แนวทางการแก้ไขปัญหาการบูลลี่-GEN211-sec1

แ น ว ท า ง ก า ร แ ก้ ไ ข
ปั ญ ห า ก า ร บู ล ลี่

BULLYING

น . ส . ทิ ร า ภ ร ณ์ เ ปี่ ย ม ส วั ส ดิ์ 6 1 0 9 0 5 0 1 8 1 0 P H Y S E C 1
น . ส . ชุ ติ ส า ค ง ท วี ส ม บั ติ 6 1 0 9 0 5 0 1 8 3 9 P H Y S E C 1

บูลลี่
การกลั่น
แกล้งที่ไม่
ตลก แต่
เป็นปัญหา

2

การกลั่นแกล้ง (bullying)
เป็นคำที่มักได้ยินมากขึ้นในสังคมไทย เพราะในทุกวันมานี้เราอาจจะได้ยิน หรือได้
เห็นข่าวที่มีการกลั่นแกล้งกันของเด็กชั้นประถมที่จบลงด้วยโศกนาฏกรรมที่ไม่มี
ใครอยากให้เกิดขึ้น โดยพฤติกรรมเหล่านี้มักจะเกิดขึ้นในโรงเรียน การบูลลี่จึงไม่ใช่
เรื่องเล็กน้อยอีกต่อไป เพราะจากสถิติของกรมสุขภาพจิตพบว่า พฤติกรรมการ
กลั่นแกล้งรังแกกัน หรือบูลลี่ (Bully) ของเด็กไทยติดอันดับ 2 ของโลก รองจาก
ประเทศญี่ปุ่น และจากการสำรวจพบว่า เด็กกว่า 91 % เคยถูกบูลลี่ และอีก 43 %
คิดจะตอบโต้เอาคืน เสี่ยงที่จะนำไปสู่ผลกระทบที่รุนแรงขึ้น แม้สังคมไทยจะเริ่ม
ตระหนักถึงปัญหาดังกล่าว แต่ยังคงเป็นปัญหาที่ไม่ได้รับการแก้ไขอย่างจริงจัง
โดยคนที่ถูกกลั่นแกล้งนั้นจะเกิดการสั่งสมความกลัว ส่งผลให้เกิดความไม่มั่นใจใน
ตนเอง และอาจเกิดปัญหาในการใช้ชีวิตประจำวัน หรือการเข้าสังคมตามมา

3

การบูลลี่

?คืออะไร

การบูลลี่ คือ พฤติกรรม
การกลั่นแกล้ง ข่มเหงรังแก
หรือการแสดงท่าทีที่มีความ
รุนแรงไม่ว่าจะเป็นด้านการใช้
วาจาหรือการลงมือกระทำ
ทางร่างกาย ด้วยความตั้งใจ
หรือไม่ก็ตาม ซึ่งส่งผลกระ
ทบให้ผู้อื่ นได้รับความเจ็บ
ปวดทั้งทางร่างกายและจิตใจ
และรู้สึกด้อยคุณค่า

ความหมายของการบูลลี่นั้นกว้างมาก นั่นก็เพราะว่าการรังแก ข่มเหงนั้นมาได้ใน
หลายรูปแบบ หลายวิธี ตัวอย่างเช่น
การล้อเลียนรูปร่างหน้า ตา สีผิว หรือ ปมด้อย
การแสดงท่าทีให้ตัวเองดูเหนือกว่าด้วยการแบ่งชนชั้นทางสังคม
การรุมทำร้ายร่างกายของกลุ่มนักเรียนในโรงเรียน
การประจานหรือทำให้เกิดความอับอายบนสังคมออนไลน์ 4

การบูลลี่

?มีกี่ประเภท

1. การกลั่นแกล้งทางร่างกาย (Physical Bullying)

เป็นการกลั่นแกล้งที่สามารถเห็นได้ชัดเจนมากที่สุด ทั้งการทำร้ายร่างกายตั้ง
แต่เบาๆ ไปจนถึงขั้นรุนแรง รวมทั้งการทำให้ข้าวของผู้อื่นเสียหาย เช่น การตบ
ตี ถุยน้ำลายใส่ ผลักให้ล้ม เอาของไปซ้อนหรือทำให้เสียหาย แสดงสีหน้าหรือ
สัญญาณมือที่หยาบคาย

