การทดสอบคาร์โบไฮเดรตlab

28

การทดลองที่ 3 คารโบไฮเดรต

อ. ชยั วัฒน วามวรรตั น

วตั ถุประสงค 1. เพือ่ ศกึ ษาปฏกิ ริ ยิ าทางเคมีบางประการของคารโ บไฮเดรตชนดิ ตา ง ๆ
2. เพือ่ ใหทราบถงึ วธิ ีทดสอบคารโ บไฮเดรตและสามารถใชว ิธที ดสอบเหลา นั้นจาํ แนก

ความแตกตา งของคารโ บไฮเดรตแตละชนดิ ได
3. เพ่อื ใหเขาใจหลกั การและวธิ ีการวิเคราะหห าปรมิ าณคารโบไฮเดรตในสารละลาย

คารโบไฮเดรตเปนสารประกอบ polyhydroxy aldehyde หรือ polyhydroxy ketone ท่ีมีอยูใน
ธรรมชาติเปนจาํ นวนมาก แบง ตามจํานวนหนว ยองคป ระกอบในโครงสรา งออกไดเปน 3 ประเภทคอื

1. มอโนแซ็กคาไรด เปนหนวยยอยท่ีเล็กท่ีสุดของคารโบไฮเดรต จํานวนคารบอนสวนใหญอยู
ระหวาง 3 จนถึง 8 อะตอม และมักเรียกช่ือแสดงจํานวนคารบอนและหมูอัลดีไฮดหรือหมูคีโตนที่มีอยูใน
โครงสรา ง เชน อลั โดเพนโทส อลั โดเฮกโซส คีโตเพนโทส คโี ตเฮกโซส เปน ตน

มอโนเแซ็กคาไรดแตละชนิดมีโครงแบบดี (D-configuration) หรือแบบแอล (L-configuration)
แบบใดแบบหน่ึง โดยทั่วไปในธรรมชาติพบโครงแบบดีเปนสวนใหญ เพนโทสและเฮกโซสเม่ืออยูใน
สารละลายมโี ครงสรา งเปน วงแหวน (ring structure) แทนทีจ่ ะเปน โครงสรางแบบสายโซเปด (open chain)
โครงสรางวงแหวนท่ีเกิดข้ึน จะเปนแบบ 5 เหลี่ยมที่เรียกวา ฟวราโนส (furanose) และแบบสาย 6 เหล่ียม
ซึ่งเรียกวา ไพราโนส (pyranose) ผสมกันอยูในปริมาณท่ีแตกตางกันแลวแตชนิดของมอโนแซ็กคาไรด
โครงสรางแตละแบบยังอยูในสมดุลระหวางโครงสรางวงแหวนชนิดแอลฟาและชนิดบีตาแอนโนเมอร (α
และ β anomer) อีกดวย ตัวอยางเชน กลูโคสในสารละลายพบแตโครงสรางชนิดแอลฟาและบีตาของวง
แหวนไพราโนส ไมพบโครงสรางวงแหวนแบบฟวราโนสเลย ขณะที่ฟรุกโทสพบโครงสรางทุกแบบใน
สารละลาย

2. โอลิโกแซ็กคาไรด ประกอบดวยมอโนแซ็กคาไรดตั้งแต 2-10 หนวย ตอเช่ือมกันดวยพันธะ
ไกลโคซิติก (glycosidic bond) ที่พบเปนรูปอิสระในธรรมชาติสวนใหญจะเปนไดแซ็กคาไรด ซึ่ง
ประกอบดวยมอโนแซ็กคาไรด 2 หนว ย เชน มอลโทส แลคโทส ซโู ครส เปนตน สว นโอลิโกแซก็ คาไรดต งั้ แต
3 หนว ยข้ึนไป สว นใหญม ักพบเชอื่ มตอกบั โปรตีนหรือลพิ ดิ

3. พอลิแซ็กคาไรด ประกอบดวยมอโนแซ็กคาไรดหลายๆ หนวยข้ึนไปตอเช่ือมกันดวยพันธะ
ไกลโคซิดกิ กลายเปน โมเลกลุ ขนาดใหญท ่มี สี มบัติทางกายภาพและเคมแี ตกตา งไปจากมอโนแซ็กคาไรดและ
โอลิโกแซ็กคาไรด เชน ไมละลายน้ําหรือละลายในลักษณะเปนสารละลายคอลลอยด (colloidal solution)
ตวั อยางพอลิแซก็ คาไรดท ีส่ ําคัญและพบไดทัว่ ไป เชน

3.1 แปง (starch) เปนคารโบไฮเดรตท่ีสะสมในพืช ประกอบดวยแอลฟา-ดี-กลูโคส (α-D-
glucose) หลาย ๆ หนวยเช่ือมติดกัน เกิดเปนโครงสราง 2 รูปแบบอยูรวมกัน ไดแก อะไมโลส (amylose)
ซึ่งเปนพอลิเมอรสายตรงและมีพันธะระหวางกลูโคสเปนพันธะไกลโคซิดิกชนิดแอลฟา-(1,4) และอะไมโล
เพค ติน (amylopectin) ซึ่งเปนพอลิเมอรท่ีมีแขนง พันธะในสายเปนพันธะไกลโคซิดิกชนิดแอลฟา-(1,4)
และทจี่ ดุ เกิดแขนงเปน พนั ธะไกลโคซดิ ิกชนิดแอลฟา-(1,6) โดยมีการแตกแขนงบนสายพอลเิ มอรทุก ๆ 24-

