ii 5.2 Peluasan Kuasa Dinasti Brooke di Sarawak 5.3 Peluasan Kuasa Syarikat Borneo Utara British di Sabah 5.4 Bentuk Pentadbiran Barat di Sarawak dan Sabah BAB 6 Kesan Pentadbiran Barat terhadap Ekonomi dan Sosial..................... 39 – 46 6.1 Pengenalan Ekonomi Moden oleh Kuasa Barat di Negara Kita 6.2 Pentadbiran Barat Berkaitan Ekonomi 6.3 Kesan Ekonomi Akibat Pentadbiran Barat di Negara Kita 6.4 Kesan Sosial Akibat Perkembangan Ekonomi di Negara Kita BAB 7 Penentangan Masyarakat Tempatan .............................................................47 – 54 7.1 Matlamat dan Bentuk Penentangan Masyarakat Tempatan 7.2 Sistem Pentadbiran Barat Memberikan Kesan terhadap Kuasa Pemerintahan dan Kehidupan Masyarakat Tempatan 7.3 Penentangan Masyarakat Tempatan terhadap Kuasa Barat 7.4 Kesan Penentangan Masyarakat Tempatan BAB 8 Kebijaksanaan Raja dan Pembesar Melayu Menangani Cabaran Barat ............................................... 55 – 60 8.1 Reaksi Pemerintah Negeri-negeri Melayu Utara dan Johor terhadap Tindakan Barat 8.2 Tindakan Raja Melayu dalam Menangani Cabaran Barat 8.3 Usaha Pembesar Melayu dalam Pemodenan Negeri 8.4 Keberkesanan Peranan Pemerintah Tempatan dalam Menangani Cabaran Barat Pentaksiran Sumatif Ujian Akhir Sesi Akademik (UASA).......................................................... 61 – 67 Jawapan......................................................... 68 – 90 Nota Ekspres..............................................N1 – N28 BAB 1 Kedatangan Kuasa Barat .................1 – 8 1.1 Kestabilan dan Kemakmuran Negara Kita 1.2 Faktor Kedatangan Kuasa Barat ke Negara Kita 1.3 Persaingan Kuasa Barat untuk Mendapatkan Tanah Jajahan 1.4 Perbezaan Strategi Kuasa Barat untuk Menguasai Negara Kita BAB 2 Pentadbiran Negeri-negeri Selat................................................... 9 – 15 2.1 Peluasan Kuasa British di Pulau Pinang, Singapura dan Melaka 2.2 Perjanjian London 1824 dan Kesannya terhadap Alam Melayu 2.3 Pembentukan Negeri-negeri Selat 2.4 Pentadbiran Negeri-negeri Selat BAB 3 Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Bersekutu...................................16 – 22 3.1 Kekayaan Hasil Bumi di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang 3.2 Peluasan Kuasa British di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang 3.3 Pembentukan Negeri-negeri Melayu Bersekutu 3.4 Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Bersekutu BAB 4 Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu .........................23– 30 4.1 Pemerintahan Kesultanan Melayu di Perlis, Kedah, Kelantan, Terengganu dan Johor 4.2 Peluasan Kuasa British di Perlis, Kedah, Kelantan, dan Terengganu 4.3 Peluasan Kuasa British di Johor 4.4 Sistem Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu BAB 5 Pentadbiran Barat di Sarawak dan Sabah .............................................. 31 – 38 5.1 Latar Belakang Pemerintahan Tempatan di Sarawak dan Sabah Kandungan Topikal USAS Sej Tg3 Kand 4th.indd 2 2/20/2023 10:59:13 AM
Nota Ekspres N1 Nota Ekspres Nota Ekspres 1.1 Kestabilan dan Kemakmuran Negara Kita 1. Kestabilan (a) Sistem pemerintahan dan struktur sosial (i) Mewarisi sistem pemerintahan beraja daripada Kesultanan Melayu Melaka. Sistem pemerintahan beraja (b) Perundangan (i) Terdapat dua jenis undang-undang iaitu undang-undang tidak bertulis dan undang-undang bertulis. (ii) Undang-undang tidak bertulis dikenali juga sebagai undang-undang adat. (iii) Contoh undang-undang bertulis ialah Hukum Kanun Melaka, Hukum Kanun Pahang dan Undang-undang 99 Perak. (iv) Sabah dan Sarawak pula mengamalkan hukum adat. (c) Hubungan luar (i) Hubungan dalam bidang politik, ekonomi dan sosial. (ii) Mewujudkan hubungan dengan British dan Belanda demi kepentingan negeri. (iii) Kesannya ialah dapat meluaskan pengaruh, melindungi daripada ancaman musuh, memajukan ekonomi dan menstabilkan pentadbiran. 