รายงานการว ิ จ ัยในชั ้ นเร ี ยน เรื่อง การแก้ปญหาั การแปลงค่าจํานวนเชิงซ้อน Polar to Rectangular , Rectangular to Polar ในรายวิชา คณิตศาสตร์ไฟฟ้า รหัสวิชา 30104-9001 ของนักศกษาึระดับ ปวส. 1 ภาคเรียนที่ 2/2565 แผนกวิชาช่างไฟฟ้ากาลํ ัง นางสาวกฤษณา แย้มเกษร ครูพิเศษสอน ว ิ ทยาล ั ยการอาช ี พมหาราช อ ํ าเภอมหาราช จ ั งหว ั ดพระนครศร ี อย ุ ธยา
ข กิตติกรรมประกาศ การปรับพฤติกรรมการเรียนวิชาคณิตศาสตร์ไฟฟ้าของนักศึกษา ระดับ ปวส. 1 แผนกวิชาช่างไฟฟ้า กําลัง วิทยาลัยการอาชีพมหาราช เรื่อง การแก้ปัญหา การแปลงค่าจํานวนเชิงซ้อน Polar to Rectangular , Rectangular to Polar ในรายวิชา คณิตศาสตร์ไฟฟ้า รหัสวิชา 20104-2120ขอขอบพระคุณ นายชัยทัต อาจเอื้อ หัวหน้าแผนกวิชาช่างไฟฟ้ากําลัง ที่ได้กรุณาชี้แนะแนวทางและให้ความดูแลตลอดการวิจัยครั้งนี้ที่ได้ ให้คําปรึกษา ขอขอบคุณนักศึกษา ระดับ ปวส. 1 แผนกวิชาช่างไฟฟ้ากําลัง วิทยาลัยการอาชีพมหาราช ที่ ช่วยเหลือในการรวบรวมข้อมูลที่ได้ให้ความร่วมมือในการสอบเป็นอย่างดี สุดท้ายนี้ขอขอบคุณบุคคลใกล้ชิดของผู้วิจัย ทั้งบิดา มารดา และญาติพี่น้อง ซึ่งเป็นกําลังใจให้ด้วยดี เสมอมา จนการวิจัยครั้งนี้ได้ประสบความสําเร็จ นางสาวกฤษณา แย้มเกษร ครูพิเศษสอน แผนกวิชาช่างไฟฟ้ากําลัง ผู้จัดทํา
ก บทคัดย่อ การจัดการเรียนการสอนโดยให้สอดคล้องกับหลักสูตรเพื่อเป็นกรอบในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ด้าน ต่างๆ เมื่อพิจาณาจากการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ของผู้ศึกษาพบว่ายังขาดการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ที่มี บรรยากาศการเรียนรู้ที่น่าสนใจ กล่าวคือ การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ของผู้ศึกษาที่ผ่านมาจะเป็นการสอนเชิง บรรยายเป็นส่วนใหญ่แล้วให้ผู้เรียนตอบคําถามเมื่อผู้เรียนเข้าใจเนื้อหาสาระนั้น ๆ แล้ว ผู้ศึกษามอบหมายให้ ผู้เรียนทําแบบฝึกหัดจากเอกสารประกอบการเรียนหรือแบบฝึกหัดที่ผู้ศึกษาสร้างขึ้นมา ผู้ศึกษาเห็น ความสําคัญของปัญหาดังกล่าว จึงต้องการศึกษาหาวิธีการจัดกระบวนการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ และส่งเสริม ให้ผู้เรียนได้มีทักษะการทํางานร่วมกันกับผู้อื่น การจัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยให้ผู้เรียนทํางานร่วมกันเป็นกลุ่ม เป็นกิจกรรมที่ส่งเสริมให้ผู้เรียนบรรลุตามคุณลักษณะอันพึงประสงค์ ผลการศึกษาพฤติกรรมทางการเรียนรู้ของผู้เรียน พบว่ามีพฤติกรรมทางการเรียนที่พัฒนาไปในทางที่ดี คือ เรื่อง เรื่อง การแก้ปัญหา การแปลงค่าจํานวนเชิงซ้อน Polar to Rectangular , Rectangular to Polar ดีขึ้น การมีปฏิสัมพันธ์ของผู้เรียนเอง การทํางานร่วมกัน ความสามัคคีการช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ความมี ระเบียบวินัย ความรับผิดชอบ ความกระตือรือร้นในการเรียนและการยอมรับความคิดเห็นซึ่งกันและกัน นางสาวกฤษณา แย้มเกษร ครูพิเศษสอน แผนกวิชาช่างไฟฟ้ากําลัง ผู้จัดทํา
ค สารบัญ หน้า บทคัดย่อ ก กิตติกรรมประกาศ ข สารบัญ ค สารบัญตาราง ง บทที่ ๑ บทนํา ความเป็นมาและความสําคัญของปัญหา ๑ คําถามวิจัย ๒ วัตถุประสงค์ของการวิจัย ๒ ขอบเขตการวิจัย ๒ ตัวแปร ๒ ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ ๒ ๒ แนวคิด ทฤษฎีและงานวิจยทั ี่เกี่ยวข้อง แนวคิดและทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง ๓ กระบวนการกลุ่ม ๓ หลักการและแนวคิดทฤษฎีกระบวนการกลุ่ม ๔ หลักการเรียนรู้แบบกระบวนการกลุ่ม ๔ หลักการสอนแบบกระบวนการกลุ่ม ๕ รูปแบบและขนตอนการสอนแบบกระบวนการกลัุ้่ม ๕ ขนาดของกลุ่มและการแบ่งกลุ่ม ๖ วิธีการสอนที่สอดคล้องับหลักการการสอนแบบกระบวนการกลุ่ม 6 การประเมินผลการสอนแบบกระบวนการกลุ่ม 6 บทบาทของครูและนักเรียนในการสอนแบบกระบวนการกลุ่ม 7 ทฤษฎีเกี่ยวกับกระบวนการกลุ่ม 7 การจัดการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการกลุ่ม 8 องค์ประกอบของกลุ่มในการจัดการเรียนการสอนแบบกระบวนการกลุ่ม 8 กิจกรรมในการจัดการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการกลุ่ม 9 ประโยชน์ของการสอนแบบกระบวนการกลุ่ม 9 งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง 10
ค สารบญั (ต่อ) บทท ี่ หน้า ๓ วิธีดาเนํนการทิาวํ ิจัย 11 ประชากรและกลุ่มตัวอย่าง 11 ตัวแปรที่ใช้ในการวิจัย 11 เครื่องมือที่ใช้เก็บข้อมูล 11 การสร้างเครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย 11 วิธีดําเนินการศึกษาค้นคว้า 12 ๔ ผลการวิเคราะห์ข้อมูล 13 ผลการวิเคราะห์ 13 ๕ สรปผลุอภปรายผล ิและข้อเสนอแนะ 14 สรุปผลการศึกษา 14 อภิปรายผล 14 ข้อเสนอแนะ 14 การนําผลวิจัยไปใช้ประโยชน์ 14 บรรณานุกรม 15 ภาคผนวก 16
