ค�ำüิąĄ 6 ýúü�ำ : อĈิซใüเซĈิชแ÷üอัศจĆĆą์ 16 ýúúี่ 1 : Ćู้สึกเāื่อøĆะหüัก 24 ýúúี่ 2 : เชื่อĄโąงเāื่อเøิĄเø็Ą 34 ýúúี่ 3 : ขąำąÿัสสะāื้üฐำü 40 ýúúี่ 4 : ข้ำĄโā้üโซüÿัสสะ 74 ýúúี่ 5 : ĆัýĆู้þัญญำเ÷Ćัจฉำü 88 ýúúี่ 6 : สื่อสำĆข้ำĄสำąāัüûุ์ 100 ýúúี่ 7 : Ć่วĄกัüสĆ้ำงสĆĆค์ 120 ýúúี่ 8 : ÿสำüโĈกăำąüอก & โĈกăำąใü 132 ýúส่งú้ำą : สู่Ąüุษą์กำญ่ำ 144 สารบัญ
ภาคผนวก ĀึกĀüþĆะจ�ำวัü 156จำกÿู้เขีąü 162 เกี่ąวกัýÿู้เขีąü 170 Ćู้จักกัý SALT 172
มนุษย์กาญ่า
มนุษย์ สัøว์ใüกĈุ่ĄไāĆเĄø เþ็üกĈุ่Ąสัøว์Ąีüิ้วโþ้งúี่สำĄำĆùอ้อĄĄำอąู่ øĆงข้ำĄüิ้วอื่ü ú�ำให้Ąือหąิýจัýของไ÷้÷ี āวกĄüุษą์ąืüแĈะเ÷ิü÷้วą สองขำ สĄองĄีขüำ÷ใหญ่เĄื่อเúีąýกัýขüำ÷Ć่ำงกำą þัจจุýัüเหĈืออąู่ เāีąงสำąāัüûุ์เ÷ีąวคือ โฮโม เซเปียนส์ (Homo sapiens) หĆือ “Ąüุษą์ ฉĈำ÷” วิวัõüำกำĆĄำเĄื่อ 200,000 กว่ำþีúี่แĈ้ว ขąำąāัüûุ์จ�ำüวüĄำก øั้งĆกĆำกกĆะจำąøัวไþúั่วโĈก แĈะไ÷้สĆ้ำงÿĈกĆะúýĄหำศำĈø่อ สăำāแว÷Ĉ้อĄใüĆะ÷ัýúี่เþĈี่ąüแþĈงăูĄิอำกำศโĈกอą่ำงĆุüแĆง กาญ่า แĄ่āĆะûĆöี เúāเจ้ำÿู้สĆ้ำงโĈกใüø�ำüำüกĆีกโýĆำö úี่เจĄส์ เĈิĂĈ็อก üักชีวเคĄีชำวอังกćษÿู้ศึกษำýĆĆąำกำศ÷ำวเคĆำะห์ ไ÷้ü�ำĄำ ใช้เþ็üชื่อúćษฎีúำงüิเวศวิúąำúี่Ąองว่ำโĈกúั้งใýเþ็üสิ่งĄีชีวิøอัü þĆะกอý÷้วąสĆĆāสิ่งซึ่งĄีกĈไกøอýสüองø่อกัüใüĈักษöะúี่สĆ้ำงสĄ÷ุĈ Ćักษำสăำāแว÷Ĉ้อĄúี่เอื้อø่อชีวิø มนุษย์กาญ่า สำąāัüûุ์Ąüุษą์úี่เข้ำĆ่วĄเþ็üสĄำชิกของสังคĄชีวิøโĈกเคีąงคู่ ไþกัýสĆĆāชีวิøอื่üๆ เþ็üสำąāัüûุ์Ąüุษą์úี่วิวัõüำกำĆÿ่ำüā้üวิกćø กำĆú�ำĈำąĈ้ำงûĆĆĄชำøิของโฮโม เซเปียนส์