2. Kemakmuran (a) Hasil bumi dan hasil alam (i) Aktiviti perlombongan bijih timah menggunakan dulang dan melampan di lembah sungai. (ii) Mengeluarkan hasil hutan seperti rempah-ratus, damar dan rotan. Sultan Pembesar Penghulu (iii) Mengeluarkan hasil laut seperti sirip ikan yu dan mutiara. (b) Memanfaatkan hasil alam (i) Kreativiti dan kemahiran tinggi yang dimiliki oleh masyarakat tempatan. (ii) Mahir dalam pertukangan kayu, membuat perahu dan perabot. (iii) Masyarakat Sarawak mahir menenun kain pua dan sulaman selendang. (c) Sistem ekonomi (i) Aktiviti perdagangan wujud disebabkan terdapat pelabuhan di muara sungai seperti pelabuhan Johor, Kedah dan Melaka. (ii) Gabungan penggunaan sukatan, timbangan dan ukuran antara masyarakat Melayu, Cina dan India seperti kepul, leng, kal, kati, tahil, pikul, mayam dan bungkal. (iii) Mata wang yang diperbuat daripada timah dan emas digunakan bagi menggantikan sistem barter. Contoh mata wang emas ialah mata wang emas Kedah, mata wang emas Kelantan atau duit kijang dan duit pitih Terengganu. (iv) Pelaksanaan sistem cukai ke atas perlombongan, pertanian, hasil hutan dan perdagangan. (d) Kegiatan keintelektualan (i) Pendidikan tidak formal meliputi aspek kemahiran, agama, teladan dan pengajaran. (ii) Di Sarawak, pendidikan diperoleh secara lisan manakala di Sabah pula, pendidikan diperoleh melalui keluarga dan masyarakat. (iii) Pendidikan formal diperoleh melalui institusi seperti istana, masjid dan surau, pondok dan madrasah. (iv) Perkembangan pesat penggunaan bahasa Melayu dan tulisan jawi sebagai bahasa ilmu dan lingua franca. BAB 1 Kedatangan Kuasa Barat Topikal USAS Sej Tg3 Nota 2nd.indd 1 2/20/2023 11:00:04 AM
Nota Ekspres N2 1.2 Faktor Kedatangan Kuasa Barat ke Negara Kita 1. Kedatangan kuasa Barat pada abad ke-16 (a) Barangan mewah (i) Kuasa Barat ingin mendapatkan rempah-ratus, minyak wangi, emas, perak, batu permata, gading dan hasil hutan. (ii) Orang Eropah memerlukan barang dari China seperti teh, sutera dan tembikar. (b) Pusat pengumpulan barang (i) Keinginan China bertukar barang dengan barang-barang dari Kepulauan Melayu. (ii) Memerlukan pusat pengumpulan yang berada di tengah-tengah laluan perdagangan di antara India dan China. (c) Pelabuhan persinggahan (i) Keperluan pelabuhan persinggahan untuk menunggu peralihan angin monsun barat daya dan timur laut. (ii) Selain itu, bagi mendapatkan bekalan air, makanan dan kemudahan membaiki kapal. (d) Agama Kristian (i) Matlamat untuk memperoleh kekayaan, menyebarkan agama dan mendapat kemasyhuran. 2. Kedatangan kuasa Barat pada abad ke-17 dan abad ke-18 (a) Revolusi Perindustrian (i) Negara-negara Eropah bertukar menjadi negara perindustrian seperti Jerman, Perancis dan Britain. (ii) Keperluan mendapatkan bekalan bahan mentah untuk keperluan kilang perusahaan secara berterusan. (iii) Selepas revolusi ini, dasar kuasa-kuasa Barat berubah corak. (iv) Keperluan kawasan pasaran untuk memasarkan barang tersebut bagi mendapatkan keuntungan maksimum. 3. Kedatangan kuasa Barat pada abad ke-19 dan abad ke-20 (a) Perkembangan industri kereta (i) Permintaan getah asli untuk industri kereta, ciptaan tayar dan bahan penebat barangan elektrik. (b) Kesuburan tanah dan kekayaan hasil bumi (i) Kesesuaian iklim, tanah yang luas dan subur untuk tanaman eksport seperti getah dan tebu. (ii) Mempunyai kekayaan hasil bumi seperti bijih timah, bijih besi, emas, petroleum dan arang batu. (c) Industri mengetin (i) Keperluan bijih timah untuk industri mengetin makanan, minuman, membuat tong minyak dan bumbung rumah. (ii) Menyebabkan harga bijih timah melambung tinggi. (d) Pembukaan Terusan Suez (i) Dapat mempercepatkan urusan perdagangan dan perniagaan. (ii) Menambah aktiviti perdagangan antara Alam Melayu dan Eropah. (e) Ciptaan kapal wap (i) Dapat membawa muatan yang banyak, mempercepatkan perjalanan dan menjimatkan kos. (ii) Memudahkan penghantaran barang dagangan. (iii) Kos yang murah. (f) Persaingan kuasa Barat (i) Mempunyai tanah jajahan yang luas dan mendapat sanjungan yang tinggi. (g) Ciptaan telegraf (i) Memudahkan ahli perniagaan menghubungi ejen atau wakil di Tanah Melayu. (ii) Aktiviti pasaran antarabangsa semakin penting. (h) Slogan “Beban Orang Putih” (i) Menganggap peradaban mereka lebih tinggi daripada bangsa lain. (ii) Tanggungjawab dan tugas mereka adalah untuk memberikan kesejahteraan kepada penduduk peribumi. (iii) Perancis menggunakan slogan “Tugas Menyebarkan Tamadun” kepada penduduk dunia. Bab 1 Topikal USAS Sej Tg3 Nota 2nd.indd 2 2/20/2023 11:00:04 AM
