ส่วนประกอบของดอกบัวหลวง

งานแม็กกาซีน

เรื่อง

ส่ วนประกอบของดอกบัวหลวง

จัดทำโดย

นายปั ณณวิชญ์ เตชะแสงมณี
ม.5 ห้อง 336 เลขที่ 35 แผนการเรียน วิทย์-คณิต

เสนอ
อาจารย์วิชัย ลิขิตพรรักษ์
ตำแหน่งครูคศ.2 สาขาชีววิทยา
กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา

แม็กกาซีนฉบับนี้ เป็นส่วนหนึ่งของรายวิชาชีววิทยา 4 (ว30244) ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2565

คำนำ

แม็กกาซีนฉบับนี้เป็นส่วนหนึ่งของรายวิชาชีววิทยา 4 (ว30244)
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2565 โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา
หัวข้อ การสืบพันธุ์และการเจริญเติบโตของพืชดอก โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา

ส่วนประกอบของดอกไม้ นำความรู้ที่ได้จากการฟังบรรยายในห้องเรียน
มาทดลองปฏิบัติ เพื่อศึกษาส่วนประกอบและสร้างเป็นชิ้นงานเก็บไว้เป็นประโยชน์

ต่อตัวนักเรียนต่อไป



โดยในแม็กกาซีนฉบับนี้ จะมีการบรรยายข้อมูลทั่วไป ข้อมูลทางพฤกษศาสตร์
โครงสร้างของดอก สัณฐานภายนอก กายวิภาคภายใน และวีดีทัศน์อธิบาย

โครงสร้างของดอกบัวหลวง



ทั้งนี้ เนื้อหาในส่วนต่าง ๆ ได้มีการศึกษามาจากหนังสือแบบเรียน อินเตอร์เน็ต และ
อาจารย์ประจำรายวิชา ขอขอบพระคุณอาจารย์เป็นอย่างสูง ที่กรุณาให้คำแนะนำ

แก้ไข ข้อเสนอ ตลอดการทำงานจนสำเร็จลุล่วง
ผู้จัดทำหวังว่า แม็กกาซีนฉบับนี้จะเผยแพร่ต่อยอดความรู้เกี่ยวกับส่วนประกอบของ

ดอกบัวหลวง และจะเป็นประโยชน์ต่อตนเอง ผู้ที่สนใจ และผู้นำไปใช้
ในภายภาคหน้าให้เกิดผลตามที่วางไว้

สารบัญ หน้า
1
ข้อมูลทั่วไปของบัวหลวง 2
โครงสร้างของดอกบัวหลวง 3
ข้อมูลทางพฤกษศาสตร์ของดอกบัวหลวง 6
โครงสร้างสัณฐานภายนอกของดอกบัวหลวง 7
โครงสร้างกายวิภาคภายในดอกบัวหลวง 8
บรรณานุกรม 9
ภาคผนวก
9
คลิปวีดีโอประกอบการศึกษาโครงสร้างดอกบัวหลวง 10
รูปภาพประกอบการศึกษาโครงสร้างดอกบัวหลวง

ข้อมูลทั่วไป

ของ ดอกบัวหลวง

ชื่อวิทยาศาสตร์ว่า : Nelumbo nucifera Gaertn.
ชื่อสามัญ : Sacred lotus
วงศ์ : NELUMBONACEAE

แหล่งที่พบ ถิ่นกำเนิดดั้งเดิมของบัวหลวงนั้นเชื่อว่าอยู่ในแถบเอเชียใต้

และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
ในไทยส่วนใหญ่มักจะมีการปลูกเชิงพาณิชย์ในภาคกลาง

ลักษณะโดยทั่วไป

ลำต้น มีลำต้นแท้อยู่ใต้ดิน เรียกว่าเหง้าหรือไหล มีก้านใบและก้านดอกโผล่พ้นดินขึ้นมา
ชูใบและดอกขึ้นเหนือน้ำ

ใบ ใบเดี่ยวแตกจากข้อของลำต้น ใบรูปกลมใหญ่ เส้นผ่านศูนย์กลาง 15-40 ซม.
ขอบใบเรียบและเป็นคลื่น สีเขียว มีนวลเคลือบทำให้ไม่เปียกน้ำ