2. การกลั่นแกล้งทางคำพูด
(Verbal Bullying)

การ Bully ประเภทนี้รวมทั้งคำพูดที่พูดออกไป 5
หรือผ่านการเขียนด้วยถ้อยคำหยาบคาย จน
ทำให้อีกฝ่ายรู้สึกไม่ดี เช่น การล้อเลียนท่าทาง
การล้อปมด้อยทางรูปร่างหรือที่เรียกว่า Body
Shaming การล้อชื่อพ่อแม่ การด่าทอหรือว่า
ร้ายเกี่ยวกับเพศสภาพ การเยาะเย้ย การข่มขู่ด้วย
คำพูด

3. การกลั่นแกล้งทางสังคม
หรืออารมณ์
(Relational or
Emotional Bullying)

เป็นการกลั่นแกล้งเพื่อทำให้คนอื่นอับอาย
และไม่เป็นที่ยอมรับของสังคม ส่งผลให้ผู้
ถูกกระทำไม่อยากเข้าสังคม เช่น การปล่อย
ข่าวลือ กีดกันไม่ให้เพื่อนเข้ากลุ่มหรือทำ
กิจกรรมร่วม การหัวเราะเมื่ออีกฝ่ายทำอะไร
ผิดพลาด

4. การกลั่นแกล้งทางอินเตอร์เน็ต หรือ Cyberbullying

เป็นการ Bully ที่ดูจะมีมากขึ้นเรื่อยๆ ในปัจจุบัน ซึ่ง Cyberbullying เป็นการ
กลั่นแกล้งผ่านทางอินเตอร์เน็ตรวมถึงผ่านโทรศัพท์มือถือ ในรูปแบบของภาพ
เสียง ข้อความ เช่น การโทรศัพท์ไปคุกคามข่มขู่ การพิมพ์ข้อความที่เป็นคำหยาบ
หรือกล่าวหาในทางไม่ดี โพสต์ข้อมูลส่วนตัวของผู้อื่นให้เป็นที่อับอาย การแพร่
ภาพอนาจาร โดยเฉพาะ “สื่อลามกเด็ก” (Child Pornography) ซึ่งเป็นสิ่ง
ผิดกฏหมาย และจะต้องถูกดำเนินคดี รวมถึงการสร้าง Account บนช่องทาง
ออนไลน์หรือเว็บไซต์เพื่อโจมตีอีกฝ่ายในทางเสียหาย

6

การบูลลี่

?เกิดจากอะไร
การ Bully สามารถเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ โดยผู้กลั่นแกล้งหรือผู้ที่
Bully คนอื่น อาจเป็นคนขาดความรัก ขาดการเอาใจใส่ และไม่มีตัวตนในสายตาคน
รอบข้างจนทำให้ไม่มีความสุขในชีวิต นำไปสู่การ Bully คนอื่นเพื่อเติมเต็มความ
รู้สึกเหล่านั้นให้แก่ตัวเอง

นอกจากนี้ การกลั่นแกล้งผู้อื่นอาจเกิดจากความต้องการมีอำนาจ ต้องการ
ที่จะควบคุมผู้อื่น และยกระดับสถานะทางสังคมของตัวเอง โดยไม่ได้สนใจเลยว่าผู้ที่
ถูก Bully นั้นจะรู้สึกอย่างไร

นอกจากสาเหตุที่กล่าวมาเบื้องต้นแล้ว ยังมีสาเหตุอื่นๆ ที่นำไปสู่การ Bully
ได้ ดังนี้

ต้องการให้ตัวเองรู้สึกดีขึ้น
หรือมีคุณค่ามากขึ้น เมื่อรู้สึก
อิจฉาสิ่งที่คนอื่ นมีหรือเป็น

เคยเป็นผู้ถูกกระทำมาก่อน และ กลั่นแกล้งผู้อื่ นเพื่ อให้ตัวเองเป็นที่สนใจ
ต้องการที่จะระบายความเจ็บปวด เพราะตนเองไม่มีความสุข เลย
เหล่านั้นโดยการ Bully คนอื่น Bully คนอื่นเพื่อให้คนเหล่านั้น
เป็นพฤติกรรมเลียนแบบ ไม่มีความสุขเหมือนตัวเอง
ที่เกิดจากการเคยเจอความ
รุนแรงในครอบครัว หรือเห็น ต้องการสร้างความหวาดกลัวต่อผู้อื่ น
เพียงเพื่อปกปิดความรู้สึกกลัวหรือ
ตัวอย่างและทำตาม
ความอ่อนแอของตัวเอง