Nota Ekspres N3 1.3 Persaingan Kuasa Barat untuk Mendapatkan Tanah Jajahan Jerman ingin menguasai Pulau Langkawi. Hasrat Russia membuka petempatan di Ujung Salang. Brunei dijadikan naungan British. Kesultanan Sulu dikuasai oleh Sepanyol. SBUB membeli wilayahwilayah Sabah daripada Sultan Brunei dan Sultan Sulu. Dikuasai oleh keluarga Brooke hingga ke sempadan Brunei. Portugis ingin menguasai Timor Leste. Keinginan Amerika Syarikat menduduki Terengganu. Usaha Belanda menguasai seluruh Kepulauan Hindia Timur. Indochina Ujung Salang Terengganu Hindia Timur Timor Leste Sarawak Brunei Sabah Sulu Perancis ingin menguasai Indochina dan membina terusan di Segenting Kra. Pulau Langkawi Segenting Kra Sabah Sarawak Sulu Kawasan Alam Melayu yang dikuasai oleh kuasa Barat menjelang akhir abad ke-19 dan awal abad ke-20 1.4 Perbezaan Strategi Kuasa Barat untuk Menguasai Negara Kita Strategi Belanda Strategi British 1. Serangan fizikal • Peperangan antara Belanda dengan penduduk di Pulau Pangkor (1650), Kuala Perak (1651), Selangor dan Rembau (1763), Johor (1782), Johor dan Selangor (1784) serta angkatan Selangor di Kuala Selangor (1784 dan 1785). 1. Manipulasi • Campur tangan British di Perak (1871) berlaku akibat perebutan takhta. • Campur tangan di Selangor akibat rompakan kapal dagang British dan serangan di rumah api Tanjung Rachado. • Konflik antara pembesar di Sungai Ujong, Negeri Sembilan. 2. Perjanjian • Menandatangani perjanjian dengan Perak untuk mendapatkan bijih timah (1650). • Perjanjian dengan Selangor (1786). 2. Ugutan/desakan • Memaksa Selangor dan Pahang menerima Residen British sebagai penasihat pentadbiran. • Mendesak Sultan Brunei mengiktiraf Brooke sebagai Raja Sarawak. Bab 1 Topikal USAS Sej Tg3 Nota 2nd.indd 3 2/20/2023 11:00:05 AM
1Bab 1 Buku Teks: m.s. 4–9 Kestabilan dan Kemakmuran Negara Kita 1.1 1. Sistem timbangan berikut telah digunakan dalam kalangan pedagang untuk berjual beli. • Tahil • Kati Pedagang luar yang manakah telah memperkenalkan penggunaan sistem timbangan tersebut? A Pedagang Arab B Pedagang India C Pedagang China D Pedagang Acheh 2. Tenunan Kain Pua dijalankan dalam kalangan masyarakat tempatan di negara kita. Di negeri manakah ia dijalankan? A Sabah C Kelantan B Sarawak D Terengganu 3. Maklumat berikut merujuk kepada pendidikan formal. Mempunyai tahap permulaan, pertengahan dan pengkhususan. Apakah sistem pendidikan yang menggunakan kaedah tersebut? A Pendidikan istana B Pendidikan pondok C Pendidikan madrasah D Pendidikan surau Buku Teks: m.s. 10–15 Faktor Kedatangan Kuasa Barat ke Negara Kita 1.2 4. Antara berikut, apakah barangan tempatan yang diperlukan oleh pedagang China? I Emas II Tembaga III Tembikar IV Rempah-ratus A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 5. Maklumat berikut berkaitan dengan perkembangan Revolusi Perindustrian. Berlaku pada abad ke-17. Apakah negara yang terlibat dengan revolusi tersebut? A Jerman B Perancis C Belanda D Britain 6. Apakah sumbangan tokoh berikut terhadap tamadun dunia? Ferdinand de Lesseps A Membina kapal wap B Membina terusan C Mencipta telegraf D Mencipta mata wang Tiap-tiap soalan diikuti oleh empat pilihan jawapan, iaitu A, B, C, dan D. Bagi setiap soalan, pilih satu jawapan sahaja. Soalan Objektif Nota Ekspres BAB 1 Kedatangan Kuasa Barat Topikal USAS Sej Tg3 B1 6th.indd 1 2/20/2023 10:45:01 AM
