัญ ห้ามใช้เสียงจัตวาหรือคำที่มีรูป วรรคยุกต์ - คำสุดท้ายวรรคที่ ๔ (วรรคส่ง) คำสุดท้ายไม่นิยมใช้เสียงสามัญ ห้ามใช้คำตายและคำที่มีรูป วรรณยุกต์ซึ่งอาจจะใช้คำตายเสียงตรีบ้างก็ได้ ที่มา ; http://www.digitalschool.club/digitalschool/m2/th2_2/lesson1/content1/index.php
๕๖ กิจกรรมที่ ๒ ฝึกแต่งบทร้อยกรอง ประเภท “กลอนสุภาพ” ตามหัวข้อที่กำหนดให้ ท ๔.๑ ม.๒/๓ การแต่งบทร้อยกรอง (ต้องรู้) คำชี้แจง : ให้นักเรียนฝึกแต่งบทร้องกรองประเภทกลอนสุภาพ ตามหัวข้อที่กำหนดให้ จำนวน ๓ บท “อัตชีวประวัติของข้าพเจ้า” ............................................................................................................................. ...................................... ................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ...................................... ............................................................................................................................. ...................................... ................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ...................................... ............................................................................................................................................... .................... ............................................................................................................... .................................................... ............................................................................................................................. ...................................... ................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ...................................... ............................................................................................................................. ...................................... ................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ...................................... ............................................................................................................................. ...................................... ................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ...................................... .......................................................................................................................................... .........................
๕๗ แบบประเมินการแต่งบทร้อยกรอง ประเภท “กลอนสุภาพ” รายการประเมิน ระดับคุณภาพ / ระดับคะแนน ดีมาก (๔) ดี (๓) พอใช้ (๒) ปรับปรุง (๑) ๑. รูปแบบ ฉันทลักษณ์ รูปแบบฉันทลักษณ์ ถูกต้อง ดีมาก รูปแบบฉันทลักษณ์ ถูกต้องเป็นส่วนมาก รูปแบบฉันท ลักษณ์ ถูกต้องเพียง บางส่วน รูปแบบฉันท ลักษณ์ ถูกต้องเป็นส่วน น้อย ๒. เนื้อหาสาระ ที่นำเสนอ เนื้อหาสาระที่ นำเสนอถูกต้อง ครบถ้วน เนื้อหาสาระที่ นำเสนอ มีสาระอยู่ ในเกณฑ์ดี เนื้อหาสาระที่ นำเสนอ มีสาระ อยู่ในเกณฑ์พอใช้ เนื้อหาสาระที่ นำเสนอ ไม่มี สาระชัดเจน ๓. ความไพเราะ การเล่นคำ เล่นอักษร เล่นสระ ความไพเราะ การเล่น คำ เล่นอักษร เล่น สระ อย่างใดอย่าง หนึ่งอยู่ในระดับดีมาก ความไพเราะ การ เล่นคำ เล่นอักษร เล่นสระ อย่างใด อย่างหนึ่ง อยู่ในระดับดี ความไพเราะ การ เล่นคำ เล่นอักษร เล่นสระ อย่างใด อย่างหนึ่ง อยู่ใน ระดับพอใช้ ขาดความไพเราะ ไม่มีการเล่นคำ เล่นอักษร หรือเล่น สระ ขาดสัมผัส ในวรรค ๔. การเสนอ แนวความคิด การเสนอ แนวความคิด โดด เด่น แปลกใหม่ การเสนอ แนวความคิด ค่อนข้างโดดเด่น การเสนอ แนวความคิด ไม่โดดเด่น การเสนอ แนวความคิด ไม่น่าสนใจ ไม่มีความคิดใหม่ ๕. การเขียน สะกดคำ เขียนสะกดการันต์ได้ ถูกต้องตาม พจนานุกรม เขียนสะกดการันต์ได้ ถูกต้อง มีผิด ๑-๒ คำ เขียนสะกดการันต์ ถูกต้องมีผิด๒-๓คำ เขียนสะกดการันต์ ถูกต้องมีผิดเกิน ๓ คำ เกณฑ์การตัดสินคุณภาพ ช่วงคะแนน ระดับคุณภาพ ๑๗ - ๒๐ ดีมาก ๑๓ - ๑๖ ดี ๙ - ๑๒ พอใช้ ๕ - ๘ ปรับปรุง
๕๘ แบบฝึกทักษะ ชุดที่ ๑๒ คำราชาศัพท์ กิจกรรมที่ ๑ ศึกษาความรู้ เรื่อง “คำราชาศัพท์” ท ๔.๑ ม.๒/๔ ใช้คำราชาศัพท์
๕๙
๖๐
๖๑
๖๒ กิจกรรมที่ ๒ วิเคราะห์บทความต่อไปนี้ เพื่อหาคำราชาศัพท์พร้อมบอกความหมาย ท ๔.๑ ม.๒/๔ ใช้คำราชาศัพท์ น้อมบังคมส่งเสด็จ “ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา ” สู่ทิพยสถานชั้นสุขาวดี เวลา ๐๗.๐๐ น. สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร เสด็จฯ ทรงจุดธูปเทียน เครื่องราชสักการะพระศพ ทรงจุดธูปเทียนเครื่องนมัสการบูชาพระพุทธรูปประจำพระชมวารทรงทอดผ้าไตร ก่อนเชิญพระโกศออกพระเมรุ พระราชาคณะ ๓๐ รูป สดับปกรณ์ โปรดเกล้าฯให้เปลื้องพระลองทองใหญ่ ประกอบพระโกศออก เชิญพระโกศลงจากพระแท่นสุวรรณเบญจดลไปประดิษฐานที่พระยานมาศสามลำคาน ที่ประตูกำแพงแก้ว พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท เสด็จฯ ตามไปส่งที่ลานพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทมุขเหนือ ริ้วขบวนที่ ๑ ริ้วขบวนพระอิสริยยศ ตั้งริ้วขบวนหน้าประตูศรีสุนทร เชิญพระโกศด้วยพระยานมาศลามลำ คานออกจากพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทไปยังพระมหาพิชัยราชรถหน้าวัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามจนถึงที่ หมายคือท้องสนามหลวง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยาม มกุฎราชกุมาร และสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จฯ แทนพระองค์ตามพระโกศไป ยังพลับพลายกหน้าวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ทรงทอดผ้าไตร ๒๐ ไตร ที่ท้ายเกรินบันไดนาคพระมหา พิชัยราชรถ พระสงฆ์สดับปกรณ์เที่ยวละ ๕ รูป ริ้วขบวนที่ ๒ เชิญพระโกศทองใหญ่ขึ้นประดิษฐานในบุษบกพระมหาพิชัยราชรถยาตราขบวนแห่เชิญ พระโกศไปยังพระเมรุท้องสนามหลวง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยาม มกุฎราชกุมาร และสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จฯ แทนพระองค์ตามขบวน เชิญพระโกศทองใหญ่ โดยพระมหาพิชัยราชรถสู่พระเมรุ ณ ท้องสนามหลวง ค ำรำชำศัพท์ ควำมหมำย
๖๓ แบบฝึกทักษะ ชุดที่ ๑๓ คำภาษาต่างประเทศ กิจกรรมที่ ๑ ศึกษาความรู้คำยืมภาษาบาลีและภาษาสันสกฤตที่ใช้ในภาษาไทย ท ๔.๑ ม.๒/๕ รวบรวมและอธิบายความหมายของคำภาษาต่างประเทศที่ใช้ในภาษาไทย (ต้องรู้)
๖๔
๖๕
๖๖ กิจกรรมที่ ๒ วิเคราะห์คำคำยืมภาษาบาลีและภาษาสันสกฤตใช้ในภาษาไทย กิจกรรมที่ ๓ ศึกษาความรู้เรื่องคำเขมรที่ใช้ในภาษาไทย ก่อนทำแบบฝึกทักษะ ท ๔.๑ ม.๒/๕ รวบรวมและอธิบายความหมายของคำภาษาต่างประเทศที่ใช้ในภาษาไทย (ต้องรู้) ท ๔.๑ ม.๒/๕ รวบรวมและอธิบายความหมายของคำภาษาต่างประเทศที่ใช้ในภาษาไทย (ต้องรู้) ลักษณะการสังเกตคำภาษาเขมร ๑) คำภาษาเขมรมักไม่มีวรรณยุกต์ ๒) คำภาษาเขมรมักไม่ประวิสรรชนีย์ ๓) มักใช้ ร ล ญ เป็นตัวสะกดในมาตรา แม่ กน ๔) มักใช้ จ ส เป็นตัวสะกดในมาตรา แม่ กด ๕) มักเป็นคำควบกล้ำและอักษรนำ ๖) คำราชาศัพท์บางคำมาจากภาษาเขมร ๗) คำที่ขึ้นต้นด้วย บัง บัน บำ บรร มักมาจากภาษาเขมร ๘) คำที่ขึ้นต้นด้วย กำ คำ จำ ชำ ดำ ตำ ทำ มักมาจากภาษาเขมร ๙) คำภาษาเขมรส่วนใหญ่มักแผลงคำได้
๖๗ ลักษณะคำเขมรในภาษาไทย ๑. คำที่มาจากภาษาเขมรส่วนมากมาจากสะกดด้วย จ ญ ร ล เช่น เผด็จ ,บำเพ็ญ,กำธร,ถกล,ตรัส ๒. ต้องแปลความหมายจึงจะเข้าใจ ใช้มากในบทร้อยกรอง ๓. เมื่อมาใช้ในภาษาไทย ข แผลงกระ เช่น ขจาย-กระจาย,ขโดง -กระโดง ๔. นิยมใช้อักษรนำแบบออกเสียงตัวนำโดยพยางค์ต้นออกเสียง อะ กึ่งเสียง พยางค์หลังออกเสียงตามสระที่ผสมอยู่ เช่น สนุก ,สนาน, เสด็จ ถนน,เฉลียว ๕. คำเขมรส่วนมากใช้เป็นราชาศัพท์ เช่น เสวย,บรรทม,เสด็จ,โปรด ประมวลค ำยืมจำกภำษำเขมรที่ใช้บ่อย ฎ ไ เป็ ฐ ; ร ( ฺร ) ท ท เป็ ซ ๆ ร เป็ ร ( ฺร ) , , ่, รรไ ร( ไ ร) เ ร ร โ ร ( ฺร ) ท ศ ่ ศ ระ เ ่ ทะเ เป็ เ ร็ ผ ่ โ ๆ เ ป เป็ พ ระเ ภ ะ ระ เ ็ ระ ่ เ เ ะเ ระโ ภ ะ ร ท ท ไ ่ ภ ร ไป ระทร ( ระ-ซ ) ่ ร รเ ท , ร ระท่ เร เ ็ ท ไ ท พ ่ไ ระ ไ ร ระ ระเพ ะ ะภ ร ปเป็ ท ่ ร ระ ร ท ไ -พ เร เป็ ไ ่ พะ ่ ไ ่, ปร ปร เ เ ท ท ธร , ไ พ เ ร , เ ร ท ่ ฐ ร ; ท ท เ เ ็ ร( ะ ) ฟ ไป ศ