1 บทที่๑ บทนํา ๑.๑ ความเปนมาและความส็ ําคญของป ัญหาั พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติพุทธศักราช ๒๕๔๒ (สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้น พื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ ๒๕๔๘, หน้า ๑) ได้กล่าวเกี่ยวกับการจัดการศึกษาว่าต้องเน้นความสําคัญทั้ง ความรู้และคุณธรรม และให้สถานศึกษาจัดการประเมินนักเรียน โดยพิจารณาพัฒนาการของนักเรียน ความ ประพฤติการสังเกตพฤติกรรมการเรียน การร่วมกิจกรรมและการทดสอบ ควบคู่ไปในกระบวนการเรียนการ สอนตามความเหมาะสมในแต่ละระดับ และให้สถานศึกษาจัดกระบวนการเรียนรู้ที่มุ่งเน้นการฝึกทักษะ กระบวนการคิด การจัดการการเผชิญสถานการณ์และการประยุกต์ความรู้มาใช้ป้องกันและแก้ไขปัญหา จัด กิจกรรมให้ผู้เรียนได้เรียนรู้จากประสบการณ์จริง ฝึกการปฏิบัติให้ทําได้คิดเป็น ทําเป็น วิทยาลัยการอาชีพมหาราช ได้จัดการเรียนการสอนโดยให้สอดคล้องกับหลักสูตรเพื่อเป็นกรอบในการ จัดกิจกรรมการเรียนรู้ด้านต่างๆ เมื่อพิจารณาจากการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ของผู้ศึกษาพบว่ายังขาดการจัด กิจกรรมการเรียนรู้ที่มีบรรยากาศการเรียนรู้ที่น่าสนใจ กล่าวคือ การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ของผู้ศึกษาที่ผ่าน มาจะเป็นการสอนเชิงบรรยายและถามตอบเป็นส่วนใหญ่แล้วให้ผู้เรียนตอบคําถามเมื่อผู้เรียนเข้าใจเนื้อหา สาระนั้น ๆ แล้ว ผู้ศึกษามอบหมายให้ผู้เรียนทําแบบฝึกหัดจากเอกสารประกอบการเรียนหรือแบบฝึกหัดที่ผู้ ศึกษาสร้างขึ้นมา ผู้ศึกษาเห็นความสําคัญของปัญหาดังกล่าว จึงต้องการศึกษาหาวิธีการจัดกระบวนการเรียนรู้ ที่มีประสิทธิภาพ และส่งเสริมให้ผู้เรียนได้มีทักษะการทํางานร่วมกันกับผู้อื่น การจัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยให้ ผู้เรียนทํางานร่วมกันเป็นกลุ่มเป็นกิจกรรมที่ส่งเสริมให้ผู้เรียนบรรลุตามคุณลักษณะอันพึงประสงค์ ผู้ศึกษาจึงมีความสนใจที่จะศึกษาการจัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้กระบวนการกลุ่ม เพื่อปรับ พฤติกรรมการเรียนรู้ในวิชาคณิตศาสตร์ไฟฟ้าของนักเรียน ปวส. 1 แผนกวิชาช่างไฟฟ้ากําลัง วิทยาลัยการ อาชีพมหาราช จํานวน 6 คน เพื่อให้ผู้เรียนมีทักษะการทํางานร่วมกันมีความสนุกสนานในการเรียนรู้และมี คุณลักษณะอันพึงประสงค์ตามที่วิทยาลัยกําหนด ๑.๒ คําถามวิจัย ทําอย่างไรให้นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนที่ดีขึ้น ในการแปลงค่าจํานวนเชิงซ้อน Polar to Rectangular , Rectangular to Polar ๑.๓ วตถั ประสงคุการว์ ิจัย เพื่อการปรับพฤติกรรมการเรียนวิชาคณิตศาสตร์ไฟฟ้าของนักเรียน ปวส. 1 แผนกวชาชิ ่างไฟฟ้ากําลัง วิทยาลัยการอาชีพมหาราช เรื่อง การแก้ปัญหา การใช้เครื่องคํานวณแปลงค่าจํานวนเชิงซ้อน Polar to Rectangular , Rectangular to Polar ในรายวิชา คณิตศาสตร์ไฟฟ้า รหัสวิชา 30104-9001
2 ๑.๔ ขอบเขตการวิจัย ด้านประชากรและกลุ่มตัวอย่าง ประชากรที่ใช้ในการศึกษา คือ นักเรียนวิทยาลัยการอาชีพมหาราช ระดับชั้น ปวส. 1 แผนกวิชาช่างไฟฟ้ากําลัง ที่ลงทะเบียนเรียนวิชาคณิตศาสตร์ไฟฟ้าในภาคเรียนที่ 2 ประจาปีการศึกษา ๒๕๖5 จํานวน 6 คน ๑.๕ ตัวแปร ตัวแปรตน้ วิธีการสอน -แผนการสอนวิชาคณิตศาสตร์ไฟฟ้า -การทดสอบกอนเร่ ียน-หลังเรียน -คลิปวีดีโอ สาธิตการแปลงค่า จํานวนเชิงซ้อน Polar to Rectangular , Rectangular to Polar ในช่องทางออนไลน์ Youtube -การปฏิบัติงานรายบุคลและแบบกลุ่ม -กระบวนการจัดการเรียนการสอน ตัวแปรตาม ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนที่ดีขึ้นด้านทักษะวิชาคณิตศาสตร์ไฟฟ้าของนักเรียนวิทยาลัยการ อาชีพมหาราช ระดับชั้น ปวส. 1 แผนกวิชาช่างไฟฟ้ากําลัง ที่ลงทะเบียนเรียนวิชาคณิตศาสตร์ไฟฟ้า ในภาคเรียนที่ 2 ประจําปีการศึกษา ๒๕๖5 จํานวน 6 คน ๑.๖ ประโยชนท์ ี่คาดว่าจะได้รบั ๑.นักศึกษา ระดับ ปวส. 1 แผนกวิชาช่างไฟฟ้ากําลัง มีพฤติกรรมทางการเรียนที่พัฒนาไปในทางที่ดี ในการเรียนวิชาคณิตศาสตร์ไฟฟ้าเรื่อง การแปลงค่าจํานวนเชิงซ้อน Polar to Rectangular , Rectangular to Polar ๒.ได้แนวทางการแก้ปัญหาการจัดกิจกรรมการเรียนรู้วิชาคณิตศาสตร์ไฟฟ้า เรื่อง การแปลงค่า จํานวนเชิงซ้อน Polar to Rectangular , Rectangular to Polar ของนักศึกษา ระดับ ปวส. 1 แผนกวิชา ช่างไฟฟ้ากําลัง
3 บทที่๒ เอกสารและงานวิจัยทเกี่ยวขี่้อง แนวคดิทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง ในการศึกษาครั้งนี้ผู้ศึกษาได้ศึกษาเอกสารต่างๆเพื่อเป็นพื้นฐานการจัดกิจกรรมการเรยนรีู้โดยใช้ กระบวนการกลุ่มในการปฏิบตัิงานเพื่อปรับพฤติกรรมการเรียนวิชาคณิตศาสตร์ไฟฟ้า ของนักศึกษา ระดับ ปวส. 1 แผนกช่างไฟฟ้ากําลัง วิทยาลัยการอาชีพมหาราช จํานวน 6 คน โดยแบ่งตามลําดับหัวข้อดังนี้ ๑. กระบวนการกลุ่ม ๑.๑ ความหมายของการสอนแบบกระบวนการกลุ่ม ๑.๒ ทฤษฎีเกี่ยวกับกระบวนการกลุ่ม ๑.๓ การจัดการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการกลุ่ม ๑.๔ องค์ประกอบของกลุ่มในการจัดการเรียนการสอนแบบกระบวนการกลุ่ม ๑.๕ กิจกรรมในการจัดการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการกลุ่ม ๑.๖ ขั้นตอนในการจัดการเรียนการสอนแบบกระบวนการกลุ่ม ๑.