2Bab 1 Soalan Subjektif Buku Teks: m.s. 4–9 1.1 Kestabilan dan Kemakmuran Negara Kita 1. Berdasarkan carta di bawah, jawab soalan-soalan berikut. Undang Lembaga Buapak Anak buah Yamtuan Besar 7. Kuasa Barat yang manakah menggunakan slogan di bawah untuk melakukan penjajahan terhadap negara lain? “Tugas Menyebarkan Tamadun” A Belanda B Portugal C Sepanyol D Perancis Buku Teks: m.s. 16–17 Persaingan Kuasa Barat untuk Mendapatkan Tanah Jajahan 1.3 8. Amerika Syarikat berusaha untuk menguasai kawasan jajahan di Asia Tenggara. Di manakah lokasi kawasan jajahan tersebut? A Pulau Langkawi B Terengganu C Kelantan D Pahang Buku Teks: m.s. 18–21 Perbezaan Strategi Kuasa Barat untuk Menguasai Negara Kita 1.4 9. Apakah strategi yang digunakan oleh Belanda untuk menguasai Melaka? A Melancarkan serangan B Mengadakan pakatan C Menggunakan tipu helah D Menggunakan manipulasi 10. British telah menggunakan strategi perjanjian untuk menguasai negeri-negeri Melayu. Pilih negeri yang terlibat dengan penggunaan strategi tersebut. I Negeri Sembilan II Terengganu III Kelantan IV Pahang A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV Topikal USAS Sej Tg3 B1 6th.indd 2 2/20/2023 10:45:01 AM
3Bab 1 (a) Anak buah atau Ibu Soko merupakan salah satu komponen penting dalam hierarki pemerintahan Adat Perpatih. Apakah peranan Ibu Soko dalam hierarki tersebut? TP 2 (b) Jelaskan peranan Yamtuan Besar dalam struktur pemerintahan Negeri Sembilan. TP 2 (c) Bagaimanakah anda dapat memastikan kedaulatan negara sentiasa terjamin dan kekal? TP 3 KBAT Mengaplikasi 2. Soalan berikut berdasarkan gambar di bawah. TP2 Menguasai Belum menguasai TP3 Menguasai Belum menguasai Topikal USAS Sej Tg3 B1 6th.indd 3 2/20/2023 10:45:01 AM
4Bab 1 (a) Di manakah lokasi pelabuhan negeri-negeri Melayu yang telah menjalankan kegiatan perdagangan di atas? TP 2 (b) Berikan contoh sistem timbangan dan sukatan China dan India yang digunakan oleh pedagang negeri-negeri Melayu. TP 1 (c) Pada pendapat anda, mengapakah amalan timbangan dan sukatan penting dalam sesuatu aktiviti perniagaan? TP 4 KBAT Menganalisis TP1 Menguasai Belum menguasai TP2 Menguasai Belum menguasai TP4 Menguasai Belum menguasai Contoh sistem timbangan dan sukatan China dan India (iv) (ii) (i) (iii) Topikal USAS Sej Tg3 B1 6th.indd 4 2/20/2023 10:45:01 AM
5Bab 1 Buku Teks: m.s. 10–15 1.2 Faktor Kedatangan Kuasa Barat ke Negara Kita 1. Apakah faktor kedatangan kuasa Barat ke negara kita pada abad ke-16? TP 2 (a) (b) (c) 2. Nyatakan faktor-faktor kedatangan kuasa Barat ke negara kita pada abad ke-19 hingga abad ke-20. TP 2 TP2 Menguasai Belum menguasai (a) (d) (f) (b) (e) (c) Faktor-faktor Topikal USAS Sej Tg3 B1 6th.indd 5 2/20/2023 10:45:01 AM
11Bab 2 Soalan Subjektif Buku Teks: m.s. 30–41 2.1 Peluasan Kuasa British di Pulau Pinang, Singapura dan Melaka 1. Jawab soalan-soalan berikut berdasarkan peta di bawah. Peta Pulau Pinang (a) Mengapakah British memerlukan sebuah kawasan di Asia Tenggara untuk dijadikan miliknya? TP 1 (b) Apakah tujuan British menjadikan Pulau Pinang sebagai tapak pertama kekuasaan mereka di Asia Tenggara? TP 2 (i) (ii) (iii) (c) Apakah bentuk penipuan yang dijalankan oleh Francis Light sehingga beliau berjaya memperolehi Pulau Pinang? TP 2 (d) Sebagai seorang rakyat Malaysia, apakah iktibar hasil daripada peristiwa pembukaan Pulau Pinang tersebut? TP 4 KBAT Menilai U PULAU PINANG Muka Head Pantai Acheh Pulau Jerejak Batu Uban TP1 Menguasai Belum menguasai TP2 Menguasai Belum menguasai TP4 Menguasai Belum menguasai Topikal USAS Sej Tg3 B2 4th.indd 11 2/20/2023 10:46:11 AM
12Bab 2 Buku Teks: m.s. 42–45 2.2 Perjanjian London 1824 dan Kesannya Terhadap Alam Melayu 1. Jawab soalan-soalan berikut berdasarkan maklumat di bawah. Perjanjian London 1824 Tarikh: 17 Mac 1824 Tempat: London, England Pihak yang terlibat: British dan Belanda Kandungan: Wilayah pengaruh, kewangan dan perdagangan (a) Mengapakah perjanjian di atas dimeterai oleh kedua-dua kuasa berkenaan? TP 2 (b) Apakah faktor yang menyebabkan perjanjian antara kedua-dua pihak dilaksanakan? TP 2 (c) Bagaimanakah perjanjian di atas membantu memulihkan hubungan antara kedua-dua kuasa tersebut? TP 3 (d) Mengapakah sesuatu perjanjian dapat membantu menyelesaikan sesuatu permasalahan yang timbul? TP 4 KBAT Menganalisis TP2 Menguasai Belum menguasai TP3 Menguasai Belum menguasai TP4 Menguasai Belum menguasai Faktor (i) (ii) (iii) Topikal USAS Sej Tg3 B2 4th.indd 12 2/20/2023 10:46:11 AM
