ii NOTA EKSPRES ........................................N1 – N30 BAB 1 Mengenali Sejarah..................................1 – 8 1.1 Pengertian Sejarah 1.2 Pengertian Sejarah Mengikut Pandangan Sejarawan 1.3 Masa Silam dan Ruang dalam Sejarah 1.4 Sumber Sejarah 1.5 Penyelidikan dalam Sejarah 1.6 Tafsiran dalam Sejarah 1.7 Kepentingan Mempelajari Sejarah BAB 2 Zaman Air Batu....................................9 – 16 2.1 Dunia Kita 2.2 Zaman Air Batu 2.3 Garis Masa Zaman Air Batu 2.4 Ciri-ciri Zaman Air Batu Akhir 2.5 Perubahan Zaman Air Batu Akhir 2.6 Kesan Perubahan Zaman Air Batu di Asia Tenggara BAB 3 Zaman Prasejarah ..............................17 – 25 3.1 Maksud Zaman Prasejarah 3.2 Lokasi Zaman Prasejarah di Dunia 3.3 Ciri-ciri Kehidupan Manusia Zaman Prasejarah 3.4 Kesinambungan Sumbangan Zaman Prasejarah kepada Kemajuan Kehidupan Manusia 3.5 Zaman Prasejarah di Malaysia BAB 4 Mengenali Tamadun...........................26 – 32 4.1 Maksud Tamadun 4.2 Konsep Tamadun 4.3 Ciri-ciri Tamadun Awal Dunia BAB 5 Tamadun Awal Dunia.........................33 – 40 5.1 Empat Lokasi Tamadun Awal Dunia 5.2 Perbandingan Sumbangan Tamadun Awal BAB 6 Peningkatan Tamadun Yunani dan Rom.................................41 – 47 6.1 Tamadun Yunani 6.2 Peningkatan Pemerintahan dan Pentadbiran Tamadun Yunani 6.3 Tamadun Rom 6.4 Peningkatan Seni Bina dalam Tamadun Rom BAB 7 Peningkatan Tamadun India dan China ...........................................48 – 54 7.1 Tamadun India 7.2 Tamadun China BAB 8 Tamadun Islam dan Sumbangannya ...................................55 – 65 8.1 Latar Belakang Masyarakat Arab Sebelum Kedatangan Islam 8.2 Kemunculan dan Perkembangan Tamadun Islam 8.3 Ketokohan Nabi Muhammad SAW sebagai Pemimpin 8.4 Sumbangan Tamadun Islam kepada Dunia 8.5 Sumbangan Tamadun Islam dalam Bidang Seni Bina Pentaksiran Sumatif Ujian Akhir Sesi Akademik (UASA)........................................................... 66 − 72 Jawapan ..................................................... 73 − 88 Kandungan Topikal UASA A+ Sej Tg1 Kand 3rd.indd 2 2/28/2023 4:28:05 PM
Nota Ekspres Herodotus “Penceritaan tentang tindakan manusia yang penting dan mengagumkan serta sebab berlakunya sesuatu peristiwa.” E. H. Carr “Suatu proses interaksi berterusan antara ahli sejarah dengan fakta-faktanya, suatu dialog yang tidak berkesudahan antara masa kini dengan masa lampau.” Ibn Khaldun “Sejarah membicarakan tentang masyarakat manusia, peradaban dunia dan perubahan-perubahan yang berlaku pada sifat-sifat masyarakat itu.” Khoo Kay Kim “Sejarah merujuk kepada apa-apa yang pernah atau sudah berlaku. Sejarah mendorong kita lebih memahami apa-apa yang berlaku pada masa kini, di samping menjamin kesilapan yang sama tidak berulang. Sejarah ialah ibu kepada semua bidang.” Muhd Yusof Ibrahim “Sejarah ialah masa lalu itu sendiri. Sejarah juga merupakan catatan ataupun rekod tentang sesuatu peristiwa yang berlaku pada suatu masa yang lalu.” 1.1 Pengertian Sejarah Pengertian Sejarah 1.2 Pengertian Sejarah Mengikut Pandangan Sejarawan Bahasa Melayu Bahasa Inggeris Bahasa Yunani Perkataan Arab Kamus Dewan History Historia • “Syajaratun” • Cerita tentang seseorang • Asal usul (keturunan) • Penyelidikan • Salasilah • Peristiwa lampau • Kisah • Riwayat • Tambo Nota Ekspres Nota Ekspres BAB 1 Mengenali Sejarah N1 Topikal UASA A+ Sej Tg1 Nota 3rd.indd 1 2/28/2023 4:29:08 PM
