Янги Ўзбекистон 01.03.2022

2020 йил 25 январдан чиқа бошлаган

Ижтимоий-сиёсий газета № 43 (565), 2022 йил 1 март, сешанба

Янгича ёндашувлар гендер тенглик

ОРОЛБ¤ЙИ:

ЭКОЛОГИК ИН¯ИРОЗ
¯АНДАЙ БАРТАРАФ ЭТИЛАДИ?

Қорақалпоғистон... БАхТгА ИнТИЛгАн ОдАМЛАР
Бир пайтлар
кўзни қувонтириб АЁЛнИ эъзОзЛАЙдИ
мавжланиб
турадиган Орол Мамлакатимизда гендер тенгликни таъминлаш масаласи
денгизи тўлқинлари давлат сиёсати даражасига кўтарилгани Ўзбекистоннинг
ўрнида юракни инсон қадр-қиммати, ҳуқуқлари борасида ташлаган муҳим
ачиштирадиган қадамларидан бири сифатида халқаро миқёсда кенг эътироф
манзара — этилмоқда.
миллионлаб гектар Янги Ўзбекистонда аёлларнинг жамиятдаги ўрни ва нуфузини
янги чўл пайдо бўлди. юксалтириш, бандлигини таъминлаш, уларга муносиб меҳнат
Мўйноқ аҳолиси шароитини яратиш борасида кенг қамровли чора-тадбирлар
изтироб билан “Орол амалга оширилмоқда.
кетиб қолди, энди бу
жойларда ҳаёт барқ Давоми 2-бетда
уриши амримаҳол”,
дер эди. Ўтган асрнинг
60-йилларидаёқ
ушбу фожиа ҳақида
бонг урилган бўлса-
да, эътиборсизлик
шундай катта денгиз
қисқа вақт оралиғида
бутунлай йўқ бўлиб
кетишига олиб келди.

Давоми 3-бетда

маҳалланинг “ўсиш нуқтаси” Президент қарорлари — амалда

МИРИШКОР ТАЖРИБАСИ: янги Ўзбекистон “бА/ор”и

ЗАМОНГА хОС, НИЯТГА МОС

Маҳаллаларда ҳоким ёрдамчилари иш бошлаганига Буни маъқулловчилар ҳам топила ЮРТИМИЗНИНГ “ТАШРИФ ¯ОFОЗИ”ГА АЙЛАНСИН!
ҳали икки ой тўлмаган бўлса-да, одамлар ҳаёти, турмуш қолди. “Нима, ҳаммага иш топиб бе-
фаровонлиги йўлида таъсири сезила бошлади. Турли рармиди, ўша ҳоким ёрдамчиси? Ёки ёхуд Мукаррама хоним ¿излари хиром айлаганда...
хушхабарлар тарқалиб, қайсидир маҳаллада ҳоким қишлоқда завод қурадими?”.
ёрдамчиси кредит олишда кўмаклашгани, яна бошқасида Ҳар қандай мамлакатни дунёга танитишда, ёш авлодни 2020 йил 4 февраль куни Президен-
паррандачиликни ривожлантиришда бош бўлаётгани овоза Хуллас, Эшмат у деса, Тошмат бу миллий қадрият ва анъаналар асосида тарбиялашда тимизнинг “Миллий рақс санъатини
бўлмоқда. деди. Биров ишонди, биров ишон- санъатнинг роли катта. Президентимизнинг яқинда янада ривожлантириш чора-тадбир-
Бугун биз сўз юритмоқчи бўлган Миришкор тумани “Вори” мади. Қисқа вақтда ўша ишониб- эълон қилинган “Маданият ва санъат соҳасини янада лари тўғрисида”ги оламшумул қарори
қишлоқ фуқаролар йиғинидаги ҳоким ёрдамчисининг иш ишонмай юрган одамларнинг эшиги- ривожлантиришга доир қўшимча чора-тадбирлар қабул қилинди. Ушбу қарорга мувофиқ,
тажрибаси аллақачон тилга тушиб бўлди. Бу тажриба бошқа ни қўлида қоғоз-қалам билан ҳоким тўғрисида”ги қарори ҳам аҳоли, айниқса, олис ҳудудларда Маданият вазирлиги ҳузурида дав-
жойларда ҳам оммалашиши эса, янада фойда келтириши ёрдамчиси тақиллатди. истиқомат қилаётган фуқароларга маданий-маърифий дам лат муассасаси шаклида “Мукаррама
кундек равшан. Қандай тажриба экан, дейсизми? Бу ҳақда олиш хизматлари кўрсатиш даражасини ошириш, маданият ва Турғунбоева номидаги “Баҳор” давлат
мақоламиз давомида танишиб оласиз. Эшик очган хонадон бекаси эри санъат соҳасида истеъдодли ёш ижодкорларни излаб топиш ва рақс ансамбли” фаолияти қайта таш-
ҳар кунги одатига кўра, гузарда бе- қўллаб-қувватлаш, таълим муассасаларини миллий чолғулар, кил этилди ва унинг асосий вазифала-
Эшик қоққан ким бўлди? Гап оғиздан-оғизга ўтиб, ҳар куни корчихўжаларга бош бўлиб ўтиргани- мусиқа дарсликлари, ноталар тўплами ва ўқув-методик ри белгиланди.
гузар ёки чойхонада вақтини ўтка- ни билса-да, айтгиси келмай, ўғлини адабиётлар билан таъминлашнинг яхлит тизимини яратиш
Маҳаллага гап оралади — ким- зиб, жуда эрмак топилмаса, ғийбатни секингина отаси томон жўнатди. Нав- борасида муҳим вазифалар белгилангани билан долзарб Хўш, бевосита “Баҳор” ансамбли
дир “эшитдингларми, бундан буёғига бошлаб юборадиганлар қулоғига ҳам батдаги баҳс-мунозарани бошлаб аҳамият касб этади. ташкил этилишидан бошлаб унинг
ҳар бир маҳаллага ҳоким ёрдамчиси етиб борди. Қизиғи, бу хушхабарлар юборган ота ўғлининг хабаридан бир довруғ қозонишигача бўлган жараён-
қўйилармиш”, деса, бошқаси “аҳоли- уларнинг таҳлилида бошқача тус оз иккиланганча, хоҳламайгина уйи Бир пайтлар жуда мураккаб вази- шундай машҳур жамоа фаолиятини даги асосий мезонлар қандай бўлган?
ни иш билан таъминлашда ҳам ёрдам ола бошлади. Бир ишни дўндириб томон одимлади. Дарвозани очиб, ятларда ҳам ўзбек санъати “Баҳор” якунлашга мажбур бўлди. Бу нафақат Янги “Баҳор” ансамбли янада зафарли
берармиш”, деди. “Банкдан кредит қўйгани каби “у нима иш қилиб бе- ҳовлисига кириб бораркан ёшгина давлат рақс ансамбли орқали жаҳонга ўзбек рақс санъати мухлисларини, бўлиши учун нималар қилиниши за-
олишга ҳам ўзи бош-қош бўлармиш” раркин”, дея бошини қашлаб, савол йигит дафтарига нималарнидир қайд танилган эди. Лекин ўтиш даврининг балки бутун халқимизни ўйлантираёт- рур?
дея қўшимча қилди яна бири. назари билан шерикларига қаради. этиб турганини кўрди. Бу ҳоким ёр- бир қатор қийинчиликлари туфайли ган масала эди.
дамчиси дегани ўзининг қишлоқдоши Давоми 6-бетда
Нодир Хуррамов эканини билди.

Давоми 2-бетда

ЭкологиЯ

ИнСОн БОFнИ яШнАТАдИ,

БОF ¥АЁТнИ

БуГуН МАМЛАКАТИМИЗ БªЙЛАБ “ЯШИЛ ЙИЛЛИК” 5-бетга қаранг
уМуММИЛЛИЙ ТАДБИРИ БОШЛАНДИ

2 2022 йил 1 март, 43-сон Сиёсат

гендер тенглик

БАхТгА ИнТИЛгАн ОдАМЛАР
АЁЛнИ эъзОзЛАЙдИ

азиза Эрматова, вазифаларига мувофиқ, “2030 йилга қадар Демак, бугун Ўзбекистонда гендер тенглик,
тошкент давлат иқтисодиёт Ўзбекистон Республикасида гендер тенглик- яъни эркаклар ва хотин-қизлар тенглиги айни
университети инсон ресурсларини ка эришиш стратегияси” ишлаб чиқилди. Унга ҳаёт тарзимизда ҳам ўзининг ёрқин ифодасини
бошқариш кафедраси доценти, кўра, хотин-қизлар ва эркакларнинг ҳақиқий топяпти, деб бемалол айта оламиз.
иқтисодиёт фанлари доктори тенглигини таъминлаш, жамият ҳаёти ва фао-
лиятининг барча соҳалари, шу жумладан, Мутахассисларнинг фикрига кўра, фақат эр-
Бошланиши 1-бетда сиёсат, иқтисодиёт, ҳуқуқ, маданият, таълим, каклардан иборат жамоага нисбатан ярми аёл-
илм-фан ва спорт муносабатларида хотин-қиз- лардан иборат меҳнат жамоалари, айниқса, агар
Чунончи, юртимизда аёллар ҳолатини яхшилаш ларнинг эркаклар билан тенг иштирок этишини улар ақлий меҳнат билан банд бўлса, натижа бир
бўйича ҳуқуқий даражада миллий механизмлар қўллаб-қувватлаш, қарор қабул қилишда улар- неча баробар юқори бўлар экан. Бу кўрсаткич эса,
яратилган. Қабул қилинган кўплаб норматив ҳуж- нинг етакчилик қилиши учун тенг имкониятлар- шубҳасиз, иқтисодий, ижтимоий ва сиёсий та-
жатлар эркак ва аёлларнинг ҳақиқий тенглигига ни яратиш каби вазифалар белгиланди. раққиётнинг негизини ташкил қилади. Шу ўринда
эришиш, уларнинг тенг ҳуқуқлилиги бўйича мил- таъкидлаш жоизки, гендер тенглик, бу — мамла-
лий механизмнинг шаклланиши ҳамда аёллар бо- “Ижтимоий фикр” республика жамоатчилик катнинг демократик тараққиёт даражасини кўрса-
расида барча шаклдаги дискриминацияларга чек фикрини ўрганиш маркази ўтказган сўровнома тувчи индикатор.
қўйилишига катта туртки бўлди. натижаларига кўра, мамлакатда хотин-қизлар-
ни ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш, оила, Аёлларни ижтимоий қўллаб-қувватлаш мақса-
2015 йил сентябрда БМТ Бош Ассамблеяси- оналик ва болаликни муҳофаза қилиш, хотин- дида ҳар бир маҳалла, туман, шаҳар ва вилоят
нинг Барқарор ривожланиш бўйича ўтказилган қизларнинг қонуний ҳуқуқ ва манфаатларини кесимида “Аёллар дафтари” шакллантирилди.
саммитида қабул қилинган резолюцияга мувофиқ, таъминлаш бўйича амалга оширилаётган сиё- Унга ижтимоий, ҳуқуқий, психологик қўллаб-қув-
шунингдек, 2030 йилгача бўлган даврда БМТ Гло- сат туфайли ҳар бир хотин-қиз ҳаётнинг кўп ватлашга, билим ва касб ўрганишга иштиёқи бор
бал кун тартибининг Барқарор ривожланиш мақ- соҳаларида ўз қобилияти, ижодий ва касбий хотин-қизлар киритилиб, улар билан манзилли
садларини изчил амалга ошириш бўйича тизим- салоҳиятини рўёбга чиқариш учун имкониятга ишлар йўлга қўйилди. Бугун ушбу дафтардан
ли ишларни ташкил этиш мақсадида Ўзбекистон эга. Кейинги йилларда юртимизда юқори ла- ижтимоий ҳимояга, ўзгалар парваришига муҳтож,
Республикаси Вазирлар Маҳкамаси “2030 йилгача возимларда фаолият юритаётган аёллар сони ишсиз, меҳнатга қобилиятсиз ҳамда I ва II гуруҳ
бўлган даврда барқарор ривожланиш соҳасидаги тобора ошиб бормоқда. Бугунги кунда 1 минг ногиронлиги бўлган, уй-жойини таъмирлашга
миллий мақсад ва вазифаларни амалга ошириш 500 дан ортиқ хотин-қиз вазирлик ва идора- эҳтиёжи бор хотин-қизлар жой олмоқда.
чора-тадбирлари тўғрисида” қарор қабул қилди. лар, маҳаллий ижроия ҳокимияти органлари,
Шу билан бирга, Ўзбекистон Барқарор ривожла- жамоат ташкилотларида раҳбарлик лавозими- Ушбу тизим мамлакатимизда аёлларни ижти-
нишнинг Бешинчи мақсадини амалга ошириш да фаолият юритмоқда. Давлат бошқарувида моий-иқтисодий жиҳатдан қўллаб-қувватлашга
доирасида “Гендер тенгликни таъминлаш ҳамда хотин-қизлар иштирокини ошириш мақсадида
барча хотин-қизларнинг ҳуқуқ ва имкониятлари- 6 мингдан зиёд фаол хотин-қиздан иборат МаМлакатиМизда бугунги кунгача 6 нафар аёл ҳокиМлик аёллар киритилади. Масалан, моддий таъминоти
ни кенгайтириш”га оид тўққизта вазифани ишлаб кадрлар захираси шакллантирилди. Ҳозирги лавозиМига тайинланди, ички ишлар вазирлиги тизиМида яхши оиладаги аёлда психик, соғлиқ жиҳатидан
чиқди. кунда уларни турли раҳбарлик лавозимлари- 16 нафар аёл раҳбарлик МақоМини эгаллади. ва аксинча, камбағал оиладаги аёлнинг табиий,
га тайёрлаш бўйича тизимли ўқувлар ташкил МаМлакатиМизда турли даражадаги давлат Мукофоти иқтисодий ёки бошқа бир муаммоси бўлиши мум-
БМТнинг 2030 йилгача мўлжалланган этилмоқда. совриндорлари бўлган хотин-қизлар сони 2 Минг 224 нафарга кин. Демак, бу дафтар орқали нафақат аёлларни
Барқарор ривожланиш мақсадлари ҳамда етди. бугунги кунга қадар 577 нафар аёл “Мўътабар аёл” иш билан таъминлаш, балки психологик, тиббий,
Мамлакатимизда бугунги кунгача 6 нафар аёл кўкрак нишони билан тақдирланди. ҳуқуқий ва бошқа кўплаб жиҳатларда амалий ёр-
ҳокимлик лавозимига тайинланди, Ички ишлар ва- дам кўрсатиш масаласи турибди. Дейлик, тазйиқ
зирлиги тизимида 16 нафар аёл раҳбарлик мақо- қаратилган бўлиб, “Аёллар дафтари”га киритиш ярим йил биринчи ойининг дастлабки 15 куни- ва зўравонликдан жабрланиб, руҳий ёки психо-
мини эгаллади. Мамлакатимизда турли даража- орқали кўмак бериш тизими давлатимиз раҳба- да уйма-уй юриб ўрганилган ҳолда юритилиши логик тушкунликка тушган аёл даволатилади.
даги давлат мукофоти совриндорлари бўлган рининг алоҳида назоратида турибди. Ўтган йили белгиланган эди. Бугун мамлакатимизда ушбу Ишсизми, ишга киришига ёки тадбиркорлигини
хотин-қизлар сони 2 минг 224 нафарга етди. Бу- Президентимиз хотин-қизлар байрами муносаба- модул ўзининг самарасини берибгина қолмай, бошлашига ёрдам берилади.
гунги кунга қадар 577 нафар аёл “Мўътабар аёл” ти билан ташкил этилган тантанали маросимда қийин ижтимоий аҳволга тушиб қолган аёллар-
кўкрак нишони билан тақдирланди. 2021 йилда ҳам аёлларни ҳар томонлама қўл- нинг келажакка, ўзига бўлган ишончини ҳам Ўтган йилнинг 9 ойида “Аёллар дафтари”га ки-
лаб-қувватлаш, уларнинг тадбиркорлик соҳаси- мустаҳкамламоқда. ритилган қарийб 451 минг хотин-қиз муаммоси ҳал
Ўзбекистон тарихида биринчи даги уринишларини рағбатлантириш ва бошқа қилинган, Жумладан, 144 мингдан зиёд ижтимоий
марта миллий парламентда касблар бўйича ўқиши учун зарур шарт-шароит Қолаверса, хотин-қизлар муаммолари анке- ҳимояга муҳтож аёл тегишли касб-ҳунарларга ўқи-
хотин-қизлар сони БМТ яратиш ишлари давом этишини айтиб, “биронта та-сўровнома орқали аниқланиб, 3 кундан ошма- тилди, тадбиркорликни бошлаш учун кредитлар
томонидан белгиланган ҳам аёл давлат ва жамият эътиборисиз қолмайди” ган муддатда хотин-қизларнинг шахсий индиви- ажратилди ҳамда томорқадан фойдаланиш им-
тавсияларга мос даражага етди. деб таъкидлади. дуал анкеталарига киритилади. Ушбу дафтарга кониятлари кенгайтириб берилди. Шунингдек, 38
Мамлакатимиз парламенти киритилган ва тадбиркорлик билан шуғулланиш мингдан ортиқ боқувчисини йўқотган, 36 мингдан
хотин-қизлар сони бўйича Вазирлар Маҳкамасининг 2021 йил истагида бўлган хотин-қизларга базавий ҳисоб- ортиқ ногиронлиги мавжуд аёлларга амалий ёр-
дунёдаги 190 та миллий 8 январдаги “Хотин-қизларни ижтимоий қўл- лаш миқдорининг 150 баробаригача миқдорда дам, 117 мингдан ортиқ аёлга тиббий, 50 мингга
парламент ўртасида 37-ўринга лаб-қувватлаш бўйича қўшимча чора-тадбир- кредитлар ажратилиши, базавий ҳисоблаш миқ- яқинига ҳуқуқий ҳамда 48 мингга яқин аёлга пси-
кўтарилди. Мамлакатимизда лар тўғрисида”ги қарорига кўра, хотин-қизлар дорининг икки баробаридан тўрт баробаригача хологик хизмат кўрсатилди.
тадбиркор ва фермер хотин- муаммоларини “Аёллар дафтари”ни юритиш миқдорда бир марталик моддий ёрдам берилиши
қизларни ижтимоий ҳимоя орқали тизимли равишда ҳал этиш ва уларни мумкинлиги белгиланди. Жорий йилнинг “Инсон қадрини улуғлаш ва
қилиш ҳамда қўллаб-қувватлаш ижтимоий қўллаб-қувватлаш, хотин-қизлар- фаол маҳалла йили” деб номланишида ҳам
борасида қўшимча кафолатлар нинг муаммолари, эҳтиёж ва қизиқишлари ҳар Бу дафтарга ҳар томонлама чуқур ўрганишлар- хайрли бир ҳикмат бор. Бу йил ҳам хотин-қиз-
берилди. дан кейин муаммолари бор ва 30 ёшдан ошган ларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш,
ижтимоий-сиёсий фаоллигини ошириш, уларга
манзилли кўмаклашиш борасидаги ишлар изчил
давом эттирилади.