๖๘ คำสั่ง ให้นักเรียนเขียนคำภาษาเขมร ๕ คำ พร้อมบอกหลักวิธีการสังเกต ............................................................................................................................. .................................... ................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. .................................... ................................................................................................................................ ................................. ................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. .................................... ............................................................................................................................................................ ..... ............................................................................................................................. .................................... ............................................................................................................................. .................................... ................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. .................................... ............................................................................................................................. .................................... ............................................................................................................................. .................................... คำสั่ง ทำเครื่องหมาย x ทับตัวอักษรหน้าข้อความที่ถูกต้องที่สุด ๑. ข้อใดเป็นคำที่มาจากภาษาเขมร ก. ลม ดาว ข. ธน ยาน ค. เก๋ง ตะเกียบ ง. เดิน ประหยัด ๒. ข้อใดมีคำที่มาจากภาษาเขมร ก. สะอาดกายเจริญวัย ข. ตัดไม้ข่มนา ค. เนื้อสัตว์มีโปรตีนไขมันสูง ง. ฤๅษีดัดตน ๓. “ ตำรวจกระจายกำลังและอาศัยความชำนาญจับโจรได้ ” ข้อความนี้มีคำที่มาจากภาษาเขมรกี่คำ ก. ๒ คำ ข. ๓ คำ ค. ๔ คำ ง. ๕ คำ ๔. ข้อใด ไม่ใช่หลักสังเกตคำไทยที่มาจากภาษาเขมร ก. ไม่ใช้รูปวรรณยุกต์ ข. มักใช้เป็นคำราชาศัพท์ ค. คำเขมรมักใช้ตัว จ ร ล ญ เป็นตัวสะกด ง. เมื่อมีตัวสะกดแล้วจะต้องมีตัวตาม ๕. ข้อใดมีคำที่มาจากภาษาเขมร. ก. อยุธยายศล่มแล้ว ลอยสวรรค์ ลงฤๅ ข. สิงหาสน์ปรางค์รัตน์บรรเจิดหล้า ค. บุญเพรงพระหากสรรค์ ศาสน์รุ่ง- เรืองแฮ ง. บังอบายเบิกฟ้า ฝึกฟื้นใจเมือง
๖๙ กิจกรรมที่ ๔ ศึกษาความรู้เรื่องคำภาษาจีนที่ใช้ในภาษาไทย ก่อนทำแบบฝึกทักษะ ท ๔.๑ ม.๒/๕ รวบรวมและอธิบายความหมายของคำภาษาต่างประเทศที่ใช้ในภาษาไทย (ต้องรู้) หลักการสังเกตคำภาษาไทยที่มาจากภาษาจีน ๑.นำมาเป็นชื่ออาหารการกิน เช่น ก๋วยเตี๋ยว เต้าทึง แป๊ะซะ เฉาก๊วย จับฉ่าย เป็นต้น ๒.เป็นคำที่เกี่ยวกับสิ่งของเครื่องใช้ที่เรารับมาจากชาวจีน เช่น ตะหลิว ตึก เก้าอี้ เก๋ง ฮวงซุ้ย ๓.เป็นคำที่เกี่ยวกับการค้าและการจัดระบบทางการค้า เช่น เจ๋ง บ๋วย หุ้น ห้าง โสหุ้ย เป็นต้น ๔.เป็นคำที่ใช้วรรณยุกต์ตรี จัตวา เป็นส่วนมาก เช่น ก๋วยจั๊บ กุ๊ย เก๊ เก๊ก ก๋ง ตุ๋น เป็นต้น วิธีนำคำยืมภาษาจีนมาใช้ในภาษาไทย ไทยนำคำภาษาจีนมาใช้ โดยมากไทยเลียนเสียงจีนได้ใกล้เคียงกว่าชาติอื่น ๆ เช่น เกาเหลา ตั้ง ฉ่าย เต้าทึง เต้าหู้ เต้าฮวย บะฉ่อ พะโล้ แฮ่กึ้น เป็นต้น มีบางคำที่นำมาตัดทอนและเปลี่ยนเสียง เช่น เตี้ยะหลิว ตะหลิว บ๊ะหมี่ บะหมี่ ปุ้งกี ปุ้งกี๋ ตัวอย่างคำยืมที่มาจากภาษาจีน กงสี กงฉิน กงไฉ่ กงเต็ก ก๋วยเตี๋ยว ก๋วยจั๊บ เกาหล า กุ๊ย เก๊ เก๊ก เกี้ยว เกี๊ยว เกี๊ยะ กุยเฮง เก๊ก ก๋ง เก้าอี้ ขาก๊วย เข่ง จับกัง จับฉ่าย จับยี่กี จันอับ เจ๊ง เจี๋ยน เจ เฉาก๊วย เซ้ง เซียน แซ่ แซยิด เซ็งลี้ ซาลาเปา ซิ้ม ตะหลิว เต๋า ตุน ตุ๋น แต๊ะเอีย เต้าหู้ เต้าฮวย เต้าเจี้ยว โต๊ะ ไต้ก๋ง คำสั่ง พิจารณาคำต่อไปนี้ถ้ามาจากภาษาจีนให้ทำเครื่องหมาย / ในช่อง“จีน”ถ้าไม่ให้ทำเครื่องหมาย × ในช่อง “ไม่เป็น” ที่ - คำ จีน ไม่เป็น ที่ - คำ จีน ไม่เป็น ๑.ก๋ง ๑๔.บังคม ๒.กาล ๑๕.ตุ๊ย ๓.เก๋ง ๑๖.กั๊ก ๔.กิจ ๑๗.ปุ้งกี๋ ๕.จาน ๑๘.แป๊ะซะ ๖.แป๊ะเจี๊ยะ ๑๙.ตะหลิว ๗.เฮง ๒๐.ฮวงโห ๘.เจ๊ง ๒๑.อิฐ ๙.เจ๋ง ๒๒.เจ๊า ๑๐.เจ้าฟ้า ๒๓.ฮวงซุ้ย ๑๑.เจ้าสัว ๒๔.เต้าฮวย ๑๒.ซิงเกอร์ ๒๕.กังวล ๑๓.ซิงฮื้อ ๒๖.เกี๊ยว
๗๐ แบบฝึกทักษะ ชุดที่ ๑๔ วรรณคดีศรีภาษา กิจกรรมที่ ๑ ถอดคำประพันธ์จากวรรณคดีเรื่อง กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง ท ๕.๑ ม.๒/๑ สรุปเนื้อหาวรรณคดีและวรรณกรรมที่อ่านในระดับที่ยากขึ้น (ต้องรู้) ๑. เที่ยวเล่นเป็นเกษมสุข แสนสิ่งสนุกปลุกใจหวัง เร่ร่ายผายผาดผัง หัวริกรื่นชื่นชมไพร สุขเกษมเปรมหน้าเหลือบ ลืมหลัง แสนสนุกปลุกใจหวัง วิ่งหรี้ เดินร่ายผายผันยัง ชายป่า หัวร่อรื่นชื้นชี้ ส่องนิ้วชวนแล ............................................................................................................................. ...................................... ................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ...................................... ................................................................................................................................ ................................... ๒. ............................................................................................................................. ...................................... ................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ...................................... ................................................................................................................................................... ................ .................................................................................................................. .................................................
๗๑ ๓. เที่ยวเล่นเป็นเกษมสุข แสนสิ่งสนุกปลุกใจหวัง เร่ร่ายผายผาดผัง หัวริกรื่นชื่นชมไพร สุขเกษมเปรมหน้าเหลือบ ลืมหลัง แสนสนุกปลุกใจหวัง วิ่งหรี้ เดินร่ายผายผันยัง ชายป่า หัวร่อรื่นชื้นชี้ ส่องนิ้วชวนแล ............................................................................................................................. ...................................... ......................................................................................................................................................... .......... ......................................................................................................................... .......................................... ............................................................................................................................. ...................................... ๔. ................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ...................................... ............................................................................................................................. ...................................... ................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ...................................... ๕. ............................................................................................................................. ...................................... ................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ...................................... ................................................................................................................................ ...................................