บทน�ำ อลิซในเซลิช แดนอัศจรรย์ “จงพูดด้วยหัวใจของเราผ่านปากเจ้า” — กาญ่า ผ่านปากอาจารย์น้อง - ธนัญธร เปรมใจชื่น กระบวนการด้านการพัฒนาตนเองจากภายในผ่านการฟังอย่างลึกซึ้ง
ฉัüคงø้องเĆิ่ĄเĆื่อง÷้วąเหøุกำĆö์úี่เกิ÷ขึ้üกัýøัวเองเĄื่อ ค.ศ. 2007 Ąัüเกิ÷ขึ้üใüþĈำąć÷ูใýไĄ้ÿĈิไĄ่ไกĈจำกเขøสงวüĈัĄĄีซึ่งเþ็ü ÷ิüแ÷üศัก÷ิ์สิúûิ์ของชำวเÿ่ำĈัĄĄีชüāื้üเĄืองอเĄĆิกัü÷ั้งเ÷ิĄใüùิ่üเวิ้ง úะเĈāิวเจ็øÿู้เĆีąกøัวเองว่ำ “Ĉ็อกเúอĄิช” (Lhaq’temish) อัüแþĈไ÷้ว่ำ ÿู้คüแห่งúะเĈ เþ็üชำวเĈแห่งชำąĀั่งแþซิĂิกøะวัüøกเฉีąงเหüือúี่เĆีąก ว่ำúะเĈเซĈิช ÷ิüแ÷üอัüเþี่ąĄ÷้วąจิøวิญญำöเก่ำแก่ของชำวอเĄĆิกัü āื้üเĄืองÿู้ÿูกāัüกัýþ่ำ úิวúัศü์ĆำąĈ้อĄไþ÷้วąăูเขำไĂหĈำąĈูกøั้ง สูงøĆะหง่ำüĄีหิĄะþกคĈุĄ แĈะแĄ้ว่ำûĆĆĄชำøิ÷ั้งเ÷ิĄจะùูกú�ำĈำąไþĄำก แø่ąังคงĄีกĈิ่üอำąชีวิøþ่ำýำงอą่ำงúี่Ąüุษą์สąýไĄ่Ĉง øอüüั้üฉัüไ÷้Ćัýúุü Kinship Conservation Fellows úี่ĆวĄ üักอüุĆักษ์ûĆĆĄชำøิ18 คüจำกหĈำąþĆะเúศĄำอąู่Ć่วĄกัü 1 เ÷ือü ใüĆัฐวอชิงøัüซึ่งไĄ่ไกĈจำกชำąแ÷üแคüำ÷ำ เāื่อเĆีąüĆู้แüวúำงกำĆใช้ เคĆื่องĄือúำงเศĆษฐศำสøĆ์ใüกำĆอüุĆักษ์ แø่เหøุกำĆö์úี่เกิ÷ขึ้üไĄ่ĄีอะไĆเกี่ąวกัýเศĆษฐศำสøĆ์หĆือแĄ้แø่ สังคĄโĈกúี่Ąüุษą์āุúûศักĆำชüี้Ćู้จักเĈą ก่อüเĆิ่ĄโþĆแกĆĄ úำงกองúุüฯ ø้อüĆัýเĆำ÷้วąกิจกĆĆĄāิเศษโ÷ą āำไþāำąเĆือคำąักใüúะเĈเĈีąýชำąĀั่งเกำะĈัĄĄีใหญ่úี่ąังāอĄีþ่ำเก่ำแก่ ÷ั้งเ÷ิĄหĈงเหĈืออąู่ จุ÷หĄำąคือþิกüิกúี่ĈัĄĄีĆ็อกส์เกำะโข÷หิüเĈ็กๆ