маҳалланинг “ўсиш нуқтаси”

МИРИШКОР ТАЖРИБАСИ: молнинг тирик вазни тарозига қўйиб, қишлоқ
тортиларкан. Икки ёки уч ой боқилиб, аҳолисининг қайси
ЗАМОНГА хОС, НИЯТГА МОС кейин фойда тенг иккига бўлинаркан. бири ниМа билан
Бу ҳам бизга бир имконият. Бундан Машғул эканини
Бошланиши 1-бетда тасдиқланиб, “Вори” қишлоқ фуқаро- фойдаланиш эса даромад. беш қўлдай билгани
лар йиғинида ҳоким ёрдамчиси бўлиб боис, хатловни
Меҳмон билан саломлашган оила иш бошлади. Рости, хаёлга келмаганди... ҳаМ осон ўтказиб,
бошлиғи, савол назари билан қара- қисқа фурсатда
ганини англаган Нодир яқинда шу Янги ва масъулиятли лавозим эгаси — Қишлоқ фуқаролар йиғинимиз ўйлаган режасини
маҳаллада иш бошлаганини, вазифа- аввалдан ўйлаб юрган ишларини рўёб- ҳудудида 2185 аҳоли истиқомат қила- аМалга оширишга
лари нимадан иборат эканини тўлиқ га чиқариш мақсадида ишни ҳамқиш- ди, — дейди “Вори” қишлоқ фуқаро- киришди. тажрибали
тушунтириб берди. Шундан сўнг айни лоқлари бандлигини таъминлашга кў- лар йиғини раиси Ҳамидулла Ўринов. тадбиркорлар билан
жараёнда хатлов ишлари олиб бо- маклашишдан бошлади. — 415 та хонадон бор. Ростини айти- Маслаҳатлашиб,
рилаётганини айтди. Кейин хонадон шимиз керак, ҳар бир маҳаллада ҳо- аҳолининг ўз-
эгасига саволлар бера бошлади. Бу Қишлоқ аҳолисининг қайси бири ким ёрдамчиси иш бошлагани аҳоли ўзини банд қилиши
сўровлар натижаси бесамар кетиши, нима билан машғул эканини беш имкониятлари кенгаяётганидан дало- учун кўМак
дафтарга ёзиб олишлар хўжакўрсин- қўлдай билгани боис, хатловни ҳам лат. Қишлоғимиз туман марказидан бериш борасида
га, дея кўнглидан ўтказаркан, ҳоким осон ўтказиб, қисқа фурсатда ўй- олисда жойлашган. Шу боис, аҳоли таклифларини
ёрдамчисини кузатиб, уйига киргач лаган режасини амалга оширишга бирор иш билан шуғулланиш, даро- ўртага ташлади.
хотинининг рўзғор камчиликлари ҳақи- киришди. Тажрибали тадбиркорлар мад топиш борасида маслаҳатгўй то-
даги дийдиёси ошиб тушди. Энди иш билан маслаҳатлашиб, аҳолининг полмай сарсон бўларди. Гоҳида банк турган бекорчи одамлар аллақачон ўз
топишга бел боғлади. ўз-ўзини банд қилиши учун кўмак эшигини қоқиб, қуруқ қайтар, баъзан ишига шўнғиб кетган. Ҳоким ёрдамчи-
бериш борасида таклифларини ўр- кредит олгани ҳам маблағни қандай сининг ишига шубҳа билан қараб, ҳар
Излаган имкон топар тага ташлади. ишлатишни билолмай, пулни бекорчи хил ишонарсиз гап оралатганлар эса,
ишларга сарфлаб қўйиб, суд эшигида тилни тишлаганча, сигир сутидан туш-
Болалигидан ҳисоб-китобга қи- ҳайитгул олтиева турМуш ўртоғи иккита соғилиб, фермерга сотила бошланди. сарғайишга мажбур бўларди. Айрим ган кунлик тушумни санашга ўтган.
зиқиши кучли бўлган Нодир Хурра- сигир етаклаб келганида, уларни боқиб — Ҳоким ёрдамчиси Нодир исм- ҳолларда ўзида пул бўла туриб, ни-
мов мактабни тугатгач молия йўна- парваришлаш борасида бир оз иккиланиш бор мага ишлатишни билмасдан, бефой- Энди аҳоли нафақат фермер берган
лиши бўйича олий маълумот олди. эди. лекин наслли зот экани кўриниб турган ли ёш йигит хонадонимизга келиб да кетган вақтию нақдига ачинганлар соғин сигирлар орқали, балки ўзининг
Ўз билими ва қизиқишига таяниб, бу қора Молларнинг кунига 12-15 литргача сут суҳбат ўтказганида, унчалик эътибор ҳам бўлди. Бугун эса бошқача. хонадонидаги сигирларидан даромад
Вори қишлоғида тадбиркорлик би- беришини эшитиб, ҳайратда қолди. Яна сутни қаратмагандим, — дейди Ҳайитгул топиш мумкинлигига ишонч ҳосил қи-
лан шуғуллана бошлади. ферМер ўзи сотиб олишини, еМ-хашак билан опа. — Турмуш ўртоғим ҳам, мен ҳам Жорий йил бошидан иш бошлаган либ, шунга интилмоқда. Яна кимдир
таъМинлашини эшитиб, иккиланишлар ортга бекор эдик. Ўйлаб кўриб, иккита сигир ҳоким ёрдамчиларининг ўрни қисқа ўз томорқасидан унумли фойдаланса,
Дастлаб, қишлоқ шароитида тад- сурилди. тезда ишга киришилди. ҳар куни сут олишга келишдик. Рости бошида анча вақтда сезила бошлади. Қишлоғимиз- ҳар йили рўзғорга қанча маблағ кири-
биркорликнинг қайси турини ривожлан- соғилиб, ферМерга сотила бошланди. ўйланиб юрдик. Бугун ҳар куни даро- да етмишта хонадонга икки бошдан си- шини ҳисоблаб, ишга киришган. Ҳар
тириш борасида иш олиб борди. Бир мад келиб турибди. Кунига 55-60 минг гир етказиб берилди. Ҳозирда етмишта бир иш аввалида ҳоким ёрдамчиси-
қатор йўналишларни ўрганди. Одам- Қишлоқда чорвачилик йўналишида Бекорчилик ортда қолди сўмга сут сотяпмиз. Рўзғорга керакли хонадонга кунлик даромад келяпти. нинг маслаҳатини олишга интилмоқда.
ларнинг таклифларини таҳлил қилиб фаолият юритиб келаётган “Тошматов нарсалар олиб, фарзандларимизни Фермер томонидан ем-хашак билан Бир сўз билан айтганда, энди бошқача
чиққач, режа асосида маиший хизмат Нормўмин” фермер хўжалиги раҳбари- Ҳайитгул Олтиева турмуш ўртоғи ўқишга шароит яратяпмиз. Оилавий таъминланиши, сутни ўзи сотиб олиши турмуш тарзи бошланган. Бу ҳар бир
кўрсатиш шохобчаларини ишга туши- га ёш ҳоким ёрдамчисининг таклифи иккита сигир етаклаб келганида, улар- иш билан банд бўлдик. Аввалги бекор- одамларга маъқул бўлмоқда. хонадонда сезилмоқда.
ришни бошлади. Ёш тадбиркорнинг маъқул бўлди. Нодир қисқа фурсатда ни боқиб парваришлаш борасида бир чилик ортда қолди. Энди вақт топилди,
ишлари юришиб кетди. Маблағлар аҳоли ўртасида чорвачиликка қизиқув- оз иккиланиш бор эди. Лекин насл- дегунча сигирларнинг ем-хашагига, су- Бу ишлар шу билан тўхтаб қолгани Тез орада одамлар ишончига кирган
айланмасини янада кенгайтириш мақ- чилар рўйхатини шакллантириб, фер- ли зот экани кўриниб турган бу қора вига қарашга ҳаракат қиламиз. Бизга йўқ. Нодир Хуррамов аҳоли бандли- 32 ёшли ҳоким ёрдамчиси Нодир Хур-
садида чорвачиликни ҳам йўлга қўйди. мер билан шартнома тузишга эришди. молларнинг кунига 12-15 литргача сут жуда маъқул бўлди. Ойига икки мил- гини таъминлаш, даромадини оши- рамов эса доимий изланишда. Мақсади
Уч-тўрт одамни иш билан таъминлаб, Шу тариқа, ҳар бир хонадонга иккита- беришини эшитиб, ҳайратда қолди. лион сўмга яқин даромад топяпмиз. риш мақсадида тинмай ҳаракат қил- аниқ: одамлар бой бўлса бўлгани. Бу-
тармоқни кенгайтирди. Бу вақтга ке- дан соғин сигир тарқатилди. Энг муҳи- Яна сутни фермер ўзи сотиб олиши- Эндиликда, бўрдоқичилик бўйича иш япти. Одамлар сабзавотчилик билан нинг учун одамларнинг ўзини ўзи банд
либ эса, ҳар бир маҳаллада ҳоким ёр- ми, фермер ем-хашакни етказиб бе- ни, ем-хашак билан таъминлашини бошламоқчимиз. Ҳоким ёрдамчиси шуғулланиши учун елиб-югурмоқда. қилишига кўмаклашиш, ўтаётган ҳар
дамчиси лавозими жорий этилаётгани ради ва кунлик соғилаётган сутни ўзи эшитиб, иккиланишлар ортга сурилди. яқинда фермер билан бўрдоқичилик Шу кунларда ўндан ортиқ хонадонга бир кунни мазмунли ўтказишга эришиш
ҳақида хабар тарқалди. Бу Нодир учун сотиб олади. Тезда ишга киришилди. Ҳар куни сут борасида ҳам шартнома тузиш такли- 1 гектаргача ер ажратилиб, уларга мош кифоя. Шундагина турмуш фаровон, ои-
айни муддао бўлди. Унинг номзоди фини ўртага ташлади. Бунда қора уруғи тарқатиляпти. Улар такрорий ер- лалар тинч ва хотиржам бўлади.
дан унумли фойдаланиб, ўзини ўзи
банд қилишга, оила бюджетига ҳисса акбар Ғозиев,
қўшишга ҳаракат қилади.
журналист
Энди эса бошқача

Бугун Миришкор туманидаги Вори
қишлоғи аҳолисининг турмуш тарзи
ўзгарди. Авваллари гузарда гап сотиб

Давр нафаси 32022 йил 1 март, 43-сон

Янгича ёндашувлар

ОРОЛБ¤ЙИ:

ЭКОЛОГИК ИН¯ИРОЗ ¯АНДАЙ
БАРТАРАФ ЭТИЛАДИ?