28

29

30 หนวยกลูโคส ขนาดของโครงสรางอะไมโลเพคตินจึงใหญและมีนํ้าหนักโมเลกุลสูงกวาอะไมโลส
ปริมาณทพ่ี บในแปง ประมาณ 80-90 % ขณะที่ปรมิ าณอะไมโลสมีอยปู ระมาณ 10-20 %

3.2 ไกลโคเจน (glycogen) เปนคารโบไฮเดรตท่ีสะสมในสัตว พบมากในกลามเน้ือและตับ
โดยเฉพาะตับเก็บสะสมไวมากถึง 18% ของนํ้าหนัก ลักษณะโครงสรางคลายกับอะไมโลเพคติน ตางกันท่ี
การแตกแขนงถีก่ วา โดยมีการแตกแขนงทกุ ๆ 8-12 หนวย

3.3 เซลลูโลส (cellulose) เปนพอลิเมอรสายตรงของบีตา-ดี-กลูโคส (β-D-glucose) ที่แตละ
หนวยเช่ือมตอกันดวยพันธะไกลโคซิดิกชนิดบีตา-(1,4) พบเปนองคประกอบของผนังเซลลพืชและสาหราย
บางชนดิ

3.4 อินูลิน (inulin) เปนคารโบไฮเดรตที่สะสมในพืชอีกชนิดที่พบในหัว (tuber) ของ dahlia
และ artichoke ประกอบดวยบีตา-ดี-ฟรุกโทสหลาย ๆ หนวยเช่ือมตอกันดวยพันธะไกลโคซิดิกชนิดบีตา-
(1,2)

สมบัตทิ ่ัวไปของคารโ บไฮเดรต

1. สมบตั ิในการรีดิวซ
นํ้าตาลมอโนแซ็กคาไรดและไดแซ็กคาไรดบางชนิดท่ีมีหมูอัลดีไฮดหรือหมูคีโตนอิสระอยูสามารถ

แสดงสมบัติเปนตวั รดี ิวซได โดยสามารถรดี วิ ซต ัวออกซิไดส (oxidizing agent) เชน คิวปริกไอออน (Cu2+)
ใหเกิดเปนตะกอนของคิวปรัสออกไซด (Cu2O) ได น้ําตาลท่ีมีสมบัตินี้ เรียกวา น้ําตาลรีดิวซิ่ง (reducing
sugar) สวนนํ้าตาลที่ไมมีสมบัติดังกลาวเรียกวานํ้าตาลนอนรีดิวซ่ิง (nonreducing sugar) นํ้าตาลทั้งสอง
ประเภทน้ีจําแนกออกจากกันไดโดยใชน้ํายาเฟลิ่ง (Fehling’s solution) หรือน้ํายาเบเนดิก (Benedict’s
solution) ซ่ึงนํ้ายาท้ังสองชนิดน้ีมีคิวปริกไอออนเปนองคประกอบและมีสภาพเปนดาง นํ้าตาลอัลโดสถูก
ออกซิไดสใ นนา้ํ ยากลายเปน กรดนํ้าตาล สวนนา้ํ ตาลคโี ตส เชน ฟรกุ โทส เกิด tautomerism ในสารละลายที่
เปนดา ง เปลยี่ นเปนน้าํ ตาลกลโู คสและแมนโนสเสียกอน จึงเกิดปฏิกิริยากับสารในน้ํายาได สวนพอลิแซ็กคา
ไรดไมสามารถแสดงสมบตั ใิ นการรดี วิ ซไดเลย เพราะความใหญของโมเลกุลบดบังสวนปลายท่ีมีหมูอัลดีไฮด
อสิ ระไวจากการเกิดปฏิกิริยา
การทดสอบทเี่ กีย่ วของกบั สมบัติในการรดี วิ ซมดี งั นี้

1.1 การทดสอบเฟลิง่ (Fehling’s test)
น้ํายาเฟล่ิงเตรียมขึ้นจากการผสมของสารละลาย 2 ชนิด คือ สารละลายทองแดงซัลเฟตและ
สารละลายผสมของโซเดียมโปตัสเซียมทาเทรตและโปตัสเซียมไฮดรอกไซดในอัตราสวน 1 ตอ 1 โดย
ปริมาตร ไดสารละลายใสสีน้ําเงิน ซึ่งมีสารประกอบเชิงซอนที่เกิดจากการรวมตัวของคิวปริกไอออนกับทา
เทรตไอออน นํ้าตาลท่ีสามารถรีดิวซคิวปริกไอออนใหเกิดเปนตะกอนสีแดงอิฐของคิวปรัสออกไซด (Cu2O)
ถือวา นํา้ ตาลน้ันใหผลบวกกบั การทดสอบนี้
1.2 การทดสอบเบเนดิก (Benedict’s test)
เปนการดัดแปลงจากการทดสอบเฟลิ่ง โดยเตรียมเปนสารละลายเด่ียว ซึ่งสะดวกและไดน้ํายาท่ีมี
ความเสถียรกวานํ้ายาเฟล่ิง ในนํ้ายาประกอบดวยทองแดงซัลเฟต (CuSO4) โซเดียมซิเตรตและโซเดียม
คารบอเนตละลายรวมกันอยู ความเปนดางของนํ้ายาเกิดจากการแตกตัวในนํ้าของโซเดียมคารบอเนต คิว

