2020 йил 25 январдан чиқа бошлаган
Ижтимоий-сиёсий газета № 151 (407), 2021 йил 28 июль, чоршанба
Янги ¤збекистонда эркин ва фаровон Яшайлик!
ЁШЛАРГА БЕРИЛАЁТГАН ИМКОНИЯТ ЭРТАНГИ
ТАРА¯¯ИЁТГА ¯ªЙИЛГАН ТАМАЛ ТОШИДИР
ОВОЗ БЕРИШ – Ҳар қандай давлатнинг
ДЕМОКРАТИЯНИНГ тарихий тараққиёт йўлидан
МУ²ИМ ВО¯ЕЛИГИ маълумки, юртнинг жадал
ривожланиши, муайян
“Одамларга воқеалардан хабардор бўлиш имконини берсангиз, мамлакат ютуқларга эришиши,
хавф-хатардан холи бўлади”, деган эди АҚШнинг ўн олтинчи Президенти халқнинг фаровон бўлиши
Авраам Линкольн. Ҳақиқатан ҳам, ушбу гаплар ҳаётда ўз аксини топганидан ўша давлатда ёшлар таълим-
кейин АҚШ демократиянинг энг юқори чўққисига чиқди. Ҳеч шубҳасиз, бугун тарбияси ва келажагига
бу мамлакат сўз эркинлиги ва очиқлик бўйича бошқа давлатларга намуна бериладиган эътибор
бўлиб келяпти, десак муболаға эмас. даражасига чамбарчас
боғлиқ. Шу маънода,
Ўзбекистонда ёшлар
масаласи давлат сиёсатининг
устувор йўналишларидан
бири ҳисобланади.
23 июль куни Ўзбекистонда Президент сайло- тўғридан-тўғри сайлов ҳуқуқи асосида яши- Мамлакатимизда ёшларнинг ҳуқуқ ва ман- хорижий университетлар филиаллари, замо- бугунги глобаллашув шароитида рақобатга
ви кампаниясига расман старт берилди. Бу кун, рин овоз бериш орқали ўтказилади”, деб қисқа фаатларини ҳимоя қилиш, уларга зарур шароит навий IT-парклар, маданият муассасалари ва қодир бўлган етук кадрларнинг янги авлодини
шубҳасиз, мустақил Ўзбекистон, умуман, юрти- ва лўнда ёзилган. Сайловда яширин бўлиши ке- яратиб бериш борасида мустаҳкам ҳуқуқий спорт иншоотлари, мутлақо янги намунадаги тарбиялашга хизмат қилади.
миздаги сайловлар тарихида унутилмас жараён рак бўлган нарса битта: сайловчи яширин овоз база яратилган ва бу тизим замон талаблари таълим масканлари — Президент мактабла-
ва воқеа бўлиб муҳрланади. бериши. Қолган ҳамма жараён асосида такомиллаштирилмоқда. Ёш авлод- ри, “Темурбеклар мактаби”, ижод мактаблари Давоми 5-бетда
очиқ ва ошкора ўтказилади. нинг соғлом ўсиши, жаҳон андозалари дара-
Сайлов кодексининг 3-моддасида “Ўзбекис- жасида таълим олиши, баркамол шахс бўлиб
тон Республикасида сайлов умумий, тенг, Давоми 3-бетда вояга етишини таъминлаш, йигит-қизларнинг
интилиши ва иқтидорини рўёбга чиқаришга
МазкуР QR-коднИ сканеР қИлИш оРқалИ вИдеолавҳага ЎтИнг. алоҳида эътибор қаратилмоқда. Юртимизда
ташкил этилаётган янги давлат ва нодавлат
мактабгача таълим ташкилотлари, умумтаъ-
лим мактаблари, олий ўқув юртлари, нуфузли
¤збекистон Республикаси Қонунчиликда янгилик
муста£иллигининг 30 йиллигига
ДАВЛАТ ВА ЖАМИЯТ
И¯ТИСОДИЁТГА ЯНГИ КУЧ, ªРТАСИДАГИ
ЯНГИ ¯УВВАТ БАХШ ЭТИБ...