18 • มนุษย์กาญ่า ห่ำงออกไþไĄ่ไกĈüัก เจ้ำของúัวĆ์คำąักเþ็üĄüุษą์Ĉ้อชื่อเ÷Ă แĄ้ขำúั้ง สองข้ำงจะāิกำĆ แø่Ć่ำงกำąú่อüýüแข็งแĆง กĈ้ำĄเüื้อแü่üþึก สีหü้ำ แĈะแววøำของเขำĄีþĆะกำąýำงอą่ำงúี่ú�ำให้เĆำø้องเคำĆā เช้ำวัüüั้ü เĆำช่วąกัüขüเĆือĄำวำงเĆีąงĆำąýüหำ÷ĆิĄþ่ำสü ü�้ำ Ĉงจüùึงแüวหญ้ำúะเĈ ชวüให้อąำกวิ่งออกไþค้üหำสัøว์ü�้ำใü÷งหญ้ำ ฉัüĈองเ÷็÷สำหĆ่ำąÿักกำ÷สีเขีąวใสขึ้üĄำชิĄ ก่อüออกúะเĈ เ÷ĂùำĄเĆำว่ำแø่Ĉะคüคำ÷หวังอะไĆกัüý้ำงกัý úĆิþวัüüี้ úุกคüøอýอą่ำงĄีĄำĆąำú þĆะĄำöว่ำไĄ่คำ÷หวังอะไĆĄำกĄำą แค่ไ÷้ออกĄำเúี่ąวú่ำĄกĈำงûĆĆĄชำøิสวąขüำ÷üี้ก็แฮþþี้แĈ้ว แø่āอùึง ฉัüคüสุ÷ú้ำą ไĄ่Ćู้ú�ำไĄ อำจเþ็üแĆงกĆะเāื่อĄจำกĂ้ำกว้ำง úะเĈใหญ่ ไāศำĈ จู่ๆ ฉัüก็เþิ÷ใจโāĈ่งออกไþว่ำ ĄีควำĄสุขĄำกúี่ไ÷้Ąำúี่üี่ แø่จะ ąอ÷เąี่ąĄสุ÷ๆ ù้ำไ÷้เห็üวำฬเāชฌฆำøแĈะüำกúะเĈ÷้วą ก็úะเĈแùวüี้เþ็üùิ่üของวำฬเāชฌฆำøหĆือออĆ์กำ úี่คüอ่ำวไúą เขøĆ้อüอą่ำงฉัüไĄ่เคąเห็üเĈąüี่üำ เāื่อüชำวอเĄĆิกัüĆ้องúัüúี—โอ๊ą! เąอะไþหü่อąüะ üำกúะเĈ ไĄ่Ąีอąู่แùýüี้ø้องĈงไþúำงใø้แùวแคĈิĂอĆ์เüีą1 ส่วüวำฬเāชฌฆำøก็ ø้องไþหĄู่เกำะแซüฮวü หĆือแùววิกøอเĆีąúี่เกำะแวüคูเวอĆ์ไĄ่ใช่แùýüี้ Ąีเāีąงเ÷Ăúี่ú�ำหü้ำเฉąๆ เþĆąว่ำ “ก็ไĄ่แü่ ýำงúีวำฬก็ว่ำąÿ่ำü แùวüี้ý้ำงเหĄือüกัü” วัüüั้üอำกำศค่อüข้ำงเą็üแø่แจ่Ąใส เĆำāำąเĆือกัüเþ็üĀูงออกไþ ชำąĀั่งเกำะเþ็üþ่ำสü÷ักĈำสý้ำง þ่ำเก่ำโýĆำöý้ำง ĄีüกอิüúĆีหัวขำว ýิüโฉýýüหü้ำÿำ เĆำāำąā้üหัวแหĈĄÿ่ำüเข้ำอ่ำวหüึ่ง Ąีþ่ำเก่ำแĈะ Ĉ�ำûำĆไหĈĈงĄำจ÷úะเĈ 1 คĆั้งหüึ่งเคąĄีüำกúะเĈอำศัąĄำกĄำąใüแùýüี้ แø่ùูกĈ่ำเāื่อเอำหüังไþจüหĄ÷