иброҳим аБдураҳмонов, қўллашимиз керак. Хўш, шу пайтгача нималар ICBA (БАА) молиявий кўмагида Орол денги- жорий йил апрель ойида нукус шаҳрида ёшлар технопарки
қилолдигу, энди нима қиламиз, Президент қўй- зининг қуриган тубидан 10 хилдан ортиқ тупроқ қурилиши ниҳоЯсига етади. унда заМонавий лойиҳаларни
инновацион ривожланиш вазири, ган вазифани бажаришга имкониятимиз борми? типини бир жойга тўплаш ва илмий изланишлар аМалга ошириш учун инфратузилМа Яратилади, фан,
қилиш мақсадида лизиметрик тадқиқот майдон- таълиМ ва ишлаб чиқариш интеграциЯсини таъМинлаш,
академик Инсон капитали — бош омил часи барпо этилди. Натижада тупроқ қатлами- стартап лойиҳаларни ривожлантириш, акселерациЯ
даги сув ва тузлар мувозанати бўйича сонли дастурлари ташкил этишга эришилади. йилига 300 га Яқин
Бошланиши 1-бетда Оролбўйи халқаро инновация маркази фао- қийматларгина эмас, балки жуда катта амалий ёш касбга ўргатилиб, уларнинг 100 нафари акселерациЯ
лиятини тўғри йўлга қўйиш ҳудудда инновацион аҳамиятга эга бўлган қимматли маълумотлар дастурида иштирок этади, 15 дан ортиқ стартап лойиҳа
Ҳалокат кўламини чуқур англаган Президен- ва илмий ишланмаларни кенг жорий этиш, шўр- ҳам тўпланади. Бу эса, тупроқнинг сифат кўр- шакллантирилади.
тимиз экологик инқироз шароитида яшаётган ланган ерларда экотизимни яхшилаш ҳамда саткичларини аниқлашда муҳим омил бўлиб
матонатли Қорақалпоғистон аҳолиси олдида муносиб ҳаёт фаолиятини таъминлаш имкони- хизмат қилмоқда. Шунингдек, ёмғир чувалчанги бoғлиқ ҳудуддaн бaрқaрoр ижтимoий-иқтисoдий “Bostanova Nesibeli” корхонасида йилига
ҳаммамиз қарздор эканимизни катта минбар- ни беради. Агроўрмон мелиорацияси, саҳрони ёрдамида вермикомпост тайёрлаш тажрибаси ривoжлaнган ҳудудгa aйлaнтириш бўйичa усту- 10 тонна карп, оқ амур ва дўнгпешона балиқ
ларда баралла айтди. Қорақалпоғистонга илк дарахтзорга айлантириш, сув ости экинлари, ҳам ўтказилди. вор лойиҳалар йўналишлари белгиланди. чавоқлари етиштирилиб, улар балиқчилик хў-
ташрифидаёқ “ҳалокатни фақатгина ўзимиз биоэнергетика, экинлар диверсификацияси, жаликларига шартнома асосида етказиб бе-
амалий ишлар ва шахсий намуна билан барта- экинлар комплексини етиштириш, чорвачилик, Нукус тумани ҳудудида 24 гектар, Мўй- 2021 йил 22 ноябрь куни Тошкентда рилиши кўзда тутилган. “AMU ARAL SAZANI”
раф этишимиз мумкин”, дея барчамизнинг зим- яйловларни ривожлантириш, қурғоқчиликни ноқда 75 гектар ерда тажриба-синов давом “Оролбўйини экологик инновациялар ва техно- МЧЖ томонидан 3 гектарлик сунъий кўлда ин-
мамизга экологик инқирозни имкониятга айлан- бошқариш учун, аввало, кадрлар потенциалини этмоқда. Бу майдонларда бир қатор халқаро логиялар ҳудудига айлантирамиз” мавзусида новацион усулда балиқ етиштирилади. Бунинг
тириш вазифасини қўйди. Давлат раҳбарининг оширишга эътибор қаратилди. илмий-тадқиқот муассасалари, шунингдек, бўлиб ўтган халқаро анжуманда дунё тажри- учун корхонада Хитой технологияси асосида
зудлик билан Оролбўйи минтақасидаги фожиа олий таълим муассасалари билан ҳамкорликда басидан келиб чиқиб, Оролбўйи минтақасида 10 та сунъий ҳавза ўрнатилган. Бу ва бошқа
оқибатларини ўнглашга киришгани шу элга 2019-2022 йилларда Қорақалпоғистон Рес- Оролбўйи иқлимига мослашган, чўлга чидамли инновациялар ва экологик тоза технологиялар- лойиҳаларнинг ишга туширилиши натижасида
бўлган ҳурмат ва эътибор, камарбасталикнинг публикасидан 27 нафар ёш олим етакчи хо- ўсимликлар генофонди яратилиб, тадқиқот- ни жорий этиш, чўлланишнинг олдини олиш ва Нукус туманида 30 та янги иш ўрни яратилади.
намунасидир. рижий илмий ташкилотларга қисқа муддатли синов ишлари олиб бориляпти. экологик туризмни ривожлантиришга эътибор Умуман, Оролбўйида балиқчиликни ривожлан-
илмий стажировкаларга юборилди ва мазкур қаратилди. тириш жараёнида йўқолиб кетиш хавфи остида
Мўйноққа Президентимизнинг илк ташри- мақсадлар учун 491,9 миллион сўм ажратил- Орол минтақасига мослашган ўсимлик- турган балиқ турларини тиклаш ҳам олдимизда
фи ҳамда ичимлик суви етиб келган пайт- ди. Шу жумладан, Ўзбекистон Республика- ларнинг саноат плантацияларини яратишда Қорақалпоғистонда 2021-2023 йилларга турган вазифалар сирасига киради.
ларда халқнинг ҳаяжони ва миннатдорли- си Президенти ҳузуридаги Оролбўйи халқа- фойдаланиш учун Япониянинг Тоттори уни- мўлжалланган илмий тадқиқотлар учун 46 мил-
гини яхши эслаймиз. Давлатимиз раҳбари ро инновация марказининг 6 нафар ходими верситети ва Ўрмон хўжалиги қўмитаси билан лиард сўм ажратилиб, биргина Чимбойдаги Умуман, 2021 йилда Нукус туманида 20 га
ушбу экоҳалокатнинг минтақага ва дунёга 2019 йилда Бирлашган Араб Амирликларининг ҳамкорликда жийда, айлант, канада толи ва деҳқончилик илмий-тадқиқот институти томо- яқин кичик инновацион ишлаб чиқариш кор-
таъсирини чуқур идрок этган ҳолда, замона- Қурғоқчилик шароитида биодеҳқончилик халқа- павлония каби тез ўсадиган дарахтлар танлаб нидан қарийб 7 миллиард сўмлик 5 та илмий хонаси ташкил этилиб, тадбиркор-олимларга
вий илм-фан янгиликларини сафарбар этиш ро марказида (ICBA) стажировка ўтади. олиняпти. лойиҳа амалга оширилмоқда. қарийб 18 миллиард сўм маблағ ажратилди.
орқали фожиа оқибатларини юмшатиш ва ке- Булар чорвачиликда гидропоника усулида ем,
лажакда содир бўлиши тахмин қилинган бош- Стажировка давомида олинган билим ва Қишлоқ хўжалиги экинларини диверсифи- телетиббиёт масофадан яшил иқтисодиётга асосланган органик поми-
қа ҳалокатларнинг олдини олиш мақсадида кўникмалардан фойдаланган ҳолда ҳозир кациялаш мақсадида марказ участкасига бир шифо улашади дор қоқи, инвитро усулида Оролбўйи ҳудуди
2018 йил 16 октябрда “Ўзбекистон Респуб- ёш олимлар марказ лабораториясида ҳамда йиллик ва кўп йиллик ўсимликларнинг 56 тури учун кўчатлар етказиш, қизилмия илдизи чиқин-
ликаси Президенти ҳузуридаги Оролбўйи Мўйноқ ва Нукус туманларидаги тажриба- ва 228 нави тажриба-синов тариқасида экилди. Қорақалпоғистон аҳолисига сифатли тиббий диларидан юқори калорияли брикетлар ишлаб
халқаро инновация марказини ташкил этиш синов майдонларида қатор тадқиқотлар билан Жумладан, баҳорги буғдой, жўхори, маккажўхо- хизмат кўрсатиш ўта долзарб масалага айлан- чиқаришни ўз ичига олган.
тўғрисида” қарор қабул қилган эди. машғул. ри, тритикале, аспир, мойли зиғир, Африка та- ган. Албатта, Оролбўйи ҳудудида анъанавий
риғи, беда, соя, мош ва бошқа ўсимликларнинг тиббиёт масканлари, тажрибали шифокорлар Истиқболдаги вазифа ва
Ўшанда ҳужжат моҳиятини тушунтирар экан, тупроқнинг сифат кўрсаткичи турли давлатлардан келтирилган намуналари- фаолият юритиб, аҳоли саломатлигига ҳисса режалар
шу пайтгача Оролбўйи муаммоларига ажра- қандай аниқланади? да экологик синовлар ўтказилди. қўшиб келмоқда. Шу билан бирга, биз муқо-
тилган миллиардлаб маблағлар ҳудудда на бил ечим сифатида Мўйноқда телетиббиёт Юқорида айтилганидек, давлатимиз раҳбари
экологик ҳолатни ўнглашга, на аҳолининг тур- Туятикан, ширин қизилмия Оролбўйи муаммоларини бартараф этишда хизматини жорий этдик. Энди чекка ҳудудлар- Қорақалпоғистонга ташрифи давомида Орол-
мушини яхшилашга сабаб бўлганини куюниб каби ёввойи ўсимликлар Хитойнинг Синьцзян экология ва география инс- даги беморлар нафақат пойтахтдаги тиббиёт нинг қуриган тубидаги 3,5 миллион гектар ерни
гапириб, энди биз бу ишларни ҳеч кимдан кут- маданийлаштирилмоқда, титути олимлари билан ҳам тадқиқот ишлари илми усталари, балки хорижлик олимларнинг ўзлаштириш учун илмий тадқиқотларни кенгайти-
масдан, халқаро тажрибани ўрганган ҳолда, ўз Саманбай тажриба- маслаҳатини олиш имкониятига эга бўлди. риш ва бунда, биринчи навбатда, халқаро тажри-
илмимиз, олимларимиз ишланмалари ҳамда ўз синов майдонида ICBA бошланди. Минтақада сув танқислигига мосла- бани кенг жорий қилиш вазифасини қўйди. Мақ-
маблағларимиз ҳисобига амалга оширишимиз лойиҳаси доирасида турли шиш, денгизнинг қуриган тубида чўл ўсимлик- Беруний туманидаги DMC инновацион кли- сад — ердан фойдаланувчилар учун тайёр илмий
лозимлигини белгилаб берганди. Қисқа вақтда мамлакатлардан келтирилган ларидан иборат ўрмонзорлар барпо этиш бўйи- никаси эса кўп тармоқли шифохона ҳисобла- ечимга эга ишланма, технология, стрессга чидам-
инновация ва технологияларни жорий қилишга киноа, амарант, буфел ўти, ча илмий-тадқиқот ишларига ихтисослашган нади. Бу ерда кардиология, жарроҳлик, оф- ли нав ва уруғ, янги ҳайвон зотларини кўпайти-
катта маблағ ажратилиб, Оролнинг қуриган ту- кўк тариқ, донли жўхори лаборатория ташкил этиш мақсадида хитойлик тальмология, ортопедия, стоматология, клиник ришга қаратилган таклифларни ишлаб чиқиш.
бида бир қарашда ишониб бўлмайдиган кўка- намуналари синовдан ҳамкорлар томонидан лаборатория ускуналари, лаборатория ва инструментал текширувлар
ламзорлаштириш ҳамда Мўйноқни қайта барпо ўтказилмоқда. Маҳаллий ёввойи кичик техника ва зарур асбоб-ускуналарнинг бир каби йўналишлар бўйича жаҳон стандартлари- Келгусида Қорақалпоғистонда янги стартап
этиш ишлари бошланганига гувоҳ бўлганмиз. ўсимликлар флораси (туятикан, қисми олиб келиб ўрнатилди. Саманбай ва Мўй- га мос тиббий хизматлар кўрсатилади. лойиҳаларни йўлга қўйишни ният қилганмиз.
ширин қизилмия, галофит) ноқ илмий ишлаб чиқариш участкаларида сув Жумладан, узумчиликни ривожлантириш мақ-
Беш йил аввал тасаввуримизга сиғмайдиган вакилларини маданийлаштириш тежовчи технологиялар жорий этиш, шунингдек, Жорий йил апрель ойида Нукус шаҳрида садида инвитро усулида лаборатория ташкил
ҳолатни яқинда ўз кўзимиз билан кўрдик — би- учун Оролбўйига мослашган кичик метеостанция ўрнатиш бошланган. Ёшлар технопарки қурилиши ниҳоясига етади. этиш, рециркуляцион усулда интенсив балиқ,
ринчи рақамли борт Мўйноқ аэропортига қўнди, ўсимликлар кўчатхоналарини Унда замонавий лойиҳаларни амалга ошириш аҳоли томорқасида кооперация асосида маҳ-
янги Мўйноқнинг қиёфаси энди умуман ўзгача, ташкил этиш мақсадида уруғ ва 2021 йилда Нукус туманида Оролбўйи хал- учун инфратузилма яратилади, фан, таълим ва сулот етиштиришни кенгайтириш учун шам-
қуриган Орол тубида барпо этилган яшил ма- экиш материалларини йиғиш қаро инновация маркази ҳузурида ўсимликлар ишлаб чиқариш интеграциясини таъминлаш, пиньон қўзиқорин парваришлаш ҳамда қайта
кон ва бу ерда тикланаётган ҳайвонот олами... чоралари кўрилди. уруғлари генбанки билан таъминланган лабо- стартап лойиҳаларни ривожлантириш, акселе- ишлаш лойиҳаларини амалга ошириш бўйича
Буларнинг бари “интилганга толе ёр” нақлининг ратория, олим ва тадбиркорларни қўллаб-қув- рация дастурлари ташкил этишга эришилади. аниқ чора-тадбирлар ишлаб чиқилган.
нақадар тўғри эканини исботлаб турибди. Инқи- ватлаш мақсадида бизнес акселератор ўқув Йилига 300 га яқин ёш касбга ўргатилиб, улар-
розга юз тутган Мўйноққа жон кирди. Оролбў- маркази ҳамда технопарк ташкил қилингани нинг 100 нафари акселерация дастурида ишти- Мўйноқ ва Саманбай тажриба майдонлари-
йида сўнгги йилларда ижобий ўзгаришлар соҳада ёшларнинг иштирокини янада кенгай- рок этади, 15 дан ортиқ стартап лойиҳа шакл- да Хитойнинг экология ва география институ-
рўй беришига замин яратди, Орол тубидаги тирди. лантирилади. ти билан бирга, 4 гектар майдонга томчилатиб
1,5 миллион гектар майдон тўқайзорга айлан- суғориш тизими технологияси ва тузга чидамли
тирилди. Туниснинг Chahbani Technologies компания- агролоток сувни тежаш ўсимликлар плантациялари намойиш майдон-
си олимлари билан ҳамкорликда тупроқ остида имконини беради ларини ташкил этиш режалаштирилган.
Давлатимиз раҳбари Эрон, Австралия ва суғориш ирригация тизимини жорий этиш бўйи-
Исроил каби қурғоқчил ҳудудлардаги тажриба- ча ҳам лойиҳа ишлаб чиқилди. 0,05 гектар май- Ўтган йили вилоятларнинг ҳар бирида битта- Энг асосий вазифа — янги иш ўринлари яра-
га тўхталаркан, “Ҳали кўрасизлар — бу ерлар донда марказга қарашли замонавий иссиқхона дан туман танлаб олиниб, уларни инновацион тиш. Айнан шу мақсадда 2030 йилгача Иннова-
талаш бўлади, дастлабки амалий ишлар нати- қуриш ишлари якунланди. Лойиҳа натижалари- ривожлантиришга киришилди. Қорақалпоғис- цион ривожлантириш стратегияси доирасида
жаси янада кўпроқ ишлар қилиш мумкинлигини га қараб тизимни республикамиз деҳқон-фер- тоннинг Нукус туманини ҳам инновацион ҳудуд- Оролбўйи ҳудудини экологик инновациялар
исботи эмасми?!” деди. Бунинг учун энди фақат мер хўжаликларига жорий этиш режалашти- га айлантириш бўйича қатор ишлар қилиняпти. ва технологиялар ҳудудига айлантириш бўйи-
илмий тадқиқотларни кенгайтириш, олимлар рилган. Хусусан, жами 10 та стартап лойиҳа умумий ча тайёр ишланмалар тадбиркорларга таклиф
сафарбарлигини таъминлаш ҳамда жаҳон таж- 5,3 миллиард сўм миқдорида молиялаштирилган. этилиб, бошқа ҳудудларда ҳам кенгайтириб
рибасини жорий қилиш орқали сувсизликка ва Экологик инновациялар ва борилади. 2022 йилда кичик инновацион корхо-
шўрхокка чидамли ўсимлик турлари, экин нав- технологиялар ҳудуди Инновацион ривожланиш вазирлиги томо- налар сони 50 тага етказилиб, 1000 дан ортиқ
ларини яратиш, сув тежамкор технологияларни нидан 2022 йилда Нукус инновацион туманида юқори технологик иш ўрни яратиш устида иш
2021 йил 18 май куни БМТ Бош Ассамблея- балиқчилик кластерини ташкил этиш мақсадида олиб борилади.
сининг 75-сессиясида Ўзбекистон Президенти 2 та стартап лойиҳа — “Bostanova Nesibeli”
Шавкат Мирзиёевнинг таклифига биноан МЧЖнинг “Оролбўйида балиқчиликни ривожлан- Президентимиз ташрифи чоғида қўйилган
Оролбўйи минтақасини экологик инновация- тириш, шунингдек, йўқолиб кетиш хавфи остида муҳим вазифаларни бажариш — “экологик
лар ва технологиялар ҳудуди, деб эълон қилиш турган балиқ турларини тиклаш” ва “AMU ARAL инқирозни имкониятга айлантириш”га барча
тўғрисидаги махсус резолюция бир овоздан SAZANI” МЧЖнинг “Инновацион рециркуляцион асослар ва илмий шароитлар мавжуд. Ғамхўр-
қабул қилинди. Мазкур резолюцияга асосан, интенсив усулда балиқ етиштириш” стартап лик, жонкуярлик, эл-юрт тақдирига камарбаста-
экологик инновациялaр вa тexнoлoгиялaр, лойиҳалари молиялаштирилмоқда. лик улуғвор мақсадларнинг амалга ошишига
яшил иқтисoдиёт вa маҳсулотлардан кўп марта замин бўлади.
фойдаланадиган бизнес тaмoйиллaр асосида
Oрoлбўйини экологик вa инсoн инқирoзи билaн