МУСТА²КАМ КªПРИК
Иқтисодиёт
кўрсаткичлари аниқ Умумбашарий қадриятлар билан бирга виждон эркинлиги
рақамлар, ҳисоб- инсониятнинг маънавий юксалишида муҳим ўрин тутадиган эзгу
китоблар билан омиллардан саналади. Шу боис, жамиятда бундай қадриятларнинг
бирга одамлар ҳар томонлама кафолатланиши фаровонлик, тинчлик ва барқарор
турмуш тарзидаги ривожланишга хизмат қилади. Шу жиҳатдан янги таҳрирда қабул
реал ўзгаришлар, қилинган Ўзбекистон Республикасининг “Виждон эркинлиги ва
натижадорликда ҳам диний ташкилотлар тўғрисида”ги қонуни айнан жамиятимиз
ўз аксини топади. равнақига қаратилгани билан аҳамиятлидир.
Янги Ўзбекистонда
туб ислоҳот ва Қонуннинг янги таҳририда Ўзбекис- ташкил этиш бўйича ташаббускор
янгиланишлар аввалида тонда ҳуқуқнинг ушбу соҳасида шу фуқаролар сони икки баробарга ка-
иқтисодиётимиздаги пайтгача маълум даражада мавҳум майтирилиб, 50 нафардан кам бўл-
миқдор ва сифат бўлиб келган кўплаб тушунчаларга маган этиб белгиланди.
ўзгаришлари қамровини аниқлик киритилди. Қолаверса, унда
кенгайтириш, унинг виждон эркинлиги меъёрлари аниқ Шунингдек, диний ташкилотнинг мар-
бевосита аҳоли кўрсатилиб, фуқароларнинг хоҳлаган казий бошқарув органи ва диний таълим
турмушига таъсирини динга эътиқод қилиш ёки ҳеч қайси муассасаларини тузиш учун 100 нафар
оширишга эътибор динга эътиқод қилмаслик ҳуқуқи бел- ташаббускор бўлиши ҳақидаги талаб
қаратилаётгани боиси гиланди. ҳам бекор қилинди. Бу бежиз эмас. Чун-
ҳам шундан. ки ўз эътиқодига содиқ инсонларни, ўзи
Қонуннинг асосий жиҳатларидан танлаган дин амалларига эмин-эркин
Давоми 4-бетда яна бири — унда диний ташкилот- риоя қилган ҳолда яшаши учун муносиб
ларни рўйхатдан ўтказиш ва туга- шароит яратиш ҳам аслида инсон ҳуқуқ
“ЯНГИ ªЗБЕКИСТОН” УЧУН МАХСУС тиш тизими соддалаштирилгани. ва эркинликларининг амалда таъмин-
Хусусан, қонуннинг тегишли модда- ланганлигини кўрсатади.
сида маҳаллий диний ташкилотлар,
жумладан, масжидлар ва бошқа кон- Давоми 2-бетда
фессияларнинг ибодатхоналарини
Ўткир Ҳошимов таваллудининг
80 йиллигига
насрдаги шоир
Ўзбекистон — Жанубий Корея халẅаро университети хорижда таълим олган ёхуд руµият манзиллари
истеъдодли ўẅитувчиларни жалб этмоẅда
Президентимизнинг “Ўзбекистон халқ ёзувчиси Ўткир
Жанубий Корея — Ўзбекистон Профессорлик лавозимига малакали номзод- хассислик бўйича 720 нафарга яқин талаба ўқишга қабул Ҳошимов таваллудининг 80 йиллигини кенг нишонлаш
бизнес уюшмаси Фарғона ларни танлаш бўйича танлов ҳайъати таркибига қилинган. Ҳозирги кунда 14 та факультетда 2 мингга яқин тўғрисида”ги қарори атоқли адибимизнинг мухлислари,
шаҳрида очилган Ўзбекистон ушбу университет ректори Парк Чун Хо, Бизнес талаба таҳсил олмоқда. китобсевар халқимизни беҳад қувонтирди. Бу ўз ижодини
— Жанубий Корея халқаро уюшмаси директорлар кенгаши раиси Ким Чанг жамият равнақига, халқимиз маънавиятини янада
университети учун Кеон ва “Чанганг” университети ректори Хан Че Докторлик даражасига эга 20 нафар янги профес- юксалтиришга, одамларнинг муаммо, қувонч ва дардларини
ўқитувчилик лавозимларига Сок киритилди. сор-ўқитувчини ишга қабул қилиш орқали 2022 ўқув йили- ўз асарларида бадиий талқин қилиб, янги ўзбек адабиёти,
номзодлар ўртасида суҳбат дан бошлаб 16 та факультетда 3 мингга яқин талабанинг хусусан, насри тараққиётига улкан ҳисса қўшган ижодкорга
ўтказди. Ўзбекистон — Жанубий Корея халқаро университети таълим олиши таъминланади. эъзоз ва эҳтиром ифодаси бўлди.