๗๒ กิจกรรมที่ ๒ ศึกษาวรรณคดี เรื่อง กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง ในหนังสือเรียนภาษาไทย วรรณคดีวิจักษ์ ชั้น ม.๓ ประกอบการตอบคำถามต่อไปนี้ ท ๕.๑ ม.๒/๒ วิเคราะห์และวิจารณ์วรรณคดี วรรณกรรม และวรรณกรรมท้องถิ่น ที่อ่าน พร้อมยกเหตุผล (ต้องรู้) ๑. คำประพันธ์ต่อไปนี้มีศิลปะการสรรคำแบบใดมาประพันธ์ จงอธิบาย ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................ ๒. คำประพันธ์ต่อไปนี้มีนกกี่ชนิดอะไรบ้าง และลักษณะเด่นของคำประพันธ์บทนี้คืออะไร ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................ ๓. คำประพันธ์ต่อไปนี้ มีลักษณะเด่นในการสรรหาคำมาแต่งคำประพันธ์อย่างไรบ้าง จงอธิบาย ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................. ................................................ .............................................................................................................................................................................
๗๓ ๔. เลือกคำประพันธ์ที่มีการใช้ภาพพจน์แบบ “สัทพจน์” (เลียนเสียงธรรมชาติ) มาจำนวน ๑ บท พร้อม อธิบายด้วยว่า เหตุใดจึงเป็นภาพพจน์ชนิด “สัทพจน์” บทที่ ๑ ...................................................................................................................... ....................................................... ............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................ อธิบาย .................................................................................................................. ........................................................... ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................................................................. ..................................................................................................................... ........................................................ ๕. คำประพันธ์ต่อไปนี้สะท้อนให้เห็นความงามของภาพพจน์ด้านใด จงอธิบาย ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................. ................................................ .............................................................................................................................................................................
๗๔ กิจกรรมที่ ๓ ศึกษาวรรณคดี เรื่อง โคลงภาพพระราชพงศาวดาร ตอน แผ่นดินสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ ภาพพระสุริโยทัยขาดคอช้างในหนังสือเรียนภาษาไทยวรรณคดีวิจักษ์ ชั้น ม.๓ ประกอบการตอบคำถามต่อไปนี้ ท ๕.๑ ม.๒/๓ อธิบายคุณค่าของวรรณคดีและวรรณกรรมที่อ่าน (ต้องรู้) ๑. ให้นักเรียนเรียงลำดับเหตุการณ์ที่กำหนดให้ในโคลงภาพพระราชพงศาวดาร ตอน แผ่นดินสมเด็จพระมหา จักรพรรดิ ภาพพระสุริโยทัยขาดคอช้างให้ถูกต้อง ๑. พระสุริโยทัย แต่งองค์ทรงเครื่องเยี่ยงชาย เป็นชุดออกศึกเฉกเช่นพระมหาอุปราช ๒. พระโอรสรับพระศพพระสุริโยทัยกลับสู่พระนคร ๓. พระมหาจักรพรรดินำกำลังพลออกตั้งค่ายเตรียมรับศึก ๔. กองทัพทั้งสองฝ่ายต่อสู้กัน ช้างทรงของพระเจ้าแปรได้ชนช้างกับพระมหาจักรพรรดิ ๕. พระเจ้าบุเรงนองยกทัพพลทหารมาเข้าใกล้เมืองอยุธยาเพื่อทำศึกสงคราม ๖. พระสุริโยทัยเกรงว่าพระสวามีจะสิ้นพระชนม์จึงได้ไสช้างเข้าขวางพระเจ้าแปร ......................................................................................................................... .................................................... ............................................................................................................................. ................................................ ........................................................................................................................................................... .................. ................................................................................................................. ............................................................ ............................................................................................................................. ................................................ ................................................................................................................................................... .......................... ......................................................................................................... .................................................................... ๒. ให้นักเรียนเขียนวิจารณ์โคลงภาพพระราชพงศาวดาร ตอน แผ่นดินสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ ภาพพระ สุริโยทัยขาดคอช้าง ในหัวข้อ “ความเสียสละของพระสุริโยทัย” โดยแยกประเด็นให้เห็นอย่างชัดเจน และ บอกวิธีการนำไปใช้ในชีวิตได้อย่างไรบ้าง ............................................................................................................................. ................................................ .................................................................................................................................. ........................................... ............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................ ท ๕.๑ ม.๒/๔ สรุปความรู้และข้อคิดจากการอ่าน ไปประยุกต์ใช้ในชีวิตจริง (ต้องรู้)
๗๕ วิธีการนำไปใช้ ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................................................................. ๓. นอกจากพระสุริโยทัยมีความเสียสละแล้ว ลักษณะเด่นที่สำคัญประการหนึ่งคืออะไร เห็นได้จากเรื่องใด จงอภิปรายและยกตัวอย่างให้เห็นอย่างชัดเจน .......................................................................................................................................... ................................... ............................................................................................... .............................................................................. ............................................................................................................................. ................................................ ................................................................................................................................. ............................................ ............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................. ................................................ ๔. จงบอกเหตุการณ์ที่นักเรียนประทับใจในเรื่องความเสียสละที่ทำเพื่อผู้อื่นหรือส่วนรวม ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................