ดอก ดอกเดี่ยวออกจากข้อของเหง้าใต้ดิน ที่บริเวณซอกใบ มีกลีบรวมจำนวนมากเรียง
ซ้อนกันหลายชั้น สีขาว หรือสีชมพู มีเกสรเพศผู้จำนวนมากนอกจากนี้ยังมี
เกสรเพศเมียจำนวนมาก เรียงตัวอยู่บนฐานรองดอกที่ขยายออกมาคล้ายฝั กบัว
เรียก ฐานรองดอกนูน หรือ torus

ผล ผลกลุ่ม ประกอบด้วยผลย่อยจำนวนมาก เจริญอยู่ภายในฝั กบัว เรียกว่า “เม็ดบัว”
ภายในผลย่อยมี เมล็ดขนาดใหญ่ นำมารับประทานได้

ประโยชน์

ดอกบัวหลวงสามารถนำมาใช้ประโยชน์ ทั้งในการใช้บริโภค , ใช้ในประเพณีและความเชื่อต่างๆ

เพราะบัวเป็นสัญลักษณ์ของพุทธบูชา จึงนิยมใช้ดอกบัวในการไหว้พระ ทำบุญ บูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์

และสิ่งที่เป็นมงคล อีกทั้งยังสามารถนำมาใช้ปรุงเป็นอาหารได้ทั้งคาวหวาน ใช้ในงานประดิษฐ์

ต่างๆ นอกจากนี้สารสกัดจากเกสรยังนำมาใช้ทำเป็นเครื่องสำอางที่เป็นตัวช่วยชะลอการสร้าง

เม็ดสีผิว ทำให้ผิวหนังเต่งตึงและอ่อนนุ่ม และดอกบัวหลวงยังมีสรรพคุณ ช่วยบำรุงกำลัง ชู

กำลังบำรุงหัวใจ บรรเทาอาการหน้ามืด วิงเวียน ช่วยทำให้ชื่นใจ 1

ข้อมูลเบื้องต้นโครงสร้าง
ดอกบัวหลวง

ลักษณะของดอก

เป็นดอกสมบรูณ์เพศ (Perfect flower)

ดอกบัวหลวงมีเกสรเพศผู้และเกสรเพศเมียในดอกเดียวกัน

เป็นดอกครบส่วน (Complete flower)

ดอกบัวหลวงมีส่วนประกอบครบ 4 ส่วน คือ กลีบเลี้ยง
กลีบดอก เกสรเพศผู้ และเกสรเพศเมีย

สมมาตรของดอก

ดอกสมมาตรตามรัศมี (Actinomorphic flower)

เมื่อแบ่งดอกบัวหลวงตามแนวผ่าศูนย์กลางจะได้สองส่วนที่เหมือน
กันมากกว่าหนึ่งครั้ง และกลีบดอกมีลักษณะและขนาดใกล้เคียงกัน

เป็นดอกเดี่ยว (Solitary flower)

ดอกเกิดอยู่บนก้านดอกเพียงดอกเดียว บริเวณปลายกิ่ง

ชนิดของรังไข่

รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ (Half superior ovary)

2

ข้อมูลทางพฤกษศาสตร์
ของดอกบัวหลวง

เกสรเพศผู้ (Starmen) เกสรเพศเมีย (Pistil)

เกสรเพศผู้จำนวนมาก ก้านชูอับเรณูสั้น เกสรเพศเมียจำนวนมาก เรียงตัวอยู่บน
อับเรณูยาว สีเหลือง ที่ยอดยับเรณูมี ฐานรองดอกนูน โผล่เฉพาะส่วนยอด
รยางค์สีขาวยื่นออกมาเป็นติ่ง เกสรเพศเมียให้เห็น ก้านชูยอดเกสรเพศ
เมียสั้นมาก ยอดเกสรเพศเมียคล้ายรูปจาน
รยางค์ สีเขียว รังไข่เหนือวงกลีบ ออวุล 1 อัน
(appendage) ติดอยู่ด้านบนของรังไข่

อับเรณู ยอดเกสรเพศเมีย
(anther) (Stigma)