13Bab 2 Buku Teks: m.s. 46–47 2.3 Pembentukan Negeri-negeri Selat 1. Lengkapkan maklumat di bawah. TP 1 (a) , dan merupakan negerinegeri yang berada di bawah gagasan Negeri-negeri Selat. (b) merupakan negeri terakhir yang diperoleh British menerusi satu perjanjian. (c) Sistem dilaksanakan untuk mewujudkan keamanan dalam komuniti. (d) Pada tahun 1787, Pulau Pinang memperoleh status dan menguasai perdagangan dengan negeri-negeri Melayu. (e) Negeri-negeri Selat telah dinaiktarafkan sebagai keempat British. 2. Mengapakah Negeri-negeri Selat saling bergantungan dengan negeri-negeri Melayu? TP 3 (a) (b) 3. Nyatakan kepentingan pembentukan Negeri-negeri Selat kepada British. TP 3 TP1 Menguasai Belum menguasai TP3 Menguasai Belum menguasai (a) (c) (e) (b) (d) Kepentingan Topikal USAS Sej Tg3 B2 4th.indd 13 2/20/2023 10:46:11 AM
14Bab 2 Buku Teks: m.s. 48–49 2.4 Pentadbiran Negeri-negeri Selat 1. Nyatakan hierarki struktur pentadbiran Negeri-negeri Selat (1826 – 1867). TP 1 (a) (b) (c) (d) (e) 2. Siapakah yang mengetuai Negeri-negeri Selat? TP 1 3. Mengapakah pusat pentadbiran dipindahkan ke Singapura pada tahun 1832? TP 1 4. Padankan maklumat di bawah dengan jawapan yang betul. TP 1 (a) Diketuai oleh Gabenor. (b) Menjadikan NNS tempat pembuangan banduan. (c) Pejabat India gagal mengawal masalah rompakan terhadap kapal dagang. (d) Dibantu oleh Residen Konsular. (e) Pusat pentadbiran utama di Pulau Pinang. (i) Negeri-negeri Selat di bawah SHTI (1826 – 1857) (ii) Negeri-negeri Selat di bawah Pejabat Tanah Jajahan (1867 – 1946) TP1 Menguasai Belum menguasai Topikal USAS Sej Tg3 B2 4th.indd 14 2/20/2023 10:46:11 AM
15Bab 2 Soalan Esei 1. Soalan yang berikut berdasarkan peta di bawah. (a) Apakah kesan Perjanjian London 1824 yang menyebabkan berlakunya pembahagian Alam Melayu kepada dua lingkungan pengaruh Barat. TP 3 2 (6 markah) (b) Huraikan tentang perpecahan empayar Kesultanan Johor Riau kesan daripada termeterainya perjanjian tersebut. TP 4 (6 markah) (c) Berdasarkan pandangan anda, mengapakah kuasa British dan Belanda bersetuju untuk memeterai Perjanjian London 1824? TP 5 KBAT Menilai (8 markah) 2. (a) Jelaskan latar belakang Pulau Pinang, Singapura dan Melaka sebelum pembentukan Negerinegeri Selat. TP 3 (6 markah) (b) Mengapakah pembentukan Negeri-negeri Selat penting kepada British? TP 4 (6 markah) (c) Pada pendapat anda, mengapakah sesebuah negeri perlu mengadakan hubungan baik dengan negeri lain? TP 5 KBAT Menilai (8 markah) U Petunjuk British Belanda Kawasan di sebelah barat dan di selatan Selat Melaka yang meliputi Kepulauan Riau Lingga dan sekitarnya berada di bawah pengaruh Belanda. Kawasan di sebelah timur dan utara Selat Melaka yang meliputi Singapura dan Tanah Melayu berada di bawah pengaruh British. BORNEO Betawi Bangkahulu Lingga Riau Melaka Pulau Pinang Singapura SELAT MELAKA TP3 Menguasai Belum menguasai TP4 Menguasai Belum menguasai TP5 Menguasai Belum menguasai Topikal USAS Sej Tg3 B2 4th.indd 15 2/20/2023 10:46:12 AM
16Bab 3 Buku Teks: m.s. 58–63 Kekayaan Hasil Bumi di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang 3.1 1. Berikut merupakan kaedah yang digunakan dalam aktiviti perlombongan emas di Pahang kecuali A Kaedah mendulang B Kaedah melampan C Kaedah kapal korek D Kaedah lombong dedah 2. Antara berikut, yang manakah merupakan kawasan perlombongan bijih timah di Perak pada tahun 1616? I Manjung II Beruas III Kerian IV Terong A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 3. Maklumat berikut berkaitan dengan latar belakang Semenanjung Tanah Melayu. Catatan Z menamakan Semenanjung Tanah Melayu sebagai Golden Khersonese. Apakah catatan Z yang dimaksudkan? A Catatan Siam B Catatan India