4 2022 йил 1 март, 43-сон Жараён

Халқаро анжуман олдидан Глобаллашув даврида дунёда тинчлик
ва хавфсизликни сақлаш тобора
ªЗБеКИСТОН ДуНёДАГИ мураккаблашиб бормоқда. Таҳликали вазият
хАвФСИЗ ДАвЛАТЛАР ¯АТОРИДА ва қуролли тўқнашувлардан манфаатдор
кучларнинг ҳийла-найранглари ҳам замонга
БМТнинг Глобал аксилтеррор стратегиясини амалга ошириш ломшунослик бўйича олий маълумотли мослашган ҳолда, турли кўринишларда
авж оляпти.
бўйича саъй-ҳаракатларига доир статистик маълумотларига дин уламолари ва мутахассислар тай- Дунё сиёсий саҳнасида юз бераётган бундай
таҳликали вазиятлар барча давлатларни
кўра, сўнгги йилларда дунё мамлакатларида содир этилган ёрлаш учун асос бўлиб хизмат қилади; янада огоҳ бўлишга чорлаяпти. Давлатимиз
1787 террорчилик ҳаракати оқибатида 14 мингга яқин инсон Ўзбекистон Республикаси терроризм- раҳбари Қорақалпоғистон Республикасига
вафот этган, 166 минг 800 дан зиёд киши жароҳатланган. ташрифи доирасида Беруний туманида
Террористик таҳдидлар кучайиб бораётган бир пайтда нинг ўзгарувчан шакллари, объектлари бўлиб ўтган бир гуруҳ фаоллар билан
Ўзбекистон хавфсизлик ва барқарор ривожланиш бўйича ва мақсадларини ҳисобга олган ҳолда, мулоқоти чоғида бу ҳақда тўхталиб,
устувор бўлган ўз стратегиясини ишлаб чиқди. Шунингдек, терроризмга қарши кураш стратегия- дунё соат сайин ўзгариб, таҳликали
мамлакатимизда терроризм учун жавобгарлик аниқ белгилаб сини замонавий хавф ва таҳдидларга бўлиб бораётгани, бундай вазиятда
қўйилди. мослаштирди, ҳуқуқий маданиятни, иқтисодиётимиз, мудофаамизни мустаҳкам
маънавий ва диний маърифатни, инсон қилиб, Ватанимизнинг қудратини
ҳуқуқларини ҳимоя қилишни такомил- кўтаришга ҳаракат қилишимиз зарурлигини
алоҳида таъкидлади.
лаштириш орқали одамлар, биринчи
ни текшириш бўйича махсус комиссия навбатда, ёшлар онги учун курашиш за- ИЖТИМОИЙ ТА¥дИдЛАР:
ташкил этилди. Бу комиссия хулоса- рурлигини тан олган ҳолда ҳаракатлар-
сига кўра, оғир жиноятларга қўл урма- ни амалга оширмоқда; САБАБ, ²ИМОЯ вА ТАКЛИФ
ган, ҳарбий амалиётларда иштирок
“Ўзбекистонда фуқароларнинг терро-
этмаган шахслар жиноий жавобгарлик- ристик мафкураларга мойил бўлишига
дан озод этилиши белгиланди. Ушбу олиб келадиган сабабларга қарши кура-
чора-тадбирлар Ўзбекистон фуқаро- шиш муҳимроқ” деган тамойилга таян-
ларини қуролли можаро ўчоқларидан моқда. Давлат ўзининг аксилтеррорчи-
қайтариш учун “Меҳр” гуманитар акция- лик сиёсати билан фуқаролар орасида,
сини амалга ошириш имконини берди. бир томондан, ислом динини нотўғри
2017 йилдан буён 500 дан ортиқ Ўзбе- талқин қилишга йўл қўймаслик, иккин-
кистон фуқароси, асосан, аёллар ва бо- чи томондан миллатлараро тотувлик ва
лалар юртимизга қайтарилиб, уларнинг динлараро бағрикенгликни ривожланти- шуҳрат ҒоЙиБназаров,
ижтимоий мослашуви ва реинтеграция- ришга ҳаракат қилмоқда; г.в.Плеханов номидаги россия иқтисодиёт фикриМизча, ёшлар
сига ҳар томонлама ёрдам кўрсатилди. университетининг тошкент шаҳридаги филиали директори
халқаро ҳамкорлик механизмлари ўринбосари, сиёсий фанлар доктори, профессор орасида экстреМизМ
Бундан ташқари, Президент фар- мустаҳкамланиб, терроризмнинг олди-
мони билан Ўзбекистондан ташқарида ни олиш соҳасида тажриба алмашишга ва терроризМни
бўлган ва тузалиш йўлига ўтганларга алоҳида эътибор қаратилмоқда.
Ватанига, оиласи бағрига қайтиш имко- Эътиборли жиҳати, таҳликали ша- лигини таъкидлаган эди: “Дунёда тер- профилактика қилиш
Пировардида, Ўзбекистон дунёдаги роитда янги Ўзбекистоннинг тинчликни роризм таҳдидлари, айниқса, сўнгги
мирзаюсуф рустамБоев, ни яратилиб, 2 мингдан ортиқ шахс афв хавфсиз давлатлар қаторига киритили- сақлаш борасидаги халқаро ва минтақа- йилларда кучайиб бораётгани улар- бу ҳодисаларнинг
этилди ва уларнинг 1,5 мингдан ортиғи шига эришилди. Буни 2020 йилда эълон вий аҳамиятга эга ташаббуслари сиёсий га қарши асосан куч ишлатиш йўли
ўзбекистон республикаси доиралар, кенг жамоатчилик томонидан билан курашиш усули ўзини оқлама- оқибатларини
қизғин қўллаб-қувватланмоқда. ётганидан далолат беради.
жамоат хавфсизлиги жазони ўташ жойларидан озод қилинди. қилинган “Глобал терроризм индек- бартараф этишдан
Диний экстремистик ҳаракатларга си”да Ўзбекистон 164 давлат орасида Шу йил 3-4 март кунлари Тошкент Бу борада кўп ҳолларда таҳдид-
университети бошлиғи алоқадор шахсларни реабилитация 134-ўринни эгаллаб, террорчилик хав- шаҳрида бўлиб ўтадиган “БМТнинг Гло- ларни келтириб чиқараётган асосий кўра анча осон. шу
бал аксилтеррор стратегиясини амалга сабаблар билан эмас, балки уларнинг
қилишдаги яна бир муҳим қадам афв фи даражаси паст бўлган мамлакатлар ошириш бўйича Биргаликдаги ҳаракат- оқибатларига қарши курашиш билан- Муносабат билан
Ўзбекистон Республикаси томонидан этиш актларини қўллаш амалиёти бўл- тоифасига киргани ҳам тасдиқлайди. лар режаси доирасида Марказий Осиё гина чекланиб қолинмоқда. Халқаро
БМТнинг терроризмнинг олдини олиш ди. 2017 йилдан буён ушбу чора экстре- мамлакатларининг минтақавий ҳамкор- терроризм ва экстремизмнинг ил- биз ёшлар орасида
Замонавий босқичда терроризмга лиги” мавзусидаги халқаро конференция дизини бошқа омиллар билан бирга,
ва унга қарши курашга қаратилган 13 та мистик жиноятлар учун жазо ўтаётган қарши курашдаги асосий ёндашувларни ана шундай ташаббуслардан биридир. жаҳолат ва муросасизлик ташкил радикал қарашларни
ҳужжати (11 та Конвенция ва 2 та про- 4000 дан ортиқ шахсга нисбатан қўлла- Янги Ўзбекистоннинг тараққиёт страте- этади, деб ҳисоблайман.
токол) ратификация қилинган. Шу билан нилган. Афв этиш акти қонунни бузган гиясида кўришимиз мумкин. Жумладан, Бу тадбир нафақат минтақа, балки каМайтиришга
бирга, Ўзбекистон 30 дан ортиқ давлат шахсларни тузатиш учун муҳим рағбат стратегиянинг 82-мақсадида “Экстре- дунё халқларини турли бузғунчи ғоя- Шу муносабат билан одамлар,
билан жиноий ишлар бўйича ҳуқуқий ёр- бўлиб, уларни жамиятга, оилага қайтиш мизм ва терроризмга қарши кура- ларга берилмаслик, терроризм балоси- биринчи навбатда, ёшларнинг онгу қаратилган ва
дам, айбдорларни топшириш ва уларни ва мамлакатда амалга оширилаётган шишнинг самарали механизмларини га қарши ҳамжиҳатликда курашиш учун тафаккурини маърифат асосида
қидириш масалаларига оид конвенция ислоҳотларнинг фаол иштирокчисига шакллантириш” белгиланган. бирлашиш, огоҳлик ва ўзаро аҳиллик- шакллантириш ва тарбиялаш энг терроризМ ҳаМда
ва шартномаларни имзолаб, самарали айланиш имкониятини беради. Мазкур мақсадни амалга ошириш ка чорлаши билан ҳам муҳим аҳамият муҳим вазифадир”.
касб этади. ёшлар экстреМизМига
ҳамкорликни давом эттириб келмоқда. Охирги йилларда терроризмнинг учун экстремизм ва терроризмга қар- Дарҳақиқат, ёшлар орасида про-
Ўзбекистон Президенти ҳар доим филактика ишлари олиб бориш жуда қарши курашнинг
COVID-19 билан боғлиқ шароит тарқалиши учун қулай шароитларни ши курашиш бўйича самарали давлат халқаро нуфузли минбарлардан туриб муҳим. Чунки айнан ёшлар турли ғайри-
барча мамлакатлар ижтимоий-сиёсий бартараф этиш чоралари кўрилмоқда. сиёсатини амалга ошириш, уларни кел- дунёда тинчликни сақлаш, эзгу мақсад- ижтимоий ва жиноий гуруҳларнинг сал- ўзбек Модели асосини
ҳаёти ва иқтисодий фаолиятида инқи- Ёшлар ва гендер сиёсати кучайтирил- тириб чиқарувчи омилларнинг олдини ларни бирлаштириш ва уни одамлар бий таъсирига тушиб қолиши мумкин
роз юзага келишига сабаб бўлди. Бу ди, таълим, барқарор ривожланиш, олишга қаратилган превентив меха- манфаати учун йўналтиришга чақириб бўлган энг заиф қатлам ҳисобланади. ташкил этувчи
эса, терроризм ғоялари тарқалиши, ижтимоий адолат, қашшоқликни камай- низмларни такомиллаштириш, аҳоли, келади. Ёшларнинг ижтимоий ва моддий ҳи-
унинг тарафдорлари сони ошиши учун тириш ва ижтимоий интеграция соҳаси- айниқса, ёш авлодда терроризм ва экс- мояланмагани, ўз-ўзига баҳо бериш ва бир қатор тизиМли
қулай шароит яратди. Камбағаллик да ташаббуслар амалга оширилди. Хусусан, давлатимиз раҳбари БМТ мулоҳаза қилишдаги максималлик, пси-
тремизм мафкурасига қарши қатъий ва Бош Ассамблеясининг 75-сессиясидаги хологик жиҳатдан камолга етмаганлик, ҳаракатларни
ва ишсизлик ўсиши, минтақалардаги Бу ҳақда Президентимиз “Марказий барқарор иммунитетни шакллантириш, нутқида “Ҳозирги вақтда Марказий ўзгаларнинг фикрига боғлиқлик — бу-
Осиё минтақасида туб ўзгаришлар лар ёшлар орасида радикал ғояларнинг таклиф этаМиз.
нотинч вазият ҳам террористик ташки- ва Жанубий Осиё: минтақавий ўзаро экстремизм ва терроризмга қарши ку- юз бермоқда. Биз минтақа давлатла- осон ва тез тарқалишига замин яратув-
лотларнинг озуқа манбалари кучайиши- боғлиқлик. таҳдидлар ва имконият- рашишнинг халқаро ҳуқуқий асослари- ри ўртасида яхши қўшничилик ва ўза- чи сабаблардан саналади. назар, барча одамларга нисбатан
га олиб келмоқда. лар” мавзусидаги халқаро конфе- ни кенгайтириш, дунё ҳамжамияти ва ро ишонч, дўстлик ва ҳурмат муҳи- бағрикенг муносабатда бўлиш туйғуси-
тини яратишга эришдик. Бирлашган Халқаро террорчи ни шакллантириш лозим. Жумладан,
Терроризм билан боғлиқ глобал тав- ренциядаги нутқида “Бизнинг ўзаро минтақавий ташкилотлар эътиборини Миллатлар Ташкилоти Бош Ассам- ва экстремистик Конституциямизнинг 18-моддасида “Ўз-
сифга эга муаммоларни ўрганишга қа- хавфсизлигимиз бўлинмасдир ва Афғонистонда тинчлик ва ҳамжиҳатлик- блеясининг 72-сессиясида илгари су- ташкилотлар ёшларни бекистон Республикасида барча фуқа-
ратилган илмий тадқиқотлар шуни кўр- уни фақат конструктив мулоқот ни таъминлашга жалб қилиш бораси- рилган ташаббусга асосан мунтазам ўз уюшмаларига жалб ролар бир хил ҳуқуқ ва эркинликларга
сатадики, ХХ асрнинг биринчи ярмига ҳамда биргаликдаги саъй-ҳаракат- даги ташаббусларни жадаллаштириш ўтказилаётган Марказий Осиё дав- қилишга интилиб, эга бўлиб, жинси, ирқи, миллати, тили,
қадар террорчилик хуружларининг 80 ларимиз орқали таъминлаш мум- ва ушбу мамлакатни минтақавий ҳам- латлари раҳбарларининг Маслаҳат кўпинча уларга ҳамма дини, ижтимоий келиб чиқиши, эътиқо-