กลั่นแกล้งเพื่อที่จะให้คนในสังคมนั้นๆ กลั่นแกล้งผู้อื่ นเพียงเพราะมีความ
มาเป็นเพื่อนหรือพวกของตัวเอง แตกต่างจากตัวเอง

7

ผลกระทบ
จากการบูลลี่

ผลกระทบต่อผู้ถูกกระทำ:

รู้สึกไม่เป็นที่ยอมรับในสังคมนั้นๆ ความ
สัมพันธ์กับคนรอบข้างลดลง เกิดความ
เปราะบางทางอารมณ์ ไม่มีความมั่นใจ
ในตัวเอง ในเด็กอาจทำให้ไม่อยากไป
โรงเรียนถึงขั้นเรียนไม่จบ ฝันร้ายใน
ตอนกลางคืน วิตกกังวลคนรอบข้าง
อาจเกิดซึมเศร้า มีโอกาสใช้สารเสพติด
สูงขึ้น และเพิ่มโอกาสในการทำร้ายตัว
เองหรือฆ่าตัวตายได้

ผลกระทบต่อผู้กระทำ:

มีพฤติกรรมความก้าวร้าว มักไม่มีขอบเขต
ในการแสดงออกอารมณ์ของตัวเองหรือ
ควบคุมอารมณ์ไม่ได้ มีปัญหาในการสร้าง
ความสัมพันธ์ที่ดีกับคนรอบข้าง ไม่สามารถ
ปรับตัวให้เข้ากับสถานที่หรือสังคมได้ มีความ
มั่นใจในตัวเองต่ำ และอาจกลายไปเป็นขโมย
ติดสุรา หรือสารเสพติดได้

ผลกระทบต่อผู้ที่อยู่ในเหตุการณ์:



ในเด็กมักจะรู้สึกลังเลใจที่จะไปโรงเรียน รู้สึกกลัวและรู้สึกผิดที่ตัวเอง
ไม่สามารถทำอะไรได้ อาจนำไปสู่ปัญหาด้านสุขภาพจิต ทั้งภาวะวิตก
กังวลและซึมเศร้า
8

วิธีการรับมือ
กับการถูก
บูลลี่ การถูก Bully เป็นสิ่งที่ไม่ควรเกิดขึ้นกับใคร
เลย เพราะมันสามารถสร้างบาดแผลทั้งทาง
ร่างกายและจิตใจได้ หากตัวเรากำลังถูก
Bully มาดูกันว่าจะมีวิธีรับมืออย่างไรได้บ้าง

ควรรับรู้อยู่เสมอว่าเราไม่ได้อยู่คนเดียว พยายามเก็บหลักฐานที่ถูกกลั่นแกล้ง
มีคนรอบข้างที่สามารถขอความช่วยเหลือได้ เช่น รูปภาพ ข้อความ หรือสิ่งของต่างๆ
ไม่ว่าจะโดนคุกคามในรูปแบบไหนก็ตาม โดย เพื่อใช้ในการดำเนินคดีตามกฎหมาย
เฉพาะการถูกคุกคามที่อาจเกิดความรุนแรง
หากไม่สามารถเลิกกังวลได้ ให้พยายาม
หาสิ่งที่ตัวเองสนใจทำและโฟกัสไปที่สิ่งนั้น
แทน

พยายามสบตาคนที่ Bully เพราะการสบตา ห้ามตอบโต้ด้วยความรุนแรง
เป็นการสื่อสารให้อีกฝ่ายรู้ว่า “เราไม่ได้อ่อนแอ” เพราะผลลัพธ์จะยิ่งบานปลาย
และส่วนใหญ่คนที่ชอบกลั่นแกล้งผู้อื่น มักจะ และรุนแรงมากขึ้น
ย่ามใจเมื่อเหยื่อไม่กล้าสบตา

สำหรับการโดน Bully ทางอินเตอร์เน็ต 9
อย่างแรกให้จัดการผ่านการแจ้ง
แพลตฟอร์มออนไลน์ดังกล่าว