๗ ประโยชน์ของการสอนแบบกระบวนการกลุ่ม กระบวนการกลุ่ม ความหมายของการสอนแบบกระบวนการกลุ่ม อาภรณ์ใจเที่ยง (๒๕๕๐, หน้า ๑๐๕) ให้ความหมายว่า เป็นการจัดการเรียนรู้ที่ครูมอบหมายให้ นักเรียนทํางานร่วมกันเป็นกลุ่ม ช่วยกันค้นคว้าหรือทํากิจกรรมที่ได้รับมอบหมายให้สําเสร็จ เพื่อช่วยให้เกิด ความรู้ความเข้าใจในบทเรียนยิ่งขึ้น นักเรียนจะเกิดการเรียนรู้ได้ดีเพราะได้ลงมือปฏิบัติงานด้วยตนเอง จากความหมายของการสอนแบบกระบวนการกลุ่มที่กล่าวข้างต้นสามารถสรุปได้ว่าการสอนแบบกระบวนการ กลุ่ม หมายถึง การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ทครีู่มอบหมายให้นักเรียนทํากิจกรรมร่วมกัน เพื่อค้นคว้า แก้ไข ปัญหา หรือแลกเปลี่ยนประสบการณ์การเรียนรู้โดยครูแนะนําให้นักเรียนเรยนรีู้กระบวนการทํางานกลุ่มที่ดี และนําไปประยุกต์ใช้ ทฤษฎีกระบวนการกลุ่ม (Group Process) กระบวนการกลุ่มเป็นวิทยาการที่ศึกษาเกี่ยวกับกลุ่มคนเพื่อนําความรู้ไปใช้ในการปรับเปลี่ยนเจตคติและ พฤติกรรมของคน ซึ่งจะนําไปสู่การเสริมสร้างความสัมพันธ์และการพัฒนาการทํางานของกลุ่มคนให้มี ประสิทธิภาพ จุดเริ่มตนของค้ ้นคว้าวิจัยเกี่ยวกับเรื่องนี้ก็คือ การศึกษากลุ่มคนด้านพลังกลุ่มและผู้ที่ได้เชื่อว่าเป็นบิดา ของกระบวนการกลุ่มก็คือ เคริร์ท เลวิน (Kurt Lewin) นักจิตวิทยาสังคมและนักวิทยาศาสตร์ชาวเยอรมัน โดยเริ่มศึกษาตั้งแต่ประมาณปีค.ศ 1920 เป็นต้นมา และได้มีผู้นําหลักการของพลังกลุ่มไปใช้ในการพัฒนา พฤติกรรมการทํางานกลุ่ม การพัฒนาบุคลิกภาพและจุดประสงค์อื่น ๆ วงการ รวมทั้งในวงการศึกษา
4 ๑.หลกการและแนวคัดทฤษฎิ ีกระบวนการกลุ่ม แนวคิดพื้นฐานของกระบวนการกลุ่มก็คือ แนวคิดในทฤษฎีภาคสนาน ของเคิร์ท เลวิน ที่กล่าวโดยสรุป ไว้ดังนี้ ๑. พฤติกรรมของบุคคลเป็นผลมาจากความสัมพันธ์ของสมาชิกในกลุ่ม ๒. โครงสร้างของกลุ่มจะเกิดจากการร่วมกลุ่มของบุคคลที่มีลักษณะแตกต่างกัน และจะมีลักษณะ แตกต่างกันออกไปตามลักษณะของสมาชิกกลุ่ม ๓. การรวมกลมจะเกุ่ ิดปฏิสัมพันธ์ระหว่างสมาชิกในกลุ่มในด้านการกระทํา ความรู้สึก และความคิด ๔. สมาชิกกลมจะมุ่ ีการปรับตัวเข้าหากันและจะพยายามช่วยกันทํางานโดยอาศัยความสามารถของแต่ ละบุคคลซึ่งจะทําให้การปฏิบัติงานลุล่วงไปได้ตามเป้าหมายของกลุ่ม ๒.หลกการเรั ียนรู้แบบกระบวนการกลุ่ม ทสี่ําคญมัดีังนี้ ๑. การเรียนรู้เป็นกระบวนการที่เกิดจากแหล่งความรู้ที่หลากหลาย การเรียนรู้ทเกี่ิดจากการบรรยาย เพียงอย่างเดียวไม่พอที่จะทําให้ผู้เรียนเกิดการเปลี่ยนแปลงและพัฒนาพฤติกรรม แต่การจัดการเรียนการสอน เพื่อพัฒนาพฤติกรรมผู้เรียนโดยกระบวนการกลุ่มจะเปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้ใช้ศักยภาพของแต่ละคนทั้งในด้าน ความคิด การกระทําและความรู้สึกมาแลกเปลี่ยนความคิดและประสบการณ์ซึ่งกันและกัน ๒. การเรียนรู้ควรจะเป็นกระบวนการกลุ่มทสรี่้างสรรค์บรรยากาศการทํางานการทํางานกลุ่มที่ให้ ผู้เรียนมีอิสระในการแสดงความรู้สึกนึกคิด มีบทบาทในการรับผิดชอบต่อการเรียนรู้ของตนโดยมีส่วนร่วมใน กิจกรรมการเรยนการสอนจะชี ่วยให้การเรียนรู้เป็นไปอย่างมีชีวิตชีวาและช่วยกระตุ้นให้ผู้เรียนเกิดความ กระตือรือร้นในการเรียน ๓.การเรียนรู้ควรเป็นระบวนการที่ผู้เรียนค้นพบด้วยตนเอง การเรียนรู้ด้วยการกระทํากิจกรรมด้วย ตนเองจะช่วยให้ผู้เรียนมีโอกาสเรียนรู้เนื้อหาวิชาหรือสาระจากการมีส่วนร่วมในกิจกรรม ซึ่งจะช่วยให้ผู้เรียน เกิดความใจอย่างลึกซึ้ง จดจําได้ดีอันจะนําไปสู่การปรับเปลี่ยนเจตคติและพฤติกรรมของตนได้รวมทั้งสามารถ นําไปสู่การนําไปพัฒนาบุคลิกภาพทุกด้านของผู้เรียน ๔. การเรียนรู้กระบวนการเรียนรู้กระบวนการเยนรู้เป็นเครื่องมือที่จําเป็นในการแสวงหาความรู้ที่เป็น ต่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตทุกด้าน ดังนั้นถ้าผู้เรียนได้เรียนรู้อย่างมีระและมีขั้นตอนจะช่วยให้ผู้เรียนสามารถใช้ เป็นเครื่องมือในการแสวงหาความรู้หรือตอบคําถามการรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ๓. หลกการสอนแบบกระบวนการกลัุ่ม การเรยนแบบกระบวนการกลีุ่ม คอื ประสบการณ์ทางการเรียนรู้ที่นักเรียนได้รับจากการลงมือร่วม ปฏิบัติกิจกรรมเป็นกลุ่ม กลมจะมุ่ ีอิทธิพลต่อการเรียนรู้ของแต่ละคนแต่ละคนในกลมมุ่อีิทธิพลและมี ปฏิสัมพันธ์ต่อกันและกัน หลกการสอนโดยว ั ิธีกระบวนการกลุ่ม มีหลักการเพื่อเป็นแนวทางในการจัดการเรียน การสอน สรุปไดด้ังนี้ ( คณะกรรมการศึกษาแห่งชาติสํานักงาน ๒๕๔๐ )
5 ๑. เป็นการเรียนการสอนที่ยึดนักเรียนเป็นศูนย์กลางของการเรียนโดยให้ผู้เรียนทกคนมุีโอกาสเข้าร่วม กิจกรรมมากทสีุ่ด ๒. เป็นการเรียนการสอน ที่เน้นให้นกเรั ียนได้เรียนรู้จากกลุ่มให้มากที่สุด กลมจะเปุ่ ็นแหล่งความรู้สําคัญ ที่จะฝึกใหผู้้เกดความริู้ความใจ และสามารถปรับตัวและเข้ากับผู้อื่นได้ ๓. เป็นการสอนที่ยึดหลักการค้นพบและสร้างสรรค์ความรู้ด้วยตัวเองของนักเรียนเอง โดยครูเป็น ผู้จัดการเรียนการสอนที่ส่งเสริมใหผู้้เรียนพยายามค้นหา และพบคําตอบด้วยตนเอง ๔. เป็นการสอนที่ให้ความสําคัญของกระบวนการเรียนรู้ว่าเป็นเครื่องมือที่จําเป็นในการแสวงหาความรู้ และคําตอบต่าง ๆ ครจะตู้องให้ความสําคญของกระบวนการตั ่าง ๆ ในการแสวงหาคําตอบ ๔. รปแบบและขูั้นตอนการสอนแบบกระบวนการกลุ่ม รูปแบบการสอนแบบกระบวนการกลุ่ม รูปแบบการสอนแบบกระบวนการกลุ่ม (คณะกรรมการศึกษา แห่งชาติสํานักงาน ๒๕๔๐ ) มีขั้นตอนดังนี้ ๑.