45-46

พระมหาชนก ตอน ความเพยี ร
พระมหาชนกทรงจดั ซือ้ สนิ คา บรรทุกลงเรอื รวมไปกบั พอคา ชาวสุวรรณภูมิในระหวางทางเกิดพายุใหญโ
หมกระหนํา่ คลน่ื ซดั จนเรือจวนจะแตก
บรรดาพอ คา และลูกเรือพากนั ตระหนกตกใจบวงสรวงออนวอนเทพยดาขอใหรอดชวี ติ ฝา ยมหาชนกกุมา
รเมื่อทรงทราบวาเรอื จะจมแนแ ลวก็เสวยอาหารจนอิม่ หนําทรงนําผามาชุบน้ํามนั จนชุม
แลว นงุ ผานัน้ อยางแนน หนา
ครนั้ เมอื่ เรอื จมลงเหลา พอ คากลาสีเรือท้งั ปวงก็จมนํ้ากลายเปน อาหารของสตั วน ้ําไปหมด
แตพ ระมหาชนกทรงมกี ําลังจากอาหารท่ีเสวยมีผา ชุบนาํ้ มันชวยไลส ตั วนา้ํ และชว ยใหล อยตวั อยใู นนาํ้ ได
ดี จงึ ทรงแหวกวา ย อยใู นทะเลไดนานถงึ 7 วนั
ฝายนางมณีเมขลาเทพธดิ าผรู กั ษามหาสมุทรเห็นพระมหาชนกวายนํ้าอยูเ ชนนน้ั จึงลองพระทัยพระมหาช
นก
"ใครหนอ วายนํ้าอยไู ดถ ึง 7 วัน ทั้งๆ ทม่ี องไมเห็นฝง จะทนวา ยไปทําไมกัน"
พระมหาชนกทรงตอบวา
"ความเพียรยอมมีประโยชน แมจะมองไมเห็นฝง เราก็จะวา ยไปจนกวา จะถงึ ฝง เขาสักวนั หน่ึง"
นางมณเี มขลากลาววา
"มหาสมทุ รนี้กวางใหญนกั ทานจะพยายามวา ยสกั เทาไรกค็ งไมถงึ ฝง ทานคงจะ ตายเสยี กอ นเปน แน"
พระมหาชนกตรัสตอบวา
"คนที่ทาํ ความเพียรนนั้ แมจะตองตายไปในขณะกําลังทํา ความเพยี รพยายามอยู
ก็จะไมมผี ูใดมาตาํ หนติ เิ ตียนได เพราะไดท ําหนา ท่เี ตม็ กําลงั แลว " นางมณเี มขลาถามตอ วา
"การทาํ ความพยายามโดยมองไมเ หน็ ทางบรรลุเปา หมายนัน้ มแี ตค วามยากลาํ บาก อาจถึงตายได
จะตอ งเพยี รพยายามไปทาํ ไมกนั "
พระมหาชนกตรัสตอบวา
"แมจ ะรูวา สิง่ ที่เรา กาํ ลังกระทําน้นั อาจไมส าํ เรจ็ กต็ าม ถา ไมเ พียรพยายามแตก ลับหมดมานะเสยี แตต น มอื
ยอ มไดร บั ผลรา ยของความเกียจครานอยางแนน อน ยอ มไมมีวัน บรรลถุ ึงเปา หมายท่ีตองการ
บุคคลควรตง้ั ความเพยี รพยายาม แมการนน้ั อาจไมสําเรจ็ กต็ าม เพราะเรามคี วามพยายาม
ไมละความต้ังใจ เราจงึ ยงั มีชวี ิตอยไู ด ในทะเลนี้ เมื่อคนอ่นื ไดต ายกันไปหมดแลว เราจะพยายามสุดกาํ ลงั
เพื่อไปใหถ ึงฝง ใหจ งได"
นางมณเี มขลาไดย ินดังนั้นกเ็ อย สรรเสริญความเพียรของมหาชนกกมุ ารและชวยอุมพามหาชนกกุมารไป
จนถงึ ฝง เมืองมิถิลา วางพระองคไ วท ีศ่ าลาในสวนแหง หน่ึง ในเมอื งมิถิลา
พระราชาโปลชนกไมมพี ระโอรสทรงมีแตพ ระธิดาผูฉลาดเฉลียวเปน อยางยงิ่ พระนามวา เจา หญงิ สิวลี
ครัน้ เม่ือพระองคป ระชวรหนกั ใกลจะสวรรคตบรรดาเสนาทัง้ ปวงจงึ ทลู ถามขึ้นวา
เมื่อพระองคส้ินพระชนมแลว ราชสมบตั ิ ควรจะตกเปน ของผูใดในเมือ่ ไมทรงมพี ระโอรส
พระเจา โปลชนกตรสั สั่งเสนาวา
"ทา นทั้งหลายจงมอบราชสมบตั ิใหแกผ ูมีความสามารถดงั ตอไปน้ี
ประการแรก เปนผทู ที่ าํ ใหพ ระราชธดิ าของเราพอพระทยั ได
ประการท่สี อง สามารถรวู าดานไหนเปน ดา นหัวนอนของบัลลังกรปู ส่เี หลีย่ ม
ประการท่สี าม สามารถยกธนใู หญซ ่งึ ตอ งใชแ รงคนธรรมดาถึงพันคนจึงจะยกข้ึนได ป
ระการท่ีสี่ สามารถชบ้ี อกขมุ ทรัพยม หาศาลท้ัง 13 แหง ได" แลว จึงตรัสบอกปญหาของขุมทรัพยทั้ง 13
แหง แกเหลา อาํ มาตย เชน ขุมทรัพยท ดี่ วงอาทติ ยข้ึน ขุมทรัพยท ีด่ วงอาทติ ยตก ขมุ ทรพั ยท ่ีอยูภายใน
ขุมทรัพยท่อี ยูภ ายนอก ขุมทรัพยท่ไี มใ ชภายในและภายนอก ขุมทรัพยท ป่ี ลายไม ขมุ ทรัพยท ่ีปลายงา
ขมุ ทรัพยทป่ี ลายหาง เปนตน เมอื่ พระราชาส้นิ พระชนม

