ไท-ยวน

The Thai yuan Culture

วัฒนธรรม

อ.สีคิ้ว จ.นครราชสีมา, ประเทศไทย

ผ้า

ผ้าทอไทยวนสีคิ้ว เอกลักษณ์หนึ่งในโคราช ที่
อพยพย้ายถิ่นฐานในอดีตจากโยนกเชียงแสน
(เชียงรายในปัจจุบัน)​มาปักหลักที่เมืองนครจัน

ทึก (สีคิ้ว)​โดยมีอัตลักษณ์ท​ี่โดดเด่น คือ
เครื่องแต่งกาย​อาหาร สถาปัตยกรรม ภาษา

และวัฒนธรร​ม​ประเพณีต่างๆ เป็นต้น

ผ้าห่มมุก ผ้าขาวม้าตาม่อง
ผ้าซิ่นยวนโบราณ ผ้าขาวม้าตาคีบ
ผ้าซิ่นยวนประยุกต์ ผ้าห่มเสื่อ
ถุงเป๋อ ถุงย่าม

อาหาร

ส้าบ่เขือ แกงหยวก

ส่าจิ้น ตำบ่หนุน

สู่สี่ ห่อหมกหมู

คั่วไข่ผำ น้ำพริกหมู

ขนม

ขนมผัวเมีย ข้าวกระยาสารท ข้าวแคบ

ข้าวต้มน้ำป้าว ข้าวแต๋น

ข้าวเปี่ยง ข้าวโป๋ง ข้าวยาคู

ประเพณีและพิธีกรรม

การขึ้นเฮือนใหม่

นิยมจัดเดือนยี่ เดือนสาม
เดือนหก เดือนแปด

ประเพณีสงกรานต์

เมื่อถึงเทศกาลนี้ไท-ยวน
นิยมทํากิจกรรม 3
ประการ คือ ทําบุญ
แทนคุณ และเล่นสนุก

ยกเสาเอก

ลงเสาเอกบ้านคือการเริ่ม
ต้นสร้างบ้านเพื่อความเป็น
มงคล ดังนั้นพิธีลงเสาเอก
บ้านที่ถูกต้องจะยึดถือตาม
เวลาและวันมงคลเป็นหลัก

การละเล่นและการฟ้อนรำ

รำไท-ยวน งันเฮือนตี
จ้อกหลุม

ลำแคนเดือนห้า

รำโทน

เครื่องจักสาน

ลอบ กระแตะ
สุ่ม กระโซ่
ตุ้ม
ไซ ยอ
ตะแกรง

เครื่องแต่งกาย

การแต่งกายของหญิงยวนระยะแรก
การตั้งถิ่นฐานยังคงแต่งตามเอกลักษณ์
ตั้งเดิมของชาวไท-ยวนจากเมือง
เชียงแสนแต่ระยะหลังผู้หญิงไท-ยวนได้
รับอิทธิพล การผสมผสานวัฒนธรรม
ระหว่างชุมชนเมืองกับชุมชนชนบทมาก
ขึ้นจึงได้ปรับเปลี่ยนการแต่งกายจาก
ดั้งเดิมมาสู่ความทันสมัยมากยิ่งขึ้น

ผู้ชายยวนจะนุ่งกาวเกงขาก๊วยย้อมด้วย
ครามขายาวหรือขาสามส่วน เสื้อคอมกลม
แขนสามส่วน กระดุมผ่าหน้า มีกระเป๋า ๒
ข้าง ใช้ผ้าขาวม้าพาดบ่าหรือคาดเอว ถ้าไป
วัดหรือเดินทางก็จะสะพายถุงย่ามออกไป
ทำงานนอกบ้านหรือเดินป่าจะนุ่งกางเกง
ชักเปาลักษณะคล้ายกางเกงจีน ย้อมด้วยสี
คราม สวมเสื้อแลบแดงหน้าอกประดับด้วย
ลูกกระดุมเงินคาด

โอกาสในการแต่ง
เมื่ออยู่บ้าน : นุ่งซิ่นลายขวาวธรรมดา
งานพิธี : ปัจจุบันมีการฟื้นฟูและประยุกต์ใช้ผ้าทอพื้นบ้านไท-ยวน เพื่อใช้ใน
พิธีการต่างๆแต่ยังคงไว้ซึ่งเอกลักษณ์เฉพาะตัว

ภาษา

ภาษายวน หรือชื่ออย่างเป็นทางการว่า "ภาษาถิ่น
พายัพ"เป็นภาษาถิ่นที่ใช้ในภาคเหนือตอนบน หรือมักจะพู ด
กันมากในเชียงใหม่ เชียงราย ลำพู น ลำปาง แม่ฮ่องสอน
พะเยา แพร่ น่าน อุตรดิตถ์ รวมถึงภาคอื่นๆ ได้แก่ จังหวัด
ราชบุรี สระบุรี และนครราชสีมา

ชาวไท-ยวนมีภาษาพู ด ภาษาเขียนเป็นเอกลักษณ์ของตน
อักษรมีใช้มานาน เมื่อได้อพยพมาอยู่ที่สระบุรี และ
นครราชสีมาก็นำเอกลักษณ์เหล่านั้นนำมาใช้เขียนลงบน
สมุดข่อยหรือจารึกบนใบลาน ชาวไท-ยวน เรียกอักษรนี้ว่า
หนังสือยวนประดับด้วยลูกกระดุมเงินคาด

ภาษาพู ดและภาษาเขียน
มีเอกลักษณ์ของตนแตกต่างจากภาษาถิ่นอื่น

แตกต่างจากภาษาไทย มีพยัญชนะ สระ
วรรณยุกต์ และคำศัพท์เฉพาะถิ่น

"ท" เป็น "ต" เช่น "ทาง" เป็น "ตาง"
"ร" เป็น "ฮ" เช่น "รัก" เป็น "ฮัก"
"ช" เป็น "จ" เช่น "ช้อน" เป็น "จ๊อน"
"พ" เป็น "ป" เช่น "แพง" เป็น "แปง"
"ค" เป็น "ก" เช่น "คำ" เป็น "กำ"

นางสาวพลอยสุเรนทร์ พันชนะ เลขที่ 7
นางสาวกัญญาณัฐ แสงวิเศษ เลขที่ 17
นางสาวณิชากร แจ่มเรือน เลขที่ 20
นางสาวเยาวลักษณ์ ดีเรือก เลขที่ 22
นางสาวณัฐกมล ทวนพรมราช เลขที่ 23

ครูสุระศักดิ์ ภูพรรณา

http://it2.sut.ac.th/prj_is59_g3/Banyuansikhiu
/HTML/index.html