Nota Ekspres 2.2 Zaman Air Batu Zaman Miosen 1. Wujud antara 23 juta hingga 5 juta tahun dahulu. 2. Bentuk muka bumi terbentuk secara fizikal. 3. Mamalia, hidupan laut dan air telah terbentuk. 4. Suhu panas dan kering. Zaman Pliosen 1. Wujud antara 5.3 juta hingga 2.6 juta tahun. 2. Penyejukan dan pengeringan alam sekitar menyebabkan penyebaran padang rumput dan savana. 3. Berlaku penghijrahan tumbuhan dan haiwan. 4. Contoh: Grand Canyon, Amerika Syarikat. Zaman Holosen 1. Wujud antara 10 000 tahun hingga kini. 2. Kemajuan kehidupan manusia melalui aktiviti pertanian. 3. Penciptaan roda dan tulisan kuneiform. 4. Tamadun manusia mengalami perkembangan keagamaan, pendidikan, pentadbiran dan undang-undang. Zaman Pleistosen 1. Wujud antara 2.5 juta hingga 10 000 tahun. 2. Manusia mula mengetahui kaedah menghasilkan api. 3. Manusia mula berhijrah hingga ke Australia. 1. Menurut kajian, usia bumi melebihi 4.6 juta tahun. 2. Bumi mengalami perubahan iklim dan fizikal. 1. Terdapat binatang yang berbulu tebal. 2. Antara binatang-binatang tersebut ialah mamot, harimau taring panjang, sloth dan bison. 1. Bumi telah melalui pelbagai bentuk perubahan. 2. Meliputi bentuk fizikal, iklim, cuaca, hidupan dan kedalaman lautan. BAB 2 Zaman Air Batu 2.1 Dunia Kita Bab 2 N4 Topikal UASA A+ Sej Tg1 Nota 3rd.indd 4 2/28/2023 4:29:08 PM
Nota Ekspres Lokasi Zaman Prasejarah di Asia Tenggara 1 Gua Padah-lin, Myanmar Tempat tinggal manusia Zaman Prasejarah yang berusia antara 13,000 hingga 11,000 SM. 6 Ban Chiang, Thailand Tapak Zaman Neolitik dan Zaman Logam yang berusia antara 3,600 hingga 500 SM. Manusia mengamalkan aktiviti pertanian, pembuatan logam, tekstil, tembikar tanah dan menternak binatang. 5 Lenggong, Malaysia Penemuan rangka Perak Man yang berusia 11,000 hingga 10,000 SM. 2 Sa Hyun, Vietnam Tapak Zaman Besi yang berusia antara 1,000 SM hingga 200 M. Kegiatan utama ialah pembuatan tembikar. 3 Gua Tabon, Filipina Dianggarkan berusia 47,000 SM. Penemuan rangka manusia. 4 Gua Liang Bua, Indonesia Terletak di Pulau Flores. Penemuan fosil dan sisa tulang berusia 94, 000 hingga 12, 000 SM. Manusia digelar Flores Man atau Homo Floresiensis. 1 6 2 5 3 4 Bab 3 N9 Topikal UASA A+ Sej Tg1 Nota 3rd.indd 9 2/28/2023 4:29:09 PM
Nota Ekspres “Civitas” bermaksud bandar atau kota. Ia menekankan kepada pencapaian bidang kebudayaan, sains, industri dan sistem kerajaan. Mudun, madain dan madana bermaksud tinggi budi bahasa dan pembukaan bandar. Istilah lain yang sama maksud ialah hadharah dan hadari. Civilisation merupakan tahap pembangunan manusia dan organisasi. Ia meliputi ilmu pengetahuan, kepercayaan, seni, moral, undang-undang dan adat. Peradaban menerangkan kemajuan dalam kebendaan serta pemikiran bidang sosial, budaya dan politik. Bahasa Yunani Bahasa Arab Maksud Tamadun Bahasa Inggeris Bahasa Melayu 4.2 Konsep Tamadun Ibn Khaldun 1. Memperkenalkan konsep tamadun: “umran” dan “hadharah” berdasarkan bukunya yang bertajuk Muqaddimah. 2. Meliputi aspek akidah, syarak, akhlak, falsafah, kebudayaan dan peradaban. Syed Muhammad Naquib Al-Attas 1. Masyarakat mencapai taraf kehalusan tatasusila dan kebudayaan yang luhur. 2. Pandangannya diterjemah dalam penulisan seperti Islam dalam Sejarah dan Kebudayaan Melayu. Pandangan Islam Konsep Tamadun Pandangan Barat Arnold J.Toynbee 1. Tamadun mewakili sistem masyarakat yang memperkembangkan ekonomi, sosial, politik, kesenian dan kebudayaan. 2. Ideanya boleh didapati dalam bukunya yang bertajuk A Study Of History. BAB 4 Mengenali Tamadun 4.1 Maksud Tamadun Bab 4 N15 Topikal UASA A+ Sej Tg1 Nota 3rd.indd 15 2/28/2023 4:29:10 PM
Nota Ekspres Ciri-ciri Peperiksaan Awam 1. Sangat kompetitif. 2. Hanya untuk kaum lelaki tanpa mengira latar belakang dan status sosial. 3. Mengekalkan tradisi dan budaya China. 4. Larangan untuk melakukan sebarang bentuk perubahan. 5. Diadakan dalam tiga tahap iaitu: (a) Tahap pertama (Xiucai) i. Diadakan di peringkat daerah sebanyak dua kali dalam tiga tahun. ii. Terbuka kepada semua orang. iii. Tempoh peperiksaan ialah sehari. iv. Bilangan calon antara 500 - 2,000 orang. v. Kadar kelulusan, 1: 35. (b) Tahap kedua (Juren) i. Diadakan di ibu kota daerah sebanyak tiga tahun sekali. ii. Hanya terbuka kepada calon yang telah lulus tahap pertama. iii. Tempoh peperiksaan tiga hari. iv. Bilangan calon antara 4,800 - 10,000 orang. v. Kadar kelulusan, 1: 120. (c) Tahap ketiga (Jinshi) i. Diadakan di ibu kota kerajaan sebanyak tiga tahun sekali. ii. Tempoh peperiksaan selama 13 hari. BAB 8 Tamadun Islam dan Sumbangannya 8.1 Latar Belakang Masyarakat Arab Sebelum Kedatangan Islam 1. Sebelum kedatangan Islam, masyarakat Arab mempunyai petempatan dan cara hidup yang berbeza. 