หากคนที่กลั่นแกล้งเรากำลังเดินเข้ามาหา
ทำให้เรารู้สึกโกรธ ให้ลองโฟกัสกับการนับ
เลขไปเรื่อยๆ จาก 1-100 แล้วให้เดินออกมา
เพื่อไม่ให้คนเหล่านั้นรู้ว่าเราไม่พอใจหรือ
หวาดกลัว

เนื่องจากคนที่ชอบกลั่นแกล้งผู้อื่น จะคาดหวัง
ให้เหยื่อกลัวหรือตอบโต้การกระทำนั้นเพื่อให้ตัว
เองรู้สึกเหนือกว่า สิ่งที่เราเราทำได้คือ ให้นิ่ง
เฉยและพยายามแสดงให้เห็นว่าเราไม่ได้รู้สึก
กลัวหรืออ่อนแอ คนที่มา Bully ก็จะรู้สึกว่าไม่
สามารถควบคุมเราได้และเลิกยุ่งกับเราไปเอง

วิธีปกป้องคน
ที่เรารักจาก
การถูกบูลลี่

คอยสังเกตความรุนแรงของการ
Bully เช่น สังเกตตามร่างกายของ
บุตรหลานหากมีบาดแผล หรือร่องรอย

การถูกทำร้ายร่างกาย และความ
เปลี่ยนแปลงทางอารมณ์ แล้วให้แจ้งไป

ยังผู้มีอำนาจให้ช่วยแก้ไขปัญหาและ
คอยจับตามอง

คอยสังเกตอารมณ์ของผู้ที่อาจเป็นเหยื่อการ คอยช่วยเหลือเรื่องการ
Bully อย่างใกล้ชิด หากผู้ถูกกระทำมีอาการ เก็บหลักฐานการถูก

เครียดมากกว่าปกติ ควรพาไปพบจิตแพทย์เพื่อ กลั่นแกล้งต่างๆ เพื่อนำ
ให้คำปรึกษา ไม่ปล่อยให้ผู้ถูกกระทำเผชิญ ไปใช้ในการดำเนินคดีตาม
ความเครียดเพียงคนเดียว
คอยให้กำลังใจอยู่ห่างๆ เพื่อให้ กฎหมาย
ผู้ที่ถูก Bully รู้สึกไม่โดดเดี่ยว
และสามารถลุกขึ้นอีกครั้งเพื่อใช้
ชีวิตในสังคมต่อไป

10

วิธีป้องกันไม่ให้
เกิดการบูลลี่

ฝั่ งผู้ที่ไป Bully คนอื่น:

การแสดงพฤติกรรม Bully คน
อื่น บ่อยครั้งเกิดจากการไม่มีความ
สุขในชีวิต ขาดการดูแลใส่ใจ หรือ
เห็นพฤติกรรมผิดๆ แล้วทำตาม
ดังนั้นพ่อแม่หรือผู้ปกครองจึงควร
ให้ความสำคัญกับเด็ก ให้เวลา
ความใส่ใจ ปลูกฝังวัฒนธรรมการ
ให้เกียรติกัน และเลี้ยงดูเด็กในทาง
ที่ถูกต้อง เพื่อไม่ให้เกิดพฤติกรรม
ก้าวร้าวหรือคุกคามผู้อื่ น

ฝั่ งผู้ถูก Bully:
พยายามสร้างความมั่นใจให้ตัวเอง
รวมถึงพ่อแม่ก็ควรที่จะส่งเสริม
ให้ลูกมีความกล้าแสดงออก และ
มีปฏิสัมพันธ์ที่ดีกับคนรอบข้าง
และทำให้เด็กหรือเหยื่อเกิดความ
เชื่อใจ พร้อมที่จะเล่าปัญหาให้ฟัง

11

กฎหมายกับ
การบูลลี่

หลายประเทศมีการประกาศใช้กฎหมายเพื่อป้องกันและควบคุมการ Bully หรือ
การกลั่นแกล้งอย่างเข้มงวด ไม่ว่าจะเป็นประเทศฟิลิปปินส์ อเมริกา หรือเกาหลีใต้

ในส่วนของประเทศไทยก็มีมาตรการทางกฎหมายเกี่ยวกับการต่อต้านการกลั่น
แกล้งเช่นกัน เช่น