บรรดาเสนาบดีทหารพลเรือนและประชาราษฎรทง้ั หลายตา งพยายามท่ีจะเปนผสู ืบราชสมบตั ิ
แตก็ไมมผี ูใดสามารถทาํ ใหเจาหญิงสวี ลพี อพระทยั ได
เพราะลว นแตพ ยายามเอาพระทัยเจาหญิงมากเกินไป จนเสียลักษณะของผูท่จี ะปกครองบานเมอื ง
ไมมีผใู ดสามารถยกมหาธนใู หญไ ด ไมม ผี ูใดรูท ศิ หัวนอนของบัลลงั กส ่ีเหล่ียม
และไมมผี ูใ ดไขปริศนาขุมทรพั ยได
ในทสี่ ุดบรรดาเสนาขา ราชบริพารจงึ ควรตงั้ พิธีเสีย่ งราชรถเพื่อหาตวั บุคคลผูมีบญุ ญาธิการสมควรครองเ
มือง บุษยราชรถเสยี่ งทายนั้นกแ็ ลน ออกจากพระราชวงั
ตรงไปที่สวนแลว หยุดอยูหนาศาลาทีพ่ ระมหาชนกทรงนอนอยู
ปุโรหิตที่ตามราชรถจึงใหป ระโคมดนตรีข้นึ พระมหาชนกไดยินเสียงประโคม
จงึ ลมื พระเนตรขน้ึ เห็นราชรถกท็ รงดาํ รวิ า คงเปน ราชรถเส่ียงทายพระราชาผมู ีบุญเปนแน
แตก ม็ ิไดแสดงอาการอยางใดกลบั บรรทมตอไป