29

30

ปริกไอออนจะเกิดสารประกอบเชงิ ซอนกับซิเตรตไอออน นํา้ ตาลที่ใหตะกอนคิวปรัสออกไซด (Cu2O) ถือวา
ใหผลบวกกับการทดสอบ ตะกอนอาจมีสีเขียว เหลือง สม หรือแดงอิฐ ขึ้นอยูกับปริมาณน้ําตาลที่มีอยูมาก
ข้นึ ตามลําดับ น้ําตาลทีไ่ ดผลบวกกบั การทดสอบเฟลิ่งจะใหผ ลบวกกบั การทดสอบเบเนดกิ ดวย

1.3 การทดสอบบารโ ฟด (Barfoed’s test)
การทดสอบนี้แตกตางจากสองการทดสอบแรกตรงท่ีคิวปริกไอออนถูกรีดิวซในสภาวะที่เปนกรด
นํ้ายาประกอบดวยสารละลายของคิวปริกแอซีเตทในกรดแอซิติกเจือจาง มอโนแซ็กคาไรดรีดิวซคิวปริก
ไอออนใหเกิดตะกอนคิวปรัสออกไซดไดเร็วกวาไดแซ็กคาไรด จากความแตกตางน้ีจึงสามารถใชจําแนก
ระหวา งมอโนแซก็ คาไรดแ ละไดแซ็กคาไรดไ ด ไดแซ็กคาไรด เชน ซูโครส อาจใหผ ลบวกกบั การทดสอบนถี้ า
ใหปฏิกิริยาเกิดตอไปใหนานพอ เพราะน้ําตาลซูโครสจะถูกยอยสลายไปเปนน้ําตาลฟรุกโทสและนํ้าตาล
กลูโคสในสภาพทเี่ ปน กรด ซง่ึ น้ําตาลทง้ั สองสามารถใหผลบวกกับการทดสอบนี้ได

2. ปฏกิ ิริยาการเกิดสขี องน้าํ ตาล
น้ําตาลมอโนแซ็กคาไรดเกิดปฏิกิริยาการเสียนํ้า (dehydration) ออกจากโมเลกุลเม่ืออยูใน

สารละลายกรดความเขมขน 3-6 โมลาร ที่อุณหภูมิ 100° ซ หรือในกรดเขมขน เชน กรดซัลฟวริกที่
อุณหภูมหิ อ ง น้ําตาลเพนโทส (pentose) และเฮกโซส (hexose) เมื่อเกิดปฏิกิริยาดังกลาวจะไดผลิตภัณฑ
เปนเฟอฟวรัล (furfural) และไฮดรอกซีเมทธิลเฟอฟวรัล (hydroxymethylfurfural) ตามลําดับดังสมการ
เคมีตอไปนี้

Δ + 3 H2O Δ + 3 H2O

เฟอฟวรัลและไฮดรอกซีเมทธิลเฟอฟวรัล ซึ่งเปนสารไมมีสีสามารถเกิดปฏิกิริยาตอไปกับสารทําให
เกิดสีพวกอนุพันธของฟนอล หรือสารแอโรแมติกเอมีนเกิดเปนสารประกอบที่มีสีขึ้นในน้ํายาท่ีมีสภาวะเปน
กรด สวนไดแซ็กคาไรดและพอลิแซ็กคาไรดเกิดปฏิกิริยาการเกิดสีไดเชนเดียวกัน โดยกรดในน้ํายา
ทําลายพนั ธะไกลโคซดิ กิ ในโครงสรา งจนไดเ ปนมอโนแซ็กคาไรด สที ีเ่ กดิ ข้ึนจึงเปนสีของมอโนแซ็กคาไรด
ที่เปนองคประกอบในไดแซ็กคาไรดหรือพอลิแซ็กคาไรดนั้น การทดสอบตางๆ ท่ีอาศัยหลักของการ
เกดิ ปฏิกริ ิยาดงั กลา วขา งตนไดส รุปไวในตารางท่ี 3.1

3. ปฏกิ ริ ยิ าการเกดิ สารประกอบเชงิ ซอ นของแปง กับไอโอดีน
ไอโอดนี สามารถแทรกตวั เขา ไปอยใู นอะไมโลสซ่งึ เปน พอลิแซ็กคาไรดใ นแปงและเปน โครงสรางสาย

ตรงที่มวนเปน เกลยี วได เกดิ เปน สารประกอบเชงิ ซอนที่มสี ีนํา้ เงนิ สว นพอลแิ ซก็ คาไรดท ี่มโี ครงสรางสายตรง
แตไ มสามารถมว นเปนเกลยี วได เชน เซลลูโลส และโครงสรา งที่เปนแขนงสาขา เชน อะไมโลเพคตนิ และ
ไกลโคเจนไมใ หส ีนํา้ เงนิ กับการทดสอบ เมอ่ื ไกลโคเจนและแปงถกู ยอ ยสลายใหมีโครงสรางเล็กลงจะใหส ี
นา้ํ ตาลแกมแดงกบั การทดสอบ สวนเซลลโู ลสและอินูลิน ตลอดจนไดแซ็กคาไรดแ ละมอโนแซก็ คาไรดไ ม
เกิดสกี บั ไอโอดนี แตอยางใด