2. Mengalami kemerosotan ekonomi dan sosial selepas keruntuhan Empangan Maarib pada tahun 300 M. 3. Tidak mewarisi ilmu dari zaman sebelumnya. 4. Mengalami zaman kegelapan yang dipanggil Zaman Jahiliah. 5. Mereka tidak mempunyai nabi dan kitab suci sebagai petunjuk. 6. Semasa Islam diperkenalkan, mereka juga menolak undang-undang Allah SWT dan nilainilai Islam. Aspek Sosial 1. Mengamalkan pelbagai agama dan kepercayaan serta adat dalam kehidupan seharian. 2. Antaranya: (a) Wathani-menyembah berhala. (b) Majusi-menyembah api. (c) Yahudi-dianuti oleh Bani Israel. (d) Nasrani-dianuti oleh Bani Israel. (e) Animisme-percaya kepada roh dan kuasa ghaib. (f) Hunafa’-ajaran yang dibawa oleh Nabi Ibrahim AS. Aspek Politik 1. Terbahagi kepada: (a) Kaum Hadhari yang mendiami kawasan kota. (b) Kaum Badwi yang hidup secara nomad. 2. Syeikh mengetuai setiap kabilah berdasarkan keturunan masing-masing. 3. Pentadbiran Makkah diuruskan oleh Darun- Nadwah. Aspek Ekonomi 1. Kaum Badwi: (a) Menternak secara nomad. (b) Menjalankan sistem tukar barang. 2. Kaum Hadhari berdagang secara kafilah. 3. Makkah menjadi pusat dagangan di kawasan Hijaz. 4. Berdagang dengan menggunakan Laluan Sutera. Sistem Masyarakat Jahiliah Bab 8 Bab 7 N27 Topikal UASA A+ Sej Tg1 Nota 3rd.indd 27 2/28/2023 4:29:12 PM
Nota Ekspres Pemimpin Tentera (a) Berdasarkan konsep jihad. (b) Bersungguh-sungguh dan dedikasi semasa menjalankan tugas. (c) Melarang peperangan kecuali diancam, mempertahankan agama, umat dan negara. Pemimpin Masyarakat (a) Sebelum hijrah, penekanan diberikan kepada aspek akidah, akhlak dan syariah. (b) Di Madinah, menekankan konsep syura, keadilan, persamaan dan kebebasan. (c) Menerapkan nilai toleransi, hormatmenghormati dan mengutamakan keadilan. Pemimpin Negara Baginda telah berjaya; (a) merangka Piagam Madinah. (b) menjadikan Islam sebagai agama rasmi. (c) mempersaudarakan masyarakat Islam. (d) menyatukan masyarakat Islam dengan bukan Islam. (e) menghantar misi dakwah ke luar negara. Ketokohan Nabi Muhammad SAW 8.3 Ketokohan Nabi Muhammad SAW sebagai Pemimpin Perkembangan Ekonomi (a) Menjalinkan hubungan dagangan dengan negara luar. (b) Menggalakkan masyarakat bekerja keras dalam bidang perniagaan dan pertanian. (c) Menggalakkan pembangunan semula tanah terbiar. (d) Membangunkan pasar Suq al-Ansar. 8.4 Sumbangan Tamadun Islam kepada Dunia Sumbangan Tamadun Islam kepada Dunia Politik Ekonomi Sosial • Kehidupan bernegara • Pemerintahan dan cara hidup berteraskan keadilan • Konsep ummah • Sistem syura • Amalan ekonomi Islam • Institusi Baitulmal • Memesatkan gedung perniagaan • Menyediakan kemudahan asas • Mengangkat kedudukan dan maruah wanita • Teknik penyelidikan saintifik • Mewujudkan pusat kegiatan intelektual Bab 8 N29 Topikal UASA A+ Sej Tg1 Nota 3rd.indd 29 2/28/2023 4:29:12 PM
Buku Teks: m.s. 4 1.1 Pengertian Sejarah 1. Antara berikut, yang manakah pengertian sejarah menurut Kamus Dewan? I Kisah II Riwayat III Cerita IV Pokok A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 2. Apakah perkataan Yunani yang mewakili istilah Sejarah? A History B Historia C Tambo D Syaharatun Buku Teks: m.s. 5 Pengertian Sejarah Mengikut Pandangan Sejarawan 1.2 3. Pilih padanan jawapan yang betul berkaitan dengan pengertian sejarah menurut pandangan E. H. Carr. KBAT Menganalisis Pilihan Jawapan Pengertian Sejarah A Proses interaksi yang berterusan Suatu dialog yang tidak berkesudahan B Suatu dialog yang tidak berkesudahan Perbicaraan tentang masyarakat manusia Tiap-tiap soalan diikuti oleh empat pilihan