ปโุ รหิตเห็นดงั นนั้
ก็คดิ วาบุรุษผูน ้ีเปนผูมสี ติปญญาไมต ่นื เตน ตกใจกับสง่ิ ใดโดยงา ยจึงเขาไปตรวจดพู ระบาทพระมหาชนก
เหน็ ลักษณะตองตามคําโบราณวาเปน ผูม ีบุญจึงใหประโคมดนตรีข้ึนอกี คร้งั แลว เขา ไปทูลอญั เชิญ
พระมหาชนกใหทรงเปนพระราชาเมืองมถิ ิลา พระมหาชนกตรัสถามวา
"พระราชาไปไหนเสยี "
ปุโรหติ ก็กราบทูลวา
"พระราชาสวรรคต ไมม พี ระโอรสมีแตพระธดิ าคือเจาหญงิ สวิ ลี แตอ งคเ ดียว "
พระมหาชนกจึงทรงรับเปน กษัตริยค รองมิถลิ า
ฝายเจาหญงิ สวิ ลีไดทรงทราบวาพระมหาชนกไดร าชสมบัติก็ประสงคจ ะทดลองวา พระมหาชนกสมควรเป
นกษัตรยิ หรอื ไม จงึ ใหร าชบรุ ษุ ไปทลู เชญิ เสด็จมาท่ปี ราสาทของพระองค
พระมหาชนกกเ็ ฉยเสยี มไิ ดไปตามคําทูล เจา หญิงใหคนไปทลู ถงึ 3 ครั้ง พระมหาชนกก็ไมสนพระทัย
จนถึงเวลาหน่งึ กเ็ สด็จไปท่ีปราสาทของเจา หญิงเองโดยไมท รงบอกลว งหนา
เจา หญิงตกพระทยั รีบเสด็จมาตอ นรบั เชิญไปประทบั บนบลั ลังก

พระมหาชนกจงึ ตรสั ถามอาํ มาตยว า พระราชาทีส่ ้ินพระชนม ตรสั ส่งั อะไรไวบ า ง อํามาตยก ็ทลู ตอบ
พระมหาชนกจึงตรสั สง่ั วา ขอ ท่ี 1
"ทว่ี า ทาํ ใหเจา หญิงพอพระทยั เจาหญิงได แสดงแลววาพอพระทยั เราจึงไดเสด็จมาตอนรบั เรา"
ขอที่ 2 เรอื่ งปรศิ นาทิศหวั นอนบลั ลงั กน น้ั
พระมหาชนกทรงคิดอยคู รหู น่งึ แลวถอดเขม็ ทองคาํ ที่กลดั ผา โพกพระเศียรออก
สง ใหเ จา หญงิ ใหว างเข็มทองคําไว เจา หญิงทรงรบั เขม็ ไปวางไวบนบลั ลังกส่เี หล่ียม
พระมหาชนกจึงทรงช้ีบอกวาตรงทเี่ ข็มวาง อยูน้นั แหละคอื ทิศหัวนอนของบัลลังก โดยสังเกต
จากการทเี่ จาหญิงทรงวางเขม็ ทองคาํ จากพระเศยี รไว
ขอ ท่ี 3 น้นั ก็ตรสั สงั่ ใหนํามหาธนูมาทรงยกขนึ้ และนาวอยา งงายดาย
ขอ ท่ี 4 เม่อื อํามาตยก ราบทลู ถึงปญ หาของขมุ ทรพั ยท ้งั 13 แหง พระมหาชนกทรงคดิ อยคู รหู นึง่ แลว ก็
ตรสั บอกคาํ แกป รศิ นา ขมุ ทรัพยท ง้ั 13 แหง ไดหมด เม่ือสัง่ ใหคนไปขุดดู กพ็ บขมุ ทรัพย
ตามท่ตี รสั บอกไวท ุกแหง ผูคนจึงพากันสรรเสรญิ ปญ ญาของ พระมหาชนกกันทั่วทกุ แหงหน