30

31

ตารางที่ 3.1 การทดสอบคารโบไฮเดรตทีอ่ าศัยปฏกิ ิรยิ าการเกดิ สขี องนํา้ ตาล

ชนดิ ของการ ชนดิ ของกรดใน สขี องสารประกอบ
ทดสอบ น้าํ ยา
สารทําใหเ กดิ สใี น ความจําเพาะ ท่ีเกดิ ขึน้ ซง่ึ เปน
การทดสอบ กรดซลั ฟวรกิ
โมลสิ ซ เขมขน นํ้ายา ของการทดสอบ ผลบวกของการ

(Molisch’s test) ทดสอบ

แอลฟา-แนพทอล คารโ บไฮเดรต วงแหวนสมี ว ง
(α - naphthol) ทุกชนิด

OH

การทดสอบ กรดซัลฟว รกิ แอนโทรน คารโบไฮเดรต สีน้ําเงินแกมเขยี ว
เขมขน ทกุ ชนิด
แอนโทรน (Anthrone) สีนา้ํ เงินแกมเขยี ว
เพนโทส *เฮกโซสจะใหสี
(Anthrone test) O เหลอื งน้าํ ตาล

HH

กรดไฮโดรคลอรกิ ออรซ นิ อล
เขมขน (Oricinol) และ

การทดสอบไบอัล FeCl3 CH3

(Bial’s test)

HO OH

กรดไฮโดรคลอริก ฟลอโรกลซู นิ อล เพนโทส สมี วงแดง

การทดสอบ (Phloroglucinol) สีแดง
* อลั โดเฮกโซส เมอื่
ฟลอโรกลูซนิ อล OH ตม นาน ๆ จะใหสี
ชมพู
(Phloroglucinol HO OH
test)

กรดไฮโดรคลอรกิ รีซอรซ นิ อล คโี ตเฮกโซส

การทดสอบ (resorcinol)

เซลิวานอฟ OH

(Seliwanoff’s OH
test)

31

32

การวเิ คราะหหาปริมาณกลูโคสในสารละลายดวยเทคนคิ สเปกโทรโฟโตเมตรี
กลูโคสในสารละลายหรือในของเหลวจากรางกาย เชน เลือด และปสสาวะสามารถวิเคราะหหา

ปริมาณไดหลายวิธี การทดลองนี้ใชวิธีที่เรียกวา ปฏิกิริยาออโธโทลูอิดีน (o-toluidine reaction) ซึ่งมี
ปฏกิ ิริยาดังสมการตอ ไปนี้

ในสภาวะท่ีเปนกรดและมีอุณหภูมิสูง กลูโคสซึ่งเปนสารไมมีสีเกิดการสูญเสียน้ําในโครงสรางและ
เกิดเปนสารประกอบไฮดรอกซีเมทธิลเฟอฟวรัลขึ้น ซึ่งเกิดปฏิกิริยาตอไปกับสารทําใหเกิดสีคือออโธ-โทลู
อิดีน ไดสารประกอบสีนํ้าเงินแกมเขียวท่ีดูดกลืนแสงที่ 630 นาโนเมตร เรียกวา ไกลโคซามีน การดูดกลืน
แสงของสารประกอบไกลโคซามีนที่เกดิ ขนึ้ เปน ปฏิภาคโดยตรงกบั ความเขมขนของกลโู คสในสารละลาย

ในทางการแพทยตัวอยางเลือดตองเก็บขณะอดอาหาร โดยท่ัวไปมักใหงดอาหารในตอนกลางคืน
และเก็บตวั อยางเลือดในตอนเชา กอ นรับประทานอาหาร ตัวอยางเลือดที่เก็บไดจะใสโซเดียมฟลูออไรด ซึ่ง
ฟลูออไรดไ อออนมีประโยชน 2 ประการ คือ ปองกนั การแขง็ ตวั ของเลอื ดและยับยั้งกระบวนการไกลโคไลซิส
ของเซลลตาง ๆ ในเลือด จากน้ันนําเลือดไปปนเหว่ียงเพ่ือแยกเอาเซลลตาง ๆ ออกและนําสวนน้ําเลือดที่
เรียกวา พลาสมา ไปตกตะกอนเอาโปรตีนออกดวยการใชสารละลายกรดไตรคลอโรแอซีติกความเขมขน 3
เปอรเซ็นต (น้ําหนักตอปริมาตร) เพื่อปองกันการรบกวนปฏิกิริยาที่เกิดข้ึนจากโปรตีน สวนใสท่ีไดหลังการ
ตกตะกอนโปรตีนนําไปทาํ ปฏกิ ริ ิยากับสารทาํ ใหเ กดิ สเี พอื่ วเิ คราะหหาปรมิ าณกลูโคสตอ ไป ระดบั กลโู คสใน
เลอื ด (fasting blood sugar) ของคนปกตมิ คี าระหวา ง 70-110 มลิ ลกิ รัมในเลือด 100 มิลลิลิตร (70-110
มิลลิกรัมเปอรเซ็นต) หลังรับประทานอาหารใหม ๆ ระดับกลูโคสในเลือดจะเพ่ิมสูงขึ้นอยางรวดเร็วและ
กลับสูระดับปกติภายใน 1 ½ - 3 ชั่วโมง ในรายท่ีมีระดับกลูโคสในเลือดสูงอยูตลอดเวลา อาจบงบอกถึง
ความผดิ ปกติในรา งกาย เชน เปนโรคเบาหวาน เปน ตน