อลิซในเซลิชแดนอัศจรรย์ • 19 จังหวะúี่āำąเĆือไþเĆื่อąๆ ก็þĆำกฏüำกแĄ่üำ�้øัวใหญ่ĈงĄำหำกิü ýüหำ÷ úุกคüøะĈึง Ąัüหำ÷ูąำกกว่ำüำกúะเĈแùวแคĈิĂอĆ์เüีą ใüขöะúี่เĆำĈอąเĆือüิ่งๆ ÷ูüำก แĄวü�้ำฮำĆ์เýอĆ์Ĉำąจุ÷øัวหüึ่ง ก็ว่ำąøĆง÷ิ่งจำกชำąหำ÷þĆี่เข้ำĄำหำฉัü ไĄ่ว่อกแว่กสüใจใคĆอื่ü Ąัü ąื่üหัวขึ้üĄำข้ำงกĆำýซ้ำąเĆือøĆงúี่ฉัüüั่งอąู่ ขüำ÷ว่ำù้ำąื่üĄือออกไþก็ Ĉูýหัวไ÷้ เจ้ำแĄวü�้ำจ้องĄองฉัüøำแþ๋วอąู่คĆู่หüึ่งก็÷�ำü�้ำหำąไþ สำąøำ คู่üั้üúี่ĄองĄำหąั่งĈึกĈงไþใüหัวใจฉัü ไĄ่Ąีค�ำใ÷จะù่ำąúอ÷ควำĄĆู้สึกใüห้วงเวĈำüั้üไ÷้หัวใจþีøิจüแúý Ćะเýิ÷ อöูúี่เคąþĆะกอýเþ็üøัวฉัüแÿ่ซ่ำüกĆะจำąออกไþ สำąไĂแĆงสูง เชื่อĄø่อĆะหว่ำง÷วงใจฉัüกัýแĄวüำ �้ úั้งþĆะหĈำ÷ใจ úั้งเขิüอำą เหĄือü ùูกýอกĆักกĈำงûำĆก�ำüัĈ เĈือ÷ฉี÷หü้ำแ÷งไþหĄ÷ แววøำúี่จ้องĄำþĆะสำüøำฉัüĄัüใสแø่Ĉึกซึ้ง ฉำąùึงþัญญำ ĄีþĆะกำąแห่งควำĄเข้ำใจอะไĆýำงอą่ำงúี่ฉัüąังเข้ำไĄ่ùึง เþี่ąĄไþ÷้วą ควำĄกĆุöำ ควำĄþĆำĆùüำ÷ีแĈะควำĄไว้วำงใจโ÷ąสĄýูĆö์ þกøิเจอแø่สัøว์þ่ำหüีเĆำ — ก็เĆำเþ็üไอ้สำąāัüûุ์โฮโม เซเปียนส์ āวกĄüุษą์ใจĆ้ำą ü่ำหวำ÷กĈัว — แø่แĄวüำ้� øัวüี้กĈัýøั้งใจว่ำąเข้ำĄำหำ เหĄือüจะýอกว่ำ “ąิü÷ีø้อüĆัý” เĆำāำąเĆือø่อไþùึงĈัĄĄีĆ็อกส์āักþิกüิกกัüúี่üั่ü เกำะหิüüี้ ช่ำงแสüวิเศษ ĄีไĈเคüแĈะ÷อกไĄ้úüกัü÷ำĆสีø่ำงๆ ขึ้üเø็Ąไþúั่ว เช่ü āวกซีดัมหĆือสโøüคĆอþ úี่คüไúąเĆีąกว่ำĂองหิüเหĈือง āýไ÷้ýü ąอ÷เขำหิüăำคเหüืออą่ำง÷อąหĈวงเชีąง÷ำว วงศ์ĈิĈĈีสีĄ่วง 2-3 ชüิ÷ เช่ü หัวหอĄþ่ำแอลลิอัม คริสพัมสีĄ่วงเข้Ą แĈะกĆะเúีąĄþ่ำแอลลิอัม ÷อกช่อĂู่ๆ สีĄ่วงอ่อüอีกชüิ÷หüึ่ง ฉัüþ่ำąþีüส�ำĆวจอą่ำงสุขใจ ไĄ่เฉĈีąวใจ แĄ้แø่ü้อąว่ำงำüเĈี้ąงใüแ÷üอัศจĆĆą์ąังไĄ่เĈิกĆำ ให้เ÷ำเĆื่องก็คงúำąùูก ขำกĈัýขöะúี่āำąเĆือกัüอąู่กĈำงúะเĈ