2019 йил 27 сентябрь куни Фарғона шаҳрида ўз фаолия-
тини бошлаган. Дастлабки йили университетда беш мута- Давоми 2-бетда Давоми 6-бетда
2 2021 йил 28 июль, 151-сон Сиёсат
РЕЙТИНГ ТИЗИМИ Қонунчиликда янгилик
ЖОРИЙ ЭТИЛМО¯ДА
ДАВЛАТ ВА ЖАМИЯТ ªРТАСИДАГИ
Олий Мажлис Сенатининг ўн еттинчи ялпи мажлиси олдидан МУСТА²КАМ КªПРИК
юқори палата қўмиталарининг йиғилишлари ўтказилмоқда.
Хусусан, Сенатнинг Ёшлар, маданият ва спорт масалалари сони кескин қисқарди, уларни кўриб чиқишнинг Ҳар кимнинг аҳолини “ўқитиши” дин тўғрисида
қўмитаси мажлисида парламент юқори палатасининг ўн муддати эса 3 баробарга камайди, яъни 3 ойдан нотўғри маълумотлар тарқалишига, одамларда
еттинчи ялпи мажлисида кўриб чиқилиши режалаштирилган 1 ойга туширилди. Бу билан ортиқча бюрократик динга хос муҳим масалалар борасида бирёқлама
масалалари муҳокама қилинди. тўсиқлар бартараф этилди. тушунчалар шаклланишига олиб келади. Бунинг
оқибатида юртдошларимиз орасида диний маса-
Жумладан, Ҳаракатлар стратегия- Қайд этилганидек, Президентимиз- Феруза Эшматова, Шу ўринда айтиш жоизки, мамлакатимизда дин лаларда зиддиятлар пайдо бўлиши, фуқаролар,
сини “Ёшларни қўллаб-қувватлаш ва нинг 2021 йил 13 июлдаги “Ёшларни олий мажлиснинг инсон соҳасида олиб борилаётган сиёсат давлатнинг айниқса, ёшлар ёт ғоя ва қарашлар таъсирига ту-
аҳоли саломатлигини мустаҳкамлаш ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш ва ҳуқуқлари бўйича вакили дунёвий хусусияти ва унинг бағрикенглиги тамо- шиши мумкин. Шу боис, қонунда диний таълим му-
йили”да амалга оширишга оид Давлат уларнинг ижтимоий фаоллигини янада (омбудсман) йилларига асосланади. Барча динларга нисба- ассасасидан ташқарида диний таълим бериш ноқо-
дастурининг 2021 йил биринчи ярми- оширишга оид қўшимча чора-тадбир- тан бағрикенг муносабат, давлатнинг дин билан нуний фаолият сифатида белгиланди. Қолаверса,
даги ижроси бўйича Ўзбекистон Рес- лар тўғрисида”ги фармонида ёшларга Бошланиши 1-бетда соғлом ва конструктив ҳамкорлиги шулар жум- қонунда, жамиятда турли ёт қарашларни тарғиб
публикаси Вазирлар Маҳкамасининг оид давлат сиёсатининг ҳудудларда ласидан. Бунинг натижасида мамлакатимизда қилаётган гуруҳларнинг фаолияти, улар томонидан
ҳисоботи кўриб чиқилди. амалга оширилиши бўйича рейтинг ти- Айтиш жоизки, баъзи ҳолларда диний озчи- кўпконфессияли жамият ривожланмоқда, турли тарқатилаётган бузғунчи ғояларнинг салбий таъ-
зимини жорий этиш белгиланди. ликлар ҳуқуқлари бузилиши, бир қатор демокра- динларга эътиқод қилувчи фуқаролар тинчлик ва сиридан аҳолини ҳимоя қилиш мақсадида диний
Қайд этилишича, 2021 йилнинг би- тик конституциявий тамойилларга путур етиши, тотувликда истиқомат қилмоқда. Айниқса, сўнгги мазмундаги материалларни диншунослик экспер-
ринчи ярмида Давлат дастурининг 116 Шу муносабат билан Сенатнинг дунёқарашга асосланган танлов эркинлиги чекла- йилларда бу йўналишда амалга оширилаётган тизасининг ижобий хулосасини олгандан кейин тай-
та банди ижросини таъминлаш назар- Ёшлар, маданият ва спорт масала- ниши, айрим давлатлар ва жаҳон ҳамжамиятининг ислоҳотлар диний таълимда ҳам туб ўзгаришлар ёрлаш, олиб кириш ва тарқатиш белгилаб қўйилди.