๗๖ เฉลยแบบฝึกทักษะชุดที่ ๑ การอ่านออกเสียง (อยู่ในดุลยพินิจของครู) ซึ่งจะมีเกณฑ์การประเมินการอ่านออกเสียงโดยเฉพาะอยู่หลังแบบฝึกทักษะการอ่าน เฉลยแบบฝึกทักษะชุดที่ ๒ การอ่านในใจ กิจกรรมที่ ๑ อ่านบทความที่เพื่อแยกประโยคที่เป็นใจความสำคัญ และส่วนขยายของใจความสำคัญ เฉลยแบบฝึกทักษะ ๑. ใจความสำคัญ อุรังอุตังเป็นลิงขนาดใหญ่ ส่วนขยายใจความสำคัญ มีรูปร่างคล้ายคน ขนตามตัวยาวสีน้ำตาลแดง แขนยาย ขาสั้น และค่อนข้างเล็ก ๒. ใจความสำคัญ การฟังมีความสำคัญเท่าๆ กับการพูด การอ่านและการเขียน ส่วนขยายใจความสำคัญ ครูจึงเป็นผู้ที่มีโอกาสดีกว่าคนอื่นๆ ในการฝึกนิสัยการฟังที่ดีให้แก่ เยาวชนที่จะเป็นผู้นำของชาติในอนาคตครูไม่ควรมองข้ามความสำคัญของการฟังไป ๓. ใจความสำคัญ การพิจารณาวรรณคดีจึงเป็นไปตามรูปแบบแต่ละรูปแบบนั้น ๆ ส่วนขยายใจความสำคัญ รูปแบบของวรรณคดีไทยก็มีหลายแบบ ถ้านับวรรณคดีต่างประเทศ ทั่วโลกก็มีรูปแบบเกือบจะนับไม่ถ้วน คุณภาพของวรรณคดีขึ้นอยู่กับรูปแบบจะมีความดีหรือความ บกพร่องภายในวงของรูปแบบแต่ละรูปแบบ ๔. ใจความสำคัญ - ศิลปวัฒนธรรมในบ้านเมืองเรามักจะสอดคล้องกับการดำเนินชีวิตประจำวัน - ชีวิตชาวไทยกับศิลปะความงามจึงแยกกันไม่ออก ส่วนขยายใจความสำคัญ บางคนชอบปลูกไม้ดอกไม้ผล เมื่อเกิดดอกออกผลก็ชื่นใจ เกิดความคิด ที่จะทำดอกผลนั้นให้งดงามน่าดูยิ่งขึ้นจึงมีผู้นำผลไม้มาประดิษฐ์ลวดลาย แล้วจัดวางในภาชนะให้ มองดูแปลกตาน่ารับประทานลวดลายนั้นเกิดจากการตัด ผ่า ปอก คว้านและแกะสลัก ส่วนไม้ดอกที่ ออกดอก ก็นำมาผูกมัดเป็นช่อบ้าง เป็นพวงเป็นพู่บ้าง เสียบเป็นพุ่มหรือปักลงในแจกันก็ได้ตามแต่ จะเห็นงาม ๕. ใจความสำคัญ ร้อนหรือเย็นจัดเป็นสิ่งขัดขวางในการรู้รสอย่างมาก ส่วนขยายใจความสำคัญ ถ้ามิตรไม่เคยกินอาหารร้อนจัดก็แสดงว่ามิตรไม่เคยรู้รสอาหารทุกรส ใน ทำนองเดียวกัน ถ้าเราเอาก้อนน้ำแข็งวางบนลิ้น ตอนแรกเราจะรู้สึกเย็น แต่ลิ้นไม่รู้รสจนกว่าจะ ได้รับความอบอุ่น นั้นคือลิ้นจะรู้รสต่อเมื่อน้ำแข็งที่ใส่บนลิ้นละลาย
๗๗ กิจกรรมที่ ๒ ทำผังความคิด “หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง” (อยู่ในดุลยพินิจของครู) โดยมีเกณฑ์การให้คะแนนและเกณฑ์วัดคุณภาพ ดังนี้ ประเด็นการประเมิน เกณฑ์การให้คะแนน ๓ ๒ ๑ ๑. ออกแบบแผนที่ ความคิดได้ดี ออกแบบแผนความคิดได้ดี และสร้างสรรค์ ออกแบบแผนความคิด ได้ดี ออกแบบแผนความคิด ไม่ดี ๒. ลำดับเรื่อง/เหตุการณ์ ได้ดี ลำดับเรื่องเหตุการณ์ได้ดีไม่ สลับวกวน ลำดับเรื่องเหตุการณ์ ได้ดีแต่สลับที่บ้าง ลำดับเรื่องไม่ดีมีวกวนไป มา ๓. เขียนได้ครบถ้วน/ ครอบคลุม เขียนได้ครบถ้วนครอบคลุม ต่อเนื่องตั้งแต่ต้นจนจบ เขียนได้ครบถ้วน แต่ ไม่ต่อเนื่อง เขียนไม่ครบถ้วน และไม่ ต่อเนื่อง ๔. ใช้ภาษาสื่อสารได้ดี ใช้ภาษาสื่อสารในภาษาเขียน ได้ดีทำให้เข้าใจสิ่งที่สื่อสาร อย่างชัดเจน ใช้ภาษาสื่อสารได้ดีแต่ มีบกพร่องในบาง ประเด็น ใช้ภาษาสื่อสารไม่ชัดเจน ๕. นำเสนอผลงานได้ดี นำเสนอผลงานได้ดีมีความ ครบถ้วนทุกประเด็น ครบ สมบูรณ์ตั้งแต่ต้นจนจบ นำเสนอผลงานได้ดีแต่ ไม่สมบูรณ์ นำเสนอผลงานไม่ดี ๖. ทำงานได้ทันเวลา ทำงานได้ทันเวลากำหนด ทำงานเกินเวลา เล็กน้อย ทำงานเกินเวลา ๗. ความสะอาดและความ เป็นระเบียบ มีความสะอาดและ เป็นระเบียบมาก เป็นระเบียบมากแต่ยังมี ไม่สะอาด หรือสะอาด แต่ไม่เป็นระเบียบ เกณฑ์การตัดสินคุณภาพ ช่วงคะแนน ระดับคุณภาพ ๑๗ - ๒๐ ดีมาก ๑๓ - ๑๖ ดี ๙ - ๑๒ พอใช้ ๕ - ๘ ปรับปรุง
๗๘ กิจกรรมที่ ๓ เฉลยถอดคำประพันธ์จากเรื่องที่อ่าน ๑. ประการหนึ่งพึงคิดในจิตมั่น ว่าทรงธรรม์เหมือนบิดาบังเกิดหัว ควรเคารพยำเยงและเกรงกลัว ประโยชน์ตัวนึกน้อยหน่อยจะดี สิ่งหนึ่งที่ควรมีไว้ในจิตใจคือ พระเจ้าแผ่นดิน ซึ่งเปรียบเสมือนพ่อบังเกิดเกล้าที่ควรเคารพนับถือ และต้องไม่เห็นแก่ประโยชน์ส่วนตัวมากเกินไป ๒. ควรนึกว่าบรรดาข้าพระบาท ล้วนเป็นราชบริพารพระทรงศรี เหมือนลูกเรืออยู่ในกลางหว่างวารี จำต้องมีมิตรจิตสนิทกัน ควรนึกว่าข้าราชการล้วนเป็นข้าราชบริพารของพระเจ้าแผ่นดิน ซึ่งเปรียบเสมือนลูกเรือที่อยู่ ในเรือกลางทะเล จำเป็นที่จะต้องมีความสามัคคีกัน ๓. แม้ลูกเรือเชื่อถือผู้เป็นนาย ต้องมุ่งหมายช่วยแรงโดยแข็งขัน คอยตั้งใจฟังบังคับกัปปิตัน นาวานั้นจึงจะรอดตลอดทะเล ถ้าลูกเรือเชื่อฟังผู้ที่เป็นนายหรือกัปตัน