ทดลองอ่าน หรรษาปัญญาประดิษฐ์ (You Look Like a Thing and I Love You)

JANELLE SHANE เขียน ทีปกร วุฒิพิทยามงคล แปล หรรษาปัญญาประดิษฐ์ How Artificial Intelligence Works and Why It's Making the World a Weirder Place YOU LOOK LIKE A THING AND I LOVE YOU How Artificial Intelligence Works and Why It’s Making the World a Weirder Place Janelle Shane Little, Brown and Company New York • Boston • London YouLookLikeThi_HCtextF1.indd iii 8/30/19

หรรษาปัญญาประดิษฐ์ ทีปกร วุฒิพิทยามงคล YOU LOOK LIKE A THING AND I LOVE YOU JANELLE SHANE พิมพ์ครั้งแรก: ส�ำนักพิมพ์ Salt, ตุลำคม 2566 รำคำ 360 บำท ISBN 978-616-8266-41-0 คณะบรรณาธิการอ�านวยการ โตมร ศุขปรีชำ ทีปกร วุฒิพิทยำมงคล สฤณี อำชวำนันทกุล สรณรัชฎ์ กำญจนะวณิชย์ แอลสิทธิ์ เวอร์กำรำ สุธรรม ธรรมรงค์วิทย์ ผู้จัดการส�านักพิมพ์ ศุภกิจ อิศดิศัย บรรณาธิการเล่ม อดิศร ไพรวัฒนำนุพันธ์ ออกแบบปก พงศ์ธร ยิ้มแย้ม รูปเล่ม สุปรำณี อภัยแสน พิสูจน์อักษร พรรณรำย สุตวัฒนคุณ จัดท�าโดย บริษัท ซอลท์ พับลิชชิ่ง จ�ำกัด เลขที่ 63/168 ห้อง 534 ซอยวิภำวดี 16 แขวงจอมพล เขตจตุจักร กรุงเทพฯ 10900 E-mail: [email protected] Facebook: www.facebook.com/saltread Twitter: www.twitter.com/SaltRead Website: https://salt.co.th จัดจ�าหน่าย บริษัท ซีเอ็ดยูเคชั่น จ�ำกัด (มหำชน) SE-EDUCATION PUBLIC COMPANY LIMITED อำคำรอินเตอร์ลิงค์ ทำวเวอร์ ชั้น 19 เลขที่ 1858/87-90 ถนนเทพรัตน แขวงบำงนำใต้ เขตบำงนำ กรุงเทพฯ 10260 โทรศัพท์ 0 2826 8000 โทรสำร 0 2826 8999 Website: https://www.se-ed.com/

ส�ำหรับหน่วยงำนรัฐ องค์กร สถำบันกำรศึกษำ หรือบุคคลทั่วไป ที่ต้องกำรสั่งซื้อหนังสือเป็นจ�ำนวนมำก สำมำรถสั่งซื้อได้ในรำคำลดพิเศษ ติดต่อสั่งซื้อได้ที่หมำยเลข 099 342 0558 หรือ E-mail: [email protected] ข้อมูลทางบรรณานุกรมของหอสมุดแห่งชาติ National Library of Thailand Cataloging in Publication Data เชน, จำเนลล์. หรรษำปัญญำประดิษฐ์.-- กรุงเทพฯ : ซอลท์, 2566. 320 หน้ำ. 1. ปัญญำประดิษฐ์. I. ทีปกร วุฒิพิทยำมงคล, ผู้แปล. II. ชื่อเรื่อง. 006.3 ISBN 978-616-8266-41-0 YOU LOOK LIKE A THING AND I LOVE YOU by Janelle Shane This edition published by arrangement with Little, Brown and Company, New York, USA. ALL RIGHTS RESERVED. Thai language translation copyright © 2023 by Salt Publishing Co., Ltd.

ค�ำน�ำส�ำนักพิมพ์ ปัญญำประดิษฐ์ไม่ใช่ค�ำใหม่อีกแล้วในยุคสมัยนี้เป็นค�ำที่เรำได้ยิน กันมำหลำยปĿและยิ่งนับวันมันยิ่งใกล้ตัวเรำมำกขึ้นเรื่อยๆ ศักยภำพใน กำรท�ำงำนของมันดูจะลึกล�้ำจนเกินหยั่งถึง เข้ำมำมีบทบำทในสิ่งต่ำงๆ รอบตัวเรำ ไม่ว่ำจะโดยที่เรำรู้ตัวหรือไม่รู้ตัวก็ตำม มันก�ำลังท�ำงำนของมัน อยู่แถมหลำยอย่ำงมันอำจจะท�ำได้ดียิ่งกว่ำมนุษย์งำนและอำชีพของเรำ ก�ำลังสั่นคลอน วันหนึ่งมันจะเข้ำมำท�ำหน้ำที่แทนเรำและท�ำให้เรำตกงำน Ăังดูน่ำกลัวใช่ไหมกับผลกระทบที่ปัญญำประดิษฐ์มีต่อเรำนี้ แต่หนังสือ Áหรรษำปัญญำประดิษฐ์Â จะบอกเรำว่ำที่เรำกังวลและ กลัวกัน ณ ตอนนี้มันอำจยังไม่ได้น่ำกลัวขนำดนั้น ปัญญำประดิษฐ์êลำด และท�ำอะไรได้หลำยอย่ำงก็จริง แต่เรำต้องวำงกฎเกณô์กับมันให้รัดกุม ส�ำหรับหน้ำที่นั้นเหมือนกัน ไม่อย่ำงนั้นมันอำจโกงเอำดื้อๆ หรือไม่ก็ท�ำ ผิดพลำดอย่ำงร้ำยกำจจนได้ผลลัพธ์แบบที่เรำไม่ต้องกำรก็เป็นได้ ควำมสำมำรถของปัญญำประดิษฐ์ก็เรื่องหนึ่ง กำรที่บริษัทต่ำงๆ ขำยและบอกว่ำปัญญำประดิษฐ์ท�ำอะไรได้บ้ำงก็เป็นอีกเรื่องหนึ่ง บ่อยครั้ง ที่อำจมีโçษณำเกินจริงว่ำปัญญำประดิษฐ์คิดและท�ำอะไรได้ในแบบที่ มนุษย์ท�ำได้เลย ซึ่งจริงๆ มันท�ำไม่ได้และสิ่งที่บริษัทโçษณำว่ำปัญญำ ประดิษฐ์ท�ำ กลับเป็นมนุษย์นี่แหละที่ท�ำหน้ำที่ส่วนนั้นก็ได้นะ ถ้ำคุณอยำกรู้ว่ำจริงๆ แล้วปัญญำประดิษฐ์ท�ำอะไรได้และท�ำอะไร ไม่ได้บ้ำงกันแน่ หนังสือ Áหรรษำปัญญำประดิษฐ์Â จะอธิบำยให้คุณรู้อย่ำงชัดแจ้ง และคุณจะได้เห็นด้วยว่ำปัญญำประดิษฐ์อำจมีควำมสำมำรถยอดเยี่ยมก็จริง แต่มันไม่ได้ท�ำได้ทุกอย่ำง และมันก็ผิดพลำดได้บำงทีอำจผิดพลำดง่ำยๆ จนคุณนึกไม่ถึงด้วยซ�้ำ แม้ส่วนใหญ่แล้วมันจะเก่งและท�ำได้อย่ำงไม่รู้จัก

เหน็ดเหนื่อย แต่ก็จะยังมีงำนบำงลักษณะที่ยังไม่อยู่ในขอบเขตที่มันจะ ท�ำได้(อย่ำงน้อยก็ในตอนนี้) และถึงนี่จะเป็นหนังสือที่ค่อนไปในทำงให้ควำมรู้เรำเกี่ยวกับ ปัญญำประดิษฐ์แต่ควำมสนุกก็ยังคงมีอยู่ในเนื้อหำ นี่ไม่ใช่ต�ำรำเรียน น่ำเบื่อหน่ำย หำกมีกำรเล่ำเรื่องเพื่อควำมเพลิดเพลินร่วมอยู่ด้วย ส�านักพิมพ์ซอลท์

แด่ ผู้อ่านบล็อกของฉันที่หัวเราะให้กับสิ่งเหลวไหลต่างๆ ทั้งการวาดภาพสิ่งมีชีวิตประหลาดๆ เห็นยีราฟ และการอบคุกกี้ที่ทำามาจากโครงข่ายประสาทเทียม ขอบคุณที่ให้พื้นที่กับบราวนีเครื่องเทศสมุนไพร แด่ ครอบครัวของฉันที่เป็นแฟนพันธ์ุแท้ของฉันมาโดยตลอด