ก้านชูอับเรณู ก้านชูเกสรเพศเมีย
(Filament) (Style)

กลีบรวม ไข่
(Ovule)
กลีบดอกและกลีบเลี้ยงอยู่รวมกัน (Tepal)
รังไข่
มีกลีบรวมจำนวนมาก กลีบด้าน (Ovary)
นอกสุด 2-4 กลีบ มักมีขนาดเล็ก
กว่าปกติ ลักษณะคล้ายกลีบเลี้ยง ฐานรองดอกนูน (Torus)

ฐานรองดอก (Receptacle)

ฐานรองดอก

ก้านดอก

เป็นก้านดอกใหญ่ (Peduncle)

3

ภาพประกอบสัณฐานภายนอก

โครงสร้างดอกบัวหลวง

} ก้านดอก Peduncle

กลีบรวม (กลีบดอกและ
กลีบเลี้ยงอยู่รวมกัน)

ฐานรองดอกนูน Torus
ฐานรองดอก

RReecceeppttaaccllee

4

ภาพประกอบกายวิภาคภายใน

โครงสร้างดอกบัวหลวง

กลีบรวม Tapal (กลีบดอก
และกลีบเลี้ยงอยู่รวมกัน)

เกสรเพศผู้ Stament

รยางค์ appendage
อับเรณู anther
ก้านชูเกสรเพศผู้ filament

เกสรเพศเมีย Pistil

ยอดเกสรเพศเมีย satigma
ก้านชูเกสรเพศเมีย style
ออวุล ovule
รังไข่ ovary

5

โครงสร้างสัณฐานภายนอก

ของดอกบัวหลวง

กลีบรวม Tepal ฐานรองดอก
ก้านดอก Peduncle Receptacle

6

โครงสร้างกายวิภาคภายใน

ของดอกบัวหลวง

กลีบรวม Tepal เกสรเพศเมีย Pistil

เกสรเพศผู้ Stamen ฐานรองดอกนูน Torus

ก้านดอก Peduncle ฐานรองดอก Receptacle

เกสรเพศผู้ Stament 7

รยางค์ appendage
อับเรณู anther
ก้านชูเกสรเพศผู้ filament

เกสรเพศเมีย Pistil

ยอดเกสรเพศเมีย satigma
ก้านชูเกสรเพศเมีย style
ออวุล ovule
รังไข่ ovary

บรรณานุกรม

ข้อมูลและรูปภาพ

1.หน่วยปฏิบัติการวิจัยพรรณไม้ประเทศไทย ภาควิชาพฤกษศาสตร์คณะวิทยาศาสตร์
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. (2565). บัวหลวง (Nelumbo nucifera Gaertn.), สืบค้น
เมื่อ 23 พฤศจิกายน 2565. จาก. http://www.sc.chula.ac.th ›
webFLOWER_N_Lotus

2.ธิดารัตน์ จันทร์ดอน. (2565). บัวหลวง สัญลักษณ์แห่งพระพุทธศาสนา | โดยคณะ
เภสัชฯ ม.มหิดล, สืบค้นเมื่อ 23 พฤศจิกายน 2565. จาก.
https://pharmacy.mahidol.ac.th › knowledge

3.(2565). บัวหลวง ประโยชน์ดีๆ สรรพคุณเด่นๆและข้อมูลงานวิจัย - disthai, สืบค้น
เมื่อ 23 พฤศจิกายน 2565. จาก. https://www.disthai.com

4.(2565). Lotus picture, สืบค้นเมื่อ 23 พฤศจิกายน 2565. จาก.
https://pin.it/7n4caO7

5.(2565). Pinterest, สืบค้นเมื่อ 23 พฤศจิกายน 2565. จาก.
https://www.pinterest.com

8

ภาคผนวก

คลิปวิดีโอประกอบการศึกษา
โครงสร้างดอกบัวหลวง

https://youtu.be/WkZX9GpP65Q

9

ภาคผนวก

รูปภาพประกอบการศึกษา
โครงสร้างดอกบัวหลวง

การศึกษาโครงสร้างภายในดอกบัวหลวง

การผ่าโครงสร้างดอกบัวหลวง

การศึกษาโครงสร้างภายในดอกบัวหลวง

การนำเสนอ

10