ปจจุบันน้ีการวิเคราะหหาปริมาณกลูโคสในเลือดดวยวิธีการออโธ-โทลูอิดีนไมเปนที่นิยมกันแลว
เนื่องจากออโธ-โทลอู ดิ ีนเปนสารทอี่ าจกอ มะเรง็ และปฏิกริ ิยาการเกิดสีไมมีความจําเพาะ น้ําตาลชนิดอ่ืน ๆ
เชน แมนโนส กาแลคโทส สามารถเกิดปฏิกิริยากับออโธ-โทลูอิดีนไดเชนกัน จึงรบกวนการวิเคราะหได
ปจจุบันนิยมใชวิธีทางเอนไซมซ่ึงมีความจําเพาะสูง ตัวอยางปฏิกิริยาที่ใชกันมา ไดแก ปฏิกิริยาทรินเดอร
(Trinder reaction) มีสมการทส่ี รปุ ไดดงั น้ี

Glucose + O2 ⎯⎯gluc⎯ose⎯ox⎯ida⎯se → Gluconic acid + H2O2
H2O2 + reduced dye ⎯⎯per⎯oxid⎯a⎯se → Oxidized dye (colored) + H2O

32

33

การทดสอบที่ 3.1 การทดสอบเบเนดกิ (Benedict’s test)
สารเคมที ใ่ี ช 1. สารละลาย 1% ของคารโ บไฮเดรตชนิดตา ง ๆ ดงั ตารางบันทึกผลการทดลองที่ 3.1

และสารละลายคารโบไฮเดรตตวั อยาง หมายเลข CU…..
2. นํา้ ยาเบเนดิก
วธิ ีทดลอง
1. หยดสารละลาย 1% คารโ บไฮเดรตลงในหลอดทดลองหลอดละ 1 ชนดิ ๆ ละ 10 หยอด แลวเติมนํ้ายา
เบเนดกิ หลอดละ 2 มลิ ลิลิตร ผสมเขา ดวยกันหลงั การเตมิ ทกุ คร้ัง
2. ทําหลอดเปรียบเทียบซึ่งใหผลลบกับการทดสอบโดยใชน้ํากล่ัน 10 หยดแทน เติมนํ้ายาเบเนดิก 2
มิลลลิ ติ รลงไปเชน กัน
3. นําหลอดทุกหลอดไปตม ในนํา้ เดือดนาน 5 นาที สงั เกตวามตี ะกอนเกดิ ข้นึ หรอื ไม ตะกอนเปนสอี ะไร

การทดลองท่ี 3.2 การทดสอบบารโฟด (Barfoed’s test)
สารเคมีทใี่ ช 1. สารละลาย 1% ของคารโบไฮเดรตชนดิ ตาง ๆ ดงั ตารางบันทึกผลการทดลองที่ 3.1

และสารละลายคารโ บไฮเดรตตวั อยา ง หมายเลข CU…..
2. นํา้ ยาบารโ ฟด
วธิ ที ดลอง
1. หยดสารละลาย 1% คารโบไฮเดรตลงในหลอดทดลองหลอดละ 1 ชนิด ๆ ละ 10 หยอด แลวเติมน้ํายา
บารโฟดห ลอดละ 2 มิลลิลติ ร ผสมเขาดว ยกนั หลังการเติมทกุ คร้ัง
2. ทําหลอดเปรียบเทียบซึ่งใหผลลบกับการทดสอบ โดยใชนํ้ากลั่น 10 หยดแทนเติมน้ํายาบารโฟด 2
มลิ ลลิ ติ รลงไปเชน กัน
3. นําทกุ หลอดไปตม ในนา้ํ เดอื ดนาน 5 นาที แลว นําขึน้ จากน้ําเดือดสังเกตดูวามีตะกอนเกดิ ข้ึนหรอื ไม

การทดลองที่ 3.3 การทดสอบแอนโทรน (Anthrone test)
สารเคมที ใ่ี ช 1. สารละลาย 1% ของคารโ บไฮเดรตชนดิ ตา ง ๆ ดงั ตารางบนั ทึกผลการทดลองท่ี 3.1

และสารละลายคารโ บไฮเดรตตวั อยา ง หมายเลข CU…..
2. นํ้ายาแอนโทรน (0.2 % แอนโทรนในกรดซัลฟว ริกเขมขน)
วธิ ีทดลอง
1. หยดสารละลาย 1% คารโบไฮเดรตลงในหลอดทดลองหลอดละ 1 ชนิด ๆ ละ 1 หยด และเติมนํ้า 1
หยดลงในหลอดหลอดทดลองอกี หลอดหน่งึ ไวเปนหลอดเปรียบเทยี บ
2. เติมนํา้ กลั่นลงในหลอดทดลองทุกหลอด ๆ ละ 1 มลิ ลิลิตร
3. เติมนํ้ายาแอนโทรนลงในแตละหลอด ๆ ละ 2 มิลลิลิตร ผสมเขาดวยกันแลวสังเกตการเปลี่ยนแปลง
โดยเปรียบเทยี บกบั หลอดทใี่ ชนา้ํ กลั่นแทนสารละลายคารโ บไฮเดรตซ่ึงใหผลลบกบั การทดสอบ