สำรบัญ บทน�ำ: ปัญญำประดิษฐ์อยู่ในทุกที่ 13 บทที่ 1: ปัญญำประดิษฐ์คืออะไร 19 บทที่ 2: ปัญญำประดิษฐ์อยู่ทุกที่ แล้วมันอยู่ที่ไหนล่ะ 47 บทที่ 3: มันเรียนรู้อย่ำงไร 87 บทที่ 4: มันก�ำลังพยำยำม! 143 บทที่ 5: จริงๆ แล้วคุณขออะไร 183 บทที่ 6: แฮ็กเดอะเมทริกซ์ ปัญญำประดิษฐ์จะพบทำงของมัน 207 บทที่ 7: ทำงลัดที่ไม่พึงประสงค์ 215 บทที่ 8: สมองปัญญำประดิษฐ์ เหมือนสมองมนุษย์ไหม 233 บทที่ 9: บอตมนุษย์ (ที่ที่คุณไม่ควร คำดหวัง จะได้เห็นปัญญำประดิษฐ์) 259 บทที่ 10: ควำมร่วมมือระหว่ำงมนุษย์ กับปัญญำประดิษฐ์ 271 บทสรุป: ชีวิตท่ำมกลำงเพื่อนประดิษฐ์ 289 กิตติกรรมประกำศ 293 บรรณำนุกรม 295 เกี่ยวกับผู้เขียน 312 เกี่ยวกับผู้แปล 314 รู้จักกับ SALT 316

บทน�ำ ปัญญำประดิษฐ์อยู่ ในทุกที่ กำรสอนปัญญำประดิษฐ์ให้จีบคนไม่ใช่โครงกำรที่êันนึกท�ำมำก่อนเลย แน่ละ êันเคยท�ำโครงกำรปัญญำประดิษฐ์แปลกๆ มำหลำยโครงกำร แล้ว บน AI Weirdness บล็อกของêัน êันเคยสอนปัญญำประดิษฐ์ให้ตั้งชื่อ แมว ตัวอย่ำงชื่อแปลกๆ ไม่ค่อยเข้ำท่ำที่มันตั้งก็อย่ำงเช่น มิสเตอร์ทิงเกิลส์ หรือเรตเชียน êันเคยขอให้ปัญญำประดิษฐ์คิดค้นสูตรอำหำรขึ้นมำใหม่ แต่สูตรที่มันคิดขึ้นได้บำงทีก็ต้องกำรส่วนผสมอย่ำง ÁโรสแมรีปอกเปลือกÂ หรือเศษแก้วแตกสักหยิบมือ แต่กำรสอนปัญญำประดิษฐ์ให้พูดจีบมนุษย์ นี่เป็นคนละเรื่องเลย ปัญญำประดิษฐ์เรียนรู้ผ่ำนตัวอย่ำง ในกรณีนี้มันต้องเรียนรู้จำก ประโยคจีบและใช้ประโยคเหล่ำนั้นสร้ำงประโยคใหม่ๆ ขึ้นมำ ปัญหำคือ

14 • หรรษำปัญญำประดิษฐ์ ชุดข้อมูลส�ำหรับĀŀกบนหน้ำจอคอมพิวเตอร์ของêันล้วนเป็นประโยค จีบสำวที่สะสมมำจำกแหล่งต่ำงๆ ในอินเทอร์เน็ต ทุกประโยคห่วยเข้ำขั้น มีตั้งแต่กำรเล่นค�ำเห่ยๆ ไปจนถึงค�ำเหน็บแนมแกมหยำบคำย พอêัน Āŀกปัญญำประดิษฐ์ให้เลียนแบบประโยคเหล่ำนั้นเสร็จ มันจะสร้ำงประโยค จีบสำวออกมำได้อีกนับพันเพียงแค่กดปุłม แต่ก็เหมือนกับเด็กเล็กๆ ที่ ชอบเลียนแบบนั่นแหละ มันไม่รู้ว่ำควรเลียนแบบอะไรและไม่ควรเลียนแบบ อะไร ปัญญำประดิษฐ์เริ่มต้นรำวผ้ำขำว ไม่รู้ว่ำประโยคจีบสำวคืออะไร (หรือกระทั่งว่ำภำษำอังกฤษคืออะไร) เรียนรู้จำกตัวอย่ำง โดยพยำยำม เลียนแบบรูปแบบที่มันพบให้ดีที่สุดเท่ำที่ท�ำได้ซึ่งรวมถึงควำมอุบำทว์ ทั้งหลำยด้วย ไม่รู้ดีรู้ชั่วมำกไปกว่ำนั้น êันเกือบล้มเลิกโครงกำรแล้ว แต่ก็ต้องหำเรื่องไปเขียนบล็อก และ ก็เสียเวลำรวบรวมประโยคจีบไว้มำกเกินควรแล้วด้วย êันก็เลยต้องĀŀกมัน ปัญญำประดิษฐ์เริ่มมองหำรูปแบบในตัวอย่ำง สร้ำงและทดสอบกฎที่จะช่วย ให้พยำกรณ์ได้ว่ำตัวอักษรใดควรปรำกñขึ้นในล�ำดับใดในประโยคจีบสำว สุดท้ำยกำรĀŀกĀนก็เสร็จสิ้น แม้หวำดกลัว êันก็ขอให้ปัญญำประดิษฐ์ ลองสักสองสำมประโยค คุณต ้องเป็ นราวผ ้าม่านแน่เลย เพราะคุณเป็ นสงเดียวที่อยู่ ิ่ ตรงนี้ เฮ เบบี้ คุณคือกุญแจใช ้ ไหม เพราะผมทนเส ่ ยงปิ๊ ดๆ คุณได ้นะ ี คุณคือเทียนหรือเปล่า เพราะคุณชางเร่าร ้อนในภาพลักษณ์ ่ ของคุณ คุณสวยมากจนต ้องบอกว่าหวดผมและที่รัก คุณดูเป็ นสงของและผมรักคุณ ิ่

ปัญญำประดิษฐ์อยู่ ในทุกที่ • 15 ต้องบอกว่ำêันทั้งประหลำดใจและยินดีสมองจ�ำลองของปัญญำ ประดิษฐ์(ซึ่งมีควำมซับซ้อนเท่ำสมองหนอน) ไม่สำมำรถตรวจพบควำม ละเอียดอ่อนของชุดข้อมูลได้มันไม่รู้ว่ำอะไรเห่ย อะไรเหยียดเพศ มัน พยำยำมถึงที่สุดแล้วกับรูปแบบที่พอรวบรวมมำได้...แล้วก็ได้ผลลัพธ์เป็น ประโยคจีบที่แตกต่ำงออกไป หำกเปŃำหมำยคือกำรสร้ำงรอยยิ้มให้กับ คนแปลกหน้ำ ผลลัพธ์ที่ได้อำจดีกว่ำสำรตั้งต้นด้วยซ�้ำ ถึงแม้ว่ำส�ำหรับêันแล้ว ประโยคเหล่ำนี้คือควำมส�ำเร็จครั้งใหญ่ แต่ส�ำหรับคุณ ควำมเซ่อซ่ำของปัญญำประดิษฐ์ที่êันสร้ำงอำจเป็นเรื่อง น่ำประหลำดใจ หำกคุณเคยได้ยินเรื่องปัญญำประดิษฐ์แต่จำกพำดหัวข่ำว หรือนิยำยวิทยำศำสตร์เท่ำนั้น กำรที่บริษัทต่ำงๆ พำกันอ้ำงว่ำปัญญำ ประดิษฐ์เข้ำใจควำมซับซ้อนของภำษำมนุษย์ได้ดีเท่ำๆ หรือดีกว่ำคน รวมถึงอ้ำงว่ำอีกไม่นำนปัญญำประดิษฐ์จะมำท�ำงำนแทนมนุษย์เป็นเรื่อง ที่พบได้บ่อย ข่ำวยังอ้ำงด้วยว่ำอีกไม่นำนปัญญำประดิษฐ์จะอยู่ในทุกที่ พวกเขำทั้งพูดถูกเผง½และผิดมหันต์ ที่จริง ปัญญำประดิษฐ์อยู่ทุกที่แล้ว มันอยู่เบื้องหลังประสบกำรณ์ ท่องโลกออนไลน์ของคุณ ตัดสินใจว่ำคุณควรเห็นโçษณำอะไร ควรแนะน�ำ วิดีโอตัวไหน ขณะที่ก็ตรวจจับบอตบนโซเชียลมีเดียหรือเว็บไซต์หลอกลวง ไปพร้อมกันด้วย บริษัททั้งหลำยใช้ตัวสแกนเรซูเมพลังปัญญำประดิษฐ์ ตัดสินใจว่ำควรเรียกผู้สมัครคนไหนเข้ำสัมภำษณ์และใช้ปัญญำประดิษฐ์ ช่วยตัดสินใจว่ำควรปล่อยเงินกู้ให้ใคร ปัญญำประดิษฐ์ในรถยนต์ไร้คนขับ ขับรถมำแล้วหลำยล้ำนไมล์(แม้มนุษย์ต้องเข้ำไปช่วยในกรณีที่มันงง) ปัญญำประดิษฐ์ยังท�ำงำนในสมำร์ตโĂนเพื่อรับค�ำสั่งเสียงของเรำ แท็ก หน้ำเรำในรูปถ่ำย หรือกระทั่งใช้Ăľลเตอร์บนวิดีโอให้เรำดูเหมือนมีหูกระต่ำย สุดเจŊง แต่จำกประสบกำรณ์เรำก็รู้ว่ำปัญญำประดิษฐ์ไม่ได้ท�ำงำนอย่ำง ไร้ที่ติไกลจำกจุดนั้นมำกด้วยซ�้ำ ระบบปล่อยโçษณำหลอกหลอน