да тутилган бўлиб, шундан ҳисобот лари қўмитаси томонидан ёшларга глобаллашув имкониятларидан тўлиқ фойдала- ясади. Натижада тизимни такомиллаштириш-
даврида 89 та бандда қайд этилган оид давлат сиёсатининг ҳудудларда ниш ва унинг чақириқларига муносиб жавоб бериш га оид кўплаб масалалар ечим топмоқда. Шу Хулоса ўрнида айтиш керакки, жамиятлар
топшириқлар бажарилган. амалга оширилиши бўйича рейтинг имконияти қўлдан бой берилиш ҳолатлари ҳам уч- жиҳатдан янги қонунда ҳам диний таълимнинг алоҳида тамаддунлар, яъни цивилизациялар не-
тизимини жорий этиш тўғрисидаги Се- раб туради. Шу жиҳатдан мазкур қонун билан бун- профессионал мақоми расман эътироф этилди, гизида, муайян қадриятлар тизими пойдеворида
Ўзбекистон Республикаси Прези- нат қарори, Низом ва рейтинг баҳолаш дай тузилмаларни рўйхатдан ўтказиш ва тугатиш Ўзбекистон фуқароларининг динга бўлган муно- ташкил топди. Уларнинг барчасида Аллоҳга ишо-
денти ва Ҳукумати томонидан корона- тартиби лойиҳалари ишлаб чиқилди. тизими соддалаштирилиши, аввало, жамиятда сабатидан қатъий назар, дунёвий таълим олиш ниш, умумий фойда учун ҳаракат қилиш, ота-онани
вирус пандемиясининг республикадаги умуминсоний қадриятларни сақлаб қолиш, ҳуқуқ ҳуқуқи таъминланиши қайд этилди. улуғлаш, оилавий ришталарни мустаҳкамлаш каби
ижтимоий-иқтисодий вазиятга таъси- Эндиликда мутлақо янги тизим — ва давлат ривожини жадаллаштиришга хизмат башарият учун умумий ҳисобланган қадриятлар
рини юмшатиш борасида ўз вақтида ёшларга оид давлат сиёсатининг ҳу- қилади. Қолаверса, эндиликда диний ташкилотни Шу ўринда яқин тарихимизга назар ташласак. мавжуд. Шу тариқа, динлар маънавият ва ахлоқ
кўрилган чоралар натижасида 2021 дудларда амалга оширилиши бўйича давлат рўйхатидан ўтказиш билан боғлиқ хизмат- ХХ аср охирида синчков кузатувчилар диннинг меъёрларини белгилайди.