การทดลองท่ี 3.4 การทดสอบดว ยนาํ้ ยาฟลอโรกลซู ินอล–กรดไฮโดรคลอรกิ
สารเคมที ่ใี ช 1. สารละลาย 1% ของคารโ บไฮเดรตชนดิ ตา ง ๆ ดังตารางบนั ทกึ ผลการทดลองท่ี 3.1

และสารละลายคารโบไฮเดรตตัวอยาง หมายเลข CU…..
2.. นาํ้ ยาฟลอโรกลซู นิ อล – กรดไฮโดรคลอริก

33

34

วธิ ที ดลอง
1. หยดสารละลาย 1% คารโบไฮเดรตลงในหลอดทดลองหลอดละ 1 ชนิด ๆ ละ 10 หยด และนํ้ากลั่น
10 หยด ลงในหลอดทดลองอกี หลอดหนง่ึ ไวเปน หลอดเปรยี บเทยี บ
2. เตมิ น้ํายาฟลอโรกลซู ินอล – กรดไฮโดรคลอริกลงในแตล ะหลอด ๆ ละ 2 มิลลลิ ิตร ผสมเขาดว ยกนั แลว
นําไปตมในนํ้าเดือดนาน 5 นาที สังเกตสีของสารละลายท่เี ปล่ยี นแปลงไป

การทดลองที่ 3.5 การทดสอบเซลิวานอฟ (Seliwanoff’s test)
สารเคมที ่ใี ช 1. สารละลาย 1% ของคารโบไฮเดรตชนดิ ตา ง ๆ ดังตารางบันทกึ ผลการทดลองที่ 3.1

และสารละลายคารโบไฮเดรตตัวอยา ง หมายเลข CU…..
2. น้าํ ยาเซลวิ านอฟ (0.05 % รซี อรซนิ อลในกรดไฮโดรคลอรกิ 3 โมลาร)
วธิ ีทดลอง
1. หยดสารละลาย 1% คารโบไฮเดรตลงในหลอดทดลองหลอดละ 1 ชนิด ๆ ละ 10 หยด และเติมนํ้า 1
หยด ลงในหลอดทดลองอีกหลอดหนงึ่ ไวเ ปนหลอดเปรยี บเทียบ
2. เติมน้าํ ยาเซลวิ านอฟลงในหลอดทกุ หลอด ๆ ละ 2 มิลลลิ ติ ร ผสมเขา ดว ยกนั
3. นําแตละหลอดไปตมในนํ้าเดือด แลวสังเกตวาหลอดใดเกิดปฏิกิริยาใหผลบวก คือ สีของสารละลาย
เปลย่ี นเปนสีแดงไดเ รว็ ทีส่ ดุ นําขึน้ จากนาํ้ เดอื ดแลวจนบันทกึ เวลาทใี่ ชในการเปลี่ยนสไี ว
4. สงั เกตการเปลีย่ นแปลงสีของสารละลายในหลอดอ่ืน ๆ เมือ่ พบวาหลอดใดเปลี่ยนเปนสีแดงอีกใหนําข้ึน
จากนํ้าเดือดแลว จดบันทึกเวลาที่ใชในการเปลี่ยนเปนสีแดงไวเชนกัน เม่ือครบเวลา 5 นาทีนําทุกหลอดขึ้น
จากน้ําเดอื ดแลวบนั ทกึ ผล

การทดลองท่ี 3.6 การทดสอบแปงโดยใชไ อโอดนี
สารเคมที ี่ใช 1.. สารละลาย 1% ของคารโบไฮเดรตชนดิ ตา ง ๆ ดงั ตารางบันทึกผลการทดลองท่ี 3.1

และสารละลายคารโ บไฮเดรตตวั อยา ง หมายเลข CU…..
2. นํ้ายาไอโอดนี (0.005 โมลาร ไอโอดนี 3% โปตัสเซยี มไอโอไดด)
วิธที ดลอง
1. หยดสารละลาย 1% คารโบไฮเดรตลงในหลอดทดลองหลอดละ 1 ชนดิ ๆ ละ 10 หยด
2. หยดน้าํ ยาไอโอดนี 2 หยดลงในหลอดทดลองทุกหลอด ผสมใหเ ขากัน แลว สังเกตสีท่ีเกิดขึ้น

การทดลองที่ 3.7 การวเิ คราะหหาปริมาณกลูโคสในตวั อยา ง เปนการสอบวเิ คราะหต วั อยา ง
สารเคมที ่ใี ช 1. นาํ้ ยาทาํ ใหเ กดิ สี (ไทโอยเู รยี 1.5 กรัม ใน 940 มลิ ลลิ ิตร กรดแอซตี กิ ลว นผสมกับ

ออโธ-โทลูอดิ ีน 60 มิลลลิ ิตร)
2. สารละลายมาตรฐานกลูโคส ความเขมขน 50 มลิ ลกิ รัมตอ 100 มลิ ลิลิตร
3. สารละลายกลโู คสตวั อยา ง หมายเลข CC…..