jawapan, iaitu A, B, C, dan D. Bagi setiap soalan, pilih satu jawapan sahaja. C Perbicaraan tentang masyarakat manusia Perubahan pada sifat masyarakat D Perubahan pada sifat msyarakat Catatan peristiwa yang lalu 4. Maklumat di bawah berkaitan tokoh-tokoh sejarawan. • Herodotus • E. H. Carr • Ibn Khaldun • Muhd Yusof Ibrahim Apakah persamaan perkara yang dibincangkan oleh tokoh-tokoh di atas? A Peristiwa sejarah B Lokasi sejarah C Maksud sejarah D Tokoh-tokoh sejarah Buku Teks: m.s. 6 Masa Silam dan Ruang dalam Sejarah 1.3 5. Istilah berikut mempunyai kaitan dengan masa silam dan ruang dalam sejarah. Alaf Berapakah tempoh masa satu alaf? A 10 tahun B 100 tahun C 1,000 tahun D 10,000 tahun Soalan Objektif BAB 1 Mengenali Sejarah Nota Ekspres 1Bab 1 Topikal UASA A+ Sej Tg1 B1 3rd.indd 1 2/28/2023 4:32:55 PM
Soalan Subjektif Arahan: Jawab semua soalan berikut. Buku Teks: m.s. 4 1.1 Pengertian Sejarah Isikan tempat kosong dengan jawapan yang betul. TP 1 1. Menurut Bahasa Melayu, istilah sejarah berasal daripada perkataan Arab, yang bermaksud . 2. Sejarah juga dikaitkan dengan , riwayat, keturunan dan . 3. Perkataan historia yang bermaksud penyelidikan berasal daripada perkataan bahasa . 4. Kamus Dewan mendefinisikan sejarah sebagai asal usul atau . Sejarah ialah peristiwa yang benar-benar berlaku pada masa , kisah, dan . Buku Teks: m.s. 5 1.2 Pengertian Sejarah Mengikut Pandangan Sejarawan 1. Nyatakan pengertian sejarah mengikut pandangan tokoh-tokoh di bawah. TP 1 (a) Muhd Yusof Ibrahim: Buku Teks: m.s. 18–19 1.7 Kepentingan Mempelajari Sejarah 14. Maklumat berikut berkaitan dengan kepentingan mempelajari sejarah. Mengaplikasikan kemahiran pemikiran sejarah Apakah kesan daripada tindakan tersebut? KBAT Mengaplikasi A Menyemai semangat supaya cintakan negara B Memahami peristiwa sejarah secara lebih empati C Memberi kesedaran meneruskan adat tradisi bangsa D Mengelakkan mengulangi kesilapan masa lalu 15. Apakah harapan anda selepas mempelajari sejarah berdasarkan gambar di bawah? A Meletakkan isu keselamatan negara di tangan pihak tertentu B Mementingkan bangsa asal setiap individu C Negara ini hanya tempat untuk mencari nafkah D Bersedia berkorban untuk negara tercinta TP1 Menguasai Belum menguasai 3Bab 1 Topikal UASA A+ Sej Tg1 B1 3rd.indd 3 2/28/2023 4:32:56 PM
Buku Teks: m.s. 10–15 1.5 Penyelidikan dalam Sejarah 1. Lengkapkan rajah di bawah dengan kaedah-kaedah penyelidikan dalam sejarah. TP 2 2. Nyatakan kaedah penyelidikan yang sesuai bagi tujuan berikut. TP 2 (a) Murid-murid Tingkatan Satu Cemerlang dikehendaki untuk menyiapkan laporan bertulis berkenaan sejarah kedatangan British di Tanah Melayu. Kaedah . (b) Profesor Ibad ingin mengkaji tentang kehidupan masyarakat Zaman Prasejarah di Gua Niah, Sarawak. Kaedah . (c) Harraz dan Mya dikehendaki untuk menyelidik tentang perjuangan tokoh terdahulu yang pernah berkhidmat sebagai askar Melayu pada zaman penjajahan Jepun. Kaedah . (d) Naufal dan Syirah ditugaskan untuk menyiapkan laporan yang bertajuk “Sejarah Jalur Gemilang”. Kaedah . (a) Kaedah Mendapatkan maklumat melalui . Tokoh yang dipilih dikenali sebagai . (b) Kaedah Mendapatkan maklumat melalui cara untuk mendapatkan maklumat daripada bahan tinggalan . Kaedah Penyelidikan 6 TP2 Menguasai Belum menguasai Bab 1 Topikal UASA A+ Sej Tg1 B1 3rd.indd 6 2/28/2023 4:32:58 PM
Buku Teks: m.s. 18–19 1.7 Kepentingan Mempelajari Sejarah 1. Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul. TP 4 KBAT Menganalisis (a) (b) (f) (c) (e) (d) 1. (a) Terangkan tiga tahap pelaksanaan penyelidikan melalui kaedah lisan. TP 2 (4 markah) (b) Huraikan pelaksanaan kajian sejarah menerusi kaedah-kaedah di bawah. TP 3 (i) Kaedah arkeologi (4 markah) (ii) Kaedah arkeologi bawah air (4 markah) (c) Mengapakah mempelajari sejarah penting kepada setiap murid di sekolah? Huraikan pandangan anda. TP 5 KBAT Menilai (8 markah) Soalan Esei Kepentingan Mempelajari Sejarah TP2 Menguasai Belum menguasai TP3 Menguasai Belum menguasai TP4 Menguasai Belum menguasai TP5 Menguasai Belum menguasai 8Bab 1 Topikal UASA A+ Sej Tg1 B1 3rd.indd 8 2/28/2023 4:32:58 PM