หลักการคุ้มครองสิทธิและ พระราชบัญญัติว่าด้วยการ
เสรีภาพของบุคคลตาม กระทำความผิดเกี่ยวกับ
รัฐธรรมนูญ คอมพิวเตอร์ ในกรณีที่เป็น
ความผิดตามประมวล
Cyberbullying
กฎหมายอาญา มาตรา 397
มาตรา 326 มาตรา 288
ฯลฯ

หากเกิดการคุมคามกลั่นแกล้งต่างๆ สามารถเข้าแจ้งความเพื่อดำเนินคดีได้
การ Bully หรือการกลั่นแกล้งผู้อื่น เป็นการกระทำที่ผิดกฎหมายและผิดจริยธรรม
ทางสังคม ซึ่งการ Bully นั้นสามารถส่งผลกระทบรุนแรงทั้งด้านร่างกายและจิตใจ
ทำให้ผู้กระทำไม่สามารถดำเนินชีวิตได้อย่างเป็นปกติสุข
"ทุกคนในสังคมจึงจำเป็นต้องตระหนักถึงความร้ายแรงของการ Bully
เพื่อช่วยกันป้องกันไม่ให้เกิดความรุนแรงและความเสียหายที่จะตามมา เพราะ
ไม่มีใครสมควรได้รับการปฏิบัติที่แตกต่างเพียงเพราะเกิดมาแตกต่าง หรือเพี1ย2ง
เพราะความสะใจของผู้อื่น!"

การนำปรัชญา
เศรษฐกิจพอเพียง

มาแก้ปัญหา

พอประมาณ

มีเหตุผล มีภูมิคุ้มกัน

ความรู้ คุณธรรม 13
รอบรู้ รอบคอบ ระวัง ซื่อสัตย์ ขยันอดทน
สติปัญญา แบ่งปัน

พอประมาณ

การบูลลี่ส่วนใหญ่มักเกิดจากการกระทำของผู้ที่คิดว่าตนมีอำนาจมากกว่า
รังแกผู้ที่ด้อยกว่าหรือคนตัวใหญ่ชอบรังแกคนตัวเล็ก พฤติกรรมเหล่านั้นอาจ
เกิดซ้ำ ๆ ซึ่งหากต้องเผชิญการทำร้ายครั้งแรก ผู้ถูกกระทำอาจให้อภัยได้ แต่ถ้า
เกิดขึ้นบ่อยๆ ซ้ำๆ อาจกลายเป็นความเครียดหรือความแค้นในที่สุด นอกจากนี้
ผู้กระทำส่วนใหญ่มีเป้าหมายชัดเจนว่าต้องการให้ผู้อื่นอับอาย เจ็บตัว เสื่อมเสีย
หรือด้อยค่าลง ซึ่งเราควรใช้หลักการนี้มาดำเนินชีวิตให้พอประมาณ ความพอดี
ไม่มากหรือว่าน้อยจนเกินไปโดยไม่ทำให้เกิดการรังแก และการไม่ส่งต่อความ
เกลียดชังให้กับผู้อื่ น

14

มีเหตุผล

หลายครั้งที่การบูลลี่นั้นเกิดขึ้นเพียงเพราะความสนุกชั่ววูบ ความโกรธ
ชั่วคราว หรือเป็นเพียงการตัดสินใจชั่วขณะ แต่ผลที่ตามมาอาจมากมายและส่ง
ผลยาวนานสำหรับผู้ถูกกระทำ ดังนั้นการตัดสินใจเกี่ยวกับระดับของความพอ
เพียงนั้น จะต้องเป็นไปอย่างมีเหตุผลโดยพิจารณาจากเหตุปัจจัยที่เกี่ยวข้อง
ตลอดจนคำนึงถึงผลที่คาดว่าจะเกิดขึ้นจากการกระทำนั้นๆ อย่างรอบคอบ เพื่อ
ไม่ให้เกิดการบูลลี่ และความอันตรายต่างๆที่จะตามมาในอนาคต