фоизи хусусий мулкка, 20 фоизи инсон- учрашувлари умумий ютуғимиз бўл- нарса, шу жумладан, ди, шахси ва ижтимоий мавқеидан
ди”, дея таъкидлаган эди. моддий ва шахсий қатъи назар, қонун олдида тенгдирлар”,
ларга қарши қаратилган бўлса, ХХI аср муаммоларга осон ечим дейилган.
БМТ минбарида янграган бу нутқ топиб беришни ваъда
бошидан буён уларнинг 70 фоизи инсо- Ўзбекистонда тинчликпарвар ва бағри- қилади. Ҳали онги тўла Ёшларга барча одамларни, уларнинг
кенглик сиёсати олиб борилаётганини етилмаган ёшлар бундай шарт-шароитидан қатъи назар, ҳурмат
ниятга қарши йўналтирилмоқда. Шу ми- диний экстреМистик ҳаракатларга алоқадор тўлиқ ифодалайди. Бу эса БМТнинг пуч ваъдаларга учиб, қилиш, бирон-бир аломатига кўра ажра-
солнинг ўзи терроризмга қарши кураш шахсларни реабилитациЯ қилишдаги Яна бир Глобал аксилтеррор стратегияси мақ- ўзлари учун кўплаб янги тиб бўлмаслигини болаликдан сингди-
стратегиясини янги асосларда ривож- МуҳиМ қадаМ афв этиш актларини қўллаш садларига тўла ҳамоҳанг. муаммоларни орттириб риб бориш керак. Ушбу омил терроризм
лантириш зарурлигини англатади. аМалиёти бўлди. 2017 йилдан буён ушбу чора олмоқда. ва экстремизмнинг барча кўринишлари-
экстреМистик жиноЯтлар учун жазо ўтаётган Шу ўринда таъкидлаш жоизки, янги га қарши туришга ёрдам беради.
Шу маънода, мамлакатимизда тер- 4000 дан ортиқ шахсга нисбатан қўлланилган. Ўзбекистонда инсон ва давлат ўртаси- Фикримизча, ёшлар орасида экстре-
роризм муаммосига ёндашувни ўзгар- афв этиш акти қонунни бузган шахсларни даги муносабатлар аниқ белгилаб қўйил- мизм ва терроризмни профилактика Ўз навбатида, ёшларнинг бўш вақтини
тириш, аҳолини ёт ғоялар таъсиридан тузатиш учун МуҳиМ рағбат бўлиб, уларни ган: фуқаро давлатга эмас, давлат фуқа- қилиш бу ҳодисаларнинг оқибатларини мазмунли ўтказиш ва дам олишини тўғри
қайтариш ҳамда самарали профилак- жаМиЯтга, оилага қайтиш ва МаМлакатда рога хизмат қилиши тамойили амалга бартараф этишдан кўра анча осон. Шу ташкил этиш лозим. Маълумки, баъзи
тик чора-тадбирлар ишлаб чиқиш ло- аМалга оширилаётган ислоҳотларнинг фаол оширилиши аҳоли ўртасида халқчил муносабат билан биз ёшлар орасида ёшлар турли радикал ташкилотларга
зимлиги кун тартибига олиб чиқилди. Бу иштирокчисига айланиш иМкониЯтини беради. ижтимоий сиёсатга ишончни мустаҳкам- радикал қарашларни камайтиришга қа- кўпинча бўш вақтини фойдали ўтказиш
чоралар Ўзбекистон Республикасининг лади. Давлат Конституция орқали ўз ратилган ва терроризм ҳамда ёшлар истаги ва баъзан имконияти йўқлиги са-
Ҳаракатлар стратегиясида ҳамда унинг фуқароларини турли таҳдид ва хавф-ха- экстремизмига қарши курашнинг ўзбек бабли қўшилиб қолмоқда. Хусусан, на-
тарлардан асраса, фуқаролар ҳам дав- модели асосини ташкил этувчи бир қатор фақат катта шаҳарларда, балки энг чекка
доирасида қабул қилинган қатор қонун- латни ҳимоя қилишга тайёр бўлади. тизимли ҳаракатларни таклиф этамиз. туман ва қишлоқларда клублар, мада-
Масалан, COVID-19 глобал пандемияси ният уйлари, кинотеатрлар, музейлар
ларда акс этиб, терроризм профилак- кин”, дея таъкидлади ва минтақада корлик жараёнларига, шу жумладан, вақтида давлат ва жамоат ташкилотлари Аввало, ёшлар орасида Имом Бухо- фаолияти йўлга қўйилиши керак. Ёшлар
тикасининг ҳуқуқий асосларини янада хавфсизликни таъминлашни такомил- экстремизм ва терроризмга қарши кура- аниқ, уйғунлик билан ва саросимага туш- рий, Имом Мотуридий, Абу Муин На- ўртасида соғлом турмуш тарзини тарғиб
такомиллаштиришга имкон яратди. лаштиришга доир муҳим таклифларни шишга жалб қилиш лозим. масдан бутун мамлакат аҳолисини ушбу сафий, Бурҳониддин Марғиноний каби қилиш, бу борада янги спорт иншоотлари,
хавфли касалликдан ҳимоя қилиш бора- мутафаккирлар асарлари бўйича асл бассейнлар барпо этиш, шунингдек, ма-
Ўзбекистон тарихида илгари сурди. Турли таҳдидларга қарши Юқоридагилардан хулоса қилиш мум- сида профилактика ишларини самарали исломий билим асосларини шакллан- софавий ўқитиш имкониятларидан кенг
ташкил этди. Барча кучлар пандемияни тириш керак. фойдаланиш зарур.
биринчи марта курашда кучларни бирлаштириш, тер- кинки, Ўзбекистон терроризмга қарши тез ва босқичма-босқич бартараф этиш-
роризм, экстремизм, кибермакондаги кураш борасидаги ёндашувларини янги- га қаратилди. Шунингдек, ёшлар турли жамиятлар- Ва ниҳоят, ёшларнинг ижтимоий ва
2020 йилда қабул қилинган жиноятчиликка қарши самарали кураш янги таҳдидларни ҳисобга олган ҳолда да тарбиялангани ва у ерда ҳам ижобий, моддий таъминоти даражасини оши-
Инсон ҳуқуқлари бўйича олиб бориш орқали “ривожланиш драй- мослаштириб бормоқда. Бунда асосий Ижтимоийлашув ҳам салбий кўникмаларга эга бўлаётга- риш, ёш мутахассисларга иш топишда
Миллий стратегияда шахсни шакллантириш ни, қизиқишлари нуқтаи назаридан бир- кўмаклашиш, ёшларга уй-жой ажратиш
давлатнинг террорчилик верлари” ҳамда “янги ўсиш нуқтала- эътибор инсон, жумладан, ёшларнинг ва ривожлантириш лашаётгани боис, индивид ва шахсни дастурларини қўллаб-қувватлаш, уларга
ри”ни биргаликда аниқлаш, мунтазам қонуний манфаатлари, ҳуқуқ ва эркин- жараёни сифатида шакллантириш ва ривожлантириш жа- узоқ муддатли ва имтиёзли кредитлар
жиноятларида айбдор мулоқотлар учун самарали майдон яра- ликларига риоя этилишини таъминлаш, унинг бутун ҳаёти раёни сифатида ёшларнинг ижтимоий- бериш керак.
шахсларга нисбатан мобайнида давом этади, лашувига алоҳида эътибор бериш зарур.
сиёсати, шу жумладан, тиш шулар жумласидан. уларга ижтимоий-ҳуқуқий ёрдам кўрса- ҳеч қачон тугамайди. Бу барча босқичларда ўз ёш гуруҳларида Бу борада Президентимиз ташаббу-
Фуқароларнинг терроризм фаол ижтимоийлашув бўйича комплекс си билан амалга оширилаётган мақсад-
уларни реабилитация Ўзбекистонда ота-онаси диний экс- тиш ва ҳуқуқбузарликлар профилактика- ва экстремизм каби глобал чора-тадбирларни амалга оширишни ли давлат ижтимоий сиёсати ва унинг
тремистик ҳаракатлар таъсирига тушиб си бўйича комплекс чора-тадбирларни хавфлар ва ижтимоий талаб этади. Хусусан, бунга таълим ва миллий дастурлари, ҳокимият бошқа-
қилиш масалалари қолган болаларни қўллаб-қувватлаш қабул қилишга қаратилган. ҳодисалардан, ҳар қандай тарбия соҳасидаги ҳуқуқий асосларни рувининг вертикал шакли ҳамда унда
ҳам акс этган. Ушбу бошқа таҳдидлардан ўрганишни сезиларли даражада кенгай- турли ижтимоий гуруҳ вакилларининг
чора-тадбирлар бўйича ҳам тизимли ишлар олиб борил- Шу йил 3-4 март кунлари Тошкент ҳимоясини таъминлаш тириш орқали эришиш мумкин. Аввало, фаол иштирок этиши муҳим роль ўйнай
ҳам давлат ижтимоий шахсий, шунингдек, конституциявий ҳуқуқ бошлади. Албатта, ушбу чоралар дав-
инсонпарварлик, адолат, моқда. Биргина 2017 йилда 10 мингга шаҳрида “БМТнинг Глобал аксилтеррор сиёсатининг энг асосий ва ва эркинликларни билиш ёш авлодда лат ҳокимияти органларининг ёшларга
яқин йигит-қиз иш билан таъминланди. стратегиясини амалга ошириш бўйича муҳим йўналишларидан бошқаларнинг ҳуқуқ ва эркинликларига, ғамхўрлик қилаётганини ва ноқонуний
суд тизими мустақиллиги, Ёшларга оид давлат сиёсатининг фаол Биргаликдаги ҳаракатлар режаси дои- биридир. шу жумладан, уларнинг ҳаёти, соғлиғи ва хатти-ҳаракатларга ҳеч қандай зарурат
“Хабеас корпус” амалга оширилиши натижасида Ўзбе- расида Марказий Осиё мамлакатлари- қадр-қимматига ҳурмат ҳиссини шакллан- йўқлигини англатишга ёрдам беради.
институтини кенгайтириш кистонда 30 ёшга тўлмаган шахслар нинг минтақавий ҳамкорлиги” мавзуси- Президентимиз сўнгги йилларда ор- тиришга ёрдам беради.
ва терговда суд ўртасида жиноятлар сони сезиларли да халқаро конференция бўлиб ўтиши тиб бораётган терроризм таҳдиди ҳақи- Шу ўринда тинчлик ва осойишталик-
назоратини кучайтириш да сўз юритар экан, куч ишлатиш билан Қолаверса, ёшларда миллати, дини, ни сақлаш, терроризмга қарши курашиш
тамойилларига камайди. кутилмоқда. Мана шу тадбир олдидан ушбу оғир муаммони ҳал қилиб бўлмас- ижтимоий, моддий ҳолатидан қатъий борасидаги Ўзбекистон сиёсати қатъий
позицияга эга ва ортга қайтмас тус олга-
асосланади. Юқоридагилардан кўриниб туриб- таъкидлашни истардикки, терроризмга нини алоҳида таъкидлаш жоиз. Зеро, бу
дики, Ўзбекистон терроризмга қарши қарши курашиш ва унинг олдини олиш мақсадлар 2022-2026 йилларга мўлжал-
кураш парадигмасини қайта кўриб чиқ- ишлари ўзаро мувофиқлаштирилишини ланган Янги Ўзбекистоннинг тараққиёт
Кейинги йилларда ижтимоий реаби- ди ҳамда қуйидаги тамойиллар бўйича таъминлаш учун Марказий Осиё дав- стратегиясида ҳам ўз аксини топган.
литация, экстремистик ғоялар таъсири- янги платформа асосида амалга ошир- латлари ўртасида “Терроризмга қарши
га тушиб қолган ва ўз хатосини англаб моқда: Унга кўра, инсон қадрини улуғлаш
курашиш тўғрисида декларация” қабул ва эркин фуқаролик жамиятини янада
етган инсонларни нормал ҳаётга қай- диний таълим ва маърифатнинг их- қилиш вақти келди ҳамда мазкур ҳуж- ривожлантириш орқали халқпарвар
давлат барпо этиш, мамлакатимизда
тариш борасида ҳам тизимли ишлар тисослашган кадрлар тайёрлаш ме- жатда терроризмнинг барча минтақа адолат ва қонун устуворлиги тамо-
амалга оширилмоқда. Жумладан, туза- ханизмлари такомиллаштирилмоқда. давлатлари учун мақбул таърифи ҳамда йилларини тараққиётнинг энг асосий
лиш йўлига қатъий қадам қўйган шахс- Шу мақсадларда Ўзбекистон халқаро асосий тушунчаларини, терроризмнинг ва зарур шартига айлантириш мақсад
ларни “қора рўйхат”дан чиқариш маса- ислом академияси, Имом Бухорий, олдини олиш чораларини, унга имкон қилинган.
ласи қайта кўриб чиқилди. 2017 йилдан Имом Термизий, Имом Мотуридий берадиган омилларни бартараф этиш
буён 20 мингдан ортиқ шахс бундай халқаро илмий-тадқиқот марказлари, каби долзарб масалалар тартибга со-
рўйхатлардан чиқарилди. шунингдек, Ислом цивилизацияси мар- линиши лозим. Бу эса, келгусида тер-

Мамлакатимизда Сурия, Ироқ ва кази ташкил этилди. “Фиқҳ”, “Калом”, роризмга қарши кураш борасидаги ҳа-
Афғонистондаги жанговар зоналар- “Ҳадис”, “Ақида” ва “Тасаввуф” илмий ракатларни янги босқичга олиб чиқишга
да бўлган фуқароларнинг ҳолатлари- мактаблари фаолият юритмоқда. Бу ис- имкон беради.

