16. I.S 5.5 - Stay-type,size and load ability

DPP C2 (b)-1

Institut Kemahiran MARA
Kuching, Sarawak.

INFORMATION SHEET

PROGRAM : DCS SEMESTER : 4
SESSION : SHEET NO :
CODE/SUBJECT : MES 4013 – POWER DISTRIBUTION WEEK :
LECTURER : SYSTEM THEORY

TOPIC : 5.0 INTRODUCTION TO AERIAL LINE
SUB-TOPIC : 5.5 Stay – type, size and load ability

LEARNING Pelajar-pelajar mesti boleh :
OUTCOME :
1. Mempelajari komponen-komponen umbang pada Talian Atas.

2. Mengenal pasti jenis-jenis umbang yang dipasang pada Talian
Atas.

UMBANG

1.1 FUNGSI

Fungsi umbang (stay) dan tupang (strut) ialah bagi memastikan tiang sentiasa berada dalam
kedudukan tegak iaitu dengan menentang kekuatan tenaga yang terbit daripada daya tegang
atas pengalir-pengalir dan kekuatan tenaga yang disebabkan oleh tekanan angin atau ribut
keatas talian.

1.1.1 BAHAN-BAHAN YANG DIGUNAKAN UNTUK UMBANG DAN TUPANG

Page 1 of 8

DPP C2 (b)-1

1.1.2 Dawai Umbang

a. Bahan – dawai keluli galvanized
b. Grade 700 N/mm persegi (kualiti 45 ton) atau Grade 1150 N/mm persegi

(kualiti 70 ton)

 1 N/mm persegi = 145 lb/in persegi

c. Ukuran-ukuran yang boleh didapati dan data teknikal adalah seperti
berikut:

Bilangan lembar Beban Putus Beban Kerja Berat
dawai/Garispusat (KiloNewton – KN) (KN) Kg/m

dawai 15.4 6.16 0.17
7/2.0 mm 27.0 10.8 0.30
7/2.65 mm 40.65 16.26 0.46
7/3.25 mm

d. Gunakan dawai umbang bersaiz 7/2.65 mm dan 7/3.25 mm grade 700
untuk sesalur utama dan dawai umbang bersaiz 7/2.0 mm untuk sesalur bekal
(service).

Dawai umbang grade 1150 N/mm persegi digunakan untuk talian aerial voltan
tinggi.

1.1.3 KOMPONEN UMBANG

Komponen-komponen umbang yang lain ialah:

a. Pengapit / Sepit umbang (stay bracket)
b. Didal (thimble)
c. Penebat umbang (stay insulator)
d. Bebusar umbang (stay bow)
e. Rod umbang dan Didal (stay rod and thimble)
f. Pengancing putaran (turn buckle)
g. Blok umbang kayu (stay wood block)

1.1.4 UMBANG MENGGUNAKAN ROD DAN PLET UMBANG
1.1.5 UMBANG MENGGUNAKAN ROD DAN BLOK KAYU UMBANG

Page 2 of 8

DPP C2 (b)-1

1.1.6 JENIS UMBANG DAN TUPANG

a. Umbang tunggal (single stay)
b. Umbang berganda (double stays)
c. Umbang terbang (flying stay)
d. Umbang penolak luar (outrigger stay)
e. Tiang tupang / tiang sokong (strut)
f. Umbang sementara (temporary stay)
g. Umbang angin (wind stay)

1.2 SAIZ

Saiz pengapit / sepit umbang yang digunakan adalah mengikut bentuk dan saiz-saiz tiang
elektrik. Tiang kayu berbentuk empatsegi manakala tiang spun konkrit berbentuk bulat,
oleh itu bentuk pengapit umbang juga berlainan

1.3 DIDAL

Didal digunakan untuk:

a. Senang membentuk dawai umbang semasa membuat sambat didal (thimble
binding)

b. Sebagai perlindungan bagi mengelakkan daripada dawai umbang patah apabila
ditegangkan

Saiz A B C DE
dawai mm mm mm mm mm
7/2.0 64 19 13 5 5
7/2.65
7/3.25 89 32 19 6 6
7/4.0

1.4 PENEBAT UMBANG

a. Penebat umbang adalah komponen yang menghadkan tegangan dawai umbang.
Tegangan kerja yang selamat bagi penebat umbang ialah 8.9KN (KiloNewton). Tegangan
pecah penebat umbang ialah 22.25 KN.

b. Penebat umbang digunakan juga untuk memisahkan diantara dawai umbang
dibahagian atas dengan dawai umbang dibahagian bawah. Ia bertujuan untuk
mengelakkan daripada pengaliran arus yang mungkin terdapat dibahagian atas dawai
umbang daripada mengalir sehingga kebahagian bawah umbang.

Page 3 of 8

DPP C2 (b)-1

1.5 BEBUSAR UMBANG DAN DIDAL
Digunakan sebagai penyelarasan tegangan dawai umbang, saiz yang perlu digunakan
hendaklah mengikut saiz rod umbang

2.1 ROD UMBANG

Rod umbang digunakan untuk mendapatkan permukaan bumi yang lebih luas sebagai
penahanan tegangan.
Saiz-saiz yang terdapat ialah:
a. 2.0 meter dengan garispusat rod 16mm
b. 2.5 meter dengan garispusat rod 19mm
Rod umbang 2 meter digunakan dimana keadaan tanah adalah kuat dan baik
Rod umbang 2.5 meter pula digunakan dikawasan tanah lembut seperti tanah gambut atau
paya, dan digunakan juga di umbang penolak luar.