จะต้องช่วยกันอย่างแข็งขันและต้องตั้งใจฟังคำสั่งของ กัปตันเพื่อให้เรือไปถึงจุดหมาย ๔. แม้ลูกเรืออวดดีมีทิฐิ และเริ่มริเฉโกยุ่งโยเส เมื่อคลื่นลมแรงจัดซัดโซเซ เรือจะเหล่มระยำคว่ำไป แต่ถ้าลูกเรือไม่เชื่อฟังกัปตันและเริ่มไม่สามัคคีกัน เมื่อมีคลื่นลมแรงเรือจะโคลงเคลง และเรือจะจมได้ ๕. แม้ต่างคนต่างเถียงเกี่ยงแก่งแย่ง นายเรือจะเอาแรงมาแต่ไหน แม้ไม่ถือเคร่งคงตรงวินัย เมื่อถึงคราวพายุใหญ่จะครวญคราง ถ้าลูกเรือทะเลาะกัน นายเรือหรือกัปตันจะไม่มีกำลังหรือไม่รู้ว่าจะนำกำลังจากที่ไหน ถ้า ลูกเรือไม่เคร่งครัดต่อกฎระเบียบ เมื่อใดที่เกิดภัยขึ้นจะเดือดร้อน ๖. นายจะสั่งสิ่งใดไม่เข้าจิต จะต้องติดตันใจให้ขัดขวาง จะยุ่งแล้วยุ่งเล่าไม่เข้าทาง เรือก็คงอับปางกลางสาคร กัปตันสั่งสิ่งใดก็ไม่ฟัง เมื่อมีข้อขัดแย้งหรือต้องตัดสินใจทำเรื่องใดจะเกิดเหตุการณ์วุ่นวายขึ้น เรือก็จะอับปางและจมกลางทะเล ๗. ถึงเสวีที่เป็นข้าฝ่าพระบาท ไม่ควรขาดความสมัครสโมสร ในพระราชสำนักพระภูธร เหมือนเรือแล่นสาครสมุทรไทย ถึงจะเป็นข้ารับใช้ของพระเจ้าแผ่นดินก็ไม่ควรขาดความสามัคคีปรองดองกัน เหตุการณ์ในพระราชสำนักเปรียบเสมือนเรือที่แล่นอยู่ทะเลมหาสมุทร ๘. เหล่าเสวกตกที่กะลาสี ควรคิดถึงหน้าที่นั้นเป็นใหญ่ รักษาตนเคร่งคงตรงวินัย สมานใจจงรักพระจักรี เหล่าข้าราชการในราชสำนัก เหมือนเป็นกะลาสีที่ควรตระหนักถึงความสำคัญในหน้าที่ที่ต้องทำ เป็นหลักปฏิบัติตามกฎ และระเบียบวินัยอย่างเคร่งครัดและควรสามัคคีจงรักภักดีต่อพระเจ้าแผ่นดิน
๗๙ กิจกรรมที่ ๔ เฉลยตอบคำถามจากการอ่านคำประพันธ์ในกิจกรรมที่ ๓ ๑. บทเสภาสามัคคีเสวกมีที่มาอย่างไร เป็นบทเสภาที่รัชกาลที่ ๖ ทรงพระราชนิพนธ์ในงานเลี้ยงที่สนามจันทร์เล่าคล้ายกับนิทานมี กรับเป็นตัวให้จังหวะ ๒. บทเสภาตอนที่ ๓ วิศวกรรมา มีเนื้อหากล่าวถึงสิ่งใดเป็นสำคัญ เนื้อหากล่าวสรรเสริญพระวิศวกรรมผู้เป็นเทพเจ้าแห่งการก่อสร้างและการช่างนานาชนิด ๓. บทเสภาตอนที่ ๔ สามัคคีเสวก มีเนื้อหากล่าวถึงสิ่งใดเป็นสำคัญ มุ่งแสดงความคิดว่าชาติจะดำรงอยู่ได้ เหล่าข้าราชการจะต้องให้ความร่วมมือกับ พระมหากษัตริย์โดยคำนึงถึงหน้าที่ของตนเป็นใหญ่ ๔. คุณค่าของศิลปะจากบทเสภาวิศวกรรมมามีคุณค่า ใหญ่ ๆ ๒ ประการอะไรบ้าง คุณค่าด้านจิตใจ และคุณค่าด้านการสร้างความงดงามวิจิตรให้แก่บ้านเมือง ๕. จุดมุ่งหมายของการนำเสนอเนื้อหาในบทเสภาวิศวกรรมาคืออะไร การโน้มน้าวใจให้ผู้อ่านได้เห็นความสำคัญ คุณค่าของศิลปะและศิลปิน ๖. จากบทประพันธ์มีทั่งหมดกี่ช่าง.....๗ ช่าง........ช่างสถาปนา หมายถึง.....ช่างก่อสร้าง สถาปนิก...... ช่างถม หมายถึง......ช่างทำเครื่องถม...........รัตนประกร หมายถึง.......ช่างเจียระไนเพชรพลอย...... ช่างประดิษฐ์รัชดา หมายถึง....ช่างเงิน......ช่างรูปพรรณสุวรรณกิจ หมายถึง.......ช่างทอง................ ๗. บทเสภาสามัคคีเสวก ตอนสามัคคีเสวก พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเปรียบ ประเทศเหมือนกับ.......เรือใหญ่แล่นกลางทะเล........................................................................... ๘. ผู้นำประเทศเปรียบได้กับ..................กัปตันเรือ................................................................ เหล่าข้าราชการเปรียบได้กับ...........กะลาสีเรือ..หรือลูกเรือ............................................. ๙. “ ใครดูถูกผู้ชำนาญในการช่าง” เปรียบได้กับ.......คนป่าคน ไพร ไม่เจริญ..................................... “ ศิลปกรรมนำใจให้สร่างโศก” ทำไมจึงกล่าวเช่นนั้น..........จำเริญตาพาใจให้สบาย.................... ๑๐. บทเสภาสามัคคีเสวก สะท้อนพระอัจฉริยภาพของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าอย่างไรบ้าง ............พระองค์ทรงพระปรีชา โดยนำเรื่องเล่น ๆ มาสอนข้าราชบริพาร คือเล่นเสภา................ ............แต่เนื้อหาคือการอบรมสั่งสอนข้าราชบริพารด้วยโวหารอุปมาอุปไมย.......................... ๙. ไม่ควรเลือกที่รักมักที่ชัง สามัคคีเป็นกำลังพลังศรี ควรปรองดองในหมู่ราชเสวี ให้สมที่ร่วมพระเจ้าเราองค์เดียว. ไม่ควรแยกฝ่ายหรือเลือกที่จะเคารพเชื่อฟังใครคนใดคนหนึ่ง ในหมู่ข้าราชการควรที่จะ สามัคคีปรองดองกัน เพราะมีพระเจ้าแผ่นดินพระองค์เดียวกัน ๑๐. อันชาติใดไร้ช่างชำนาญศิลป์ เหมือนนารินไร้โฉมบรรโลมสง่า ใครใครเห็นไม่เป็นที่จำเริญตา เขาจะพากันเย้ยให้อับอาย บ้านเมืองใดไม่มีช่างฝีมือ หรือไม่มีผลงานด้านศิลปะเหมือนหญิงสาวที่ขาดความงาม ไม่มีเสน่ห์ บ้านเมืองนั้นจะเป็นที่เยาะเย้ยให้อับอาย