Bab 6 6. Apakah fungsi Dewan Perhimpunan kepada masyarakat Athens? A Tempat penggubalan undang-undang Athens B Tempat untuk bertemu dengan sahabatsahabat C Tempat membincangkan hal peribadi D Tempat urusan perniagaan 7. Antara berikut, yang manakah merupakan syarat-syarat keanggotaan Dewan Perhimpunan? I Terdiri daripada pelbagai kaum II Boleh dianggotai pelbagai jantina III Jawatan dipegang antara enam bulan hingga setahun IV Persidangan sekurang-kurangnya tiga kali sebulan A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 8. Apakah bentuk sistem pemerintahan dalam kerajaan Sparta? A Sistem monarki B Sistem teokrasi C Sistem monarki terhad D Sistem demokrasi Buku Teks: m.s. 127 6.3 Tamadun Rom 9. Tamadun Rom adalah kesinambungan daripada Tamadun Yunani. Pusat pentadbiran tamadun tersebut terletak di . A Sicily B Pompei C Byzantium D Rom 10. Tempoh berikut adalah tahap perkembangan yang berlaku terhadap Tamadun Rom. 509 – 27 SM. Apakah tahap tersebut? A Zaman Awal B Zaman Empayar C Zaman Republik D Zaman Beraja Buku Teks: m.s. 128–133 Peningkatan Seni Bina dalam Tamadun Rom 6.4 11. Antara berikut, seni bina manakah yang mempunyai kaitan dengan pembinaan berikut? Oculus A Colosseum C Pantheon B Amfiteater D Polis 12. Binaan berikut telah dihasilkan semasa kegemilngan Tamadun Rom. Amfiteater di Arles, Perancis Berapakah kapasiti penonton yang boleh dimuatkan oleh binaan tersebut? A 10,000 orang B 20,000 orang C 30,000 orang D 40,000 orang 13. Terdapat pelbagai kemajuan dalam bidang seni bina yang dicapai oleh masyarakat Tamadun Rom. Pilih padanan jawapan yang betul berkaitan dengan ciri-ciri seni bina tersebut. Pilihan Jawapan Seni Bina Ciri-Ciri A Colosseum Dibina oleh Marcus Agrippa B Akueduk Berketinggian tiga tingkat di Pont du Gard C Jalan raya Berkeluasan 1.5 meter D Tembok pertahanan Pembinaannya bermula pada tahun 152 M. 42 Topikal UASA A+ Sej Tg1 B6 3rd.indd 42 2/28/2023 4:43:09 PM
Bab 6 Soalan Subjektif Arahan: Jawab semua soalan berikut. Buku Teks: m.s. 118–119 6.1 Tamadun Yunani 1. (a) Nyatakan lokasi perkembangan Tamadun Yunani. TP 1 (b) Jelaskan faktor yang mempengaruhi tindakan berikut berlaku di Yunani. TP 1 i. Aktif dalam perdebatan dan sukan: ii. Penduduk Yunani terkenal dalam bidang pelayaran: 2. Tamadun Yunani berkembang antara tahun 1000 SM hingga 800 SM. (a) Jelaskan pencapaian yang dicapai oleh tamadun tersebut dalam bidang pemerintahan dan pentadbiran. TP 1 14. Manakah antara berikut merupakan binaan terkenal Tamadun Rom? I Tembok besar China II Tempat mandi awam III Akueduk IV Taj Mahal A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 15. Gambar di bawah merupakan binaan Colosseum dalam Tamadun Rom. Apakah fungsi binaan Colloseum bagi masyarakat Rom? A Tempat riadah keluarga B Tempat menyaksikan persembahan kebudayaan C Tempat bermesyuarat bagi anggota Dewan Perhimpunan D Tempat penganjuran acara besar seperti gladiator TP1 Menguasai Belum menguasai 43 Topikal UASA A+ Sej Tg1 B6 3rd.indd 43 2/28/2023 4:43:09 PM
Bab 6 (c) Sebab dilakukan sedemikian (d) Keturunan pemimpin (e) Bilangan ahli Dewan Perhimpunan i. ii. Buku Teks: m.s. 127 6.3 Tamadun Rom 1. Lengkapkan pernyataan berikut dengan jawapan yang betul. TP 1 Tamadun Rom (a) Muncul sebagai kuasa yang kuat selepas kejatuhan (b) Berjaya menewaskan pesaingnya seperti: i. ii. iii. iv. (c) Membentuk empayar yang luas dan berpusat di (d) Terletak di Lembah berhampiran Sungai Tiber. (e) Terbahagi kepada tiga zaman iaitu: i. ii. iii. (f) Mencapai kegemilangan semasa era . TP1 Menguasai Belum menguasai 45 Topikal UASA A+ Sej Tg1 B6 3rd.indd 45 2/28/2023 4:43:09 PM