Жамият 52022 йил 1 март, 43-сон

ЭкологиЯ ИнСОн БОFнИ яШнАТАдИ,

Баҳор Хидирова,

“Янги ўзбекистон” мухбири

Юртнинг ҳар гўшасини БОF ¥АЁТнИ
обод этиш, дарахт экиб боғ
яратиш, яшил майдонларни Бугун мамлакатимиз бºйлаб “Яшил йиллик” умуммиллий тадбири бошланди
кенгайтириш халқимизга
хос азалий қадриятлардан. “Яшил йиллик” умуммиллий тадбирини амал- тарихий қадриятларимизга қайта ҳаёт бахш рали ва бутасимон дарахт кўчатлари экилмоқда. жадаллаштириш, дарахтлар муҳофазасини янада
Унинг бардавомлигини га оширишда вилоят марказидан тортиб чекка этишга туртки бўлганидир. Бугунги кўкаламзор- Шунингдек, экилаётган ниҳолларни томчилатиб самарали ташкил этиш чора-тадбирлари тўғри-
таъминлаш учун табиий туманларгача барча ҳудудларда ҳашар ташкил лаштириш жараёнларида жойларда бир турдаги суғориш мақсадида махсус суғориш қурилмалари сида”ги фармонида ушбу йўналишга доир муҳим
муҳитни яхшилашга хизмат этилмоқда. Мазкур эзгу ва хайрли ишда етти ёш- дарахт кўчатларини экиш орқали Каштанзор, Чи- ҳам ўрнатиляпти. вазифалар белгиланган. Хусусан, ушбу фармон-
қиладиган ташаббуслар дан етмиш ёшгача бўлган аҳоли вакиллари фаол нор, Ўрикзор, Бодомзор каби намунавий кўчалар га мувофиқ, мамлакатимизнинг барча ҳудудида
илгари сурилаётгани эса иштирок этаётгани халқимизнинг табиатга меҳри ташкил этилаётгани бунга мисол. Масалан, На- Тарихдан маълумки, Амир Темур барпо этган яшил боғлар ва яшил жамоат парклари ташкил
барқарор ривожланишга ва эзгу ишларга доимо камарбаста эканини намо- манган туманидаги Нўғайқўрғон маҳалласи асо- боғлар Самарқанд шаҳрини ҳар тарафдан ўраб, этиш кўзда тутилган.
эришиш омили бўлаётир. ён этади. сий кўчасининг икки томонига 442 туп бодом эки- ҳудудда иқлим мўътадиллигини сақлаш, сув ва
либ, Бодомзор кўчаси деб номланди. Маҳаллада тоза ҳаво билан таъминлашда муҳим табиий Яшил боғлар шаҳарлар ва бошқа аҳоли пункт-
Президентимиз Шавкат Мирзиёев ташаббу- Сурхондарё вилояти ўзига хос сўлим табиати, яна иккита кўчага узум ва ёнғоқ экилиб, Узумзор манба бўлган. Янги барпо этиладиган боғлар ҳам ларида дарахтзор ва бутазорлар барпо этиш,
си билан юртимизда ушбу йўналишда муҳим ноёб экотизими билан ажралиб туради. Ана шу ва Ёнғоқзор кўчалари ташкил этилди. Наманган ана шундай қадриятларимизга янгидан ҳаёт бахш такрорий кўпайтириш, қайта тиклаш, парвариш
чора-тадбирлар амалга оширилмоқда. Ўтган йил бебаҳо табиий бойликни асраш ва келажак авлод- вилоятининг 36 та маҳалласида ана шундай кў- этиши ва келажак авлодларга мусаффо табиатни қилиш, муҳофаза қилиш ҳамда маҳсулдорлигини
кузида бошланган “Яшил макон” умуммиллий ло- ларга етказиш бугунги кундаги муҳим вазифадир. чаларни ташкил этиш режалаштирилди. Ушбу мерос қолдиришда муҳим аҳамият касб этади. оширишга хизмат қилади. Яшил жамоат парклари
йиҳаси ва унинг доирасида ўтказилган “Долзарб тажрибани қолган ҳудудларда ҳам жорий қилиш Янги барпо этилажак боғлар авлодларимизга узоқ эса идоравий мансублигидан қатъий назар, бино,
қирқ кунлик” экологик акцияси бунга мисолдир. Вилоятда “Яшил йиллик” умуммиллий тадби- бўйича тегишли ишлар амалга оширилади. йиллар хизмат қилиши учун суғориш тизимлари- иншоотлар, ишлаб чиқариш ва ноишлаб чиқариш
Маълумки, “Яшил макон” умуммиллий лойиҳаси рини ҳаётга татбиқ этишда бу жиҳатларга алоҳи- ни мукаммал барпо этиш муҳим ҳисобланади. Шу объектлари, шу жумладан, аттракционлар қурили-
доирасида 200 миллион туп дарахт кўчати экиш да эътибор қаратилмоқда. Ҳудудда ўтган йилнинг — Маҳалламизда уч ярим мингга яқин аҳоли жиҳатлар эътиборга олиниб, кўчат экиш билан ши тақиқланган ҳамда аҳоли сайр қилишига мўл-
режалаштирилган эди. Шунга мувофиқ, кузда ноябрь-декабрь ойларида мазкур лойиҳа доира- истиқомат қилади, — дейди “Нўғайқўрғон” маҳал- бирга уларни суғориш, парваришлашга масъул- жалланган дарахтзор ва бутазорлардан иборат
85 миллион туп кўчат ўтқазилди. Бу йил баҳор сида етти миллион тупдан кўпроқ дарахт кўчатла- ла фуқаролар йиғини раиси Шавкат Мамажонов. лар тайинланяпти. бўлади.
мавсумида 125 миллион дона кўчат экиш мўлжал- ри экилди. Ниҳолларни суғориш учун 22 та арте- — Ҳар бир хонадоннинг томорқаси бўлиб, кейинги
ланмоқда. зиан қудуқ қазилди. Айни кунларда ҳам баҳорги пайтларда томорқадан фойдаланиш ривожлан- Ҳар бир ҳудуднинг — Мазкур фармонда белгиланган вазифа-
кўчат экиш ишлари қизғин давом этяпти. моқда. Бир йилда уч-тўрт марта ҳосил олиб, 50-60 яшил боғи бўлади ларни ўз вақтида ижро этиш юзасидан тизим-
Жорий йил 2 февраль куни чиқиндилар билан миллион сўмгача даромад қиладиган оилалари- ли ишлар олиб борилмоқда, — дейди Ўрмон
ишлаш тизими ва экологик ҳолатни яхшилаш, “Яшил йиллик” умуммиллий тадбирида ўр- миз ҳам бор. Иссиқхоналарда кўчат етиштириш Боғлар, ўрмонлар, яшил ҳудудлар сайёрамиз- хўжалиги илмий-тадқиқот институти директори
“Яшил макон” умуммиллий лойиҳасини амалга мон хўжаликлари ҳам фаол иштирок этмоқда. йўлга қўйилган. Ҳудудимиз табиий иқлим шарои- нинг табиий бойлиги, тоза ҳаво ва соғлик гарови Абдушукур Ҳамзаев. — Биринчи босқичда ҳар
ошириш борасидаги долзарб вазифалар юзаси- Ўрмон хўжалиги давлат қўмитасининг ўрмонлар- тида бодом кўчатини етиштириш ва парваришлаш ҳисобланади. Шу боис, халқимиз табиатнинг бу бир туманда 1 гектардан 10 гектаргача жой
дан ўтказилган видеоселектор йиғилишида дав- ни ривожлантириш, кўпайтириш ва қайта тиклаш имконияти юқори. Шу боис, маҳалламиз кўчала- бебаҳо неъматини ардоқлаб, “Бирни кессанг ўнни танланади. Бу ерларда яшил боғлар барпо
латимиз раҳбари бу борадаги вазифаларга тўх- бошқармаси бошлиғи ўринбосари Зафар Эшонқу- рига ушбу ниҳолларни экдик ва кўчани Бодомзор эк”, деб ўгит беради. Аммо бугунги глобал жараён- этилади. Шунингдек, яшил жамоат парклари
талиб, “Яшил макон” умуммиллий лойиҳаси бир ловнинг айтишича, баҳорги экиш жараёни учун деб номладик. Бу ниҳоллар яқин йилларда кат- ларга назар солсак, инсоният ўз ҳаёти ва фаоли- ташкил этиш учун аҳоли пунктларида 1 минг
йиллик тадбир эмаслигини алоҳида таъкидлади. кўчат захираси яратилган ва жойларга етказиб та дарахтларга айланиб, экологик мувозанатни ятида ушбу ўгитларга деярли амал қилмай қўйга- 220 гектар майдон мўлжалланмоқда. Яшил
Унинг доирасида келгуси беш йилда 1 миллиард берилмоқда. сақлаш ва озиқ-овқат тўкинлигини таъминлашга нига гувоҳ бўламиз. жамоат парклари бир гектардан эллик гектар-
туп дарахт кўчатини экиш мақсад қилингани қайд замин яратади. гача бўлган майдонда барпо этилиши мумкин.
этилди, жорий йил 1 мартдан “Яшил йиллик” Ҳозирги кунда ўрмон хўжаликларида 1200 гек- Мутахассислар маълумотига кўра, сайёрамиз- Бу ҳудудларга экиладиган кўчатлар тавсия
умуммиллий тадбири эълон қилинди. тарга яқин кўчатхоналар ташкил этилган. Жорий амир темур боғлари да ҳар йили 15 миллиард тупга яқин дарахт ке- этилди. Ушбу лойиҳалар амалга ошса, пой-
йил кўкламда жойларга 34 миллион туп кўчат тикланадими? силади, экиладиганларининг сони эса беш мил- тахтимиздаги Ботаника боғи сингари ҳар бир
Бугун мамлакатимизнинг барча ҳудудида ушбу етказиб бериш режалаштирилган. Кўчат етка- лиарддан ошмайди. Экилган бир туп ниҳол эса ҳудуднинг яшил боғи бўлади. Аҳоли дам олиш
йўналишдаги ишлар бошлаб юборилди. Ҳар бир зиб беришда ҳар бир ҳудуднинг иқлим шароити Қадимда ҳар бир ҳудуд табиатини намоён қачонки 20 метрга етса, у табиатда яшил қалқон кунлари тоққа ёки яшаш жойидан узоқ бўлган
ҳудудда тупроқ ва иқлимга мос, кам сув талаб қи- эътиборга олинмоқда. Масалан, чўл ҳудудлари- этувчи фусункор боғлар кўп бўлгани манба- вазифасини бажара бошлайди. Албатта, бунга табиий ҳудудларга боришига эҳтиёж қолмай-
ладиган кўчатлар танланиб экилмоқда. Хусусан, да саксовул, черкез, қандим кўпроқ экилади. Тоғ, лардан маълум. Масалан, Амир Темур барпо йиллар керак бўлади. Шундай экан, дарахтларни ди. Ўз яшаш жойидаги боғларда, табиат қўйни-
Қашқадарё вилоятида ҳам маҳалла ва кўчаларни тоғолди ҳудудлар, аҳоли томорқаси, йўл бўйлари этган боғларнинг довруғи бутун оламга тарал- аёвсиз кесиш экологик мувозанатга таъсир ўт- да ҳордиқ чиқариб, дам олиш кунини мазмун-
обод қилиш, мевали ва манзарали дарахт кўчат- ва бошқа ҳудудларда экиладиган кўчатлар тури ган. Манбаларда қайд этилишича, Амир Темур казмай қолмайди. Бунинг натижасида чўлланиш, ли ўтказиш имконига эга бўлади.
ларини экиш, боғ барпо этиш, табиатни асраш ҳам кўп. боғлари тузилишига кўра, икки турга бўлинган. қурғоқчилик жараёни кучайиб бораётир. Ҳаво
бўйича дастур ишлаб чиқилди. Чорбоғлар геометрик шаклда бўлиб, ҳар томо- ҳарорати йил сайин кўтарилиб, глобал миқёсда Юртимизда табиатнинг сўлим фасли — кўклам
тўкинликка тўлаётган ни тахминан бир километр масофага чўзилган. сув танқислиги кучаймоқда. Бундай глобал муам- ана шундай эзгу амаллар, яхши ниятлар, хайрли
Вилоят экология ва атроф-муҳитни муҳофаза кўчалар Саҳнидан ўтган ариқлар уларни тўрт қисмга моларнинг олдини олиш учун яшил майдонларни ишлар билан бошланмоқда. Бугун ерга қадалган
қилиш бошқармасидан маълум қилишларича, ҳу- ажратиб турган. Атрофидаги баланд пахса де- кенгайтириш ўта муҳим аҳамиятга эга. ниҳоллар она замин меҳри, кўклам шамолидан
дуднинг тупроқ-иқлим шароитидан келиб чиқиб, Гулзор, Бодомзор, Ўрикзор, Ёнғоқзор, Лолазор, ворларнинг ҳар бурчагида минора бўлган. Бун- куч олиб, кўкка бўй чўзади, олам яшилликка бур-
ўтган йил куз ва жорий йил баҳор мавсумида Узумзор, Чинор, Гулбоғ, Чорбоғ... Табиат гўзалли- дай боғларнинг дарвозалари шаҳар тарафга Президентимизнинг 2021 йил 30 декабрдаги канади. Бу уйғунлик эса, инсон ва табиатга катта
16 миллион 356 минг туп мевали ва манзарали кў- гини намоён этувчи бундай жой номлари ҳозир ҳам қаратиб қурилган. “Республикада кўкаламзорлаштириш ишларини куч ато этиб, ҳаёт давомийлигига замин бўлади.
чат экиш режа қилинган эди. Ўтган йил кузги кўчат юртимизнинг ҳар бир ҳудудида, шаҳар, қишлоқ ва
экиш мавсумида 7 миллион 285 минг тупдан ортиқ маҳаллаларида учрайди. Аммо ўтмишдан фарқ- Тузилиши геометрик шаклда бўлмаган, табиий
кўчат экилди. Баҳор мавсумида эса 10 миллион- ли равишда улар фақат жой номи сифатидагина дарахтзор ва чакалакзорлар бағрида барпо этил-
дан ортиқ кўчат экиш режалаштирилган. Бугунги сақланиб қолган. Улардаги табиат манзаралари ган боғлар эса, ҳукмдор ов қилиши учун мўлжал-
кунга қадар 632,5 мингдан ортиқ мевали ва манза- ўрнини замонавий цивилизация — уй-жойлар, ланган ва уларнинг асосий қисми табиий ҳолда
рали дарахт кўчатлари ўтқазилди. баланд бинолар, замонавий иншоотлар эгаллаган. сақланган. Уларнинг кичик бир қисмигагина дам
олиш учун сарой, кўшк ва чодирлар қурилган,
Олимлар ва соҳа мутахассислари билан “Яшил йиллик” ва “Яшил макон” лойиҳала- ҳовузлар қазилиб, фавворалар ўрнатилган. Бу
маслаҳатлашган ҳолда, вилоятнинг чўл ҳудудла- рининг яна бир аҳамиятли жиҳати, ана шундай турдаги боғларнинг ўсимлик ва ҳайвонот дунёси
рида гармсел ва қурғоқчиликка чидамли қайрағоч ниҳоятда бой бўлган.
(гужум), чинор, бодом кўчатлари, шўрланишга қар-
ши эса тут, сувсизликка чидамли саксовул, ясен Афсуски, сўнгги асрларда инсониятнинг таби-
(шумтол), япон сафораси, тоғли ҳудудларда дуб, атга таъсири кучайиши натижасида табиатнинг
игна баргли дарахтлар (арчадошлар)нинг барча бундай яшил, мафтункор ҳудудлари таназзулга
турлари, лола дарахти, япон сапораси экилмоқда. юз тутиб, уларнинг номигина хотира бўлиб қолди.

Самарқанд вилояти экология ва атроф-муҳит-
ни муҳофаза қилиш бошқармаси мутахассиси
Шерали Искандаровнинг айтишича, амалга
оширилаётган кўкаламзорлаштириш ва ободон-
лаштириш ишлари жараёнида буюк аждодимиз
Амир Темур асос солган эзгу анъанани муносиб
давом эттириш, турли ҳудудларда, жумладан,
Самарқанд шаҳри атофида кўркам боғлар барпо
этишга алоҳида эътибор қаратилмоқда.