๘๐ เฉลยแบบฝึกทักษะชุดที่ ๓ การเขียนบรรยายและพรรณนา กิจกรรมที่ ๑ เป็นการศึกษาความรู้ กิจกรรมที่ ๒ และ ๓ เป็นการเขียนบรรยายตามจินตนาการ (อยู่ในดุลยพินิจของครู) ซึ่งจะมีเกณฑ์การให้คะแนนและเกณฑ์วัดคุณภาพ ดังนี้ ช่วงคะแนน ระดับคุณภาพ ๘ – ๑๐ ดีมาก ๖ – ๗ ดี ๓ – ๕ พอใช้ กิจกรรมที่ ๔ เติมคำพรรณนา
๘๑ กิจกรรมที่ ๕ ฝึกเขียนพรรณนาตามจินตนาการ (อยู่ในดุลยพินิจของครู) โดยใช้เกณฑ์การณ์ให้คะแนนและเกณฑ์การตัดสินคุณภาพดังนี้
๘๒ เฉลยแบบฝึกทักษะชุดที่ ๔ การเรียงความ กิจกรรมที่ ๑ เป็นการศึกษาความรู้เรื่องเรียงความ กิจกรรมที่ ๒ เป็นการเขียนตอบจากจินตนาการของนักเรียน (อยู่ในดุลยพินิจของครู) กิจกรรมที่ ๓ เป็นการศึกษาความรู้การวางโครงเรื่อง และฝึกวางโครงเรื่อง (อยู่ในดุลยพินิจของครู) ฝึกเขียนเรียงความ (การให้คะแนนอยู่ในดุลยพินิจของครู) ซึ่งเกณฑ์การให้คะแนน และเกณฑ์การตัดสินคุณภาพจะอยู่ท้ายแบบฝึกทักษะการเขียนเรียงความ เฉลยแบบฝึกทักษะชุดที่ ๕ การเขียนย่อความ กิจกรรมที่ ๑ เป็นการศึกษาความรู้เรื่องการเขียนย่อความ กิจกรรมที่ ๒ เฉลยเขียนย่อความจากบทความที่กำหนดให้ เฉลยแบบฝึกทักษะชุดที่ ๖ การเขียนจดหมายกิจธุระ กิจกรรมที่ ๑ เป็นการศึกษาความรู้เรื่องการเขียนจดหมายกิจธุระ กิจกรรมที่ ๒ เฉลยการเติมส่วนประกอบของจดหมายกิจธุระ
๘๓ กิจกรรมที่ ๓ ฝึกเขียนจดหมายกิจธุระเชิญวิทยากร (อยู่ในดุลยพินิจของครู)
๘๔ เฉลยแบบฝึกทักษะชุดที่ ๗ วิเคราะห์ข้อเท็จจริงและข้อคิดเห็น กิจกรรมที่ ๑ เป็นการศึกษาความรู้เรื่องการวิเคราะห์ข้อเท็จจริงและข้อคิดเห็น กิจกรรมที่ ๒ เฉลยวิเคราะห์ข้อเท็จจริงและข้อคิดเห็น เฉลยแบบฝึกทักษะชุดที่ ๘ การวิเคราะห์และประเมินค่าจากการฟังและการดู กิจกรรมที่ ๑ เป็นการศึกษาความรู้เรื่องการวิเคราะห์ข้อเท็จจริงและข้อคิดเห็น กิจกรรมที่ ๒ วิเคราะห์และประเมินค่าจากการฟังและการดู (การให้คะแนนอยู่ในดุลยพินิจของครู) เฉลยแบบฝึกทักษะชุดที่ ๙ การสร้างคำในภาษาไทย (คำสมาส) กิจกรรมที่ ๑ เป็นการศึกษาความรู้เรื่อง คำสมาส กิจกรรมที่ ๒ การเขียนคำอ่านและแปลความหมายของคำสมาส ข้อเท็จจริง ข้อเท็จจริง ข้อคิดเห็น ข้อคิดเห็น ข้อคิดเห็น ข้อเท็จจริง ข้อเท็จจริง ข้อเท็จจริง ข้อเท็จจริง ข้อคิดเห็น
๘๕ กิจกรรมที่ ๓ เป็นการศึกษาความรู้คำสมาสที่มีสนธิ กิจกรรมที่ ๔ เฉลยแบบฝึกคำสมาสแบบสมาส และคำสมาสแบบมีสนธิ
๘๖ เฉลยแบบฝึกทักษะชุดที่ ๑๐ ประโยค กิจกรรมที่ ๑ ศึกษาความรู้เรื่อง ประโยคและทำแบบฝึกเล็กน้อย กิจกรรมที่ ๒ พิจารณนาชนิดของประโยค กิจกรรมที่ ๓ พิจารณนาประโยคความซ้อน
๘๗ กิจกรรมที่ ๔ พิจารณนาชนิดของประโยค เฉลยแบบฝึกทักษะชุดที่ ๑๑ การแต่งบทร้อยกรอง กิจกรรมที่ ๑ ศึกษาความรู้เรื่อง การแต่งบทร้อยกรอง กิจกรรมที่ ๒ ฝึกแต่งบทร้อยกรอง ประเภท กลอนสุภาพ (การให้คะแนนอยู่ในดุลยพินิจของครู) ซึ่งเกณฑ์การให้คะแนนและเกณฑ์การตัดสินคุณภาพจะอยู่ท้ายแบบฝึกทักษะกิจกรรมนี้ เฉลยแบบฝึกทักษะชุดที่ ๑๒ คำราชาศัพท์ กิจกรรมที่ ๑ ศึกษาความรู้เรื่อง คำราชาศัพท์ กิจกรรมที่ ๒ วิเคราะห์บทความเพื่อหาคำราชาศัพท์
๘๘ เฉลยแบบฝึกทักษะชุดที่ ๑๓ คำภาษาต่างประเทศ กิจกรรมที่ ๑ ศึกษาความรู้เรื่อง คำภาษาต่างประเทศ กิจกรรมที่ ๒ วิเคราะห์คำบาลี- สันสกฤต กิจกรรมที่ ๓ ศึกษาความรู้เรื่อง คำภาษาเขมร พร้อมทำแบบฝึกทักษะ คำสั่ง ให้นักเรียนเขียนคำภาษาเขมร ๕ คำ พร้อมบอกหลักวิธีการสังเกต ๑.) บำเพ็ญ สังเกตจาก มักใช้ ร ล ญ เป็นตัวสะกดในมาตรา แม่ กน ๒) ดำรัส สังเกตจาก มักใช้ จ ส เป็นตัวสะกดในมาตรา แม่ กด ๓) เสด็จ สังเกตจาก มักเป็นคำอักษรนำ ๔) บังคม สังเกตจาก คำที่ขึ้นต้นด้วย บัง บัน บำ บรร มักมาจากภาษาเขมร ๕) กำธร สังเกตจาก คำที่ขึ้นต้นด้วย กำ คำ จำ ชำ ดำ ตำ ทำ มักมาจากภาษาเขมร