66Pentaksiran Sumatif 1. Antara berikut yang manakah dikategorikan sebagai sumber sekunder? Pilihan Contoh A Fosil Diari B Jurnal Buku C Surat peribadi Ensiklopedia D Manuskrip Risalah 2. Kaedah arkeologi digunakan secara saintifik untuk mencari maklumat sejarah daripada bahan tinggalan sejarah. Apakah langkah yang terawal sekali dilakukan menerusi kaedah tersebut? A Pengkatalogan B Pengisihan C Pembersihan D Penganalisisan 3. Ilustrasi berikut menunjukkan bumi pada 390 juta tahun lalu. Apakah haiwan yang wujud pada zaman tersebut? I Ikan II Kucing III Anjing IV Amfibia A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 4. Maklumat berikut berkaitan dengan Pentas Sunda. Berkeluasan melebihi 3.2 juta kilometer persegi Apakah tahap Zaman Air Batu yang mempunyai kaitan dengan situasi tersebut? A Zaman Miosen B Zanab Pliosen C Zaman Holosen D Zaman Pleistosen 5. Terdapat binaan batu di lokasi Zaman Prasejarah berikut: Gobekli Tepe, Turki Mengapakah binaan tersebut dihasilkan? A Melakukan aktiviti ritual B Melakukan aktiviti pertanian C Melakukan aktiviti perburuan D Melakukan aktiviti perlombongan 6. Lukisan berikut boleh ditemui di Gua Lascaux, Montignac, Perancis. Pentaksiran Sumatif Ujian Akhir Sesi Akademik (UASA) Bahagian A [20 markah] Masa: 2 jam Tiap-tiap soalan diikuti oleh empat pilihan jawapan, iaitu A, B, C, dan D. Bagi setiap soalan, pilih satu jawapan sahaja. Topikal USAS Sej Tg1 PSumatif Uji AT 3rd.indd 66 2/28/2023 4:46:40 PM
69Pentaksiran Sumatif Bahagian B [40 markah] Jawab semua soalan berikut. 1. Kaedah bertulis, kedah lisan dan kaedah arkeologi digunakan oleh sejarawan semasa melakukan penyelidikan. (a) Senaraikan bahan yang digunakan oleh manusia Zaman Prasejarah untuk menulis. (3 markah) (b) Bagaimanakah proses kaedah penulisan tersebut dilakukan? (3 markah) (c) Pada pendapat anda, mengapakah kita perlu mengekalkan penemuan bahan tinggalan manusia Zaman Prasejarah? (4 markah) 2. Zaman Air Batu terbahagi kepada Zaman Miosen, Zaman Pliosen, Zaman Pleistosen dan Zaman Holosen. (a) Nyatakan ciri-ciri Zaman Miosen. (3 markah) (b) Jelaskan kemajuan yang dicapai semasa Zaman Holosen. (3 markah) Topikal USAS Sej Tg1 PSumatif Uji AT 3rd.indd 69 2/28/2023 4:46:40 PM
71Pentaksiran Sumatif (b) Mengapakah Dinasti Maurya berjaya melakukan perluasan kuasa? (3 markah) (c) Perluasan kuasa perlu ditolak oleh semua pihak. Beri penjelasan anda. (4 markah) Bahagian C [20 markah] Jawab satu soalan sahaja. 1. Ilustrasi berikut merujuk kepada kehidupan manusia Zaman Prasejarah di negara kita. (a) Jelaskan lokasi manusia: i. Zaman Paleolitik: (3 markah) ii. Zaman Neolitik: (3 markah) (b) Bagaimanakah perkembangan teknologi masyarakat Zaman Prasejarah tersebut? (6 markah) (c) Huraikan pengajaran atau iktibar yang diperoleh daripada manusia Zaman Prasejarah. (8 markah) Topikal USAS Sej Tg1 PSumatif Uji AT 3rd.indd 71 2/28/2023 4:46:40 PM
73 BAB 1 Soalan Objektif 1. A 2. B 3. A 4. C 5. C 6. A 7. A 8. C 9. B 10. C 11. C 12. B 13. D 14. B 15. D Soalan Subjektif 1.1 1. syajaratun, pokok 2. salasilah, asal usul 3. Yunani 4. salasilah, lampau, riwayat, tambo 1.1 1. (a) Merupakan catatan/rekod tentang sesuatu peristiwa yang berlaku masa lalu. (b) Membicarakan perkara tentang masyarakat manusia,peradaban dunia dan perubahan dalam sifat masyarakat. (c) Interaksi berterusan antara ahli sejarah dengan faktafakta sejarah masa kini dan masa lampau. (d) Penceritaan tentang tindakan manusia dan sebab berlakunya sesuatu peristiwa. 