16 • หรรษำปัญญำประดิษฐ์ เบรำว์เซอร์เรำด้วยโçษณำรองเท้ำบูʼnตที่เรำซื้อไปแล้ว บำงครั้งĂľลเตอร์ กรองสแปมก็ปล่อยอีเมลหลอกลวงเล็ดลอดเข้ำมำ หรือกรองอีเมลส�ำคัญ ออกไปอย่ำงผิดเวล�่ำเวลำ ยิ่งชีวิตประจ�ำวันของเรำถูกควบคุมด้วยอัลกอริทึมมำกเท่ำไร ควำมผิดเพี้ยนของปัญญำประดิษฐ์ก็เริ่มส่งผลมำกไปกว่ำแค่ควำม ไม่สะดวก อัลกอริทึมแนะน�ำคอนเทนต์วิดีโอบนยูทูบที่แบ่งข้ำงขึ้นเรื่อยๆ ข่ำวกระแสหลักกับวิดีโอที่ท�ำโดยกลุ่มเผยแพร่ควำมเกลียดชังและ นักทฤษฎีสมคบคิดห่ำงกันเพียงแค่ไม่กี่คลิก1 อัลกอริทึมที่ตัดสินเรื่อง ทัณô์บน กำรปล่อยกู้และกำรคัดกรองเรซูเมไม่ได้เที่ยงธรรมแต่อำจเปĿŏยม อคติพอๆ กับมนุษย์ที่มันมำทดแทน บำงครั้งอำจอคติแรงกว่ำด้วยซ�้ำ เรำอำจติดสินบนกำรสอดส่องของปัญญำประดิษฐ์ไม่ได้แต่มันก็ไม่อำจ ปñิเสธด้วยเหตุผลเชิงจริยธรรมเมื่อถูกขอให้ท�ำอะไรเช่นกัน มันยังอำจ ท�ำพลำดเมื่อมีกำรใช้ผิดประเภทหรือถูกเจำะระบบ นักวิจัยพบว่ำสิ่งที่ดู ไม่ส�ำคัญอย่ำงสติกเกอร์ชิ้นเล็กๆ สำมำรถหลอกให้ปัญญำประดิษฐ์คิดว่ำ ปŁนคือเครื่องปľŐงขนมปัง และเครื่องอ่ำนลำยนิ้วมือควำมปลอดภัยต�่ำ ก็ถูกหลอกได้มำกถึง 77 เปอร์เซ็นต์จำกลำยนิ้วมือเพียงลำยเดียว ผู้คนมักขำยปัญญำประดิษฐ์ด้วยกำรอวดควำมสำมำรถเกินจริง อ้ำงว่ำปัญญำประดิษฐ์ของพวกเขำท�ำสิ่งที่พบได้เพียงในนิยำยวิทยำศำสตร์ คนอื่นก็โçษณำว่ำปัญญำประดิษฐ์ของตนเที่ยงธรรม แม้ตรวจสอบได้ว่ำ

ปัญญำประดิษฐ์อยู่ ในทุกที่ • 17 พฤติกรรมเปĿŏยมอคติหลำยครั้งผลงำนที่อ้ำงกันว่ำเป็นของปัญญำประดิษฐ์ แท้จริงแล้วเป็นแค่ผลงำนของมนุษย์ที่ซ่อนอยู่เบื้องหลัง ในฐำนะผู้บริโภค และพลเมืองบนดำวดวงนี้เรำต้องไม่ถูกหลอก เรำต้องเข้ำใจว่ำข้อมูล ของเรำถูกน�ำไปใช้อย่ำงไร และเข้ำใจว่ำปัญญำประดิษฐ์ที่เรำใช้คืออะไร และไม่ใช่อะไร ในบล็อก AI Weirdness êันใช้เวลำทดลองแสนสนุกกับปัญญำ ประดิษฐ์บำงครั้งก็ให้ปัญญำประดิษฐ์เลียนแบบสิ่งแปลกประหลำด อย่ำง ประโยคจีบสำวนั่น และบำงครั้งêันก็ทดลองว่ำมันจะเดินออกจำกควำม คุ้นเคยของตนเองได้ไหม อย่ำงตอนที่êันให้อัลกอริทึมตรวจจับภำพดูภำพ ดำร์ทเวเดอร์แล้วถำมมันว่ำเห็นอะไร มันประกำศว่ำดำร์ทเวเดอร์เป็นต้นไม้ แถมยังเถียงêันด้วย จำกกำรทดลองทั้งหลำย êันพบว่ำกระทั่งกับงำนที่ ตรงไปตรงมำที่สุด ปัญญำประดิษฐ์ก็อำจล้มเหลวได้อย่ำงกับคุณตั้งใจ แกล้งมัน แต่ปรำกñว่ำกำรหยอกเย้ำปัญญำประดิษฐ์ซึ่งคือกำรปŃอนงำน และรอดูมันเปŅนั้น กลับเป็นวิธีที่ดีในกำรท�ำควำมเข้ำใจมัน อันที่จริงแล้ว อย่ำงที่เรำจะได้เห็นต่อไปในหนังสือเล่มนี้กำรท�ำงำน ภำยในของอัลกอริทึมปัญญำประดิษฐ์นั้นแสนแปลกประหลำดและพัวพัน กันยุ่งจนกำรตรวจดูผลลัพธ์ของปัญญำประดิษฐ์เป็นเพียงหนึ่งในไม่กี่วิธี ที่เรำจะค้นพบได้ว่ำมันเข้ำใจอะไรและท�ำอะไรพลำด เมื่อคุณขอให้ปัญญำ ประดิษฐ์วำดรูปแมวหรือคิดมุกตลก ควำมผิดพลำดของมันเป็นควำม ผิดพลำดแบบเดียวกับตอนประมวลผลลำยนิ้วมือหรือจัดเรียงภำพถ่ำย ทำงกำรแพทย์ที่ต่ำงไปคือมันเป็นควำมผิดพลำดที่เห็นได้ชัดเมื่อได้ผลลัพธ์ เป็นแมว 6 ขำหรือมุกตลกที่ไม่มีประโยคตบมุก แถมควำมผิดพลำดเหล่ำนี้ ยังน่ำขันอย่ำงร้ำยกำจอีกด้วย บนเส้นทำงควำมพยำยำมที่จะน�ำปัญญำประดิษฐ์ออกจำกพื้นที่ คุ้นชินเข้ำสู่พื้นที่ของเรำ êันขอให้พวกมันเขียนประโยคแรกของนิยำย ตรวจจับแกะในที่แปลกๆ เขียนสูตรอำหำร ตั้งชื่อหนูทดลอง และท�ำตัว