Айни пайтда “Яшил йиллик” умуммиллий тад-
бири доирасида Чўпонота тепалиги ҳудудида
вилоят ҳокимлиги, экология ва атроф-муҳитни
муҳофаза қилиш бошқармаси ҳамда мутасад-
ди корхона ва ташкилотлар ҳамкорлигида жами
186 гектар ерда 5 турдан ортиқ мевали, манза-

инсон қадри учун

Аёз ортга чекиниб, ОТА, ОнА ВА ¤FИЛ экан, биз уйда қандай ўтирамиз, дея
Лангар тоғларида баҳор қўшимча қилди.
нафаси сезила бошлади. одамлар дардига дармон бºлиб, эл дуосини олмо¿да
Момолар ўлан айтиб, Бу таклиф Чироқчи тумани кўп
сумалак майсасини ган, қишлоқ одамларининг корига ик- қилиб турган вақтда у олис қишлоқни Шу тариқа у тоғ этагида жойлашган у ўзининг биринчи устози — отаси тармоқли марказий шифохонаси
кўкартиришга киришди. ки-уч ҳамшира яраб турганди... танлади. “Лангар” маҳалла фуқаролар йиғини Комил Алиевдан керакли маслаҳат- раҳбариятига ҳам маъқул келди. Улар
Боболар куншувоқда аҳолисига хизмат қиладиган бўлди. ларни олиб турарди. Ахир отаси ишга қабул қилинди. Ҳозир Комил ака
давра қуриб, қуёш Яқинда Самарқанддан ишга келган 2021 йилда ўқишни тамомлаб Комил ака ҳам, онаси Ирода опа ҳам Қалқама қишлоқ врачлик пунктида ши-
тафтидан баҳра олганча шифокор йигит Жўрабек тоғ одамлари- тўғри Қашқадарё вилоятига йўл олди. Тиришқоқлиги боис, ишга тез кири- кўп йиллик малакага эга шифокор. фокор, Ирода опа эса шу жойда тез
суҳбат қурмоқда. нинг кўнглидан жой олиб, ширин сўзи Бу ерда уни яхши кутиб олишиб, Чи- шиб кетган Жўрабек шифокорлар кам тиббий ёрдам навбатчи шифокори.
Бизнинг қаҳрамонимиз ила малҳам бўлмоқда. Дарвоқе, қиш- роқчи туманидаги Қалқама қишлоқ бўлган ҳудудда ишлаш осон эмасли- Ўғлининг тоғ этагида ишлаётганидан
— қўшни вилоятдан лоқда ҳамма уни “Жўрабек доктор” деб врачлик пунктига ишга юборишди. гини яхши тушунди. Шундай пайтда хавотирланган ота-она Жўрабекни кўр- — Жўрабек барака топсин, — дейди
Лангар тоғ этагидаги чақиради. гани келишди. Ўша куни Жўрабек кекса 80 ёшли Шокир ота. — Доим эл хиз-
чекка қишлоққа ишга беморнинг ҳолидан хабар олгани кет- матида. Айниқса, биз каби кексалар
келган шифокор Қаҳрамонимиз Жўрабек Халилов ганди. Қишлоқ врачлик пунктида навбат учун жуда қулай бўлди. Шифокорга
йигит аллақачон бу Самарқанд вилоятининг Пастдарғом кутаётганлар орасида ёш шифокорнинг кўриниш учун камида 50 километр ма-
манзилнинг одамларию туманида шифокорлар оиласида ота-онасидан ташқари уч-тўрт бемор софани босиб, туман марказига бориб
ҳавосига мослашиб туғилган. Жўрабек болалигидан тиб- ҳам бор эди. Бироз вақт ўтиб бемор- келгунча одамнинг тоби қочиб қоларди.
улгурган. Кун давомида биётга меҳр қўйиб улғайди. Бу ишти- лардан бири безовталана бошлади. Президентимиз шифокорларга имкони-
қишлоқ айланиб, ёқи уни Самарқанд тиббиёт олийгоҳи Бу ҳолни жим кузатиб тура олмайдиган ят яратгани туфайли чекка қишлоқлар-
одамлар ҳолидан хабар томон етаклади. Олийгоҳни битириш Комил ака ва Ирода опа тезда ишга ки- да одамларнинг дарди анча енгилла-
олиб, кўпчиликнинг арафасида талабалар ва вилоятлар ришиб кетди. Аввал беморга ёрдам бе- шиб қолди. Шуларнинг борига шукр.
дуосини эшитиб, дардига соғлиқни сақлаш бошқармалари ва- риб, кейин қолганларнинг ҳам дардига
шифо улашаётганидан киллари ўртасида учрашув ўтказилди. қулоқ тута бошлашди. Ишга берилиб Бугун қишлоқ аҳли дардига малҳам
мамнун. Унда ёшлар учун кўплаб таклифлар кетган шифокорлар ўғли келиб, уларни бўлаётган шифокорлар оиласидан
тушди. Жумладан, Қашқадарё ви- кузатиб турганини ҳам пайқамади. барча мамнун. Эл корига камарбаста
Тоғ одамлари зуваласи пишиқ, заҳ- лояти соғлиқни сақлаш бошқармаси бўлаётган бу инсонлар кўпчиликка
маткаш одамлар. Доим қўли меҳнатда. масъуллари воҳадаги чекка ҳудуд- Ўғлининг ҳолидан хабар олган намуна бўлиши шубҳасиз.
Танти ва мард. Ҳар қандай касалликни ларда шифокорлар етишмаслиги, Комил ака ҳеч кутилмаганда: “Бўлди,
ҳам енгишга ҳаракат қилади. Бунга яна агар талабалар ўша жойларга ишга биз ҳам шу қишлоққа кўчиб келамиз, Дарвоқе, Жўрабек Халиловга
бир сабаб бор. Чунки бу тарафларда борса, одамларнинг оғири енгил, бошлиқларингдан сўраб кўр-чи, бизни Президентимизнинг 2020 йил 12 ноябр-
шифокор анқонинг уруғи эди. Қишлоқ- узоғи яқин бўлиши ҳақида айтди. Бу ҳам қабул қилармикин”, деб қолди. Бу даги фармонига мувофиқ “Қишлоқ
дан бу касбга қизиққан ёшлар ҳам Жўрабекка маъқул бўлди. Аксарият гап Ирода опага ҳам маъқул бўлди ше- шифокори” дастури доирасида бир
олийгоҳни тамомлагач, шаҳарда қол- курсдошлари катта шаҳарларни орзу килли, шунча одамга шифокор керак марталик 30 миллион сўм берилди, у
белгиланган имтиёзлар бўйича ижа-
рада яшаб ишламоқда. Энг асосийси,
оилавий ишлаётган уч шифокор эл ко-
рига яраётганидан, аҳоли дардига дар-
мон бўлиб, олаётган олқишидан юксак
мукофот йўқлигидан мамнун.

акбар раҳмонов,
журналист

6 2022 йил 1 март, 43-сон Нигоҳ

Президент қарорлари — амалда

янги Ўзбекистон “бА/ор”и

ЮРТИМИЗНИНГ “ТАШРИФ ¯ОFОЗИ”ГА АЙЛАНСИН!

ёхуд Мукаррама хоним ¿излари хиром айлаганда...