๘๙ กิจกรรมที่ ๔ ศึกษาความรู้เรื่อง คำภาษาจีน พร้อมทำแบบฝึกทักษะ เฉลยแบบฝึกทักษะชุดที่ ๑๔ วรรณคดีศรีภาษา กิจกรรมที่ ๑ ถอดคำประพันธ์วรรณคดี เรื่อง กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง ๑) แปลได้ว่า การเที่ยวเล่นในครั้งนี้ช่างมีความสุข สุนกสนานเหลือเกิน เดินอย่างรวดเร็ว เข้าไปในป่า หัวเราะกระซิกกันอย่างสดชื่นรื่นเริง โดยการชี้ชวนให้ชมธรรมชาติต่าง ๆ ๒) แปลได้ว่า นกยูงทองย่องเยื้องย่าง แล้วรำแพนหางเชิดหน้าขึ้น เห็นปากงอนอ่อนช้อย แสดงอาการรำเล่นด้วยการยกปีกขึ้นป้องตามเพลง ๓) แปลได้ว่า เถาหัวลิง ต้นหมากลิง และลิงบางตัวก็ขึ้นต้นหูลิงทำหน้าหลอกคู่ของมัน บ้างก็ขึ้นไต่กระไดลิงขย่มเล่น บ้างก็ตะโกนฉวยชมพู่คว้ามาฉีกเล่นตามภาษาลิง ๔) แปลได้ว่า น้ำในลำธารใสสะอาดไหลรินมา หมู่ปลานานาชนิด ต่างหากันว่ายไปมา กินจอกและสาหร่าย โดยว่ายตามกันมาเป็นหมู่ ๆ และผุดให้เห็นตัวด้วย ๕) แปลได้ว่า งูเขียวตัวเป็นเงามันแสดงท่าเหมือนพ่นพิษ ถูกตุ๊กแกคาบไว้ ในขณะเดียวกัน งูเขียวก็รัดตุ๊กแกจนต้องอ้าปาก และเข้าไปล้วงตับตุ๊กแกกินเป็นอาหาร
๙๐ กิจกรรมที่ ๒ วิเคราะห์และวิจารณ์วรรณคดีจากคำประพันธ์ในกาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง ๑) ตอบ กวีใช้คำง่าย ๆ เพื่อพรรณนาให้เห็นภาพของงูเขียว ที่ใช้วิธีรัดตุ๊กแกให้อ่อนแรง เพื่อล้วงกินตับในภายหลัง ๒) ตอบ กวีใช้ศิลปะการเล่นคำพ้องโดยนำชื่อนกต่าง ๆ มาร้อยเรียงให้สละสลวย ๆ ตลอดจนพรรณนาโดยใช้คำง่าย ๆ ที่เราเข้าใจ เพื่อให้เห็นภาพในธรรมชาติของนก บ้างกำลังร้อง บ้างกำลังเร่หาคู่ บ้างกำลังสมสู่กัน เป็นต้น ๓) ตอบ กวีใช้ศิลปะการเล่นคำพ้องโดยนำ คำว่า “ลิง” ซึ่งเป็นชื่อของสัตว์ และ “ลิง”ที่เป็น ส่วนหนึ่งของชื่อ มาร้อยเรียงให้สละสลวย ๆ ตลอดจนพรรณนาโดยใช้คำง่าย ๆ ที่เราเข้าใจ เพื่อให้ เห็นภาพในธรรมชาติของลิง ๔) ตอบ ดูหนูสู่รูงู งูสุดสู้หนูสู้งู หนูงูสู้ดูอยู่ รูปงูทู่หนูมูทู ดูงูขู่ฝูดฝู้ พรูพรู หนูสู่รูงูงู สุดสู้ งูสู้หนูหนูสู้ งูอยู่ หนูรู้งูงูรู้ รูปถู้มูทู อธิบาย กวีใช้คำว่า “ฝู้” หรือ “ฟู่” ซึ่งเป็นเสียงขู่ของงูขณะต่อสู้กับศัตรูนับว่าเป็นเสียง ธรรมชาติของสัตว์จึงเป็นภาพพจน์ชนิด “สัทพจน์” เป็นการนำเสียงของธรรมชาติไม่ว่าคนหรือสัตว์ หรือพืช เข้ามาเพิ่มอรรถรสของบทประพันธ์ให้เป็นธรรมชาติมากขึ้น ๕) ตอบ กวีใช้ศิลปะการเล่นคำสัมผัสพยัญชนะเด่นมาก เช่น ย่องเยื้องย่าง, รำรางชางช่าง, รายร่าย, ฟ่ายเฟื่อง, ลายเลิศ, ปีกป้อง เป็นต้น กิจกรรมที่ ๓ วิเคราะห์และอธิบายคุณค่าวรรณคดีจากเรื่อง โคลงภาพพระราชพงศาวดาร ภาพตอน พระสุริโยทัยขาดคอช้าง ๑) เรียงลำดับเหตุการณ์ ได้ดังนี้ ๓. พระมหาจักรพรรดินำกำลังพลออกตั้งค่ายเตรียมรับศึก ๕. พระเจ้าบุเรงนองยกทัพพลทหารมาเข้าใกล้เมืองอยุธยาเพื่อทำศึกสงคราม ๔. กองทัพทั้งสองฝ่ายต่อสู้กัน ช้างทรงของพระเจ้าแปรได้ชนช้างกับพระมหาจักรพรรดิ ๖. พระสุริโยทัยเกรงว่าพระสวามีจะสิ้นพระชนม์จึงได้ไสช้างเข้าขวางพระเจ้าแปร ๑. พระสุริโยทัย แต่งองค์ทรงเครื่องเยี่ยงชาย เป็นชุดออกศึกเฉกเช่นพระมหาอุปราช ๒. พระโอรสรับพระศพพระสุริโยทัยกลับสู่พระนคร ๒) วิจารณ์ “ความเสียสละของพระสุริโยทัย” และวิธีการนำไปใช้(อยู่ในดุลยพินิจของครู) ๓) คุณธรรมของพระสุริโยทัย (อยู่ในดุลยพินิจของครู) ๔) เหตุการณ์ที่ประทับใจ (อยู่ในดุลยพินิจของครู) จบแล้วจ้า เก่งมากเลยค่ะทุกคน
ภาคผนวก
ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรู้แกนกลางต้องรู้และควรรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ กลุ่มพัฒนาหลักสูตรและมาตรฐานการเรียนรู้ สำนักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ ๑๕ สิงหาคม ๒๕๕๙
สรุปตัวชี้วัดและสาระการเรียนรู้แกนกลางต้องรู้และควรรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑
มาตรฐานการเรียนรู้ ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรู้แกนกลาง ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๒ สาระที่ ๑ การอ่าน มาตรฐาน ท ๑.๑ ใช้กระบวนการอ่านสร้างความรู้และความคิดเพื่อนำไปใช้ตัดสินใจ แก้ปัญหาในการดำเนินชีวิต และมีนิสัยรักการอ่าน ชั้น ที่ รหัสตัวชี้วัด ตัวชี้วัด สาระการเรียนรู้แกนกลาง ต้องรู้ ควรรู้ ม.๒ ๑ ท ๑.๑ ม.๒/๑ ๑. อ่านออกเลียงบทร้อยแก้ว และบทร้อยกรองได้ถูกต้อง * การอ่านออกเลียงร้อยแก้วที่ เป็นบทพรรณนาจากหนังสือเรียน หรือสื่ออื่น ๆ * การอ่านทำนองเสนาะ บทร้อยกรอง ประเภทกลอน √ ๒ ท ๑.๑ ม.๒/๒ ท ๑.๑ ม.๒/๓ ท ๑.๑ ม.๒/๔ ท ๑.๑ ม.๒/๕ ท ๑.