18 • หรรษำปัญญำประดิษฐ์ ประหลำด แต่จำกกำรทดลองพวกนี้คุณก็จะเรียนรู้ได้ว่ำปัญญำประดิษฐ์ เก่งเรื่องอะไร ติดขัดในเรื่องอะไร และงำนประเภทไหนที่มันจะไม่มีวัน ท�ำได้ในช่วงชีวิตของคุณหรือêัน นี่คือสิ่งที่êันเรียนรู้ หลักกำร 5 ข้อในควำมประหลำดของปัญญำประดิษฐ์ • อันตรำยของปัญญำประดิษฐ์ไม่ใช่ว่ำมันêลำดเกินไป แต่เพรำะ มันêลำดไม่พอต่ำงหำก • ปัญญำประดิษฐ์มีพลังสมองเท่ำๆ กับหนอน • ปัญญำประดิษฐ์ไม่เข้ำใจจริงๆ หรอกว่ำคุณต้องกำรให้มันแก้ปัญหำ อะไร • แต่ปัญญำประดิษฐ์จะท�ำสิ่งที่คุณต้องกำรให้มันท�ำเป๊ะๆ หรือ ไม่อย่ำงนั้นก็จะพยำยำมอย่ำงดีที่สุด • และปัญญำประดิษฐ์จะเลือกทำงที่มีแรงต่อต้ำนน้อยสุดเสมอ ถึงตอนนี้êันก็ขอชักชวนให้พวกเรำเข้ำสู่โลกแปลกประหลำดของ ปัญญำประดิษฐ์เรำจะได้รู้ว่ำปัญญำประดิษฐ์คืออะไร และไม่ใช่อะไร เรำ จะได้รู้ว่ำมันเก่งเรื่องอะไรและจะล้มเหลวแน่ๆ ในเรื่องไหน เรำจะเรียนรู้ว่ำ ท�ำไมอนำคตของปัญญำประดิษฐ์อำจดูไม่เหมือนหุ่น C-3PO มำกเท่ำกับ Āูงแมลง เรำจะเรียนรู้ว่ำท�ำไมรถยนต์ไร้คนขับถือเป็นพำหนะพำหนีที่นับว่ำ แย่มำกหำกเกิดวิกฤตกำรณ์ซอมบี้ขึ้นมำ เรำจะเรียนรู้ว่ำท�ำไมเรำไม่ควร เสนอตัวเข้ำทดสอบปัญญำประดิษฐ์แยกแซนด์วิช และจะได้พบปัญญำ ประดิษฐ์หัดเดินที่จะท�ำทุกสิ่งแต่ไม่ยอมเดิน และทั้งหมดนี้เรำจะได้เรียนรู้ ว่ำปัญญำประดิษฐ์ท�ำงำนอย่ำงไร คิดอย่ำงไร และท�ำไมมันจะท�ำให้โลก ของเรำแปลกประหลำดยิ่งกว่ำเดิม

บทที่ 1 ปัญญำประดิษฐ์คืออะไร เร็วเข ้า ปัญญาประดิษฐ์! รีบค�านวณ พิกัดวาร์ปไประบบบัลแพนดา! อุ๊ย ปัญญาประดิษฐ์ผิดประเภท  ผมเป็ นแค่คนในชุดหุ่นยนต์ เท่านั้นเอง กร่อยเลย หำกดูเหมือนปัญญำประดิษฐ์อยู่ในทุกที่ ส่วนหนึ่งเป็นเพรำะค�ำว่ำ Áปัญญำประดิษฐ์Â มีควำมหมำยหลำกหลำย ขึ้นอยู่กับว่ำคุณก�ำลังอ่ำน นิยำยวิทยำศำสตร์ขำยแอปใหม่ หรือท�ำวิจัยอยู่ ตอนที่ใครสักคนบอกว่ำ เขำมีแชตบอตพลังปัญญำประดิษฐ์เรำควรคำดหวังให้มันมีควำมคิดเห็น และอำรมณ์เหมือนกับ C-3PO ในภำพยนตร์ไหม หรือมันเป็นแค่อัลกอริทึม ที่เรียนรู้เพื่อเดำว่ำมนุษย์จะโต้ตอบอย่ำงไรกับประโยคนั้นๆ หรือมันจะเป็น

20 • หรรษำปัญญำประดิษฐ์ โอ๊ะ อู ้วววววว เพียงตำรำงจัดกำรข้อมูลที่จับคู่ค�ำถำมของคุณเข้ำกับคลังค�ำตอบที่เตรียม ไว้แล้ว หรือมันจะเป็นมนุษย์ค่ำแรงต�่ำที่ต้องนั่งพิมพ์ค�ำตอบทั้งหมดจำก ที่ไกลๆ หรือกระทั่งเป็นบทสนทนำที่เตรียมสคริปต์ไว้แล้ว ซึ่งมนุษย์ และปัญญำประดิษฐ์จะต้องอ่ำนบทที่มีคนเขียนขึ้นคล้ำยกับตัวแสดงใน ละครเวทีน่ำงงใช่ไหม ในหลำยโอกำส ทั้งหมดนี้กลับเรียกว่ำเป็นปัญญำ ประดิษฐ์ทั้งสิ้น เพื่อจุดประสงค์ของหนังสือเล่มนี้êันจะใช้ค�ำว่ำปัญญาประดิษฐ์ ตำมแบบที่โปรแกรมเมอร์ส่วนใหญ่ใช้ในทุกวันนี้นั่นคือใช้เพื่ออ้ำงถึง ลักษณะกำรเขียนโปรแกรมที่เรียกว่ำอัลกอริทึมกำรเรียนรู้ของเครื่องจักร (machine learning algorithm) ตำรำงข้ำงล่ำงแสดงชุดค�ำที่êันจะใช้ใน หนังสือเล่มนี้และแยกแยะออกมำว่ำแต่ละค�ำอยู่ในประเภทไหน เรียกว่าปัญญาประดิษฐ ์ในหน ังสอื เล่มนี้ อัลกอริทึมการเรียนรู ้ของเครื่องจักร ดีปเลิร์นนิง โครงข่ายประสาทเทียม โครงข่ายประสาทเทียมเชงซิอน้ มาร์คอฟเชน ป่ าสุม่ ขั้นตอนวิธีเชงพันธุกรรม  ิ เจเนอเรทีฟแอดเวอร์เซเรียลเน็ตเวิร์ก การเรียนรู ้ลองผิดลองถูกแบบเสริมก�าลัง การคาดเดาข ้อความที่พิมพ์ ตัวจัดเรียงแซนด์วิชวิเศษ บอตสงหารผู ้โชคร ้าย ั อยู่ในหน ังสอเล่มนี ื  แต่ไม่ใช ้ ่ ปัญญาประดิษฐ ์ ปัญญาประดิษฐ์ในนิยายวิทยาศาสตร์ โปรแกรมที่เขียนตามกฎ มนุษย์ในชุดหุ่นยนต์ หุ่นยนต์อ่านสคริปต์ มนุษย์ที่ถูกจ ้างมาให ้แสร ้งเป็ น   ปัญญาประดิษฐ์ แมลงสาบตื่นรู ้ ยีราฟเร ้นลับ สงที่เรียกว่าปัญญาประดิษฐ ์ ิ่

ปัญญำประดิษฐ์คืออะไร • 21 ทุกสิ่งที่êันเรียกว่ำ Áปัญญำประดิษฐ์Â ในหนังสือเล่มนี้ต่ำงเป็น อัลกอริทึมกำรเรียนรู้ของเครื่องจักร มำคุยกันหน่อยว่ำมันคืออะไร ก๊อกๆ นั่นใครน่ะ เพื่อให้เรำมองเห็นปัญญำประดิษฐ์ในโลกกว้ำง เรำจ�ำเป็นต้องรู้ควำม แตกต่ำงระหว่ำงอัลกอริทึมการเรียนรู้ของเครื่องจักร (ที่เรำเรียกว่ำ ปัญญำประดิษฐ์ในหนังสือเล่มนี้) และโปรแกรมแบบดั้งเดิม (ที่ โปรแกรมเมอร์เรียกว่ำเขียนตามกฎ) ถ้ำคุณเคยเขียนโปรแกรมมำบ้ำง หรือกระทั่งใช้ภำษำ HTML เพื่อออกแบบเว็บไซต์นั่นแปลว่ำคุณเคย เขียนโปรแกรมตำมกฎมำแล้ว คุณสร้ำงรำยกำรค�ำสั่ง หรือกฎในภำษำที่ คอมพิวเตอร์เข้ำใจได้และคอมพิวเตอร์ก็ท�ำตำมที่คุณบอกเปńะ หำก ต้องกำรแก้ปัญหำด้วยโปรแกรมที่เขียนตำมกฎ คุณต้องรู้ทุกขั้นตอน ในกำรท�ำงำนของโปรแกรมนั้น และยังต้องรู้ว่ำจะให้แต่ละขั้นตอนออกมำ เป็นอย่ำงไรด้วย แต่อัลกอริทึมกำรเรียนรู้ของเครื่องจักรเรียนรู้กฎได้ด้วยตัวเอง ผ่ำนกำรลองผิดลองถูก โดยวัดควำมส�ำเร็จจำกเปŃำหมำยที่โปรแกรมเมอร์ ก�ำหนดไว้เปŃำหมำยอำจเป็นรำยกำรตัวอย่ำงให้เลียนแบบ คะแนนในเกม ที่เพิ่มขึ้น หรืออื่นๆ เมื่อปัญญำประดิษฐ์พยำยำมท�ำตำมเปŃำหมำย มัน ก็จะค้นพบกฎและควำมสัมพันธ์ที่โปรแกรมเมอร์ไม่รู้ด้วยซ�้ำว่ำมีอยู่ กำร โปรแกรมปัญญำประดิษฐ์คล้ำยกำรสอนเด็กเล็กมำกกว่ำกำรเขียน โปรแกรมคอมพิวเตอร์เสียอีก