ตั้งจุดมุ่งหมายของการเรียนการสอน ทั้งจุดมุ่งหมายทั่วไปและจุดมุ่งหมายเชิงพฤติกรรม ๒.การจัดประสบการณ์การเรียนรู้โดยเน้นให้ผู้เรียนลงมือประกอบกิจกรรมด้วยตนเองและมีการเพื่อ ทํางานเป็นกลุ่ม เพื่อให้มีประสบการณ์ในการทํางานกลุ่ม ซึ่งมีขั้นตอนดังนี้ ๒.๑ ขั้นนํา เป็นการสร้างบรรยากาศและสมาธิของผู้เรียนให้มีความพร้อมในการเรียนการสอน การ จัดสถานที่การแบ่งนักเรียนออกเป็นกลุ่มย่อย แนะนําวิธีดําเนินการสอน กติกาหรือกฎเกณฑ์การทํางาน ระยะเวลาการทํางาน ๒.๒ ขั้นสอน เป็นขั้นที่ครูลงมือสอนโดยให้นักเรียนลงมือปฏิบัติกิจกรรมเป็นกลุ่ม ๆ เพื่อให้เกิด ประสบการณ์ตรง โดยที่กิจกรรมต่าง ๆ จะต้องคัดเลือกให้เหมาะสมกับเนื้อเรื่องในบทเรียน เช่นกิจกรรม เกม และเพลง บทบาทสมมติสถานการณ์จําลอง การอภิปรายกลุ่ม เป็นต้น ๒.๓ ขั้นวิเคราะห์เมื่อดําเนินการจัดประสบการณ์เรียนรู้แลว้ จะให้นักเรียนวิเคราะห์และแสดง ความคิดเห็นเกี่ยวกับพฤติกรรมต่าง ๆ ความสัมพันธ์กันในกลุ่ม ตลอดจนความร่วมมือในการทํางานร่วมกัน โดยวิเคราะห์ประสบการณ์ที่ได้รับจาการทํางานกลุ่มให้คนอื่นได้รับรู้เป็นการถ่ายทอดประสบการณ์การเรียนรู้ ของกันแนะกัน ขั้นวิเคราะห์จะช่วยให้ผู้เรียนเข้าใจตนเอง เข้าใจผู้อื่น และมองเห็นปัญหาและวิธีการทํางานที่ เหมาะสม เพื่อเป็นแนวทางในการปรับปรุงการทํางาน เป็นการถ่ายโอนประสบการณ์การเรียนที่ดีจะช่วยให้ ผู้เรียนสามารถค้นแนวคิดที่ต้องการด้วยตนเอง เป็นการขยายประสบการณ์การเรียนรู้ให้ถูกต้องเหมาะสม ๒.๔ ขั้นสรุปและนําหลักการไปประยุกต์ใช้นักเรียนสรุป รวบรวมความคิดให้เป็นหมวดหมู่ โดย ครูกระตุ้นให้แนวทางและหาข้อสรุป จากนนนั้ําข้อสรุปทคี่้นพบจากเนื้อหาวิชาที่เรียนไปประยุกต์ใช้ให้เข้ากับ ตนเองและนําหลักการที่ได้ไปใช้เพื่อการปรับปรุงตนเอง ประยุกต์ใช้ให้เข้ากับคนอื่นประยุกต์เพื่อแก้ปัญหาและ สร้างสรรค์สิ่งทเกี่ิดประโยชน์ต่อสังคม ชุมชน และดํารงชีวิตประจําวันเช่น การปรับปรุงบุคลิกภาพ เกิด ความเห็นอกเห็นใจ เคารพสทธิ ิของผู้อื่น แก้ปัญหา ประดิษฐ์สิ่งใหม่ เป็นต้น
6 ๒.๕ ขั้นประเมนผลิ เป็นการประเมินผลว่า ผู้เรียนบรรลุผลตามจุดมุ่งหมายมากน้อยเพียงใด โดย จะประเมินทั้งด้านเนื้อหาวิชาและด้านกลุ่มมนุษยสัมพันธ์ได้แก่ ประเมินด้านมนุษย์สัมพันธ์ผลสัมฤทธิ์ของ กลุ่ม เช่น ผลการทํางาน ความสามัคคีคุณธรรมหรือค่านิยมของกลุ่ม ประเมินความสัมพันธ์ในกลุ่ม จากการให้ สมาชิกติชมหรือวิจารณ์แก่กันโดยปราศจากอคติจะทําให้ผู้เรียนสามารถประเมินตนเองได้และจะทําผู้สอน เข้าใจนักเรียนได้อันจะทําใหผู้้เรียนผู้สอนเข้าใจปัญหาซึ่งกันและกันอันจะเป็นหนทางในการนําไปพิจารณา แก้ปัญหาและจัดประสบการณ์การเรียนรู้ให้แก่นักเรียน ๕. ขนาดของกลุ่มและการแบงกลุ่่ม การแบ่งกลุ่มเพื่อให้นักเรียนปฏิบัติงานร่วมกันนั้น ผู้สอนอาจจะแบ่งกลุ่มโดยคานํ ึงถึงวัตถุประสงค์การ จัดการเรียนการสอน (คณะกรรมการการประถมศึกษาแหงชาต่ ิสํานักงาน ๒๕๓๔ : ๒๓๐) เช่น ๑. แบ่งกลุ่มตามเพศ ใช้ในกรณีครุมีวัตถุประสงค์ที่ชี้เฉพาะลงไป เช่น ต้องการสํารวจความระหว่าง เพศหญิงและชาย ในด้านต่าง ๆ เช่น ทัศนคติค่านิยม ฯลฯ ๒. แบ่งตามความสามารถ ใช้ในกรณีที่ครูมีภาระงานมอบหมายให้แต่ละกลุ่มแตกต่างไปตามความ สามรถ หรือต้องการศึกษาความแตกต่างในการทํางานระหว่างกลุ่มที่มีความสามารถสูงและต่ํา ๓. แบ่งตามความถนัด โดยแบ่งกลุ่มที่มความถนี ัดเรื่องเดียวกันไว้ด้วยกัน ๔. แบ่งกลุ่มตามความสมัครใจ โดยให้สมาชิกเลอกเขื ้ากลุ่มดับคนที่ตนเองพอใจ ซึ่งครูทําได้แต่ไม่ควร ใช้บ่อยนักเพราะจะทําให้นักเรียนขาดประสบการณ์ในการทํางานกับบุคคลที่หลายหลาย ๕. แบ่งกลุ่มแบบเจาะจง ครูเจาะจงให้เด็กบางคนอยู่ในกลุ่มเดยวกี ัน เช่น ให้เด็กเรียนเก่งกับเด็กที่ เรียนอ่อนเพื่อให้เด็กเรียนเก่งช่วยเด็กที่เรียนอ่อน หรือให้เด็กปรับตัวเข้าหากัน ๖. แบ่งกลุ่มโดยการสุ่ม ไม่เป็นการเจาะจงว่าให้ใครอยู่ใครกับใคร ๗. แบ่งกลุ่มตามประสบการณ์คือ การรวมกลุ่มโดยโดยพิจารณาเด็กที่มีประสบการณ์คล้ายคลึงกันมา อยู่ด้วยกันเพื่อประโยชน์ในการช่วยกันวิเคราะห์หรือแก้ปัญหาใดปัญหาหนึ่งโดยเฉพาะ ๖. วิธีการสอนที่สอดคล้องบหลักการการสอนแบบกระบวนการกลัุ่ม ๑. การระดมความคิด เป็นการรวมกลุ่มที่ประกอบด้วยสมาชิก ๔-๕ คน และให้ทุกคนแสวงความ คิดเห็นอย่างทั่วถึง เพื่อรวบรวมความคิดในเรื่องใดเรื่องหนึ่งให้ได้หลายแง่มุม ทุกความคดได ิ ้รับการยอมรับโดย ไม่มีการโต้แย้งกน แล้วนําความคิดทั้งมวลมาผสานกัน ๒. ผู้สอนสร้างสถานการณ์สมมตขิึ้นโดยให้ผู้เรียนตัดสินใจทําอย่างใดอย่างหนึ่งซึ่งมีการสรุปผลใน ลักษณะของการแพ้การชนะ วิธีการนี้จะช่วยให้ผู้เรียนได้วิเคราะห์ความรู้สึกนึกคิด และพฤติกรรมต่าง ๆ วิธีการสอนนี้จะช่วยให้ผู้เรียนมีความสุขในการเรียนและเกดความสนิุกสนาน ๓. บทบาทสมมติเป็นวิธีการสอนที่มีการกําหนดบทบาทของผู้เรียนในสถานการณ์ที่สมมติขึ้นมาโดย ให้ผู้เรียนสวมบทบาทและแสดงออกโดยใช้บุคลิกภาพประสบการณ์และความรู้สึกนึกคิดของตนเป็นหลัก วิธีการสอนนี้เปิดโอกาสให้ผู้เรียนมีโอกาสศกษาวึ ิเคราะห์ความรู้สึกและพฤติกรรมของตนอย่างลึกซึ้ง ทั้งยังช่วย สร้างบรรยากาศการเรียนรู้ทมี่ีชีวิตชีวา