๑ ม.๒/๖ ๒. จับใจความสำคัญ สรุปความ และ อธิบายรายละเอียดจากเรื่องที่อ่าน ๓. เขียนผังความคิดเพื่อแสดง ความเข้าใจในบทเรียนต่าง ๆ ที่อ่าน ๔. อภิปรายแสดงความคิดเห็น และข้อโต้แย้งเกี่ยวกับเรื่องที่อ่าน ๕. วิเคราะห์และจำแนกข้อเท็จจริง ข้อมูลสนับสนุน และข้อคิดเห็น จากบทความที่อ่าน ๖. ระบุข้อสังเกตการชวนเชื่อ การโน้มน้าว หรือความสมเหตุสมผลของงานเขีย น * การอ่านจับใจความจากวรรณคดี และวรรณกรรมในหนังสือเรียน รวมทั้งบทเรียนจากกลุ่มสาระ การเรียนรู้อื่น ๆ √ ๓ ท ๑.๑ ม.๒/๗ ๗. อ่านหนังสือ บทความ หรือคำประพันธ์อย่างหลากหลาย และประเมินคุณค่าหรือแนวคิดที่ได้ จากการอ่าน เพื่อนำไปใช้แก้ปัญหา ในชีวิต * การอ่านตามความสนใจ เช่น - หนังสืออ่านนอกเวลา - หนังสือที่นักเรียนสนใจ และเหมาะสมกับวัย - หนังสืออ่านที่ครูและนักเรียน กำหนดร่วมกัน √ ๔ ท ๑.๑ ม.๒/๘ ๘. มีมารยาทในการอ่าน * มารยาทในการอ่าน √
สาระที่ ๒ การเขียน มาตรฐาน ท ๒.๑ ใช้กระบวนการเขียนเขียนสื่อสาร เขียนเรียงความ ย่อความ และเขียนเรื่องราวในรูปแบบต่างๆ เขียนรายงานข้อมูลสารสนเทศและรายงานการศึกษาค้นคว้าอย่างมีประสิทธิภาพ ชั้น ที่ รหัสตัวชี้วัด ตัวชี้วัด สาระการเรียนรู้แกนกลาง ต้องรู้ ควรรู้ ม.๒ ๕ ท ๒.๑ ม.๒/๑ ๑. คัดลายมือตัวบรรจงครึ่งบรรทัด * การคัดลายมือตัวบรรจงครึ่งบรรทัด ตามรูปแบบการเขียนตัวอักษรไทย √ ๖ ท ๒.๑ ม.๒/๒ ท ๒.๑ ม.๒/๓ ๒. เขียนบรรยายและพรรณนา ๓. เขียนเรียงความ * การเขียนเรียงความที่มีบรรยาย โวหาร และพรรณาโวหาร √ ๗ ท ๒.๑ ม.๒/๔ ๔. เขียนย่อความ * การเขียนย่อความจากวรรณคดี และวรรณกรรมในหนังสือเรียน และสื่อต่าง ๆ √ ๘ ท ๒.๑ ม.๒/๕ ๕. เขียนรายงานการศึกษาด้นคว้า * การเขียนรายงานจากการศึกษา ด้นคว้า √ ๙ ท ๒.๑ ม.๒/๖ ๖. เขียนจดหมายกิจธุระ * การเขียนจดหมายกิจธุระ ในชีวิตประจำวัน - จดหมายเชิญวิทยากร จดหมายขอบคุณวิทยากร √ ๑๐ ท ๒.๑ ม.๒/๗ ๗. เขียนวิเคราะห์ วิจารณ์ และแสดง ความรู้ ความคิดเห็น หรือโต้แย้ง ในเรื่องที่อ่านอย่างมีเหตุผล * การเขียนวิเคราะห์ วิจารณ์ และแสดงความรู้ ความคิดเห็น หรือโต้แย้งจากวรรณคดี และวรรณกรรมในหนังสือเรียน หรือสื่อต่าง ๆ √ ๑๑ ท ๒.๑ ม.๒/๘ ๘. มีมารยาทในการเขียน * มารย1111111111111111111111111 11111111111าทในการเขียน √ สาระที่ ๓ การฟัง การดู และการพูด มาตรฐาน ท ๓.๑ สามารถเลือกฟังและดูอย่างมีวิจารณญาณ และพูดแสดงความรู้ ความคิด และความรู้สึกในโอกาส ต่างๆ อย่างมีวิจารณญาณและสร้างสรรค์ ชั้น ที่ รหัสตัวชี้วัด ตัวชี้วัด สาระการเรียนรู้แกนกลาง ต้องรู้ ควรรู้ ม.๒ ๑๒ ท ๓.๑ ม.๒/๑ ท ๓.๑ ม.๒/๒ ท ๓.๑ ม.๒/๓ ๑. พูดสรุปใจความสำคัญของเรื่องที่ฟ้ง และดู ๒. วิเคราะห์ข้อเท็จจริง ข้อคิดเห็น และความน่าเชื่อถือของข่าวสาร จากสื่อต่าง ๆ ๓. วิเคราะห์และวิจารณ์เรื่องที่ฟ้ง และดูอย่างมีเหตุผลเพื่อนำข้อคิด มาประยุกต์ใช้ในการดำเนินชีวิต * การพูดสรุปความ พูดวิเคราะห์ และวิจารณ์ พูดแสดงความรู้สึก และ ความคิดเห็นจากเรื่องที่ฟ้งและดู √
ชั้น ที่ รหัสตัวชี้วัด ตัวชี้วัด สาระการเรียนรู้แกนกลาง ต้องรู้ ควรรู้ ม.๒ ๑๓ ท ๓.๑ ม.๒/๔ ๔. พูดในโอกาสต่าง ๆ ได้ตรงตาม วัตถุประสงค์ * การพูดในโอกาสต่าง ๆ เช่น - การพูดอวยพร การพูดโฆษณา √ ๑๔ ท ๓.๑ ม.๒/๕ ๕. พูดรายงานเรื่องหรือประเด็น ที่ศึกษาค้นคว้าจากการฟ้ง การดู และการสนทนา * การพูดรายงานการศึกษาค้นคว้า √ ๑๕ ท ๓.๑ ม.๒/๖ ๖. มีมารยาทในการฟ้ง การดูและการพูด * มารยาทในการฟ้ง การดูและการพูด √ สาระที่ ๔ หลักการใช้ภาษาไทย มาตรฐาน ท ๔.๑ เข้าใจธรรมชาติของภาษาและหลักภาษาไทย การเปลี่ยนแปลงของภาษาและพลังของภาษา ภูมิ ปัญญาทางภาษา และรักษาภาษาไทยไว้เป็นสมบัติของชาติ ชั้น ที่ รหัสตัวชี้วัด ตัวชี้วัด สาระการเรียนรู้แกนกลาง ต้องรู้ ควรรู้ ม.๒ ๑๖ ท ๔.๑ ม.๒/๑ ๑. สร้างคำในภาษาไทย * การสร้างคำสมาส √ ๑๗ ท ๔.๑ ม.๒/๒ ๒. วิเคราะห์โครงสร้างประโยคสามัญ ประโยครวม และประโยคซ้อน * ลักษณะของประโยคในภาษาไทย - ประโยคสามัญ - ประโยครวม ประโยคซ้อน √ ๑๔ ท ๔.๑ ม.๒/๓ ๓. แต่งบทร้อยกรอง * หลักการแต่งกลอนสุภาพ กลอนดอกสร้อย กลอนสักวา √ ๑๙ ท ๔.๑ ม.๒/๔ ๔. ใช้คำราชาศัพท์ * คำราชาศัพท์และคำสุภาพ √ ๒๐ ท ๔.๑ ม.๒/๔ ๔. รวบรวมและอธิบายความหมาย ของคำภาษาต่างประเทศที่ใช้ ในภาษาไทย * คำที่มาจากภาษาต่างประเทศ √