22 • หรรษำปัญญำประดิษฐ์ การเขียนโปรแกรมตามกฎ ถ้ำêันอยำกใช้วิธีกำรเขียนโปรแกรมตำมกฎเพื่อสอนคอมพิวเตอร์เล่น มุกตลกกʼnอกๆ เป็น อย่ำงแรกที่êันต้องท�ำคือกำรหำกฎทั้งหมดที่มีอยู่ êันวิเครำะห์โครงสร้ำงมุกตลกกʼnอกๆ และพบว่ำมีสูตรพื้นฐำนอยู่ดังนี้ ก๊อกๆ ใครน่ะ (ชอ)  ื่ (ชอ) ไหน ื่ (ชอ) (ประโยคตบมุก)  ื่ เมื่อêันก�ำหนดสูตรเช่นนี้แล้ว ก็พบว่ำมี2 สิ่งที่โปรแกรมสำมำรถ ควบคุมได้อิสระ คือ (ชื่อ) กับ (ประโยคตบมุก) ตอนนี้ปัญหำก็ลดรูปลง เหลือเพียงกำรสร้ำง 2 อย่ำงนี้แต่êันยังต้องกำรกฎเพื่อสร้ำงพวกมัน ขึ้นมำ êันอำจสร้ำงรำยกำรของชื่อและประโยคตบมุกที่ใช้กำรได้ดังนี้ ชอ ประโยคตบมุก ื่ Lettuce in, it’s cold out here! Harry up, it’s cold out here! Dozen anybody want to let me in? Orange you going to let me in? =เป็นกำรเล่นมุกพ้องเสียง เช่น Lettuce in, it¿s cold out here! พ้องเสียงกับ Let us in, it¿s cold out here! เปľดให้เรำเข้ำไปหน่อย หนำว จะแย่อยู่แล้ว½ผู้แปล?

ปัญญำประดิษฐ์คืออะไร • 23 ตอนนี้คอมพิวเตอร์ก็สำมำรถสร้ำงมุกตลกกʼnอกๆ ได้โดยกำรเลือก ชื่อคู่กับประโยคตบมุกจำกรำยกำรลงไปในแม่แบบ นี่ไม่ได้สร้ำงมุกตลก กʼnอกๆ ใหม่ๆ ขึ้นมำ ได้ผลลัพธ์เป็นเพียงมุกที่êันรู้อยู่แล้วเท่ำนั้น êันอำจ พยำยำมท�ำให้ผลลัพธ์น่ำสนใจขึ้นโดยกำรอนุญำตให้วลีอย่ำง (หนำวจะ แย่อยู่แล้ว!) ถูกสลับโดยประโยคอื่นๆ ที่แตกต่ำงไปอย่ำง (êันก�ำลังโดน ปลำไหลจู่โจม!) หรือ (ไม่อย่ำงนั้นêันจะกลำยร่ำงเป็นสัตว์ประหลำด พิลึกกึกกือ) แล้วโปรแกรมก็จะสำมำรถสร้ำงมุกตลกใหม่ออกมำได้ Knock, knock. Who’s there? Harry. Harry who? Harry up, I’m being attacked by eels!  (ฉันก�าลังโดนปลาไหลจู่โจม!) êันอำจสลับ (ปลำไหล) ด้วย (Āูงผึ้งกรำดเกรี้ยว) หรือ (ปลำกระเบน รำหู) หรืออะไรก็ได้แล้วคอมพิวเตอร์ก็จะสร้ำงมุกตลกใหม่ๆ ขึ้นมำได้ อีกมำก ถ้ำมีกฎมำกพอ êันอำจสร้ำงมุกตลกได้หลำยร้อยมุก êันอำจใช้เวลำไปกับกำรสร้ำงกฎที่ลำ�้กว่ำนี้แต่นั่นก็ขึ้นอยู่กับระดับ ควำมซับซ้อนที่คำดหวังด้วย êันอำจลองหำรำยกำรมุกเล่นค�ำที่มีอยู่เพื่อ ดัดแปลงให้เป็นประโยคตบมุก หรืออำจพยำยำมเขียนโปรแกรมกฎกำร ออกเสียง ค�ำคล้องจอง ค�ำพ้องเสียง กำรอ้ำงอิงทำงวัฒนธรรม หรืออื่นๆ เพื่อให้คอมพิวเตอร์ผสมผสำนเข้ำเป็นกำรเล่นค�ำที่น่ำสนใจขึ้น ถ้ำêัน êลำดพอ êันก็อำจเขียนโปรแกรมให้สร้ำงกำรเล่นค�ำใหม่ที่ไม่เคยมีใคร คิดถึงมำก่อนได้(แม้คนที่ลองเรื่องนี้จะพบว่ำผลลัพธ์จำกอัลกอริทึมนั้น มีค�ำและวลีที่เก่ำหรือไม่มีใครใช้กันจนแทบไม่มีใครเข้ำใจมุก) แต่ไม่ว่ำ

24 • หรรษำปัญญำประดิษฐ์ กฎกำรสร้ำงมุกตลกของêันจะซับซ้อนแค่ไหน ก็ยังถือว่ำêันบอก คอมพิวเตอร์ว่ำควรแก้ไขปัญหำอย่ำงไรแบบเปńะๆ อยู่ดี ฝึกปัญญาประดิษฐ์ แต่ตอนêันĀŀกปัญญำประดิษฐ์ให้เล่นมุกตลกกʼnอกๆ êันไม่ต้องสร้ำงกฎ ปัญญำประดิษฐ์จะต้องเรียนรู้เองว่ำกฎคืออะไร สิ่งเดียวที่êันให้มันคือชุดข้อมูลมุกตลกกʼnอกๆ และค�ำสั่งคร่ำวๆ ว่ำ Áนี่คือมุกตลก สร้ำงมุกแบบนี้ขึ้นมำอีกซิ แล้ววัตถุดิบที่êันให้มันคืออะไร น่ะหรือ ก็เป็นแค่พวกตัวอักษรและเครื่องหมำยวรรคตอนสุ่มๆ เท่ำนั้นเอง แล้วêันก็ลุกไปเอำกำแĂ ปัญญำประดิษฐ์เริ่มต้นท�ำงำน สิ่งแรกที่มันท�ำคือกำรพยำยำมเดำตัวอักษรสองสำมตัวแรกจำก มุกตลกกʼnอกๆ ณ จุดนี้มันเดำสุ่ม 100 เปอร์เซ็นต์êะนั้นสิ่งที่มันเดำ ออกมำอำจเป็นอะไรก็ได้สมมุติว่ำมันเดำว่ำ ÁSasdnw,m sne!mso d. ละกัน เท่ำที่มันเข้ำใจตอนนี้นี่คือวิธีที่คุณเล่นมุกตลกกʼnอกๆ แล้วปัญญำประดิษฐ์ก็จะเทียบว่ำจริงๆ แล้วมุกตลกกʼnอกๆ ควรมี ลักษณะเป็นอย่ำงไร มีโอกำสมำกที่มันจะผิดไปไกล Áโอเค ปัญญำประดิษฐ์ พูดกับตัวเอง มันจะค่อยๆ ปรับโครงสร้ำงภำยในจนเดำได้แม่นขึ้น ในครั้งหน้ำ มีข้อจ�ำกัดว่ำมันจะไม่เปลี่ยนแปลงตัวเองสุดขั้วนัก เพรำะเรำ ไม่ต้องกำรให้มันจดจ�ำทุกชุดตัวอักษรที่มันเห็น แต่เพียงปรับเปลี่ยน เล็กน้อย ปัญญำประดิษฐ์ก็ค้นพบว่ำถ้ำมันเดำผลลัพธ์ออกมำเป็นตัว k และช่องว่ำง อย่ำงน้อยมันก็จะเดำถูกบ้ำง หลังเทียบกับชุดข้อมูลมุกตลก กʼnอกๆ และปรับผลลัพธ์1 รอบ มุกตลกกʼnอกๆ ในควำมคิดของมันจะ หน้ำตำประมำณนี้