7 ๔. สถานการณ์จําลอง เป็นวิธีกาสอนโดยการจําลองสถานการณ์จริงหรือสร้างสถานการณ์ให้ใกล้เคียง กับความเป็นจริงแล้วให้ผู้เรียนอยู่ในสถานการณ์นั้นพร้อมทั้งแสดงพฤติกรรมเมื่ออยู่ในสถานการณ์ทกี่ําหนดให้ วิธีนี้จะช่วยให้ผู้เรียนฝึกทักษะการแสดงพฤตอกรรมต่าง ๆ ซึ่งในสถานการณ์จริงผู้เรียนอาจจะไม่กล้าแสดงออก ๕. กรณีตัวอย่าง เป็นวิธีการสอนที่ใช้การสอนเรื่องราวต่าง ๆ ที่เกิดขั้นจริง แตน่ ํามาดัดแปลงเพื่อให้ ผู้เรียนใช้เป็นแนวทางในการศึกษาวิเคราะห์และอภิปรายแลกเปลี่ยนความคิดเห็นซึ่งกันและกันอันจะนําไปสู่ การสร้างความเข้าใจและฝึกทกษะการแกั ้ปัญหา การรับฟงความคั ิดเห็นซึ่งกันและกันซงจะชึ่่วยให้เกิดการ เรียนรู้ที่มีความหมายสําหรับผู้เรียนยิ่งขึ้น ๖. การแสดงละคร เป็นวิธีการสอนที่ให้ผู้เรียนแสดงบทบาทตามบทที่มผีู้เขียนหรือกําหนดไว้ให้โดย ผู้แสดงจะต้องแสดงบทบาทตามที่กําหนดโดยไม่นําเอาบุคลิกภาพและความรู้สึกนึกคดเขิ ้ามาใส่ในการแสดง บทบาทนั้น ๆ วิธีนี้จะช่วยให้มีประสบการณ์ในการรับรู้เหตุผล ความรสู้ึกนึกคิดและพฤติกรรมของผู้อื่นซึ่งจะ ช่วยฝึกทักษะการทํางานร่วมกันและรับผดชอบริ ่วมกัน ๗. เป็นวิธีการสอนโดยการจัดผู้เรียนเป็นกลุ่มย่อยที่มีสมาชิกประมาณ 6 -12 คน และมีกากาหนดให ํ ้ มีผู้นํากลุ่มทําหน้าที่เป็นผู้ดําเนินการอภิปราย สมาชิกทุกคนมีสวนร่วมในการแลกเปลยนความคี่ิดเห็นแล้วสรุป หรือประมวลสาระที่ได้จากการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกัน วิธีการนี้เปิดโอกาสให้ผู้เรียนทุกคนได้มีส่วนร่วมใน การเสนอข้อมูลหรือประสบการณ์ของตนเองเพื่อให้กลุ่มได้ข้อมูลมากขึ้น วิธีการสอนที่สนับสนุนหลักการสอนแบบกระบวนการกลุ่มเหลาน่ ี้เป็นวิธีการสอนที่ช่วยให้การจัด ประสบการณ์การสอนที่หลากหลายแลผู้สอนอาจใช้วิธีสอนอื่น ๆ ได้อีก โดยยึดหลักสําคัญ คือ การเลอกใช ื ้ วิธีการสอนที่สอดคล้องกับจุดประสงค์ของการสอนแต่ละครั้ง ๗. การประเมนผลการสอนแบบกระบวนการกลิุ่ม (ทศนาิแขมมณีและคณะ ๒๕๒๒) มีดงนั ี้ ๑. การให้ผู้เรียนประเมินผลการเรียนรู้ของตนเอง ซึ่งผู้สอนควรสนับสนุน ส่งเสริมใหผู้้เรยนมี ี โอกาสประเมินผลการเรียนรู้ของตนเองจะช่วยให้การเรียนรมู้ีความหมายและมีประโยชน์ต่อผู้เรียนยิ่งขึ้น ๒. การให้ผู้เรียนร่วมประเมินผลการเรียนรู้จากการทํางานร่วมกัน ซึ่งสามารถประเมินผลได้ 2 ลักษณะ คือ ๑. การประเมินผลสมฤทธัของกลิ์ุ่ม ๒. การประเมินผลความสมพั ันธ์ภายในกลุ่ม ๘. บทบาทของครและนูกเรั ยนในการสอนแบบกระบวนการกล ีุ่ม บทบาทครู (คณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติสํานักงาน ๒๕๔๐) มีดังนี้ ๑.มีความเป้ฯกันเอง มีความเห็นอกเห็นใจนักเรียน สร้างบรรยากาศที่ดีต่อการเรียน สนใจ ใหก้ ําลังใจ สนทนา ไถ่ถาม ๒.พูดน้อย และจะเป็นเพียง ผู้ประสานงาน แนะนํา ช่วยเหลือเมือนักเรียนต้องการเท่านั้น ๓.ไม่ชี้นําหรือโน้มน้าวความคิดของนักเรียน
8 ๔.สนบสนัุน ให้กําลงใจักระตุ้นใหน้ ักเรียนเกิดความกระตือรือร้นในการทํางานแสดงออกอย่างอิสระ และแสดงออกซึ่งความสามารถของนักเรียนแต่ละคน ๕.สนับสนุนให้นักเรียนสมารถวิเคราะห์สรุปผลการเรียนรู้และประเมินผลการกระทํางานให้เป็นไปตาม จุดมุ่งหมายที่วางไว้ ทฤษฎีเกี่ยวกบกระบวนการกลัุ่ม ๑. ทฤษฎีจิตวิเคราะห์ (Phychoanalytic Theory) ของซิกมันด์ฟรอยด์ (Sigmund Freud) มี แนวคิดคือ ๑.๑ กระบวนการทางแรงจูงใจ (Motivation Process) เมื่อบุคคลอยู่ร่วมกันเป็นกลุ่ม ผล จากการทํางานของกลุ่มอาศัยแรงจูงใจเป็นรางวัลหรือผลจากการทํางานในกลุ่ม ๑.๒ การรวมกลุ่ม (Cohesive) บุคคลมีโอกาสแสดงตนอย่างเปิดเผย หรือปิดบังตนเอง โดย กลวิธีในการป้องกันตนหรือพยายามป้องกันปิดบังตนเอง โดยกลวิธีในการวิเคราะห์กลุ่มต่าง ๆ (Defense Mechanism) การใช้แนวคิดนี้ในการวิเคราะห์กลุ่ม โดยให้บุคคลแสดงออกตามความเป็นจริง โดยใช้วิธีการ บําบัด (Therapy) จะช่วยให้สมาชิกในกลมเกุ่ ิดความเข้าใจตนเองและผู้อื่นดีขึ้น ๒. ทฤษฎีบุคลกภาพของกลิุ่ม (Group Syntality Theory) ของ แคทแทล (Cattel) มีแนวคิดดังนี้ ๒.๑ ลักษณะของกลุ่มโดยทั่วไปมีดังนี้ ๒.๑.๑ กลมแตุ่ละกลุ่่มมสมาชีกซิ ึ่งมีบุคลิกภาพเฉพาะตัว (PopulationTraits) ๒.๑.๒ กลมแตุ่ละกลุ่่มมีบุคลกเฉพาะกลิุ่ม (Syntality Traits หรือ Personality Traits) ซึ่งเป็นผลจากสมาชิกกลุ่มที่มลีักษณะแตกต่างกันออกไป ๒.๑.๓ กลมแตุ่ละกลุ่่มมีโครงสร้างภายในเฉพาะตน (Characteristic ofInternal Structure) ซึ่งหมายถึงความสัมพันธ์ระหว่างสมาชิก และแบบแผนหรือลักษณะในการรวมกลุ่ม การจดการเรั ียนการสอนโดยใช้กระบวนการกลุ่ม กระบวนการกลุ่มในการเรียนการสอนเป็นการยึดหลักกระบวนการกลุ่มทเปี่ ็นแนวทางนํามาจัด กิจกรรมประกอบการเรียนการสอนโดยการเน้นแบบการเรียนรู้โดยการกระทํา ทําให้การสอนของครูเน้นใน เรื่องของการจัดกิจกรรม ซึ่งก่อให้เกิดผลตอพฤต่ ิกรรมของนักเรียนส่งผลต่อการเรียนรู้ของนักเรียนอีกด้วย ดังนั้นครูควรจัดกิจกรรมการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการกลุ่มเข้ามาช่วย องคประกอบของกล ์ุ่มในการจัดการเรียนการสอนแบบกระบวนการกลุ่ม ทิศนา แขมมณี (๒๕๔๕, หน้า ๑๓๙) ได้แบ่งองค์ประกอบของกลุ่มที่จําเป็นต่อการดําเนินงานกลุ่ม และสามารถนาไปจ ํ ัดกิจกรรมการเรียนรู้สรุปได้ดังนี้ ๑. ผู้นํา คือผทู้ที่ําหน้าที่เป็นผู้นํากลุ่มใหสามารถท้ ํางานให้บรรลุเป้าหมายหรือความต้องการของกลุ่ม ได้บทบาทหน้าที่ของผู้นํากลุ่มที่จะช่วยให้เกิดกระบวนการทํางานที่มีประสิทธิภาพที่สําคัญมีดังนี้ ๒. สมาชิกกลมุ่สมาชิกที่ดีจาเปํ ็นต้องมีความรู้ความเข้าใจในบทบาทหน้าที่ของตนและเอื้ออานวยให้ การทํางานเป็นกลุ่มบรรลผลสุําเร็จ ๓. กระบวนการทํางาน คือ วิธีที่กลุ่มใช้ในการทํางาน ผลงานของกลุ่มจะออกมาแบบใดขึ้นอยู่กับ วิธีการ ขั้นตอนที่กลุ่มใช้ในการทํางาน
9 กิจกรรมในการจัดการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการกลุ่ม การจัดการเรียนการสอนที่มุ่งให้นักเรียนได้เรียนรู้ด้วยตนเอง ฝึกทักษะการทํางานร่วมกับผู้อื่น และมี พฤติกรรมที่พึงประสงค์นั้น ควรให้นักเรียนได้มีโอกาสแสดงกิจกรรมต่าง ๆ ที่จะช่วยเสรมสริ ้างพฤติกรรม ดังกล่าวนั้น ทิศนา แขมมณ (ี๒๕๔๗, หน้า ๑๕๒) ได้กล่าวถึงกิจกรรมที่เหมาะสมและน่าสนใจไว้ดังนี้ ๑. กรณีตัวอย่าง (Case) การสอนโดยใช้กรณีตัวอย่างเป็นการสอนที่ใชกรณ้ ีหรือเรื่องราวต่าง ๆ ที่ เกิดขึ้นจริงมาดัดแปลงและใช้เป็นสื่อ ตัวอย่าง หรือเครื่องมือ ในการใหน้ ักเรียนศึกษา วิเคราะห์และอภิปราย กัน เป็นการช่วยให้นักเรียนได้ฝึกฝนการใช้ความคิดในการแก้ปัญหาหลาย ๆ แบบ ๒. สถานการณ์จําลอง (Simulation) การสอนโดยใช้สถานการณ์จําลองเป็นการจําลองสถานการณ์ จริง หรือ สร้างสถานการณ์ให้ใกล้เคียงกับความจริง แล้วให้นักเรียนเข้าไปอยู่ในสถานการณ์นั้นและมีปฏิกิริยา โต้ตอบกัน ๓. กลุ่มย่อย (Small Group) การสอนโดยใช้กลุ่มย่อยนี้ช่วยเปิดโอกาสให้นักเรียนได้มีส่วนร่วมใน กิจกรรมการเรยนรีู้ได้อย่างทั่วถึง รวมทั้งช่วยให้นักเรียนได้มีปฏิสัมพันธ์ต่อกันจากรูปแบบกิจกรรมที่นํามาใช้ใน การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการกลุ่มสรุปได้ว่า การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนโดยใช้ กระบวนการกลุ่มมุ่งให้นักเรยนได ี ้มีโอกาสแลกเปลี่ยนเรยนรีู้ปฏิบัติกิจกรรมร่วมกัน และช่วยสร้างเสริม คุณลักษณะอนพั ึงประสงค์แก่นักเรียน ขั้นตอนในการจัดการเรียนการสอนแบบกระบวนการกลมุ่ นักการศึกษาหลายท่านได้ลาดับขั้นตอนในการจัดการเรียนการสอนแบบกระบวนการกลุ่ม เพื่อเป็น แนวทางในการจัดการเรียนการสอนดังนี้ทิศนา แขมมณ (ี๒๕๔๕, หน้า ๑๔๗) และกาญจนา ไชยพันธุ์ (๒๕๔๙, หน้า ๖๖)ได้กล่าวว่าการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนให้มลีักษณะสอดคล้องกับหลักการสอนโดยใช้ กระบวนการกลุ่ม สามารถลําดับขั้นตอนของกระบวนการได้ดังนี้ ๑. ขั้นนํา คือการเตรียมความพร้อมในการเรยนให ี ้แก่นักเรยนี ๒. ขั้นกิจกรรมคือการให้นักเรยนลงมี ือทํากิจกรรมเพื่อให้เกดประสบการณ ิ ์ที่จะสามารถนํามา วิเคราะห์อภิปรายให้เกิดการเรียนรู้ที่ชัดเจนได้ในภายหลัง ๓. ขั้นอภิปราย คือการให้นกเรั ียนมีโอกาสได้แลกเปลี่ยนประสบการณ์ความคิดความรู้สึก และการ เรียนรู้ที่เกิดขึ้น ๔. ขั้นสรุปและนําไปใช้เป็นขั้นของการรวบรวมความคิดเห็นและข้อมูลต่าง ๆ จากขั้นกิจกรรมและ อภิปรายจนได้ข้อสรุปที่ชัดเจนรวมทั้งกระตุ้นให้นักเรียนนาเอาการเรํ ียนรู้ไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจําวัน ๕. ขั้นประเมินผล เป็นขั้นตอนที่สําคัญ เพราะครูต้องประเมินนักเรียนว่านักเรียนได้บรรลุตาม จุดมุ่งหมายที่ตั้งไว้หรือไม่ โดยครูจะประเมินให้สอดคล้องกับจุดมุ่งหมายในแต่ละข้อจุดมุ่งหมายมี๒ ด้าน คือ ด้านเนื้อหาวิชา และด้านกระบวนการกลุ่ม ประโยชน์ของการสอนแบบกระบวนการกลุ่ม ๑. นักเรียนได้ฝึกการทํางานร่วมกันเป็นกลุ่ม ฝึกหน้าที่ฝกการเป ึ ็นผู้นําผู้ตามในกลมุ่ ฝึกการช่วยเหลือ กันในการทํางาน ฝึกการทํางานอย่างเป็นระบบ ฝึกความสามัคคีซึ่งเป็นพฤติกรรมที่พึงประสงค์มีประโยชน์ต่อ การดํารงชีวิตประจําวันทั้งในปัจจุบันและอนาคต ๒. นักเรียนได้ฝึกทักษะการคดิค้นคว้า หาข้อมูลความรู้จากแหล่งต่าง ๆ ด้วยตนเองฝึกการเขียน รายงาน และฝกการพึูดเสนอผลงานต่อที่ประชุม
10 ๓. เป็นการส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ความสามารถ ความถนัด และความสนใจของนกเรั ียนแต่ละ คน ๔. นักเรียน เรยนดี ้วยความกระตือรือร้น (Active Learning) เพราะได้ลงมือปฏิบัติกิจกรรม ตลอดเวลา ๕. สามารถใช้ประกอบการสอนได้ทุกวิชาที่มุ่งเน้นให้นักเรยนได ี ้ศึกษาค้นคว้าด้วยตนเอง ๖. ทําให้งานสาเรํ ็จลุล่วงไปด้วยดีและในเวลาอันจํากัด เพราะนักเรียนได้ช่วยกันคิดช่วยกันทํา ได้ พึ่งพาอาศยกั ันและกัน งานวิจัยทเกี่ี่ยวข้อง กัญญารัตน์วงษ์เชษฐ (๒๕๔๓) ได้ศึกษาวิจัยเรื่อง การใช้กระบวนการกลุ่มเพื่อฝึกพฤติกรรมกล้า แสดงออก ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปทีี่๕ โรงเรียนเทศบาลวัดศรีสพรรณจุังหวัดเชียงใหม่ผลการวิจัยสรุป ได้ว่า ภายหลังการเข้าร่วมกิจกรรมกลมุ่นักเรียนมีคะแนนพฤติกรรมกล้าแสดงออก ด้านการพูด การกระทํา และการแสดงความคิดเห็น เพิ่มขึ้นกว่าก่อนเข้าร่วมกจกรรมิอย่างมีนัยสําคัญทางสถิตทิี่ระดับ .