C Catatan Parsi D Catatan Yunani Buku Teks: m.s. 64–73 Peluasan Kuasa British di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang 3.2 4. Raja Abdullah menuntut haknya supaya ditabalkan sebagai Sultan Perak. Apakah faktor yang mempengaruhi tuntutan tersebut? I Meletusnya Perang Larut II Menerima desakan pelabur Eropah dan Cina III Menghadapi masalah kewangan IV Mendapat sokongan Raja Yusuf A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 5. Binaan berikut telah didirikan di Selangor. Gedung Raja Abdullah Apakah fungsi pembinaan gedung tersebut? A Pusat pentadbiran kerajaan B Pusat pertahanan kerajaan C Pusat pengumpulan bijih timah D Pusat petempatan pekerja 6. Maklumat di bawah berkaitan dengan tindakan oleh British. Mendapatkan bantuan Sultan X untuk memujuk Sultan Pahang menerima seorang wakil British. Siapakah Sultan X tersebut? A Sultan Johor B Sultan Perak C Sultan Kedah D Sultan Terengganu Tiap-tiap soalan diikuti oleh empat pilihan jawapan, iaitu A, B, C, dan D. Bagi setiap soalan, pilih satu jawapan sahaja. Soalan Objektif Nota Ekspres BAB 3 Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Bersekutu Topikal USAS Sej Tg3 B3 6th.indd 16 2/20/2023 10:49:50 AM
17Bab 3 Buku Teks: m.s. 74–75 Pembentukan Negeri-negeri Melayu Bersekutu 3.3 7. Tindakan berikut telah dilakukan oleh pentadbiran British. Menubuhkan Persekutuan 1896 Antara berikut, apakah negeri yang terlibat dengan penubuhan persekutuan tersebut? I Johor II Kelantan III Selangor IV Negeri Sembilan A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 8. Maklumat berikut berkaitan dengan faktor penubuhan Negeri-negeri Melayu Bersekutu. Menangani masalah kewangan Apakah negeri yang menghadapi masalah tersebut? A Kedah C Selangor B Pahang D Pulau Pinang 9. Pembentukan Negeri-negeri Melayu Bersekutu adalah berdasarkan persetujuan yang dicapai dalam satu perjanjian antara British dengan negeri-negeri Melayu. Apakah perjanjian tersebut? A Perjanjian Surat Kew 1795 B Perjanjian London 1824 C Perjanjian Bangkok 1909 D Perjanjian Persekutuan 1895 10. Mengapakah pembentukan Negeri-negeri Melayu Bersekutu dibentuk oleh British? I Bagi menjamin keselamatan negeri II Bagi menangani masalah kewangan Pahang III Bagi menangani masalah kewangan Selangor IV Bagi menyeragamkan Sistem Residen A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV Buku Teks: m.s. 76–77 Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Bersekutu 3.4 11. Apakah jawatan yang pernah disandang oleh tokoh berikut semasa berkhidmat di negara kita? Frank Swettenham I Residen British II Gabenor British III Residen Jeneral IV Pesuruhjaya Tinggi A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 12. Majlis Mesyuarat Persekutuan telah ditubuhkan oleh pentadbiran British pada tahun 1909. Apakah kuasa yang diberikan kepada majlis tersebut? A Menubuhkan jabatan B Memajukan pertanian C Menasihati Raja Melayu D Meluluskan undang-undang 13. Jawatan yang manakah menerajui pentadbiran Negeri-negeri Melayu Bersekutu pada peringkat pusat di Kuala Lumpur? A Pesuruhjaya Tinggi British B Majlis Mesyuarat Pahang C Residen Jeneral D Residen 14. Antara berikut, yang manakah merupakan ahli-ahli Durbar yang dibentuk oleh pemerintah British? I Pemimpin Melayu II Gabenor Jeneral III Raja-raja Melayu IV Residen British A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV Topikal USAS Sej Tg3 B3 6th.indd 17 2/20/2023 10:49:50 AM
18Bab 3 Soalan Subjektif Buku Teks: m.s. 58–63 3.1 Kekayaan Hasil Bumi di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang 1. Jawab soalan-soalan berikut berdasarkan gambar di bawah. Aktiviti perlombongan bijih timah (a) Bagaimanakah golongan pembesar Melayu memperolehi kawasan lombong bijih timah pada abad ke-15? TP 1 (b) Mengapakah aktiviti pengeluaran bijih timah di Perak mulai merosot pada abad ke-18? TP 1 (c) Nyatakan tiga kawasan perlombongan yang aktif mengeluarkan bijih timah pada abad ke-19. TP 1 Kawasan TP1 Menguasai Belum menguasai (i) (ii) (iii) Topikal USAS Sej Tg3 B3 6th.indd 18 2/20/2023 10:49:50 AM