ปัญญำประดิษฐ์คืออะไร • 25 k k k k k kk k kkkok k kkkk k kk kk k kk keokk k k k นี่ไม่ใช่มุกตลกกʼnอกๆ ที่ดีที่สุดในโลกแน่นอน แต่อย่ำงน้อยเมื่อมีสิ่งนี้ เป็นจุดตั้งต้น ปัญญำประดิษฐ์ก็สำมำรถเคลื่อนไปสู่ชุดข้อมูลมุกตลกกʼnอกๆ ชุดถัดไปและถัดไป ในแต่ละครั้งก็จะปรับสูตรมุกตลกเพื่อให้เดำได้ดีขึ้น หลังเดำและปรับตัวเองไปอีกหลำยรอบ มันก็เริ่มเรียนรู้กฎมำกขึ้น มันเริ่มรู้จักกำรใช้เครื่องหมำยค�ำถำมท้ำยประโยค เริ่มรู้จักกำรใช้สระ (โดยเêพำะตัว o) และยังเริ่มพยำยำมใช้เครื่องหมำยอะพอสทรอĂĿด้วย noo, Lnoc noo Kor? hnos h nc pt’b oa to’

26 • หรรษำปัญญำประดิษฐ์ asutWtnl toy nooc doc kKe w ce e กฎกำรสร้ำงมุกตลกกʼnอกๆ ของมันใช้กำรได้จริงแค่ไหน ดูเหมือน ยังขำดอะไรบำงอย่ำงไป ถ้ำมันอยำกเข้ำใกล้กำรสร้ำงมุกตลกกʼnอกๆ ที่พอใช้ได้มันก็จะต้อง เริ่มรู้กฎของลำาดับตัวอักษร เป็นอีกครั้งที่มันต้องเดำ ไอ้ที่เดำว่ำตัวอักษร o ต้องตำมด้วย q เสมอน่ะเป็นไง ใช้ไม่ค่อยได้นะ แต่แล้วมันก็เดำว่ำ o มักตำมด้วย ck ซึ่งอันนี้ถือว่ำยอด มันเริ่มก้ำวหน้ำแล้ว จงตะลึงพรึงเพริด ไปกับมุกตลกกʼnอกๆ แสนสมบูรณ์แบบในควำมคิดมัน Whock Whock Whock Whock Whock Whock Whock Whock Whock Whock Whock ไม่ค่อยเป็นมุกตลกกʼnอกๆ เท่ำไร Ăังแล้วดูเหมือนเสียงไก่ร้องมำกกว่ำ ปัญญำประดิษฐ์คงต้องคิดกฎให้มำกกว่ำนี้

ปัญญำประดิษฐ์คืออะไร • 27 มันดูชุดข้อมูลอีกครั้ง พยำยำมหำวิธีใช้Áock ใหม่ และพยำยำม ผสำนตัวอักษรเข้ำด้วยกันเพื่อให้เหมือนตัวอย่ำงมุกตลกกʼnอกๆ มำกขึ้น nooc hock hork aKoo kWhoc Khock hors Whnes Whee noo oooc Koo? loo noc no’c Wno h orea ao no oo k KeockWnork Koos Thoe nock K ock Koc hoo KKock Knock Thock Whonk ควำมคืบหน้ำทั้งหมดนี้เกิดขึ้นภำยในไม่กี่นำทีตอนที่êันกลับมำ พร้อมกับกำแĂ ปัญญำประดิษฐ์ก็ค้นพบแล้วว่ำกำรเริ่มต้นด้วย Á-nock -nock/Who¿s There! จะเข้ำรูปแบบมุกตลกกʼnอกๆ ได้ดีมำกๆ มันเลย ตัดสินใจที่จะใช้กฎนี้ตลอดเวลา แต่กำรค้นพบกฎที่เหลือต้องใช้เวลำสักหน่อย และปัญญำประดิษฐ์ มักถอยหลังเข้ำคลองไปเล่นเกมกระซิบสื่อสำรกับตัวเอง หรือท�ำเป็นแสดง มุกตลกชุด Áใครมำก่อน แบบหุ่นยนต์

28 • หรรษำปัญญำประดิษฐ์ Knock Knock Who’s There? Iane Aatar who? Aaane who? Aan who? Anac who? Iobe who? Irata who? ไม่นำนมันก็รู้กฎที่เหลือ แต่ก็ยังไม่ใช้เอ่อ คำา จริงๆ อยู่ดี Knock Knock Who’s There? Bool Hane who? Scheres are then the there บำงครั้งมันก็ร่ำยประโยคตบมุกยำวเกินไป Knock Knock Who’s There? Cheed I?len who? Ita gee the lasd emotory oud ane weonges oak anet ane tee soore theis onithit the where your thasg tate tine if thele ter the theung!

ปัญญำประดิษฐ์คืออะไร • 29 มีอยู่ช่วงหนึ่งในระยะĀŀกĀนที่ปัญญำประดิษฐ์ไปรู้จักมุกตลก Áวัว ไม่มีริมĀĿปำกÂ เข้ำ ซึ่งมุกนี้ก็กลำยเป็นของโปรดของมันไปเลย ถ้ำคุณไม่รู้จัก มุกวัวไม่มีริมĀĿปำกเป็นแบบนี้ Knock, knock. Who’s there? A cow with no lips. (วัวไม่มีริมฝีปาก) A cow with no lips who? (วัวไม่มีริมฝีปากไหน) A cow with no lips says ooo ooo ooooooo.  (วัวไม่มีริมฝีปากร ้องอูววววววว) =เป็นมุกยั่วอีกĀłำยด้วยกำรเลียนเสียง½ผู้แปล? ปัญญำประดิษฐ์คิดว่ำมุกนี้เป็นมุกข�ำสุดยอด เลยเสียเวลำระยะหนึ่ง ไปกับกำรคิดว่ำทุกประโยคตบมุกต้องจบด้วย Áooo ooo oooooooÂ... Knock Knock  Who’s There?  Alec Anic who?  Wow co poo the tho tho door to the soout oo ooo oooo         ooo oo oo oo oo ooo oo oo oo ooo ooo oooo ooo ooo oo         oo ooo ooo ooo ooo ooo oo oo ooo ooo ooo ooo oo oo         oo ooo ooo ooo ooo... 

30 • หรรษำปัญญำประดิษฐ์ มันค้นพบกฎเข้ำจนได้สุดท้ำยมันก็(êันคิดว่ำมันจ�ำยอม) ลด ควำมถี่กำรเล่นมุกวัวไม่มีริมĀĿปำกเพื่อสร้ำงประโยคตบมุกตลกลง แต่ก็ยัง มีปัญหำอยู่ คล้ำยกับมีคน 2 คนพยำยำมเล่นมุกตลกกʼnอกๆ ผ่ำนโทรศัพท์ ที่สัญญำณไม่ค่อยดีแถม 2 คนนี้ยังลืมด้วยว่ำใครควรเป็นคนต้องเล่นมุก Knock Knock Who’s There? Alther Water who? Water who who? Who who? Arton and out on the moor? สุดท้ำยมันก็พบโครงสร้ำงของมุกตลกกʼnอกๆ และสร้ำงมุกออกมำ จนได้ถึงจะเป็นมุกที่ถูกต้องทำงเทคนิค แต่ก็Ăังแล้วไม่ค่อยเข้ำใจอยู่ดี มีอยู่หลำยมุกที่เป็นกำรเลียนแบบมำจำกชุดข้อมูลที่ใช้Āŀก Knock Knock Who’s There? Robin Robin who? Robin you! Git me and I’m leaving Knock Knock Who’s There? Bet