2.2 PELIT UMBANG
Digunakan sebagai penahan daripada rod umbang tercabut keluar dan untuk mendapatkan
rintangan bumi.

2.3 BINGKAH KAYU UMBANG
Digunakan sebagai pengganti pelit umbang. Bingkah kayu mestilah daripada jenis kayu
keras tahan reput dan tanalised berukuran 100mm x 200mm x 1.2 meter panjang.

2.4 PENYELARAS BERPUSING (TURN BUCKLE)
Digunakan pada umbang terbang sahaja untuk menyelaraskan tegangan dawai
umbang terbang.

2.5 BINGKAI PENOLAK LUAR
Digunakan hanya pada umbang penolak luar sahaja

Page 4 of 8

DPP C2 (b)-1

3.1 BELITAN UMBANG

3.1.1 DIDAL
Cara-cara belitan umbang diatas didal (thimble) digambarkan dalam fig. 1

3.1.2 PENEBAT

Cara-cara belitan umbang diatas penebat umbang digambarkan dalam fig. 2

3.1.3 PEMBUMIAN BAHAGIAN ATAS TIANG

Pada tiang kayu dan konkrit bahagian atas umbang mesti dibumikan

3.2 PEMASANGAN UMBANG
3.2.1 PEMILIHAN UMBANG
Bilangan umbang dan saiz umbang yang perlu digunakan untuk tiang sudut dan
tiang punca boleh didapati daripada jadual pemilihan umbang.
3.2.2 MEMILIH KEDUDUKAN UNTUK ROD DARI PLET UMBANG
Apabila memilih kedudukan untuk umbang seboleh-bolehnya, sekiranya ruang
mencukupi, jangkauan (spread) umbang hendaklah seberapa luas yang boleh.
Pada kebiasaannya jangkauan umbang tidak melebihi 7.2 meter. Tanah yang
dipilih hendaklah kukuh.
3.2.3 JANGKAUAN UMBANG UNTUK UMBANG BERGANDA
Apabila umbang berganda ditentukan, jarak diantara dua umbang tersebut
ialah 2 meter. Jangkauan umbang didefinasikan sebagai purata jarak bagi
dua umbang daripada tiang

3.3 PENGGALIAN LUBANG UMBANG
3.3.1 Ukuran Lubang Umbang
Lubang yang digali untuk umbang merupakan lubang empat persegi berukuran
0.6m lebar x 1 meter panjang x 150mm lebar lurah untuk rod umbang.

Page 5 of 8

DPP C2 (b)-1

3.3.2 Tinggi Lubang dan Panjang Lurah
Bagi jangkauan umbang yang diberikan tinggi lubang dan panjang lurah boleh
didapati daripada carta umbang.
Tinggi lubang dan panjang lurah telah dikira sedemikian rupa supaya apabila rod
dan plet umbang dipasang, plet umbang akan terletak pada tinggi yang betul dan
rod umbang tidak akan bengkok.

3.3.3 PEMASANGAN ROD DAN PLET UMBANG
Setelah lubang digali, rod dan plet umbang diturunkan ke dalam tanah dan plet
umbang ditukulkan ke dalam tanah dengan menggunakan pemukul tanah.

3.3.4 MENIMBUS SEMULA
Setelah plet umbang dipasang, lubang ditimbus semula dan permukaan tanah
diratakan dengan sempurna.

3.6 BELITAN UMBANG
Setelah penimbusan, bebusar umbang (stay bow) dipasang. Dawai umbang kemudian
dibelit diatas didal yang melekat kepada bow umbang.
Ketegangan umbang boleh diselaraskan dengan memusing nat diatas rod umbang.

4.1 PENANGKAP KILAT

4.1.1 AM
Penangkap kilat ialah alat kawalan untuk menghadkan voltan pusuan (surge
voltage) atas perkakas dengan mengalirkan arus pusuan ke bumi.

4.1.2 KOMPONEN
Ia mempunyai dua elemen yang berlainan yang bersiri diantara satu sama lain.
a. Satu atau lebih spark gap direka bagi membolehkan sparking berlaku
hanya pada voltan yang melebihi voltan maksima talian ke bumi bagi sistem itu.
b. Satu blok valve diperbuat daripada silicon carbide. Rintangan blok valve ini
menurun apabila voltan menaik. Dengan cara ini ia bersedia mengalirkan voltan
pusuan yang tinggi tetapi memberikan rintangan yang tinggi pada voltan normal.

Page 6 of 8

DPP C2 (b)-1

4.1.3 JENIS YANG DIGUNAKAN

Dua jenis penangkap kilat yang biasa digunakan iaitu:

a. EMP LTX 30B
b. ASEA XHL

Plastic bantu bagi jenis ASEA XHL putus secara otomatik apabila terjadi litar
pintas kekal dalam alat penangkap kilat tersebut.

4.1.4 CARA PEMASANGAN

( Lihat rajah)

4.1.5 TEMPAT DIPASANG

Penangkap kilat dikehendaki dipasang dekat permulaan talian dan dibahagian akhir
talian. Untuk talian yang panjang dalam kawasan dimana kilat sering berlaku, ianya
dipasang pada tiang tampang (section pole) dan tiang tee off.

EXERCISE

Page 7 of 8

DPP C2 (b)-1

1. Nyatakan saiz-saiz dawai umbang
2. Nyatakan jenis-jenis Umbang ?

REFERENCE

1. Unit Kurikulum
Bahagian Kemahiran MARA

Page 8 of 8