19Bab 3 (d) Berdasarkan pembelajaran anda, nyatakan dua pengajaran yang boleh didapati daripada tajuk yang dipelajari. TP 4 KBAT Menilai Buku Teks: m.s. 64–73 3.2 Peluasan Kuasa British di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang 1. Soalan berikut berdasarkan maklumat di bawah. Peristiwa Perang Larut 1861-1874 (a) Siapakah yang terlibat dalam peristiwa di atas? TP 1 (i) (ii) (b) Mengapakah peristiwa tersebut berlaku? TP 1 (c) Jelaskan kesan peristiwa tersebut dan tindakan yang diambil oleh saudagar-saudagar Eropah. TP 2 (d) Apakah pengajaran yang boleh didapati kesan daripada peristiwa tersebut? TP 4 KBAT Menilai TP1 Menguasai Belum menguasai TP2 Menguasai Belum menguasai TP4 Menguasai Belum menguasai Topikal USAS Sej Tg3 B3 6th.indd 19 2/20/2023 10:49:50 AM
20Bab 3 2. Soalan berikut berdasarkan maklumat di bawah. Serangan lanun ke atas kapal dagang British (a) Peristiwa tersebut merupakan antara punca kemasukan pengaruh British ke dalam pentadbiran negeri-negeri Melayu. Nyatakan dua punca lain yang menyebabkan British mendesak penerimaan pengaruhnya di Selangor dan Pahang. TP 2 (i) (ii) (b) Nyatakan ciri-ciri dalam pelaksanaan Sistem Residen di negeri-negeri Melayu. TP 1 (i) (ii) (iii) (iv) Buku Teks: m.s. 74–75 3.3 Pembentukan Negeri-negeri Melayu Bersekutu 1. Soalan berikut berkaitan dengan Negeri-negeri Melayu Bersekutu. (a) Jelaskan ciri-ciri Negeri-negeri Melayu Bersekutu. TP 1 TP1 Menguasai Belum menguasai TP2 Menguasai Belum menguasai (i) (iv) (iii) (v) (ii) Ciri-ciri Topikal USAS Sej Tg3 B3 6th.indd 20 2/20/2023 10:49:50 AM
61Pentaksiran Sumatif 1. Negeri-negeri Melayu, Sarawak dan Sabah terkenal dengan hasil hutan. Negara luar yang manakah terlibat dengan pembelian hasil hutan tersebut? I Parsi II Siam III Acheh IV India A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 2. Istilah berikut digunakan oleh masyarakat tempatan untuk menimbang emas dan perak. • Mayam • Bungkal Berapa mayamkah menyamai timbangan dua bungkal? A 12 mayam C 32 mayam B 16 mayam D 45 mayam 3. Maklumat berikut ialah perkembangan bijih timah di Amerika Syarikat. Masa Peristiwa Abad ke-19 Wujud ciptaan baharu yang memerlukan penggunaan bijih timah. Apakah ciptaan yang dimaksudkan? I Ciptaan kereta II Ciptaan kapal laut III Ciptaan tong minyak IV Ciptaan bumbung rumah A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 4. Pelabuhan Batu Uban menjadi tumpuan dalam kalangan pedagang. Apakah pedagang tersebut? A Pedagang Arab B Pedagang India C Pedagang China D Pedagang Jepun 5. Perang Napoleon berlaku dari tahun 1793 hingga tahun 1814. Antara berikut, apakah negara yang berjaya dikuasai oleh Perancis? A Jerman B Norway C Belanda D Romania 6. Berikut merupakan tugu seorang tokoh yang pernah mengetuai pentadbiran Pulau Pinang. Tugu Francis Light Apakah jawatan yang disandang oleh Francis Light ketika itu? A Gabenor B Pesuruhjaya C Penasihat British D Residen Pentaksiran Sumatif Ujian Akhir Sesi Akademik (UASA) Bahagian A [20 markah] Tiap-tiap soalan diikuti oleh empat pilihan jawapan, iaitu A, B, C, dan D. Bagi setiap soalan, pilih satu jawapan sahaja. Topikal USAS Sej Tg3 PSumatif Uji AT 5th.indd 61 2/20/2023 11:00:50 AM
64Pentaksiran Sumatif Bahagian B [40 markah] Jawab semua soalan berikut. 1. Pentadbiran Negeri-negeri Selat (NNS) dari tahun 1826 hingga tahun 1857 diletakkan di bawah Syarikat Hindia Timur Inggeris (SHTI). (a) Jelaskan secara ringkas pentadbiran yang dijalankan ketika itu. (3 markah) (b) Mengapakah pemindahan Negeri-negeri Selat di bawah Pejabat India pada tahun 1858 mewujudkan rasa tidak puas hati kepada pedagang Negeri-negeri Selat? (3 markah) (c) Pada pendapat anda, apakah kesan penguasaan kuasa Barat terhadap sistem pentadbiran di negara kita? (4 markah) 2. Perjanjian tahun 1841 dimeterai oleh James Brooke dan Pengiran Raja Muda Hashim. (a) Apakah yang dipersetujui oleh kedua-dua pihak dalam perjanjian tersebut? (2 markah) Topikal USAS Sej Tg3 PSumatif Uji AT 5th.indd 64 2/20/2023 11:00:50 AM