2. (a) Ibn Khaldun (b) Herodotus (c) E.H. Carr 1.3 1. (a) Masa silam yang dikaji berdasarkan urutan masa (b) Jangka masa 10 tahun (c) Jangka masa 100 tahun (d) Jangka masa 1000 tahun (e) Dikira bermula dengan kelahiran Nabi Isa AS 2. b(1), c(2), d(3), a(4) 1.4 1. (a) primer i. diolah ii. asli iii. ditafsir (b) sekunder i. diolah ii. tersebar 2. (a) Primer (b) Sekunder (c) Primer (d) Sekunder 1.5 1. (a) lisan, temu bual, orang sumber (b) arkeologi, saintifik, sejarah 2. (a) bertulis (b) arkeologi (c) lisan (d) bertulis 1.6 1. (a) Perbezaan berlaku kerana penggunaan sumber yang berbeza, perbezaan pandangan, perbezaan ideologi dan tujuan penulisan sesorang sejarawan tersebut. (b) Sejarawan perlu melakukan penyelidikan dengan menyeluruh dan jujur serta bertanggungjawab atas tafsiran yang dibuat dan tidak mempunyai sebarang kepentingan. (c) Memberi gambaran dan maklumat sebenar kepada masyarakat dan generasi akan datang tentang sesuatu peristiwa yang berlaku. 2. Tafsiran sejarawan Barat: Membantu membangunkan sosioekonomi masyarakat di Tanah Melayu serta menjamin keamanan akibat perebutan kuasa antara pembesar. Tafsiran sejarawan tempatan: Untuk mengeksploitasi sumber ekonomi Tanah Melayu terutama bijih timah dan meluaskan kuasa mereka. 1.7 1. (a) Mengenal asal asul keluarga dan negara. (b) Mengambil iktibar daripada peristiwa lalu. (c) Memupuk semangat patriotisme. (d) Mengukuhkan perpaduan kaum. (e) Membangunkan negara dan bangsa. (f) Mengaplikasikan kemahiran pemikiran sejarah. Soalan Esei 1. (a) F1 Tahap persediaan (1m) H1a Penyelidik perlu menentukan tokoh yang bakal ditemui. (1m) H1b Penyelidik juga perlu menentukan skop atau perkara yang akan ditanya dalam sesi temu bual. (1m) H1c Setiap pertanyaan dan soalan perlulah menjurus kepada pendekatan sejarah. (1m) F2 Proses temu bual. (1m) H2a Penyelidik perlu melakukan persediaan yang lengkap. (1m) H2b Beliau perlulah terlebih dahulu mengetahui secara mendalam perkara yang dikaji. (1m) C1 Meneliti awal sumber bertulis tentang perkara yang dikaji. (1m) H2c Penyelidik perlu meyakinkan tokoh untuk memberikan kerjasama (1m) Jawapan Topikal UASA A+ Sej Tg1 Jaw 3rd.indd 73 2/28/2023 4:47:49 PM
79 dipatuhi masyarakat. (1m) H4e Lahirlah sistem pentadbiran yang tersusun dalam masyarakat. (1m) (c) F1 Menerapkan aktiviti keagamaan dalam program anjuran organisasi. (1m) H1a Setiap ahli digalakkan patuh dan tekun mengamalkan agama masingmasing. (1m) C1 Sering mengadakan solat berjemaah setiap kali perjumpaan diadakan. (1m) H1b Kehidupan ahli sentiasa aman dan sejahtera. (1m) F2 Menerapkan semangat perpaduan dalam diri setiap ahli. (1m) H2a Memberikan penerangan tentang pentingnya wujud rasa hormat menghormati sesama ahli. (1m) H2b Melibatkan setiap ahli dalam setiap kali sambutan hari kemerdekaan negara. (1m) H2c Melahirkan organisasi yang sentiasa bersedia mempertahankan negara. (1m) F3 Menarik ahli menceburkan diri dalam bidang ekonomi. (1m) H3a Dapat dijadikan sebagai pendapatan sampingan sebagai tambahan kepada pendapatan tetap. (1m) C2 Mengajak ahli terlibat dalam perniagaan barangan terpakai setiap hujung minggu. (1m) H3b Mengurangkan masalah kewangan yang menimpa setiap ahli. (1m) (Mana-mana jawapan berkaitan) BAB 4 Soalan Objektif 1. B 2. B 3. A 4. C 5. A 6. B 7. B 8. A 9. A 10. A 11. B 12. D 13. C 14. C 15. D Soalan Subjektif 4.1 1. Bahasa Yunani: (a) Perkataan Yunani iaitu civitas. (b) Bermaksud bandar atau kota. (c) Kemajuan dicapai dalam bidang kebudayaan/sains/ industri/sistem kerajaan. 2. Bahasa Inggeris: (a) Disebut civilisation. (b) Tahap pembangunan manusia dan organisasi paling maju. (c) Merangkumi pengetahuan/ kepercayaan/seni/moral/ undang-undang/adat/ kebolehan. 3. Bahasa Arab: (a) Mudun, madain dan madana. (b) Bermaksud tinggi budi bahasa dan pembukaan bandar. (c) Sama pengertian dengan “Hadharah” dan “Hadari”. 4. Bahasa Melayu: (a) Satu peradaban yang merujuk kepada pencapaian kemajuan masyarakat. (b) Meliputi bidang sosial, budaya dan politik. (c) Dalam seni bina/sistem ekonomi/hasil cipta. 4.2 1. Konsep tamadun dalam Islam merangkumi pembangunan lahiriah dan rohaniah yang berasaskan nilai dalam pendidikkan yang terdapat dalam al-Quran dan Hadis. 2. Konsep tamadun pada pandangan Barat merujuk kepada pembangunan lahiriah yang merangkumi aspek kebudayaan seperti kesenian, undang-undang dan penulisan. 