20 • มนุษย์กาญ่า ĄีúิวเขำหิĄะโอĈิĄþิกเþ็üฉำกหĈังอąู่Ĉิýๆ จู่ๆ เāื่อüøำ÷ีคüหüึ่งก็Ć้องขึ้ü ว่ำ “ออĆ์กำ!” úุกคüหัüไþĄองāĆ้อĄกัüโ÷ąāĈัü ăำāúี่þĆำกฏøĆงหü้ำคือวำฬ เāชฌฆำøสองแĄ่Ĉูก กĆะโ÷÷ว่ำąøำĄกัü เจ้ำวำฬคู่อąู่ใüĆะąะห่ำงāอúี่ เĆำจะĆู้สึกþĈอ÷ăัą แø่ก็ไĄ่ไกĈเกิüĄองไĄ่ชั÷ เĆำĈอąเĆือ÷ูกัüจüĄัüว่ำą ā้üสำąøำไþ สĆุþว่ำฉัüไ÷้เห็üúั้งüำกแĈะวำฬøำĄúี่เอ่ąþำกขอไว้ĄีแĄวüำ�้เþ็ü úูøĄำýอกว่ำจั÷เø็Ąให้แĈ้วüะ ช่ำงเþ็üþĆะสýกำĆö์สุ÷วิเศษ ĆัýĆู้āĆจำกแĄ่— คือโĈก คือ ûĆĆĄชำøิคือกำญ่ำ แĄ่āĆะûĆöีจำกวัõüûĆĆĄกĆีก ÿู้÷ูแĈสĄ÷ุĈใüหĄู่ ชุĄชüชำว÷ำวเคĆำะห์โĈก ö เวĈำüั้üฉัüĆู้สึกøัวเĈ็กüิ÷เ÷ีąวแø่ใจāอง ýำü þีøิแÿ่ซ่ำüออกไþไกĈเกิüøัวĄำกĄำą ÿสำüอöูเþ็üหüึ่งเ÷ีąวกัý สĆĆāสิ่งúั้งþวง ฉัüไĄ่กĈ้ำเĈ่ำควำĄเหĈือเชื่อเหüือûĆĆĄชำøิþกøิของþĆะสýกำĆö์üี้ให้ ใคĆĂังอąู่หĈำąþีไĄ่แü่ใจว่ำú�ำไĄ อำจจะกĈัวĄีăำāเþ็üคüอว÷อุøĆิกĈัว อ้ำงøัวเ÷่üเþ็üคüāิเศษ แø่Ąัüเþ็üเĆื่องวิเศษส่วüøัวของฉัüจĆิงๆ แĄ้จะÿ่ำüĄำüำüหĈำąþี ฉัüก็ąังคิ÷ùึงĄัüอąู่ý่อąๆ แววøำของแĄวü�้ำąังøĆึงอąู่ใüใจ ฉัüอąำก เข้ำใจว่ำĄัüเกิ÷อะไĆขึ้ü ú�ำไĄจึงเกิ÷ขึ้üไ÷้เหøุกำĆö์÷ังเĆื่องĆำวใü เúāüิąำąüี้คืออะไĆ จะþฏิเสûว่ำเā้อเจ้อคิ÷ไþเองก็ไĄ่ไ÷้เāĆำะĄีāąำü Ć่วĄĆู้เห็üùึง 20 กว่ำคü แø่ÿู้Ć่วĄþĆะสýกำĆö์úั้ง 20 กว่ำคüüั้üĆวĄúั้งฉัüเอง÷้วą ไĄ่เคą เอ่ąþำกคุąเĆื่องüี้กัüเĈą ĄัüเหĄือüจะเþ็üเĆื่องกĆะอักกĆะอ่วüใüหĄู่ üักวิúąำศำสøĆ์แĄ้ว่ำจะเกิ÷ขึ้üจĆิงๆ ø่อหü้ำø่อøำĆ่วĄกัüใüวัüúี่úุกคü