67Pentaksiran Sumatif Bahagian C [20 markah] Jawab satu soalan sahaja. 1. Gambar di bawah merupakan bendera negeri Johor. (a) Jelaskan latar belakang penubuhan institusi Kesultanan Johor. (4 markah) (b) Terangkan sistem pemerintahan yang dilaksanakan oleh Kesultanan Johor. (8 markah) (c) Huraikan iktibar yang boleh diambil daripada penubuhan institusi Kesultanan Johor. (8 markah) 2. Bagi memastikan kelangsungan penguasaan ekonomi, pentadbiran British telah mewujudkan agensi kerajaan serta sistem kewangan dan insurans. (a) Jelaskan sumbangan Jabatan Kerja Raya terhadap Persekutuan Tanah Melayu. (4 markah) (b) Bagaimanakah perkembangan sistem kewangan dan insurans pada zaman pemerintahan British? (8 markah) (c) Pada pendapat anda, jelaskan langkah yang boleh diambil untuk memantapkan lagi sistem pentadbiran sesebuah negara. (8 markah) Topikal USAS Sej Tg3 PSumatif Uji AT 5th.indd 67 2/20/2023 11:00:52 AM
68 BAB 1 Soalan Objektif 1. C 2. B 3. C 4. B 5. D 6. B 7. D 8. B 9. B 10. B Soalan Subjektif 1.1 1. (a) Terlibat dalam pemilihan dan pelantikan Buapak (b) Mengetuai pentadbiran peringkat negeri / menjadi lambang kedaulatan negeri (c) Mengelakkan negara daripada jatuh ke tangan kuasa-kuasa luar / sentiasa mengadakan hubungan baik dengan negara jiran (Mana-mana jawapan munasabah) 2. (a) Muara sungai yang strategik (b) (i) kati (ii) pikul (iii) mayam (iv) bungkal (c) Memastikan tiada ketirisan berlaku dalam aktiviti perniagaan / mengelakkan berlaku sebarang penipuan ketika urus niaga berlangsung 1.2 1. (a) Memerlukan barang mewah (b) Merupakan pusat pengumpulan barang (c) Sebagai pelabuhan persinggahan 2. (a) Persaingan kuasa barat (b) Perkembangan industri kereta (c) Kesuburan tanah dan kekayaan hasil bumi (d) Industri mengetin (e) Pembukaan Terusan Suez (f) Ciptaan kapal wap 3. (a) Peralihan angin monsun (b) Kawasan pasaran yang luas (c) Getah dan tebu (d) Perancis (e) Industri mengetin 1.3 1. (a) Rancangan Perancis membina terusan di Segenting Kra (b) Usaha Amerika Syarikta bertapak di Terengganu (c) Usaha Belanda mendapatkan kepulauan Hindia Timur (d) British menjadikan Kesultanan Brunei sebagai negeri naungan (e) Kesultanan Sulu ditakluki oleh Sepanyol 1.4 1. (a) Kerjasama antara dua pihak atau lebih untuk melaksanakan sesuatu. (b) Kontrak yang membolehkan seseorang menggunakan atau menduduki tanah atau bangunan. (c) Tindakan menyerang pihak lain atau musuh. 2. (a) Belanda (i) Serangan fizikal (ii) Pakatan (iii) Perjanjian (b) British (i) Manipulasi (ii) Ugutan (iii) Desakan / tipu helah / pajakan Soalan Esei 1. (a) F1 Ingin membina empayar perdagangan. (1m) F2 Ingin menguasai laluan perdagangan di Lautan Hindi. (1m) F3 Bersaing untuk muncul sebagai kuasa penjajah yang unggul. (1m) F4 Ingin merebut tanah jajahan di seberang laut. (1m) F5 Ingin menguasai hasil kekayaan di seberang laut terutama di Alam Melayu. (1m) F6 Mencari sumber rempah-ratus dan menguasainya. (1m) (b) F1 Perkembangan industri kereta. (1m) H1a Kemunculan pembuatan kereta di Eropah. (1m) H1b Juga penciptaan tayar menyebabkan wujud permintaan terhadap getah asli. (1m) H1c Wujud kepelbagaian penggunaan getah asli. (1m) C1 Dijadikan penebat bagi barangan elektrik.(1m) F2 Kesuburan tanah dan kekayaan hasil bumi. (1m) H2a Memiliki tanah yang subur, luas dan iklim sesuai untuk tanaman. (1m) H2b Iklim sesuai untuk tanaman berorientasikan eksport. (1m) C1 Getah, tebu, tembakau dan padi. (1m) H2c Juga memiliki kekayaan hasil bumi. (1m) C2 Bijih timah, bijih besi, emas, petroleum dan arang batu. (1m) F3 Industri mengetin. (1m) H3a Terdapat pengenalan ciptaan baharu di Amerika Syarikat. (1m) H3b Amat memerlukan bahan logam bijih timah. (1m) H3c Perusahaan mengetin makanan, minuman, membuat bumbung dan tong minyak. (1m) H3d Menyebabkan harga bijih timah melambung tinggi. (1m) F4 Pembukaan Terusan Suez. (1m) Jawapan Topikal USAS Sej Tg3 Jaw 4th.indd 68 2/20/2023 11:01:58 AM