3 (a) Memperkenalkan konsep “umran” atau “hadharah”. Dalam buku Muqqadimah, meliputi aspek akidah, syarak, akhlak, falsafah, kebudayaan dan peradaban. (b) Kehidupan insan bermasyarakat yang mencapai kehalusan tatasusila dan kebudayaan yang luhur. (c) Tahap sesuatu masyarakat atau budaya yang kompleks. Dicapai melalui pencapaian ilmu dan teknologi, ekonomi, struktur politik, kemasyarakatan dan petempatan. 4.3 1. (a) Tulisan dan penyimpanan rekod (b) Pertanian dan perdagangan (c) Sistem pemerintahan (d) Agama dan kepercayaan (e) Pembentukan bandar (f) Organisasi sosial (g) Kesenian dan kesusasteraan (h) Pengkhususan pekerjaan 2. (a) Sistem pemerintahan (b) Kesenian dan kesusasteraan (c) Pengkhususan pekerjaan (d) Pembentukan bandar (e) Organisasi sosial (f) Agama dan kepercayaan 3. (a) Tamadun bermaksud percapaian tertinggi yang dicapai oleh masyarakat Topikal UASA A+ Sej Tg1 Jaw 3rd.indd 79 2/28/2023 4:47:50 PM
87 H4c Cukai harta (1m) H4d Harta tanpa waris (1m) F5 Harta daripada peperangan (1m) H5a Jizyah (1m) H5b Ghanimah (1m) H5c Kharaj (1m) F6 Harta warisan yang tidak dapat dihabiskan oleh waris (1m) H6a Tidak berwaris (1m) (c) F1 Menggunakan teknolologi moden. (1m) F2 Membanyakkan kajian dan penyelidikan (R & D). (1m) F3 Menjalinkan kerjasama dengan negara maju yang lain. (1m) F4 Meluaskan kawasan pasaran eksport. (1m) F5 Mengurangkan karenah birokrasi. (1m) F6 Menyediakan kemudahan pinjaman kepada rakyat tempatan yang berpotensi. (1m) F7 Memajukan kawasan tanah yang terbiar. (1m) F8 Menggalakkan kemasukan pelabur luar. (1m) (Mana-mana jawapan yang munasabah) Pentaksiran Sumatif Bahagian A 1. B 2. B 3. B 4. D 5. A 6. C 7. D 8. B 9. C 10. C 11. C 12. C 13. D 14. C 15. B 16. B 17. B 18. A 19. A 20. A Bahagian B 1. (a) F1 Ditulis di dinding gua. (1m) F2 Dipahat pada batu. (1m) F3 Ditulis pada kulit kayu. (1m) F4 Ditulis pada gading. (1m) F5 Ditulis pada daun lontar. (1m) Maksimum 3 markah (b) F1 Mengenal pasti sumber bagi seseuatu peristiwa, tokoh atau institusi. (1m) F2 Mendapat dan mengesahkan sumber bertulis.(1m) F3 Mengumpul dan menyimpan sumber yang diperoleh. (1m) F4 Menggunakan peralatan yang sesuai. (1m) F5 Menganalisis. Maksimum 3 markah (c) F1 Menjadi sumber rujukan masa kini. (1m) F2 Melambangkan ketinggian tamadun manusia Zaman Prasejarah. (1m) F3 Menaikkan nama negara. (1m) F4 Mengetahui asal usul tamadun bangsa. (1m) Maksimum 4 markah (Mana-mana jawapan yang munasabah) 2. (a) F1 Berlaku antara 23 juta hingga 5 juta tahun lalu. (1m) F2 Pembentukan gunung ganang secara fizikal. (1m) F3 Kewujudan mamalia. (1m) F4 Suhu dunia semakin kering dan panas. (1m) Maksimum 3 markah (b) F1 Manusia mengetahui cara mendapatkan makanan melalui pertanian. (1m) F2 Ciptaan roda. (1m) F3 Ciptaan tulisan kuneiform. (1m) F4 Perkembangan tamadun dalam bidang keagamaan, pendidikan, pentadbiran dan undang-undang.(1m) Maksimum 3 markah (c) F1 Mengawal aktiviti penebangan hutan. (1m) F2 Memperkasakan peranan agensi berkaitan. (1m) F3 Mengadakan kempen kesedaran. (1m) F4 Mengelakkan pembakaran terbuka. (1m) Maksimum 4 markah (Mana-mana jawapan yang munasabah) 3. (a) F1 Pelan susun atur bangunan dan petempatan yang teratur. (1m) F2 Kemudahan prasarana yang teratur dan sistematik. (1m) F3 Pembinaan sistem perparitan dan pembentungan. (1m) F4 Pembinaan kota untuk berlindung. (1m) Maksimum 3 markah (b) F1 Pusat kegiatan politik. (1m) F2 Pusat kegiatan ekonomi. (1m) F3 Pusat kegiatan kebudayaan. (1m) Maksimum 3 markah (c) F1 Mempunyai pentadbiran yang berkesan. (1m) F2 Mempunyai ciri-ciri keselamatan yang baik. (1m) F3 Menyediakan kemudahan rekreasi. (1m) F4 Mempunyai kemudahan ICT yang baik. (1m) Maksimum 4 markah (Mana-mana jawapan yang munasabah) 4. (a) F1 Wilayah Bengal di sebelah timur India. (1m) Topikal UASA A+ Sej Tg1 Jaw 3rd.indd 87 2/28/2023 4:47:51 PM