๐๕ ซงึ่ สอดคล้องกับพงษ์ศานติ์เย็นอ่อน (๒๕๔๕) ได้ศึกษาวิจัยเรื่องการสอนโดยใช้กระบวนการกลุ่มสมพั ันธ์เพื่อ พัฒนาพฤติกรรมเชิงจริยธรรมของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่๔ โรงเรียนบ้านคลองแขยงวิทยา อําเภอคลอง ลานจังหวัดกาแพงเพชร ผลการวิจัยสรุปได้ว่านักเรียนที่ได้รับการสอนโดยใช้กระบวนการกลุ่มสมพั ันธ์มี พฤติกรรมเชิงจริยธรรมสูงขนอยึ้่างมีนัยสาคัญทางสถิติทระดี่ับ .01 และเนืองนิตปิยะวงค์ (2541) ได้ ศึกษาวิจัยเรื่องผลของกระบวนการกลุ่มที่มีตอเจตคต่ ิทางการเรียนของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่๒ โรงเรียนสา จังหวัดน่าน ผลการวิจัยสรุปได้ว่า หลังจากจัดกิจกรรมการเรยนการสอนโดยใช ี ้กระบวนการกลุ่ม จํานวน ๙ กิจกรรมแล้ว ค่าเฉลี่ยของคะแนนเจตคติทางการเรียนของนักเรียนทั้ง ๔ หัวข้อ คือ ความสนใจใน การเรียน การเห็นคุณค่าของการเรียนความภาคภูมิใจในสถาบันการศึกษาของตน และ ความสนใจในการ ทํางานในชั้นเรียนสูงกว่าก่อนการเรียนโดยใช้กระบวนการกลุ่ม
11 บทที่๓ วิธีดําเนินการวิจัย ประชากร นักศึกษา นักเรียนวิทยาลัยการอาชีพมหาราช ระดับชั้น ปวส. 1 แผนกวิชาช่างไฟฟ้ากําลัง กลุ่มตัวอยาง่ นักศึกษา นักเรียนวิทยาลัยการอาชีพมหาราช ระดับชั้น ปวส. 1 แผนกวิชาช่างไฟฟ้ากําลัง ที่ ลงทะเบียนเรียนวิชาคณิตศาสตร์ไฟฟ้า ในภาคเรียนที่ 2 ประจําปีการศึกษา ๒๕๖5 จํานวน 6 คน ตัวแปรทศี่กษาึ เนื้อหาที่ใช้ในการศึกษาครั้งนี้คือ เนื้อหาวิชาคณิตศาสตร์ไฟฟ้า การแปลงค่าจํานวนเชิงซ้อน ซึ่งจัด กิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้กระบวนการกลุ่มในการปฏิบัติงาน เพื่อปรับพฤติกรรมการเรียนรู้ในด้านทักษะ ความ มีระเบียบวินัย มีความรับผิดชอบ มีความใฝ่เรียนใฝ่รู้และการยอมรับความคิดเห็นซึ่งกันและกัน ส่งเสริมให้ ผู้เรียนมีปฏิสัมพันธ์กัน และมีความสามัคคี เครื่องมือทใชี่เก้บข็ ้อมลู เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษาครงนั้ี้ประกอบด้วย ๑. แผนการสอนวิชาคณิตศาสตร์ไฟฟ้า การใช้เครื่องคํานวณแปลงค่าจํานวนเชิงซ้อน Polar to Rectangular , Rectangular to Polar ด้วยวิธีการสอนแบบกระบวนการกลุ่ม ๒. แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน การใช้เครื่องคํานวณแปลงค่าจํานวนเชิงซ้อน Polar to Rectangular , Rectangular to Polar เป็นแบบทดสอบแบบ จํานวน 20 ข้อ การสรางเคร้ ื่องมือที่ใช้ในการศกษาึ การสร้างเครื่องมือที่ใช้ในการศึกษา ผู้ศึกษาดําเนินการ ดังนี้ ๑. แผนการสอนวิชาคณิตศาสตร์ไฟฟ้า ด้วยวิธีการสอนแบบกระบวนการกลุ่ม ได้ดําเนินการสร้างดังนี้ ๑.๑ ศึกษาหลกสัูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพ พุทธศักราช 2562 ๑.๒ ศึกษาเอกสาร ทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับวิธีการจัดกิจกรรมการเรียนรู้แบบกระบวนการกลุ่ม ๑.๓ ศึกษางานวิจัยเกี่ยวกับการจัดการเรียนรู้โดยใช้การสอนแบบกระบวนการกลุ่ม ๑.๔ วิเคราะห์เนื้อหาวิชาการแปลงค่าจํานวนเชิงซ้อน Polar to Rectangular , Rectangular to Polar ๑.๕ จัดคลิป วีดีโอสาธิต เรื่อง การแปลงค่าจํานวนเชิงซ้อน Polar to Rectangular , Rectangular to Polar ด้วยวิธีการสอนแบบปกติ และแบบกระบวนการกลุ่ม ๒. แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน เรื่องการใช้เครื่องคํานวณแปลงค่าจํานวนเชิงซ้อน Polar to Rectangular , Rectangular to Polar เป็นแบบทดสอบแบบ องเกณฑิ ์จํานวน 20 ข้อ ใช้ทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียน ได้ดําเนินการสร้างดังนี้
12 ๒.๑ ศึกษาหลกสัูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง พุทธศกราชั ๒๕63 ๒.๓ สร้างตารางวิเคราะห์เนื้อหาและจุดประสงค์การเรียนรู้เพื่อแบ่งเนื้อหา นําแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนเสนออาจารย์ที่ปรึกษาการศกษาคึ ้นคว้าอิสระ ตรวจสอบ เสนอแนะ แล้วนามาปรับปรุงตามข้อเสนอแนะของครูที่ปรึกษาการศึกษาค้นคว้าอิสระ วิธีดาเนํนการศิ ึกษาคนคว้า้ ในการศึกษาคนคว้ ้าครั้งนี้เป็นการพัฒนาทักษะการทํางานเป็นกลุ่มเรื่อง การแปลงค่าจํานวนเชิงซ้อน Polar to Rectangular , Rectangular to Polar ระดับ ปวส. 1 จํานวน 6 คน โดยผู้ศึกษาค้นคว้าได้ทํา การทดลองด้วยตนเองซึ่งมีขั้นตอนดังนี้ ๑. ดําเนินการสอนตามแผนการสอนแบบปกติทั้งภาคทฤษฎีและปฏิบัติ ๒. วัดทักษะการทํางานเป็นรายบุคคลในการสอนแบบปกติ ๓. ดําเนินการสอนตามแผนการสอนแบบกลุ่มทั้งภาคทฤษฎีและปฏิบัติ ๔. วัดทักษะการทํางานเป็นกลุ่มในการสอนแบบกลุ่ม ๕. สังเกตพฤติกรรมผู้เรียนเกยวกี่ับการทํางานรายบุคคลและแบบกลุ่มเพอหาแนวทางการพื่ัฒนา ทักษะการทํางานต่อไป
13 บทที่๔ ผลการวิเคราะห์ข้อมูล การวเคราะหิข์ ้อมูล สถิติพื้นฐาน ได้แก่ค่าร้อยละ (Percentage) และค่าเฉลยี่ (Mean) ผลการวิเคราะห์ข้อมูล ตารางที่๔.๑ ผลสมฤทธั ิ์ทางการเรียนด้านวัดทักษะแบบรายบุคคลและแบบกลุ่ม เลขที่รายบคคลุ (๑๐ คะแนน) ร้อยละ กลุ่ม ( ๑๐ คะแนน) ร้อยละ ๑ ๗ ๗๐ ๘ ๘๐ 2 ๗ ๗๐ ๘ ๘๐ 3 ๕ ๕๐ ๖ ๖๐ 4 ๙ ๙๐ ๑๐ ๑๐๐ 5 ๗ ๗๐ ๘ ๘๐ 6 ๔ ๔๐ ๕ ๕๐ รวม 39 xത = 65 รวม 45 xത = 75 จากตาราง ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนด้านวัดทักษะด้วยวิธีการสอนแบบปกติ ( รายบุคคล) พบว่ามี ผู้เรียนที่ได้คะแนน ร้อยละ ๕๐ ขึ้นไปมีจํานวน 6 คนคิดเป็นร้อยละ 65 และผู้เรียนที่ได้คะแนนนอยกว้ ่า ร้อย ละ ๕๐ มีจํานวน 0 คน คิดเป็นร้อยละ 0 เฉลี่ยก่อนเรียนทั้งหมดคิดเป็นร้อยละ 65 วิธีการสอนแบบกลุ่ม ร้อยละ ๖๐ ขึ้นไปมีจานวนํ 6 คนคิดเป็นร้อยละ 75 และผู้เรียนที่ได้คะแนน น้อยกว่า ร้อยละ ๔๐ มีจานวน.....-.....คน คิดเป็นร้อยละ..-... คะแนนเฉลี่ยหลังเรียนทงหมดคั้ิดเป็นร้อยละ 75