ปัญญำประดิษฐ์คืออะไร • 31 Beef who? Beef ano with no lips aslly. Ireland Ireland who? Ireland you money, butt. และแล้วมันก็คิดมุกได้มุกจริงๆ เป็นมุกที่มันคิดเองทั้งหมด ไม่ได้ ลอกเลียนจำกชุดข้อมูลต้นแบบ เป็นมุกที่ไม่เพียงอ่ำนรู้เรื่องเท่ำนั้น แต่ยัง Çถือว่ำตลกด้วยไหมนะ Knock Knock Who’s There? Alec Alec who? Alec- Knock Knock jokes. จู่ๆ ปัญญำประดิษฐ์เกิดเข้ำใจมุกตลกกʼnอกๆ และค�ำพ้องเสียง ภำษำอังกฤษขึ้นมำหรือ เกือบแน่นอนแหละว่ำไม่ใช่อย่ำงนั้น เพรำะชุด ข้อมูลตัวอย่ำงมีขนำดเล็กมำก แต่อิสระที่ปัญญำประดิษฐ์นี้มีซึ่งคือ ขอบเขตตัวอักษรที่เป็นไปได้ทั้งหมด อนุญำตให้มันผสมเสียงได้หลำกหลำย จนได้หนึ่งในมุกตลกที่ใช้กำรได้นี่เป็นชัยชนะของทฤษฎีลิงอนันต์(inÌnite monkey theory) ที่ว่ำถ้ำให้ลิงจิ้มพิมพ์ดีดแบบสุ่มเป็นเวลำอนันต์แล้ว จะสำมำรถผลิตงำนเขียนทั้งหมดของเชกสเปĿยร์ออกมำได้มำกกว่ำที่จะเป็น เครื่องพิสูจน์แนวคิดตลกคำเĂส�ำหรับปัญญำประดิษฐ์โดยเêพำะในยุค ถัดไป

32 • หรรษำปัญญำประดิษฐ์ ความสวยงามของการให้ปัญญาประดิษฐ์สร้างกฎขึ้นเองคือการใช้ วิธีการเดียวแก้ปัญหาแตกต่างหลากหลาย โดยการบอกว่านี่คือ ชุดข้อมูล นายไปหาวิธีลอกเลียนแบบมันนะ ถ้าฉันให้ชุดข้อมูล การเล่นมุกอื่นที่ไม่ใช่มุกตลกก๊อกๆ กับอัลกอริทึม มันก็จะเรียนรู้เพื่อ ลอกเลียนชุดข้อมูลนั้นแทน มันอาจสร้างนกสายพันธุ์ใหม่ Yucatan Jungle-Duck Boat-billed Sunbird Western Prong-billed Flowerpecker Black-capped Flufftail Iceland Reedhaunter Snowy Mourning Heron-Robin นํ้าหอมกลิ่นใหม่ Fancy Ten Eau de Boffe Frogant Flower Momite Santa for Women หรือกระทั่งสูตรอาหารใหม่ขึ้นมาได้ BASIC CLAM FROSTING main dish, soups 1 lb chicken 1 lb pork, cubed

ปัญญำประดิษฐ์คืออะไร • 33 ½ clove garlic, crushed 1 cup celery, sliced 1 head (about ½ cup) 6 tablespoon electric mixer 1 teaspoon black pepper 1 onion-chopped 3 cup beef broth the owinls for a fruit 1 freshly crushed half and half; worth water With pureed lemon juice and lemon slices in a 3-quart pan. Add vegetables, add chicken to sauce, mixing well in onion. Add bay leaf, red pepper, and slowly cover and simmer covered for 3 hours. Add potatoes and carrots to simmering. Heat until sauce boils. Serve with pies. If the liced pieces cooked up desserts, and cook over wok. Refrigerate up to ½ hour decorated. Yield: 6 servings ฟรอสติงหอยข ั้นพืนฐาน้ จานหลักกับซุป เนื้อไก่ 1 ปอนด์ เนื้อหมูหั่นเต๋า 1 ปอนด์ กระเทียมบด ½ กลีบ  ขึ้นฉ่ายฝรั่งหั่น 1 ถ ้วย 1 หัว (ประมาณ ½ ถ ้วย) 

34 • หรรษำปัญญำประดิษฐ์ เครื่องผสมไฟฟ้า 6 ชอนโต๊ะ ้ พริกไทยด�า 1 ชอนชา้ หอมหัวใหญ่หั่น 1 หัว 3 cup beef broth the owinls for a fruit 1 freshly crushed half and half; worth water กับน�้ามะนาวและมะนาวหั่น 3 หม ้อ ใสผัก ใส ่ ไก่ลงไปในซอส ผสมให ้เข ้ากันกับหอมหัวใหญ่ ใส ่ ่ ใบกระวาน พริกไทยแดง แล ้วค่อยๆ ต ้มนาน 3 ชวโมง ใส ั่ มันฝรั่ง ่ และแครอตลงไปต ้ม ต ้มจนกว่าซอสจะเดือด เสร์ฟพร ้อมกับพาย ิ จะบดเป็ นขนมหวานที่ท�าเสร็จเป็ นชนๆ และท� ิ้าบนกระทะก็ได ้ แชเย็นได ้ถึง ½ ช ่ วโมงเพื่อตกแต่งอาหาร  ั่ เสร์ฟ: 6 ที่ ิ ปล่อยปัญญาประดิษฐ์คิดเอง เพียงให้ชุดข้อมูลมุกตลกกʼnอกๆ และไม่ต้องให้ค�ำสั่งอื่น ปัญญำประดิษฐ์ ก็สำมำรถค้นพบกฎมำกมำยที่ปกติแล้วêันต้องเขียนโปรแกรมเข้ำไปเอง êันอำจคิดไม่ถึงว่ำต้องโปรแกรมกฎบำงข้อ หรืออำจไม่รู้ด้วยซ�้ำว่ำมีกñ อย่ำงนั้นอยู่ อย่ำงเช่นกฎที่ว่ำมุกตลกวัวไม่มีริมĀĿปำกคือมุกที่เยี่ยมยอด ที่สุด นี่คือหนึ่งในสิ่งที่ท�ำให้ปัญญำประดิษฐ์มีวิธีกำรแก้ปัญหำที่น่ำดึงดูด ยิ่งมีประโยชน์มำกหำกกฎเกณô์ลึกลับหรือซับซ้อน ตัวอย่ำงเช่น มักมี กำรใช้ปัญญำประดิษฐ์เพื่อตรวจจับภำพ ซึ่งเป็นงำนที่ยำกเกินกว่ำที่จะ เขียนโปรแกรมด้วยวิธีกำรปกติแม้มนุษย์เรำจะสำมำรถรับรู้ถึงแมว ในรูปภำพได้ทันทีแต่กำรสร้ำงกฎขึ้นมำเพื่อนิยำมแมวก็เป็นงำนที่ยำกมำก

ปัญญำประดิษฐ์คืออะไร • 35 เรำจะบอกโปรแกรมว่ำแมวมี2 ตำ จมูก หู2 หูและหำงอย่ำงนั้นหรือ แต่นั่นก็ใช้เพื่อบรรยำยหนูและยีรำĂได้เช่นกัน แล้วจะเป็นอย่ำงไรถ้ำ แมวห่อตัวหรือหันหน้ำไปทำงอื่น กระทั่งกำรเขียนกฎเพื่อตรวจจับตำ ข้ำงเดียวยังยำกเลย แต่ปัญญำประดิษฐ์สำมำรถดูภำพแมวนับหมื่นรูป แล้วสร้ำงกฎเพื่อระบุแมวได้ค่อนข้ำงแม่นย�ำ บางครั้งปัญญาประดิษฐ์ก็เป็นเพียงส่วนเล็กๆ ของโปรแกรมและ ส่วนที่เหลือก็เป็นการเขียนสคริปต์ตามกฎ ลองคิดถึงโปรแกรม รองรับลูกค้าผู้โทรหาธนาคารเพื่อขอข้อมูลบัญชี ปัญญาประดิษฐ์ ตรวจจับเสียงจะเชื่อมเสียงที่ได้ยินไปยังทางเลือกในเมนูคู่สาย แต่ กฎที่โปรแกรมเมอร์เขียนเป็นตัวกําหนดทางเลือกที่ลูกค้าจะเข้าถึง และรหัสที่บ่งชี้ว่าบัญชีนั้นเป็นของลูกค้า โปรแกรมอื่นอาจเริ่มด้วยปัญญาประดิษฐ์ แต่ก็พร้อมจะสลับ การควบคุมไปให้มนุษย์เมื่อเจอปัญหาที่ยากเป็นพิเศษ นี่เป็นวิธี ที่เรียกว่าปัญญาประดิษฐ์เทียม  ระบบแชตบริการลูกค้าบางเจ้า มีวิธีการทํางานเช่นนี้  เมื่อคุณเริ่มต้นบทสนทนากับบอต หาก คุณทําตัวน่างุนงงเกินไป หรือถ้าปัญญาประดิษฐ์ตรวจพบว่าคุณ กําลังรําคาญ คุณอาจได้คุยกับมนุษย์แทน (ซึ่งมนุษย์ผู้โชคร้าย ต้องมาจัดการกับลูกค้าที่กําลังงวยงงหรือรําคาญ บางทีทางเลือก  “ขอคุยกับมนุษย์”  อาจดีกว่าทั้งสําหรับลูกค้าและลูกจ้างก็ได้) รถยนต์ไร้คนขับในปัจจุบันก็ทํางานเช่นนี้ ผู้ขับจะต้องพร้อมควบคุม เสมอหากปัญญาประดิษฐ์ติดขัดขึ้นมา