อลิซในเซลิชแดนอัศจรรย์ • 21 เýิกýำüúี่สุ÷ ĄัüเหĄือüกัýว่ำค�ำĆ้องขอของฉัüไþเþิ÷þĆะøูĈัýโāĆงกĆะø่ำą อĈิซสู่แ÷üอัศจĆĆą์úี่÷�ำĆงอąู่คู่ขüำüโĈกĄüุษą์ąุคสĄัąใหĄ่úี่เĆำกัýสัøว์þ่ำ ไĄ่Ćู้จักกัü เāีąงแค่ĄัüไĄ่÷ĆำĄ่ำโคĆĄคĆำĄเหĄือüอĈิซøกĆูแค่แง้Ąออก ง่ำąๆ āำāวกเĆำúั้ง 20 กว่ำคüĈื่üไหĈเข้ำไþ เĄื่อคิ÷จะเขีąüùึงเĆื่องüี้ฉัüจึงออüไĈü์ไþคุąกัýเāื่อüĆ่วĄ þĆะสýกำĆö์úี่þัจจุýัüเþ็üอำจำĆą์สอüเศĆษฐศำสøĆ์อąู่úี่สหĆัฐอเĄĆิกำ ฉัüอąำกĆู้ว่ำสùำüúี่ของชำวอเĄĆิกัüāื้üเĄืองùิ่üüั้üĄีควำĄāิเศษอą่ำงไĆ เāื่อüøอýกĈัýúัüúีแýýไĄ่ø้องเú้ำควำĄสะกิ÷เøือüควำĄúĆงจ�ำ เหĄือüเหøุกำĆö์üั้üąังคงส÷ใหĄ่ส�ำหĆัýเขำเช่üกัü “แü่üอüว่ำĄัüĄีอะไĆ ýำงอą่ำงเกี่ąวกัýสùำüúี่üั้ü แø่Ąัüเกี่ąวกัýเûอ÷้วą ĆวĄúั้งแĄวüำ �้แĈะ สัøว์ø่ำงๆ úี่üั่ü” üิ่งไþāักหüึ่ง เขำก็เสĆิĄว่ำ “คิ÷ว่ำเþ็üวิùีเก่ำแก่ของāวกĄัü” วิùีเก่ำแก่üี้คือวิùีเ÷ีąวกัüกัýเĆื่องเĈ่ำใüเúāüิąำąø่ำงวัõüûĆĆĄ úั่วโĈกúี่Ąีสัøว์āู÷ไ÷้แĈะú�ำăำĆกิจĆ่วĄกัýĄüุษą์หĆือไĄ่ เþ็üไþไ÷้ไหĄว่ำ เúāüิąำąāวกüั้üĄีĄูĈเหøุĄำจำกเĆื่องจĆิง úี่คĆั้งหüึ่งคüเคąสื่อสำĆกัý สĆĆāสัøว์แĈะø้üไĄ้ไ÷้เþ็üþกøิเหĄือüอąู่ใüสังคĄเ÷ีąวกัüเþ็üชĄĆĄ สัøว์โĈก เหøุกำĆö์üี้เþ็üĄำกกว่ำþัจเจกชีวิøø่ำงสำąāัüûุ์สื่อสำĆกัü ฉัü ไĄ่ไ÷้เ÷ิü÷ุ่Ąๆ ไþýังเอิญเจอแĄวü�้ำแĈ้วสýøำÿูกāัüโąงใąสำąใจø่อกัü เฉąๆ แø่ĄัüเหĄือüกัýว่ำโĈกกำąăำāúี่เĆำĆู้จักแĈะจัýø้องไ÷้ĄีĄิøิ คู่ขüำüúี่เĆำไĄ่สังเกøเห็ü úั้งๆ úี่Ąัüอำจอąู่øĆงüี้øĈอ÷เวĈำ ú�ำอą่ำงไĆเĆำจะหำþĆะøูüี้เจออีก ú�ำอą่ำงไĆเĆำจะสังเกøเห็üĄัü แĈะú�ำไĄเĆำจึงอąำกเข้ำไþหำโĈกĄิøิüั้ü ฉัüไĄ่Ćู้ค�ำøอýúั้งหĄ÷ แø่อąำกชวüĄำส�ำĆวจค�ำùำĄเหĈ่ำüี้÷้วąกัü เāĆำะฉัüเชื่อว่ำĄัüส�ำคัญø่ออüำคøของĄüุษą์
22 • มนุษย์กาญ่า
อลิซในเซลิชแดนอัศจรรย์ • 23