14 บทที่๕ สรุปผล อภิปรายผล และข้อเสนอแนะ สรปผลการศุกษาึ ผลสมฤทธั ิ์ทางการเรียนด้านวัดทักษะด้วยวิธีการสอนแบบปกติ ( รายบุคคล) พบว่ามีผู้เรียนที่ได้ คะแนน ร้อยละ ๕๐ ขึ้นไปมจีํานวน 6 คนคิดเป็นร้อยละ 65 และผู้เรยนที ี่ได้คะแนนน้อยกว่า ร้อยละ ๕๐ มี จํานวน 0 คน คิดเป็นร้อยละ 0 เฉลี่ยก่อนเรียนทั้งหมดคดเป ิ ็นร้อยละ 65 วิธีการสอนแบบกลุ่ม ร้อยละ ๖๐ ขึ้นไปมีจานวนํ 6 คนคดเป ิ ็นร้อยละ 75 และผู้เรียนที่ได้คะแนน น้อยกว่า ร้อยละ ๔๐ มีจานวน.....-.....คน คิดเป็นร้อยละ..-... คะแนนเฉลี่ยหลังเรียนทงหมดคั้ิดเป็นร้อยละ 75 ผลการศึกษาพฤติกรรมทางการเรียนรู้ของผู้เรียน พบว่ามีพฤติกรรมทางการเรียนที่พัฒนาไปในทางที่ดี คือ เรื่อง การมีปฏิสัมพันธ์ของผู้เรียนเอง การทํางานร่วมกัน ความสามัคคีการช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ความมี ระเบียบวินัย ความรับผิดชอบ ความกระตือรือร้นในการเรียนและการยอมรับความคิดเห็นซึ่งกันและกัน อภปรายผลการศ ิกษาึ จากการสอนแบบปกติเมื่อผู้ศึกษาได้มอบหมายงานให้ทําเป็นรายบุคคล ผู้เรียนทํางานตามที่ได้รับ มอบหมาย แต่ไม่มีปฏิสัมพันธ์กันระหว่างกันและกัน บรรยากาศในการเรียนรู้ตึงเครียด ทําให้ผู้เรียนไม่บรรลุ ตามคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของทางวิทยาลัย แต่เมื่อจัดการเรียนรู้แบบกระบวนการกลุ่มแล้ว ผู้เรียนมี ปฏิสัมพันธ์กัน ปรึกษาหารือกัน ยอมรับความคิดเห็นของเพื่อน มีความสามัคคีกระตือรือร้นในการเรียน การ ทํางานมีระบบและเป็นระเบียบนักเรียนมีระเบียบวินัยในการเรียนและมีโอกาสได้แสดงออกถึงความมี ประชาธิปไตย ข้อเสนอแนะ ๑. ข้อเสนอแนะในการนําผลการศึกษาไปใช้ ๑.๑ รูปแบบของกิจกรรม ผู้สอนควรศึกษาความสามารถของผู้เรียนก่อนว่าอยู่ในระดับใด และควรปรับระดับความยากง่ายของเนื้อหาที่ใช้ในกิจกรรมให้เหมาะสมกับผู้เรียน ๑.๒ ในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้กระบวนการกลุ่ม ผู้สอนควรให้ผู้เรียนได้ฝึกการ ทํางานให้ครบทุกหน้าที่เพื่อเป็นการฝึกทักษะการทํางานให้ผู้เรียน ๒. ข้อเสนอแนะในการศึกษาครั้งต่อไป ๒.๑ การจัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้กระบวนการกลุ่ม ควรหากิจกรรมที่มีความ แปลกใหม่ความทันสมัย และความสนุกสนาน เพื่อให้นักเรียนสนใจในกิจกรรมการเรียนรู้ การนําผลวิจัยไปใชประโยชน ้ ์ ๑.ได้ความรู้และประสบการณ์ในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยกระบวนการกลุ่มและการใช้คําถาม ปลายเปิด เพื่อพัฒนาการเรียนการสอนให้มีประสิทธิภาพ ๒. ได้แนวทางในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ที่โดยใช้กระบวนการกลุ่ม ที่สามารถนาไปปรับใช้กับการ เรียนการสอนในวิชาอื่นๆต่อไป
24 บรรณานุกรม กาญจนา ไชยพันธุ์. (2549). กระบวนการกลุ่ม.กรุงเทพฯ: โอเดียนสโตร์. กัญญารัตน์วงษ์เชษฐ. (2543). การใชกระบวนการกลุ้่มเพื่อฝกพฤตึกรรมกลิาแสดงออก้ของ นักเรียนชนประถมศ ั้ ึกษาปที 5 ี่โรงเรียนเทศบาลวดศรั ีสพรรณุจังหวดเชั ียงใหม.่วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตร์ มหาบัณฑิต บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. ทิศนา แขมมณี. (2545).กลุ่มสัมพนธัเพ์อการทื่างานและการจํดการเรัยนการสอนี .กรุงเทพฯ: นิชิน แอดเวอร์ไทซิ่ง กรู๊ฟ. ทิศนา แขมมณี. (2547). ศาสตรการสอน์ :องค์ความรเพู้ ื่อการจดกระบวนการเรั ียนรู้ที่มี ประสทธิภาพิ . กรุงเทพฯ: สํานักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. เนืองนิต ปิยะวงค์. (2541). ผลของกระบวนการกลุ่มที่มตี่อเจตคตทางการเริ ียนของนักเรียน ระดบชันมั้ัธยมศึกษาปที 2 ี่โรงเรียนสา จังหวดนั ่าน. วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. พงษ์ศานติ์เย็นอ่อน. (2545). การสอนโดยใช้กระบวนการกลุ่มสัมพนธัเพ์ ื่อพฒนาพฤตักรรมเชิ ิง จริยธรรมของนักเรียนชนประถมศ ั้ ึกษาปที 4ี่ . วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลยเชั ียงใหม่. อาภรณ์ใจเที่ยง. (2550). หลักการสอน (ฉบบปร ั บปร ัุง).กรุงเทพฯ:โอเดียนสโตร์.
ใบงานเรื่อง จํานวนเชงซิ ้อน ชื่อ – สกุล..............................................................................................เลขที่......................... จงแปลงจํานวนเชงซิ ้อนให้อยู่ในรูปแบบตาง่ๆ ตามตารางข้างลาง่จํานวน 10 คะแนน Z Polar Rectangular Trigonometric Exponential Z1 13 + j24.5 Z2 31.32ej118.61 Z3 -2 + j4.5 Z4 8.53(cos900 - jsin900 ) Z5 7.590o Z6 4.1ej43.02 Z7 6.8(cos53.970 – jsin53.970 ) Z8 7.5830.96o Z9 3 + j3 Z10 - j20 Z11 3.66ej120 Z12 20(cos600 + jsin600 ) Z13 20-150o Z14 13 + j22 Z15 5.5150o Z16 13e-j30 Z17 -5 Z18 15.62(cos50.190 – jsin50.190 ) Z19 12 – j9 Z20 1253.13o