36 • หรรษำปัญญำประดิษฐ์ ปัญญำประดิษฐ์ยังเก่งกำจในเกมกลยุทธ์เช่นหมำกรุก ที่เรำรู้ว่ำจะ บรรยำยกำรเดินหมำกทั้งหมดอย่ำงไร แต่ไม่รู้ว่ำจะเขียนสูตรอย่ำงไรเพื่อ บอกว่ำกำรเคลื่อนหมำกครั้งถัดไปแบบไหนจึงจะดีที่สุด ในเกมหมำกรุก จ�ำนวนกำรเดินหมำกที่เป็นไปได้และควำมซับซ้อนของเกมนั้นกระทั่ง นักเล่นระดับแกรนด์มำสเตอร์ก็ไม่อำจตั้งกฎตำยตัวเพื่อหำกำรเดินหมำก ที่ดีที่สุดในทุกสถำนกำรณ์ได้แต่ปัญญำประดิษฐ์เล่นหมำกรุกกับตัวเองได้ นับล้ำนกระดำน ซึ่งมำกกว่ำแกรนด์มำสเตอร์ที่ขยันขันแข็งที่สุดเสียอีก มันจึงค้นพบกฎที่ช่วยให้ตนชนะได้ด้วยควำมที่ปัญญำประดิษฐ์เรียนรู้ โดยไม่มีค�ำสั่งเข้มงวดมำก�ำหนดไว้บำงครั้งกลยุทธ์จึงแหวกขนบอย่ำงยิ่ง บำงทีก็แหวกขนบเกินไปหน่อยด้วยซ�้ำ ถ้ำคุณไม่บอกปัญญำประดิษฐ์ว่ำกำรเดินหมำกแบบไหนที่ถูกกติกำ มันก็อำจพบและใช้ช่องโหว่ที่ท�ำให้เกมของคุณพังไปเลย ตัวอย่ำงเช่น ในปĿ1997 มีโปรแกรมเมอร์กลุ่มหนึ่งสร้ำงอัลกอริทึมเพื่อเล่นเกมโอเอกซ์ แข่งกันแบบทำงไกลในกระดำนที่ใหญ่เป็นอนันต์มีโปรแกรมเมอร์คนหนึ่ง แทนที่จะเขียนโปรแกรมแบบตำมกฎ กลับใช้วิธีสร้ำงปัญญำประดิษฐ์ที่ วิวัฒนำกำรกลวิธีของตัวเองได้น่ำประหลำดใจที่จู่ๆ เจ้ำปัญญำประดิษฐ์ ตัวนี้ก็ได้ชัยชนะในเกมทั้งหมด ปรำกñว่ำกลยุทธ์ของปัญญำประดิษฐ์คือ กำรวำงหมำกในจุดที่ไกลมำกๆ จนกระทั่งเมื่อคอมพิวเตอร์ของคู่ต่อสู้ พยำยำมจ�ำลองกระดำนที่ขยำยจนกว้ำงมำกระบบก็จะล่ม เพรำะใช้หน่วย ควำมจ�ำหมด จนต้องยอมแพ้ไป1 โปรแกรมเมอร์ปัญญำประดิษฐ์ส่วนมำก มักมีเรื่องเล่ำท�ำนองนี้คือมีตอนที่ปัญญำประดิษฐ์ท�ำให้พวกเขำประหลำดใจ ด้วยกำรแก้ปัญหำในวิธีที่ไม่คำดคิด บำงครั้งทำงออกเหล่ำนี้êลำดล�้ำเลิศ แต่บำงครั้งก็กลับเป็นปัญหำเสียเอง

ปัญญำประดิษฐ์คืออะไร • 37 ฉันจะลงตรง  (-1,+1) ฉันจะลงตรง  (-1,-1) โอ ้...โอ ้ ไม่นะ ฉันจะลงตรง  (+999,-999) (-1,+1) เข ้าใจละ  สวนฉันจะลงตรง (+1, +1) ่ (-1,-1) เข ้าใจละ  สวนฉันจะลงตรง (-1, 0) ่ ในระดับพื้นฐำน สิ่งที่ปัญญำประดิษฐ์ต้องกำรมีเพียงแค่เปŃำหมำย และชุดข้อมูลเพื่อเรียนรู้เท่ำนั้น มันก็เริ่มงำนได้ไม่ว่ำเปŃำหมำยจะเป็น กำรคัดลอกตัวอย่ำงกำรตัดสินใจให้กู้ยืมที่มนุษย์เคยตัดสินใจมำก่อน พยำกรณ์ว่ำลูกค้ำจะซื้อถุงเท้ำคู่หนึ่งหรือไม่ กำรท�ำคะแนนในวิดีโอเกม ให้มำกที่สุด หรือกำรท�ำให้หุ่นยนต์เคลื่อนที่ได้ไกลที่สุด ในทุกๆ สถำนกำรณ์

38 • หรรษำปัญญำประดิษฐ์ ปัญญำประดิษฐ์จะใช้กำรลองผิดลองถูกเพื่อสร้ำงกฎที่จะช่วยให้บรรลุ เปŃำหมำย บางครั้งกฎของมันก็ห่วย บำงครั้งกฎเพื่อแก้ปัญหำที่แสนเลิศล�้ำของปัญญำประดิษฐ์ก็ตั้งอยู่บน สมมุติฐำนที่เกิดจำกควำมเข้ำใจผิด ตัวอย่ำงเช่น กำรทดลองปัญญำ ประดิษฐ์ที่แปลกที่สุดของêันบำงครั้งต้องใช้ผลิตภัณô์ตรวจจับภำพของ ไมโครซอĂท์ระบบนี้อนุญำตให้คุณส่งภำพอะไรก็ตำมเข้ำไปให้ปัญญำ ประดิษฐ์ช่วยแท็กและระบุชื่อให้ได้โดยปกติแล้วอัลกอริทึมนี้ท�ำงำนได้ดี ระบุภำพเมç รถไĂใต้ดิน หรือกระทั่งเด็กที่ก�ำลังแสดงทริกสเกตบอร์ด แจŊวๆ ได้แต่วันหนึ่งêันก็สังเกตว่ำผลลัพธ์แปลกๆ นั่นคือมันแท็กภำพว่ำ มีแกะทั้งที่ภำพนั้นไม่มีแกะ พอêันสืบลึกลงไป êันก็พบว่ำมันมักเห็นเป็น แกะในภำพวิวทุ่งหญ้ำเขียวขจีไม่ว่ำภำพนั้นจะมีแกะหรือไม่ก็ตำม ท�ำไม ถึงมีข้อผิดพลำดที่เêพำะเจำะจงและย�้ำซ�้ำเช่นนี้ล่ะ เป็นไปได้ไหมว่ำ ระหว่ำงĀŀกĀนปัญญำประดิษฐ์ใช้ภำพแกะอยู่ในทุ่งหญ้ำเป็นส่วนมำก มัน ไม่อำจแยกแยะได้ว่ำค�ำว่ำ ÁแกะÂ หมำยถึงสัตว์ไม่ใช่ทุ่งหญ้ำ พูดอีกอย่ำง คือปัญญำประดิษฐ์มองผิดสิ่ง และแน่ละ พอêันให้มันดูภำพแกะที่ไม่ได้ อยู่ในทุ่งหญ้ำเขียวขจีมันเลยงง ถ้ำêันให้มันดูภำพแกะในรถยนต์มันก็ มักแปะปŃำยว่ำนั่นคือหมำหรือแมว แกะในห้องนั่งเล่นก็มักถูกแปะปŃำยว่ำ เป็นหมำแมว แกะที่ถูกอุ้มอยู่ก็เช่นกัน ส่วนแกะที่ล่ำมสำยจูงก็ถูกแปะปŃำย ว่ำเป็นหมำ ปัญญำประดิษฐ์พบปัญหำเดียวกันกับแพะ พอแพะปĿนต้นไม้ อย่ำงที่มันชอบท�ำบำงครั้ง อัลกอริทึมจะคิดว่ำมันเป็นยีรำĂ (และอัลกอริทึม คล้ำยๆ กันอีกอันก็บอกว่ำมันเป็นนก)