15

มีภูมิคุ้มกัน

การเตรียมตัวให้พร้อมรับผลกระทบและการเปลี่ยนแปลงที่จะเกิดขึ้น
โดยคำนึงถึงความเป็นไปได้ของสถานการณ์ โดยการฝึกการแสดงออกทาง
อารมณ์และดำเนินชีวิตเป็นปกติ ไม่แสดงอารมณ์หรือปฏิกิริยาโต้ตอบต่อการ
กระทำนั้น ๆ เพียงแต่บอกผู้รังแกว่าให้หยุดพฤติกรรมนั้น แล้วเดินห่างออกมา
หากเด็กสามารถควบคุมอารมณ์ ไม่แสดงอาการ จะลดแรงจูงใจในการถูกรังแก
ได้รวมถึงเลือกที่จะใช้ชีวิตในสังคมสิ่งแวดล้อมที่ดี ปิดรับเรื่องราวทาง
โซเชียลบ้าง หากหาทางออกไม่ได้ควรพบแพทย์เพื่อรับการรักษาอย่างเหมาะสม

16

ความรู้
รอบรู้ รอบคอบ ระวัง

จากสถิติของกรมสุขภาพจิตชี้ว่า ในปี 2561 มีจำนวนนักเรียนไทยโดนกลั่น
แกล้งในโรงเรียนสูงถึง 600,000 คน หรือคิดเป็นอัตราส่วน 40% มากที่สุด
เป็นอันดับที่ 2 ของโลกรองจากญี่ปุ่น ปัจจุบันระดับความรุนแรงของพฤติกรรม
การกลั่นแกล้งและปัญหาการกลั่นแกล้งกันในโรงเรียนได้ทวีความรุนแรงมากขึ้นทุก
ปี สิ่งที่พ่อแม่สามารถทำได้เลยทันที เพื่อช่วยลูกหลานไม่ให้ต้องเผชิญปัญหาโดนบูล
ลี่เพียงลำพัง คือการศึกษาหาความรู้และหาวิธีที่จะช่วยจัดการปัญหานี้ให้ได้ อย่าง
เช่นการเข้าร่วมกิจกรรมอบรมในหัวข้อ “คำพูดสร้างสรรค์ สร้างสังคมน่าอยู่ ไม่บูลลี่
ในเด็ก” ที่จัดโดยกรุงเทพดุสิตเวชการ (BDMS) เพื่อให้ความรู้แก่พ่อแม่
ผู้ปกครอง และครู สามารถเข้าใจปัญหาการกลั่นแกล้งในโรงเรียนได้อย่างชัดเจน
และเข้าใจ ทำให้แก้ไขปัญหาได้ตรงจุดมากขึ้น เพื่อให้มีความรอบรู้เกี่ยวกับ วิชาการ
ต่างๆที่เกี่ยวข้องอย่างรอบด้าน ความรอบคอบที่จะนำความรู้เหล่านั้นมาพิจารณาให้
เชื่อมโยงกัน เพื่อใช้ในการแก้ปัญหา และความระมัดระวังในการเกิดเหตุการณ์จริง

"บูลลี่" เด็กไทยติดอันดับ 2 ของโลก

17

คุณธรรม
ซื่อสัตย์ ขยันอดทน
สติปัญญา แบ่งปัน

มีความตระหนักในคุณธรรม มีความซื่อสัตย์สุจริตและมีความอดทน มี
ความเพียร ใช้สติปัญญาในการดำเนินชีวิต การมองหาทางออกหรือข้อเสนอแนะ
ต่อปัญหานั้น ๆ การตั้งสติ ไม่ใช้อารมณ์ในการจัดการปัญหา เช่น การสร้าง
บรรยากาศให้เด็กๆ เล่าเรื่องที่เกิดขึ้น และให้พวกเขาบอกเล่าความรู้สึก และเปิดให้
พวกเขาได้เรียนรู้การมีปฎิสัมพันธ์ต่อเรื่องที่อาจสร้างความเกรี้ยวกราดด้วยวิธีการ
ที่ใจเย็นและสงบลง วิธีหนึ่งที่นักวิจัยเลือกใช้คือ การให้เด็กๆ เขียนบันทึกประจำวัน
เป็นประจำ เพื่อให้มีช่องทางระบายอารมณ์ในเชิงบวก หากเกิดการคุมคามกลั่น
แกล้งต่างๆ สามารถเข้าแจ้งความเพื่อดำเนินคดีได้ การ Bully หรือการกลั่น
แกล้งผู้อื่น เป็นการกระทำที่ผิดกฎหมายและผิดจริยธรรมทางสังคม ซึ่งการ
Bully นั้นสามารถส่งผลกระทบรุนแรงทั้งด้านร่างกายและจิตใจ

18