34

35

วธิ ที ดลอง
1. การเตรยี มตัวอยา งกอ นทําปฏิกริ ยิ าการเกดิ สี

รับหลอดสารละลายตัวอยางมา แลวเตรียมหลอดทดลองไว 8หลอด เติมสารละลายและนํ้ากล่ันตาม
ปรมิ าตรทีร่ ะบไุ วใ นตารางดา นลา งน้ี

ชนดิ ของสารละลาย ปริมาตรท่ีใส (มลิ ลิลติ ร) 7 8
หลอดท่ี - -
สารละลายกลโู คสมาตรฐาน - -
50 มลิ ลกิ รัมตอ 100 มลิ ลิลติ ร 123456
นา้ํ กลั่น
สารละลายกลูโคสตัวอยา ง - 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5
หมายเลข CU…..
(สําหรับการสอบปฏิบตั ิการ) 0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 -

- - - - - - 0.5 0.5

2. การทําปฏิกิริยาการเกดิ สี
2.1 ปเ ปตน้าํ ยาทําใหเกดิ สีลงในหลอดทุกหลอด ๆ ละ 4.5 มิลลลิ ติ ร ผสมใหเขา กนั
2.2 นาํ หลอดทกุ หลอดไปตม ในนํ้าเดอื ดนาน 10 นาที พอดี
2.3 ยกขน้ึ จากนํ้าเดือด แลว ทําใหเ ยน็ โดยการหลอดวยนํา้ ประปา
2.4 วดั คา การดดู แสงแตละหลอดท่ี 630 นาโนเมตร โดยใชห ลอดที่ 1 ในการต้ัง 100%T

3. การคํานวณหาความเขม ขนกลโู คสของสารละลายกลูโคสตัวอยาง
3.1 เขียนกราฟมาตรฐานระหวา งความเขมขน ของสารละลายกลโู คสมาตรฐานกบั คา การดดู แสงท่ี 630

นาโนเมตร โดยใชขอมลู คา การดูดแสงของหลอดท่ี 2, 3, 4, 5 และ 6 ซ่ึงมีความเขมขน ของกลูโคสเปน 10,
20, 30, 40 และ 50 มลิ ลกิ รมั ตอ 100 มลิ ลิลิตรตามลาํ ดบั แลว สรา งเสน กราฟมาตรฐาน

3.2 คาํ นวณหาคาความชัน (slope) ของเสน กราฟมาตรฐาน
3.3 นําคาการดูดแสงของหลอดที่ 7, 8 มาคํานวณหาความเขมขนกลูโคสในหลอดตัวอยางโดยใชคา
การดูดแสงและคาความชันตามสมการขางลา งน้ี

คาการดูดแสง
ความเขม ขน กลโู คส (มิลลกิ รมั /100 มิลลลิ ิตร) = ความชนั

3.4 เฉล่ยี คาความเขมขน กลูโคสในหลอดตวั อยางที่คาํ นวณไดใ นขอ 3.3

35

ตารางบนั ทกึ ผลการทดลองที่ 3.1 ผลการทดสอบของคารโ บไฮ

ประเภทชนดิ

มอโนแซก็ คาไรด

การทดสอบ กลมุ อลั โด กลมุ อัลโด กลุมคีโต

เพนโทส เฮกโซส เฮกโซส

ไซโลส กลโู คส ฟรุกโทส

ผล (+) หรอื (-)
เบเนดกิ

ลักษณะผลการทดสอบ

ผล (+) หรอื (-)
บารโฟด

ลกั ษณะผลการทดสอบ

ผล (+) หรือ (-)
แอนโทรน

ลกั ษณะผลการทดสอบ

ฟลอโรกลูซินอล ผล (+) หรอื (-)

ไฮโดรคลอริก ลกั ษณะผลการทดสอบ

ผล (+) หรอื (-)
เซลวิ านอฟ

ลักษณะผลการทดสอบ

ผล (+) หรือ (-)
ไอโอดนี

ลักษณะผลการทดสอบ

33

ฮเดรตชนิดตาง ๆ กบั การทดสอบทางคารโบไฮเดรตชนิดตาง ๆ

ดของคารโ บไฮเดรต สารละลาย

ไดแซก็ คาไรด พอลิแซ็กคาไรด ตวั อยาง
นาํ้

ต กล่นั หมายเลข

ส มอลโทส ซูโครส แปง อนิ ลู ิน CU…..

ส

33

35

ตารางบันทึกผลการทดลองที่ 3.2 คาการดดู แสงของสารละลายกลูโคสมาตรฐานความเขม ขนตา ง ๆ

และสารละลายกลูโคสตัวอยาง

ชนิดของสารละลาย คา การดูดแสงท่ี 630 นาโนเมตร

10 มิลลิกรัมตอ 100 มิลลิลิตร ………………………………
………………………………
สารละลายมาตรฐาน 20 มลิ ลิกรัมตอ 100 มิลลลิ ติ ร
………………………………
กลโู คส 30 มลิ ลิกรัมตอ 100 มลิ ลิลติ ร ……………………………
……………………………
ความเขม ขน 40 มลิ ลิกรมั ตอ 100 มลิ ลลิ ติ ร ………………………………
………………………………
50 มลิ ลกิ รัมตอ 100 มลิ ลิลิตร

สารละลายกลโู คส ตัวอยาง หลอดท่ี 7

หลอดที่ 8

รปู ที่ 3.1 กราฟมาตรฐานของสารละลายมาตรฐานกลโู คส
วิธคี าํ นวณหาความชนั จากกราฟมาตรฐานและการหาความเขม ขน ของกลูโคสในหลอดตวั อยาง