พระมหาชนกโปรดใหเ ชญิ พระมารดาและพราหมณท ศิ าปาโมกขจากเมอื งกาลจัมปากะ ทรงอุปถัมภ
บํารุงใหส ุขสบาย ตลอดมา จากนัน้ ทรงสรางโรงทานใหญ 6 ทิศในเมืองมิถลิ า
ทรงบรจิ าคมหาทานเปนประจํา เมอื งมถิ ิลาจงึ มแี ตค วามผาสุก สมบรู ณ
เพราะพระราชาทรงอยใู นทศพธิ ราชธรรม ตอ มาพระนางสวิ ลปี ระสตู พิ ระโอรส ทรงนามวา ทฆี าวกุ มุ าร
เม่ือเจรญิ วยั ข้นึ พระบดิ าโปรดใหดํารงตาํ แหนงอปุ ราช

อยมู าวนั หนงึ่ พระราชามหาชนกเสด็จอทุ ยานทอดพระเนตร เห็นมะมวงตน หนง่ึ กิง่ หกั ใบไมรวง
อีกตน มใี บแนน หนา รม เยน็ เขียวชอุม จงึ ตรสั ถาม อาํ มาตยกราบทูลวา ตนมะมว ง ทม่ี กี ง่ิ หักนนั้
เปน เพราะรสมผี ลอรอ ย ผูคนจงึ พากนั สอยบา ง เด็ดกิ่งและขวางปาเพอ่ื เอาบา ง จนมีสภาพเชน นั้น
สว นอีกตน ไมม ผี ล จึงไมมีคนสนใจ ใบและกงิ่ จงึ สมบรู ณเ รียบรอ ยดี พระราชาไดฟง กท็ รงคิดวา
ราชสมบัติ เปรยี บเหมือน ตนไมม ผี ลอาจถกู ทาํ ลาย แมไ มถกู ทําลายกต็ อ งคอย ระแวดระวังรักษา
เกดิ ความกังวล เราจะทาํ ตนเปน ผู ไมมีกังวลเหมือนตนไมไ มมีผล เราจะออกบรรพชา สละราชสมบตั เิ สีย
มิใหเกดิ กงั วล

พระราชาเสด็จกลบั มาปราสาท ปลงพระเกศาพระมัสสุ ครองผากาสาวพสั ตร ครองอัฏฐบรขิ ารครบถวน
แลว เสดจ็ ออกจากมหาปราสาทไป

ครนั้ พระนางสวิ ลีทรงทราบ ก็รีบตดิ ตามมา ทรงออ นวอนให พระราชาเสดจ็ กลับ พระองคกไ็ มย นิ ยอม
พระนางสวิ ลจี งึ ทาํ อุบายใหอาํ มาตย เผาโรงเรือนเกา ๆ และ กองหญา กองใบไม เพื่อใหพระราชา
เขา พระทัยวาไฟไหมพระคลังจะไดเ สด็จกลับ

พระราชาตรสั วา พระองคเปน ผูไมมสี มบัติแลว สมบัตทิ ่ีแทจ ริงของพระองค
คอื ความสุขสงบจากการบรรพชานัน้ ยังคงอยูก บั พระองค ไมม ีผูใดทาํ ลายได
พระนางสวิ ลีทรงทาํ อบุ ายสกั เทา ไร พระราชาก็มไิ ดส นพระทยั และตรสั ใหป ระชาชนอภิเษก
พระทฆี าวุราชกุมารขน้ึ เปนกษัตริย เพ่อื ปกครองมิถิลาตอ ไป
พระนางสวิ ลไี มท รงละความเพียร พยายามตดิ ตาม พระมหาชนกตอไปอกี