Бошланиши 1-бетда Ўзим ҳар жойдаман, сеҳрли матодан кўйлак кийиб, ироқи дўппи ки- Йигирма йиллик танаффус ва... Келиним “Баҳор”да ишласагина
кўнглим сандадур... йиб олган бу ўзбек нозанинлари фаришталарнинг янги тақдимот ҳаяжонлари раққоса бўлишига
Давр тўсиқларини енгган ўзи-я... Ёруғ оламда шу қадар ҳам нафис ва гўзал рухсат бераман
жасоратли аёл Болалик хотираларимдаги кўзгуда Мукаррама рақслар борлигини билмаган эканман. Қалбларни, — Опам Насиба Мадраҳимова билан “Баҳор”-
хоним сиймоси у хиром айлаган “Тановар” оҳангла- кўзларни қувнатадиган, яшнатадиган либосларин- нинг концертларига бориб турар эдик, — дейди — Оилалиман, фарзандим бор, — дейди “Ниҳол”
— Президентимиз Шавкат Мирзиёев ташаббуси рида ўзгача жилваланади. Ҳар гал телевизор экра- гиз ва санъатингиз шайдоси бўлиб қолдим”, деган Ўзбекистонда хизмат кўрсатган артист, Қорақал- мукофоти совриндори, “Баҳор” ансамбли раққоса-
билан сўнгги йилларда мамлакатимизда маънави- нида ўша қадрдон қўшиқ янграй бошласа, Турсуной ҳайратланиб... Мана, ҳозир Ўзбекистонимизда қан- поғистон Республикаси халқ артисти, “Баҳор” си Ёқутхон Ҳасанова. — Фарзандли бўлганимдан
ят, маърифат, маданият ва санъатга бўлган эътибор бувим кўзларига ёш олиб шивирлай бошларди: чалар улкан ўзгаришлар содир бўляпти. “Баҳор” давлат рақс ансамбли бадиий раҳбари Зиёда кейин турмуш ўртоғим ва қайнонам саҳнага қайти-
тубдан ўзгарди, — дейди академик Оқил САЛИМОВ. “Ўзим ҳар жойдаман, кўнглим сандадур...” ансамблининг қайта тикланиши ана шу ўзгаришлар Мадраҳимова. — Ўша пайтлари ансамблнинг шимга рухсат бермади. Жуда сиқилиб юрган эдим,
— Ушбу соҳаларда йиғилиб қолган муаммолар, мав- ва янгиланишлар даврига жуда ярашди. Миллий бадиий раҳбари Мукаррама Турғунбоеванинг бир куни қайнонам, “Президентимиз “Баҳор” ансамб-
жуд камчиликларни бартараф этиш бўйича аниқ Фаранг рўмоли билан юзини пана қилган малак мусиқаларимиз, рақсларимиз ва мумтоз қўшиқлари- санъатга бўлган муҳаббатини кўриб менинг лини тиклаш бўйича қарор чиқарибди. Қизим, агар
таклифлар ўртага ташланди, топшириқлар берил- ибоси, ажабтовур майда қадамлари, нафис ҳара- мизга қаратилаётган бу эътибор халқимиз маънави- ҳам ниятларим, орзуларим қатъийлашган. шу ансамблда ишласангиз мен сизга рухсат бера-
ди. Натижада ўзгариш эпкинлари ўзбек миллий рақ- катларини томоша қилар эканман, ўша пайтдаги ятига бўлган эътибор, деб биламан. ман, лекин бошқа ансамблга рухсат бермайман”,
си эшикларидан ҳам кириб борди, унга янгиланиш ақлим билан бувижонимнинг изтиробларини тушун- Мукаррама опа Турғунбоева “Баҳор” деди. Бу гапни эшитиб шунчалар хурсанд бўлиб кет-
ҳавосини бахш этди. Бинобарин, Президентимиз мас эдим. Бобожоним ҳам бундай пайтда телевизор Уруш бўлаётган юртларда ҳам ансамблига 25 йил раҳбарлик қилди. димки... Югуриб юриб ҳужжатларимни топширдим.
Шавкат Мирзиёевнинг 2020 йил 4 февралдаги “Мил- қаршисидан кетолмас, “Мана асл санъат маликаси”, концерт берганмиз 200 дан ортиқ рақс саҳналаштирди.
лий рақс санъатини янада ривожлантириш чора-тад- дея беихтиёр алқаб қўярди... “Баҳор” дунё кезди. Мукаррама опадан Ёқутхоннинг сўзларида жон бор. Шундай одам-
бирлари тўғрисида” ҳамда “Рақс санъати соҳасида Санъатшуносларнинг таъкидлашича, Тамара сўнг Қундуз Миркаримова, Равшаной лар борки, раққосаларнинг бетакрор рақсларини
юқори малакали кадрлар тайёрлаш тизимини туб- Нима учун халқимиз Мукаррама хонимни шунча- хоним, Уста Олим Комилов, Галия Измайлова ҳам Шарипова, Маъмура Эргашева “Баҳор” мароқ билан томоша қиладию, бироқ ўзининг қизи
дан такомиллаштириш ва илмий салоҳиятни янада лар яхши кўрган? Ҳар қандай инсонни сеҳрлайди- ўзбек санъатини чет элларда намойиш қилган. Ле- ансамблининг бадиий раҳбари бўлиб рақс тўгарагига қатнашига асло рухсат бермайди.
ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қа- ган, қалбларимизни мумтоз санъатимизнинг ўлмас кин ўзбекча оммавий рақсларни асосан Мукаррама фаолият олиб борди. Кейинчалик давр Яхшиям Ёқутхоннинг қайнонаси Мукаррама опа
рорлари шу каби муаммолар ечимида айни муддао ришталарига чамбарчас боғлаб қўядиган бу илоҳий Турғунбоева дунё саҳнасига олиб чиқди ва тарғиб ўзгариб, “Баҳор” ансамбли фаолияти тўхтаб қолди. мактабидан, санъатдан хабари бор аёллардан.
бўлди. Айниқса, ҳозирги кунда Урганч шаҳрида минг истеъдоднинг номи нима экана... қилди. Хориж сафарларида концертдан сўнг мух- Аксинча бўлганида Ёқутхоннинг ҳаёти бутунлай ўз-
ўринли санъат саройи бунёд этилаётгани кишини қу- лислар “Баҳор” санъаткорларини ўраб олишар, — 2019 йилда мустақиллик байрами арафасида гариб кетган бўлармиди...
вонтиради. Келгусида ушбу масканда Хоразм лазги- Тарихий маълумотларга кўра, Мукаррама Турғун- қаердан келдингиз, дунёда Ўзбекистон деган юрт Президентимиз Шавкат Мирзиёев Тошкент давлат
си анъаналарини сақлаш, ўрганиш ва кенг ёйиш учун боева болалигида етимликнинг тошдек қаттиқ нони- борми, қаерда жойлашган бу афсонавий ўлка, дея миллий рақс ва хореография олий мактаби янги — Устозимиз Зиёда опа бизга ўз фарзандлари
замонавий шароит яратилиши, турли тадбирлар, дан татиб кўрган. Кўҳна Марғилон боғларида, кўча- саволга тутишар, юртдошларимизнинг жавобини биносини очгани келди, — дейди суҳбатдошимиз. каби муносабатда бўлади, керакли шароитни яра-
концертлар ўтказилиши мўлжалланмоқда. Яқинда ларида, хонадонларида ҳаёт синовларидан ўтган зўр қизиқиш билан тингларди. — Шу муҳим тадбирда давлатимиз раҳбари “Баҳор” тиб беришга ҳаракат қилади, — дейди Ёқутхон. —
Президентимиз Қорақалпоғистонга ташрифи даво- тийраккина қизалоқ бир куни ўз истеъдоди билан ансамблини тиклаш борасида ҳам гапирдилар. Шу Яқинда қайнонам ёш боламга қараб туриш учун биз
мида ҳам, “Охирги беш йилда кўп нарсани ўргандик, нафақат Ўзбекистон, балки бутун дунёда ном қозо- — “Баҳор” маликалари ҳатто уруш кетаётган қадар қувондимки... 2020 йилда “Баҳор” ансамбли- билан бирга Тожикистонга борди. Мен ансамблда-
илгари ишонилмаган нарсаларга ишондик. Мен би- нади, деса ким ҳам ишонарди?.. Бироқ Яратганнинг ўлкаларга ҳам бориб концерт берган, — дейди ни тиклаш ҳамда Тошкент давлат миллий рақс ва ги тартиб-интизомга, меҳр-оқибатга қойил қолдим,
ринчи келганимда “маданият Мўйноқдан бошланади” мўъжизалари чексиздир! Юсуфжон қизиқ Шакаржо- Ўзбекистон халқ артисти Маъмура Эргашева. — хореография олий мактаби негизида давлат ОТМ сизларнинг жамоангизга янада ишончим ортди,
дегандим”, дея бежиз таъкидламади. Бугунги кунда нов, Уста Олим Комилов ва Тамара хонимдек буюк Айниқса, Анголада бўлган бир воқеа эсимда қол- шаклида Маданият вазирлиги тизимида Ўзбекис- деди. Мен Севилья Османова, Робия Каримова,
юртимиздаги ислоҳотлар мамлакатимизнинг энг чек- санъакторлар назарига тушган бу қизалоқ ўзбек ган. Ансамбль бир шаҳардан иккинчисига концерт тон давлат хореография академияси ташкил этиш Дилбарой Комилжонова, Шукрона Камолхўжае-
ка ҳудудларигача нафақат кириб бормоқда, балки ян- санъати тарихида ёрқин из қолдирди. Кейинчалик бериш учун учиб кетаётганида учувчилардан бири тўғрисидаги муҳим ҳужжатга имзо чекилди. ва, Шоҳсанам Турғунпўлатова, Саида Маҳмудова,
гиликлар нафаси айни шу ҳудудларда акс этмоқда. хорижий сафарлардаги учрашувларда Мукаррама салонга кириб самолётга ўқ узишаётганини, зуд- Гулираъно Тўхтасинова каби ажойиб ҳамкасбларим
Шунингдек, барча янгилик ва ўзгаришлар асосида опа: “Мен қаерда бўлмайин кўҳна Марғилонимни, лик билан ортга қайтиш зарурлигини маълум қи- Тақдимот маросимида Мукаррама опанинг билан фахрланаман.
устоз санъаткорларимиз тажрибаси ва маҳорат мак- Ўзбекистонимни ҳамиша юрагимда олиб юраман. лади. Шунда Мукарррама опа бу хабардан чўчиш “Тановар” рақси янги йўналишда саҳналаштирил-
табидан ибрат олишга ҳаракат қилинаётгани ҳам эъ- Хорижий сафарларда она халқимнинг иссиқ таф- ўрнига, “Энди концертимиз нима бўлади?” деган ди. Композицияга кўра, сато оҳанглари остида Ўзбек миллий рақс санъати
тиборга моликдир. тини, буюк қалбини, мумтоз санъатимизга бўлган ташвиш билан. Афғонистонга бўлган сафарла- ёш раққоса Ёқутхон Ҳасанова Мукаррама Турғун- музейи ташкил этилади
юксак муҳаббатини жамлаган — “Тановар”ни янада римиз давомида ҳам хатарли вазиятларга қара- боева тимсолида саҳнага чиқиб келади. “Қани
Давлатимиз раҳбари ўз маърузаларида рақс чуқурроқ ҳис қиламан”, дея таъкидлаган. масдан Мукаррама опа сафнинг энг олдига ўтиб “Баҳор”, қани менинг қизларим”, дея саҳнани гир- — Мукаррама опанинг иш мезонлари жуда тар-
санъатида ҳам устоз-шогирд анъанаси муҳим ўрин олар, қизлар тез-тез юринглар, биз асосий вази- гир айланиб томошабинларга савол назари билан тибли бўлган, — дейди раққоса Гулнора Мусаева.
тутишини таъкидлаб, Ўзбекистон халқ артисти Шу қадар гўзал ва фамизни бажаришимиз керак, дер эди шижоат би- мурожаат қилади. Кейин бирдан “Тановар” бошла- — Шу боис, “Баҳор”нинг қизлари атрофидаги инсон-
Мукаррама Турғунбоева ўз санъати билан халқимиз нафис рақслар лан қадам ташлаб... ниб кетади ва ёш раққоса қизлар саҳнага кириб ларга ҳар томонлама ўрнак бўлишга ҳаракат қил-
маданиятини, санъатини дунёга танитишда жуда келади. ган. Ушбу ансамблда ишлайдиган дугоналарим опа
катта меҳнат қилганини бежиз эътироф этмади. борлигини билмаган Дастурларимиз доира рақслари тақиқлаганлари учун шим киймас эди. Аммо шунча
Чиндан ҳам бир пайтлар Ўзбекистонни кўп давлат- эканман... билан бетакрор эди Тақдимотда бу саҳна кўриниши кўплаб олқиш- тақиқларга қарамай, ҳамиша юқори кайфиятда фао-
лар танимас эди. “Баҳор” ансамбли эса Ўзбекистон лият олиб борганига ўзим ҳам ҳайрон қолар эдим.
номини дунёга танитди, мамлакатнинг ташриф 1957 йилда Мукаррама Турғун- — Ансамбль билан 110 та давлатда сафарда бўл- ларга сазовор бўлди. Кучли ҳаяжондан ўрнидан
қоғозига айланди. Айни пайтда янги Ўзбекистон боева ўзи саҳналаштирган “Пах- ганмиз, — дейди Ўзбекистон халқ артисти Талъат туриб кетган мухлисларни кўриб ансамбль бадиий Ҳозир балетмейстерлар бир кечада янги рақс
та” ва “Пилла” рақслари билан Сайфиддинов. — Шуни таъкидлашни истардимки, раҳбари ҳам, қизларнинг ўзлари ҳам йиғлаб юбор- саҳналаштириши мумкин. Мукаррама Турғунбоева
“Баҳор”и ҳам юртимизнинг Москвада ўтказилган 6-жаҳон Мукаррама опа билан тайёрлаган дастурларимизда ди. Саҳнада шундай қилиб битта Мукаррама опа эса бирон мусиқани эшитганидан сўнг анча пайтга-
ташриф қоғозига айланиши фестивалида қатнашади. Ижодий доира рақсларига алоҳида эътибор қаратилган. “Уч- 25 та паривашга айланди. Демак, устоз санъаткор ча образ излаган. Кейин рақснинг схемасини қоғозга
учун барча шарт-шароит- жамоа бу фестивалда олтин медални рашув”ни турмуш ўртоғим Гулсанам Сайфиддинова бошлаган ишлар яна давом этади! чизган. Ўша чизилган расмлар ҳам архивда сақла-
лар муҳайё! қўлга киритади ва Мукаррама хонимга миллий билан бирга ижро этганмиз. “Пилла”, “Катта ўйин”, ниб қолган. Гулнора Мусаеванинг таъкидлашича,
рақс ансамблини тузишни маслаҳат беришади. “Чўпон” рақсларини ҳам ўзгача шижоат ва ҳаяжон Ансамбллар, раққосалар кўп, лекин “Баҳор”нинг Мукаррама опа рақсларни кўпроқ рассом Зинаида
Суҳбатдошимиз таъ- Шундай қилиб, 1957 йилнинг октябрь ойида Зулай- билан ижро этар эдик. Ўша пайтлари доира ўйинла- қайтиши чиндан ҳам тарихнинг қайтарилиши бўлди. Куриш билан биргаликда чизган. Ҳар бир детални
кидлаганидек, “Баҳор” ҳо Раҳматуллаева, Валя Романова, Аъло Раҳимжо- ри жуда машҳур бўлган. Ҳар бир чиқишимизни зўр Ўша куни тақдимотда иштирок этган юртдошлари- биргаликда синчиклаб ўрганган. Шу сабабли ўлмас
ансамбли тарихига на- нова, Ира Расулхўжаева, Дилбар Абдуллаева каби олқишлар билан кутиб олишган. миз “Баҳор”ни қанчалар соғинганига, Президенти- рақслар яратилгандир...
12 нафар раққосадан иборат ансамбль ўз фаолия- миз эса ана шу соғинчни жуда чуқур ҳис қилганига
зар солсак, Мукаррама тини бошлайди. Опа “Ўзбекконцерт”да ишлаётган Ансамбль ижодкорлари қаерга борса ўша дав- гувоҳ бўлди. — Ўзим рус бўлсам-да, Мукаррама опа туфайли
Турғунбоева шахси кўз шоир Камтар Отабоевдан ансамблга муносиб ном латнинг миллий рақсларини ўрганиб қайтар, шу ўзбек миллатига бошқача меҳр қўйганман, — дейди
ўнгимизда гавдалана- топиб беришни илтимос қилади. Эртаси куни у келиб, билан бирга, миллий ўзбек рақсларини ҳам бошқа — Айни пайтда “Баҳор” ансамблида 30 нафар Гулнора опа. — Ўзбек миллий анъана ва қадрият-
“Ансамблнинг номи “Баҳор” бўлади!” деганида ҳамма миллат вакилларига ўргатишдан чарчамас эди. ёш раққоса ижод қилмоқда. — дейди Зиёда опа. ларини ҳам ансамблга келиб ўргандим. Қайта таш-
ди. қарсак чалиб юборади. Шундан сўнг Ўзбекистон халқ — Қизларнинг санъатга қизиқиши ва меҳнатсевар- кил этилгани боис, мен яна “Баҳор” ансамблининг
артисти Муҳаммаджон Мирзаев “Баҳор вальси”ни — Ҳиндистонга борганимизда машҳур давлат ва лиги юқори даражада. 2021 йил 14 декабрь куни халқаро алоқалар бўлимида ишлай бошладим. Шу
басталашга киришади. Бирин-кетин 15 та дастур яра- жамоат арбоби Жавоҳарлал Неру, “Ҳиндистонни би- бўлиб ўтган тақдимотдан сўнг барчамиз олдимизда кунгача ҳамкорликда иш олиб бориш учун Россия,
тилади. Ўша кундан буён ансамбль қаерга сафарга ринчи марта Бобур Мирзо забт этган бўлса, иккин- жуда катта масъулият турганини ҳис қилдик. Ай- Франция, Бельгия, Португалия, Туркия ва Ҳиндис-
борса, ҳамиша дастур аввалида “Баҳор вальси”, охи- чи марта “Баҳор” ансамбли ўз санъати билан забт ниқса, қизларимиз Мукаррама Турғунбоева саҳна- тон давлатларидан таклифлар келиб тушган. Айни
рида эса “Пахта сюитаси” ижро этилган. этди”, деганида бутун зал ўрнидан туриб қарсак чал- лаштирган “Наманган олмаси”, “Баёт”, “Зор этдинг”, пайтда улар билан музокаралар олиб боряпмиз.
— 1960 йили “Баҳор” ансамбли давлат рақс ган, — дейди Талъат Сайфиддинов. — Биз ўзга мил- “Фарғона рубоийси”, “Гулруҳ”, “Андижон полкаси”, Мени хурсанд қилгани ҳозирги кунда ҳам чет эллар-
ансамблига айлантирилди, — дейди Ўзбекистон лат куйлари ва рақсларини жуда тез ўзлаштирар “Йўлларим”, “Самарқанд баҳори”, “Пилла”, “Пах- да ансамблни танишади, ҳурмат қилишади. “Баҳор”
халқ артисти Хайрулла Лутфуллаев. — 1967 йил- эдик. Лекин улар бизнинг рақсларимизни ўрганишда та”, “Кўнгил таронаси” каби рақсларни қайтадан ансамбли тақдимотидан сўнг Россиянинг “Берёзка”,
да ансамбль Ёшлар мукофотига, орадан бир йил жуда қийналган. Мусиқаларимизни ҳам чала олмас тиклашга катта қизиқиш билан қарамоқда. Ўзбе- Грузиянинг “Сухашвили” ансамбллари раҳбарлари
ўтиб эса, Ўзбекистонда хизмат кўрсатган ансамбль эди. Айниқса, “Гиря”, “Феруз”, “Сегоҳ”ларни бирдан кистон халқ артисти Қундуз Миркаримованинг ва ижодкорлари бизга табрик йўллади.
унвонига эга бўлди. Ансамбль Ливия, Марокаш, ўрганиб бўлмайди-ку... Ҳозирги кунда “Баҳор”да “Хамса”, “Мустаҳзод”, “Доира рақси”, “Ўзбекистон
Жазоир, Тунис, Ҳиндистон, Сингапур, Малайзия, фаолият олиб бораётган шогирдим, маҳоратли дои- юлдузлари” каби рақсларини ҳам саҳналаштириш ***
Покистон, Афғонистон, Жанубий Корея, Япония рачи Маъмуржон Мирдадаевдан умидимиз катта. режамиз бор. Шунингдек, “Кўча боғи”, “Фиғонким” ... Устоз санъаткорларимиз ва “Баҳор” қизла-
каби мамлакатларда гастролда бўлди. У турли каби классик композициялар устида ҳам иш олиб ри билан хайрлашар эканман, қулоғим остида яна
халқаро фестиваллар иштирокчиси ва совриндо- боряпмиз. “Хоразм сюитаси” рақсини саҳналашти- Ўзбекистон халқ артисти Бобораҳим Мирзаев
рига айланди. риш жараёнига Ўзбекистон халқ артисти Гавҳар ижросидаги “Тановар” янграй бошлади. Бироқ энди
“Баҳор” ансамбль довруғи бутун оламга Матёқубовани таклиф қилмоқчимиз. саҳнада Мукаррама Турғунбоева эмас, янги авлод
ёйилган пайтларда устоз санъаткорлар Қаҳра- маликалари хиром айлар эди. Ҳарир рўмолларини
мон Дадаев ҳамда Бахтиёр Йўлдошевнинг тав- юзига парда қилган бу гўзалларнинг қалби ҳам
сияси билан Хайрулла Лутфуллаев ишга келади. устоз санъаткоримиз ҳамиша талаб қилганидек
— Канадага борганимизда концертдан сўнг ибо ва ҳаё номлиғ нурлар билан зийнатланган
ёши кексароқ бир олима аёл, “Атлас деб аталган бўлса, ажаб эмас...

мухтасар тожимаматова,

“Янги ўзбекистон” мухбири

“Янги Ўзбекистон” ва “Правда Востока” Бош муҳаррир: Таҳририятга келган қўлёзмалар тақриз қилинмайди ва Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Навбатчи муҳаррир: Улуғбек Асроров
газеталари таҳририяти” ДУК Салим ДОнИёРОВ муаллифга қайтарилмайди. Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги Мусаҳҳиҳ: Малоҳат Мингбоева
Дизайнер: Зафар Рўзиев
МУАССИС: Газетанинг етказиб берилиши учун обунани расмийлаштирган томонидан 2020 йил 13 январда 1047-рақам билан рўйхатга олинган.
Ўзбекистон Республикаси ташкилот жавобгар. нашр индекси — 236. Буюртма — 520. Манзилимиз:
88510 нусхада босилди. 100029, Тошкент шаҳри,
Вазирлар Маҳкамаси Газета таҳририят компьютер марказида саҳифаланди. Матбуотчилар кўчаси, 32-уй
Газетанинг полиграфик жиҳатдан сифатли Ҳажми — 3 табоқ. Офсет усулида босилган. Қоғоз бичими А2.
чоп этилишига “KOLORpAK” МЧЖ масъул. Баҳоси келишилган нархда. ЎзА якуни — 22:55 Топширилди — 00:40

Девонхона: (0-371) 233-70-98 Котибият: (0-371) 233-56-60 Эълонлар: (0-371) 233-57-15 E-mail: [email protected] “KOLORpAK” МЧЖ босмахонасида чоп этилди.
Босмахона манзили: Ўзбекистон, 100060.
Тошкент, Янги шаҳар кўчаси, 1-А уй.
Босмахона телефони: (78) 129-29-29