Bab 3.1 Struktur Membran Plasma

BAB 3: PERGERAKAN BAHAN
MERENTASI MEMBRAN PLASMA

Glukosa + Oksigen Proses pergerakan
bahan ke dalam dan
Karbon dioksida + ke luar sel berlaku
Air + tenaga merentasi membran

plasma

Respirasi Sel

3.1 Struktur Membran Plasma

Komponen membran plasma

Menurut model mozek bendalir,
membrane plasma terdiri daripada
protein dan fosfolipid yang tersebar bebas
dan terselit dalam dwilapisan fosfolipid
untuk membentuk satu corak mozek yang

sentiasa berubah-ubah

Ciri ini menyebabkan menybabkan
membran plasma mempunyai sifat
kebendaliran yang dinamik dan fleksibel

Kepala berkutub
yang bersifat

hidrofilik (tertarik
kepada air)

Ekor tidak
berkutub yang

bersifat
hidrofobik (tidak
tertarik kepada

air)

Bahagian kepala Bahagian kepala
fosfolipid di lapisan fosfolipid di lapisan
luar menghala ke arah luar menghala ke
bendalir di luar sel arah bendalir di luar
sementara bahagian
sel sementara
kepala fosfolipid bahagian kepala
bahagian dalam fosfolipid bahagian
menghala ke arah dalam menghala ke
arah sitoplasma.
sitoplasma.

Molekul Protein Pengangkut

a) Protein pembawa : molekul protein yang berfungsi sebagai pembawa
b) Protein liang : molekul protein yang membentuk liang atau terusan

Glikoprotein dan Glikolipid

a) Bertindak sebagai molekul reseptor untuk hormon seperti insulin
b) Menstabilkan membran dengan membentuk ikatan hidrogen bersama air
c) Bertindak sebagai antigen bagi membolehkan pengecaman sel

Kolesterol

a) Menstabil dan menguatkan membran plasma serta menjadikannya lebih fleksibel tetapi kurang telap terhadap
bahan larut air seperti ion

b) Tanpa kolesterol, membran plasma akan bersifar terlalu bendalir pada suhu badan dan mungkin akan terurai

Sifat ketelapan membran plasma

• bersifat telap memilih iaitu
hanya membenarkan
pergerakan bebas sesetengah
bahan merentasinya dan
menghalang atau menghadkan
pergerakan molekul lain

• Sifat ini disebabkan oleh
struktur binaan dan
komponennya iaitu lapisan
fosfolipid dan molekul protein

3.2 Konsep Pergerakan Bahan
Merentasi Membran Plasma

Konsep • Pergerakan bahan merentasi membran plasma berlaku melalui:
Pergerakan Bahan • Dwilapisan fosfolipid
Merentasi • Protein liang
Membran Plasma • Protein pembawa

• Tiga faktor umum yang menentukan pergerakan molekul merentasi membran plasma ialah:
• Saiz molekul
• Cas ion
• Kekutuban molekul

Ciri bahan
yang
bergerak
merentasi
membran
plasma



D

D

C

Pergerakan bahan merentasi membran
plasma

Pergerakan bahan
merentasi

membran plasma

Pengangkutan Pengangkutan
Pasif Aktif

Pengangkutan pasif

Pengangkutan pasif

Pengangkutan
Pasif

Resapan Osmosis Resapan
ringkas berbantu

Resapan ringkas

• pergerakan molekul atau ion dari
kawasan berkepekatan tinggi ke
kawasan yang berkepekatan
rendah

• Molekul bergerak menuruni
kecerunan kepekatan sehingga
keseimbangan dinamik dicapai

• Molekul larut lipid (asid lemak dan
gliserol), oksigen serta karbon
dioksida meresap melalui
dwilapisan fosfolipid secara
resapan ringkas

Osmosis

• pergerakan bersih molekul air secara rawak
dari kawasan keupayaan air tinggi (kepekatan
bahan terlarut rendah) ke kawasan
keupayaan air rendah (kepekatan bahan
terlarut tinggi) merentasi membran telap
memilih

• Membran telap memilih adalah telap
terhadap air tetapi tidak telap terhadap
sesetengah bahan larut seperti molekul
sukrosa

D

Resapan
berbantu

• Proses pergerakan bahan yang
tidak larut dalam lipid seperti ion,
serta molekul bersaiz besar seperti
asid amino dan glukosa merentasi
membran dengan bantuan protein
pengangkut (protein pembawa
atau protein liang).

• tidak memerlukan tenaga kerana
protein pengangkut mengangkut
bahan-bahan tersebut menuruni
kecerunan kepekatan.

• Proses ini berterusan sehingga
keseimbangan dinamik tercapai
apabila kepekatan bahan adalah
sama pada kedua-dua belah
membran.



C

Pergerakan bahan merentasi membran
plasma

Pergerakan bahan
merentasi

membran plasma

Pengangkutan Pengangkutan
Pasif Aktif

Pengangkutan aktif

• Pergerakan bahan molekul atau ion merentasi membran plasma menentang
kecerunan kepekatan.

• Memerlukan tenaga daripada molekul ATP (adenosina trifosfat) yang dijana
semasa respirasi sel.

• Memerlukan protein pembawa spesifik yang mempunyai tapak spesifik untuk
bergabung dengan molekul atau ion.

• Protein pembawa juga mempunyai tapak untuk bergabung dengan molekul ATP.
• Protein pembawa berubah bentuk apabila kumpulan fosfat bergabung

kepadanya. Kemudian molekul atau ion bergerak merentasi membrane
• Pengangkutan aktif mengakibatkan pengumpulan atau penyingkiran molekul atau

ion dalam sel.
• Protein pembawa yang terlibat dalam pengangkutan aktif biasanya dikenali

sebagai pam.

Pam natrium–kalium

Pam proton

• Contoh: pam proton yang terdapat
pada sel epitelium yang melapisi
rongga perut.

• Pam proton menyebabkan
kandungan perut berasid.

• Tenaga daripada ATP
membolehkan ion hidrogen
diangkut melalui protein pembawa
(pam proton) ke luar sel.

• Hal ini menyebabkan pengumpulan
ion hidrogen dan penghasilan asid
dalam rongga perut.

LATIHAN 1







Q

Facilitated diffusion

Active transport

P1 : amino acid molecules diffuse from higher concentration to lower
concentration / follow the concentration gradient (without energy)
P2: Amino acid will bind with the active site of carrier protein
P3: carrier protein changes shape
P4 : to allow the molecules to pass through the plasma membrane

F1: Potassium ion / sodium ion / any examples of ions
E1 : Charged molecule
E2: small molecule

LATIHAN 2









L: Dwilapisan fosfolipid
M : Protein pembawa

Ciri- ciri: molekul larut lipid // molekul kecil tidak
berkutub

Contoh: asid lemak, gliserol, vitamin



P1: Bahan A bergabung dengan tapak aktif protein pembawa.
P2: Protein pembawa bertukar bentuk.
P3: Pertukaran bentuk pembawa protein menyebabkan bahan A
diangkut ke dalam sel
P4: Ini dikenali sebagai resapan berbantu

LATIHAN 3