35

36

สอบปฏบิ ัติการประจาํ บท

ชดุ ท่ี 1 แตละกลุมจะไดรบั หลอดทดลองทีม่ คี ารโบไฮเดรตละลายอยู 2 ชนิด กลมุ ละ 1 หลอด ใหทาํ การ

ทดสอบแลว ระบุวาสารในแตละหลอดน้นั เปน สารคูใดตอไปนี้

แปง กบั ซูโครส แปง กับฟรกุ โทส แปง กับมอลโทส

แปงกบั ไซโลส กลโู คสกับไซโลส มอลโทสกบั ซโู ครส

มอลโทสกบั ไซโลส

ชดุ ท่ี 2 แตล ะกลมุ จะไดร บั หลอดสารละลายตัวอยางกลโู คสแตไ มท ราบความเขม ขน ใหท ําการวิเคราะห

ความเขมขน ของกลโู คสในหลอดนัน้ ตามวธิ ีท่ีระบุไวในการทดลองท่ี 3.7

ใหทาํ การทดลองทง้ั 2 ชดุ เขียนผลและสรุปผลการทดลองสงในการเรียนคร้งั ตอไป

คําถาม

ตัวอยางไกลโคเจนท่ีสกัดไดจาก E.Coli ปริมาณ 25 มิลลิกรัม ถูกนํามาไฮโดรไลซดวย 2 มิลลิลิตรของ
กรดซัลฟวริก 2 โมลาร แลวทําใหเปนกลางและเจือจางใหมีปริมาตรสุดทายเปน 10 มิลลิลิตร การ
วิเคราะหปริมาณกลโู คสพบวามีความเขมขน 2.35 มิลลิกรมั ตอ มลิ ลิลิตร ปริมาณไกลโคเจนที่มีอยูจริงใน
ตัวอยา งที่สกดั ไดน้ีเปนเทาใด

วธิ ีทํา

ฉบับปรับปรุง 2556 30 มยิ .. 56

36

Unknown : Carbohydrate

ชอ่ื ........................................................................... รหัสประจําตัว...........................................

ชอื่ ........................................................................... รหัสประจําตวั ...........................................

ช่ือ ........................................................................... รหสั ประจําตวั ...........................................

ชือ่ ........................................................................... รหัสประจาํ ตวั ...........................................

หมู 71....... ตู ............ คะแนน ..................................

’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’

การทดสอบ สารละลายตวั อยา งหมายเลข CU…....
เบเนดกิ
ผล (+) หรือ (-)
ลกั ษณะผลการทดสอบ

บารโ ฟด ผล (+) หรอื (-)
ลกั ษณะผลการทดสอบ

แอนโทรน ผล (+) หรอื (-)
ลกั ษณะผลการทดสอบ

ฟลอโรกลซู นิ อล ผล (+) หรอื (-)
ไฮโดรคลอรกิ ลักษณะผลการทดสอบ

เซลวิ านอฟ ผล (+) หรอื (-)
ลักษณะผลการทดสอบ

ไอโอดนี ผล (+) หรือ (-)
ลกั ษณะผลการทดสอบ

(ชอ งละ 2 คะแนน รวม 20 คะแนน)

สรปุ สารละลายตวั อยา งหมายเลข CU……. คอื (ขีดเสน ใตค าํ ตอบท่ถี กู ตอง) (10 คะแนน)

แปง กบั ซูโครส แปง กับฟรุกโทส แปงกับมอลโทส

แปง กับไซโลส กลูโคสกบั ไซโลส มอลโทสกับซโู ครส

มอลโทสกบั ไซโลส

Unknown หาความเขมขนกลูโคส

ชนิดของสารละลาย คาการดดู แสงที่ 630 นาโนเมตร

10 มลิ ลิกรมั ตอ 100 มิลลลิ ติ ร

20 มิลลกิ รัมตอ 100 มลิ ลิลิตร
สารละลายมาตรฐาน
กลโู คส 30 มลิ ลกิ รัมตอ 100 มิลลิลิตร

ความเขม ขน 40 มลิ ลิกรมั ตอ 100 มิลลลิ ิตร

50 มลิ ลิกรัมตอ 100 มลิ ลิลิตร

สารละลายกลูโคส ตวั อยา ง หลอดท่ี 7
หมายเลข CC………. หลอดที่ 8

(ชองละ 2 คะแนน รวม 14 คะแนน)

แสดงวธิ คี าํ นวณ หาคาความชันของเสนกราฟมาตรฐาน และความเขมขน ของสารละลายกลูโคสตัวอยา ง ในที่วางขางลา งน้ี

(เขยี นชื่อแกนถกู ตอ ง 2 คะแนน) (ลากเสน กราฟมาตรฐานไดถ กู ตอง 2 คะแนน)
(แสดงวิธหี าความชนั ในกราฟไดถ กู ตอง 2 คะแนน)
(คํานวณคา ความชนั ไดถ ูกตอง 2 คะแนน)
(ตอบคา ความเขมขนไดใ กลเ คียงกับคา ทถ่ี กู ตอง 8 คะแนน คา หา งจากคาจริงทกุ ๆ 10 % ถกู หัก 2
คะแนน/ทกุ ๆ 10 % ท่ีหางออกไป ไมใสห นว ยหัก 1 คะแนน )