йилнинг биринчи ярмида ялпи ички рейтинг тизими жорий этилмоқда. лар тўлиқ электрон шаклда, инсон омилисиз амал- дунё миқёсида сиёсат, маданият ва иқтисодиёт ри-
маҳсулотнинг ўсиши ўтган йилнинг шу га оширилиши белгиланди. Рўйхатдан ўтказувчи вожланиш жараёнида ҳам акс этганини ажабланиб Мазкур қонун давлат ва жамият
даврига нисбатан 106,2 фоизни таш- Сенат ҳузурида рейтинг баҳолаш адлия идораларига тақдим этиладиган ҳужжатлар қайд этган. Яъни, асосан, маънавият соҳаси, ижти- ўртасидаги муносабатлар
кил қилган. бўйича тузилган Республика комис- моий ва оилавий ҳаёт меъёрларида кўпроқ сези- такомиллашувига, ижтимоий
сияси томонидан ёшларга оид дав- ладиган бу омилнинг барча жараёнларга таъсири тараққиётимиз жадаллашувига
2021 йилнинг 30 июнь ҳолатига лат сиёсатининг Қорақалпоғистон ошди. Ҳозирда ҳам биз бу тенденциянинг давом ва пировардида динлараро
209,2 минг янги иш ўрни яратилди, Республикаси, вилоятлар ва Тошкент этаётганини кўрмоқдамиз. тотувликка хизмат қилади.
78,5 минг нафар фуқаро касб-ҳунарга шаҳрида амалга оширилиши махсус Зеро, инсонга хос ҳалоллик,
ўқитилди, 24 мингдан ортиқ фуқарога индикаторлар асосида баҳоланади. Бундай шароитда диний таълимнинг аҳамияти адолатпарварлик, бошқаларга
субсидиялар ажратилган. орта бошлади. Чунки ҳар бир динда инсонни та- озор бермаслик, қонунларга
Мажлисда қонунларнинг ижро эти- раққиётга рағбатлантирувчи куч топиш мумкин ва итоаткорлик каби энг олий
Муҳокамалар давомида Давлат лиши ҳолати, ҳуқуқни қўллаш амалиё- шу жиҳатдан дин аҳкомларини тўғри тарғиб қилиш, қадриятлар айнан диний
дастуридаги ижроси кечиктириб ба- тини ўрганиш ва қонуности ҳужжат- уларнинг моҳиятини асл ҳолатда оммага етка- манбалардан озуқа олиб,
жарилган ҳамда тўлиқ бажарилмаган ларининг қабул қилиниши юзасидан зишда айнан диний таълимнинг ўрни беқиёс эка- ривожланган. Демак, ушбу
вазифалар танқидий кўриб чиқилди. амалга оширилган мониторинг нати- ни аён бўлди. Айрим ғаразгўй кучлар динлардан пойдевор тўлақонли фуқаролик
Мазкур вазифаларга масъул вазир- жалари тўғрисидаги масала ҳам кўриб ниқоб сифатида фойдаланиб, ёт ғоялар воситаси- жамиятининг ривожланиши,
лик ва идоралар вакилларининг бу чиқилди. Хусусан, “Журналистлик да одамларни манипуляция қилишларига йўл қўй- ҳуқуқ тизимини янада
борадаги фикр-мулоҳазалари эши- фаолиятни ҳимоя қилиш тўғрисида”- маслик ҳам айнан диний таълимнинг профессио- такомиллаштиришга хизмат
тилди. ги ҳамда “Дафн этиш ва дафн иши нал мақоми билан боғлиқ. Демак, диний таълим қилади.
тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси билан мутахассислар шуғулланиши лозим.
Мажлисда Ёшларга оид давлат сиё- қонунлари муҳокама этилди.
сатининг ҳудудларда амалга ошири-
лиши бўйича рейтинг тизимини жорий нурилло наСриЕв,
этиш тўғрисидаги масала муҳокама Ўза мухбири
қилинди.
тиббиёт “ЯНГИ ªЗБЕКИСТОН” УЧУН МАХСУС
вакЦина КОРОНАВИРУСГА ¯АРШИ Латвия элчиси Ўзбекистондаги
ИММУНИТЕТНИ ШАКЛЛАНТИРАДИ миссиясини якунлаяпти
Бугун интернет нашрлари ди: вакцина олиш ёки ўзимизни Ўзбекистон ташқи ишлар вазири Абдулазиз Комилов Латвия
ва ижтимоий тармоқларда изоляция қилиш. элчиси Михаилс Попковсни Ўзбекистондаги дипломатик миссияси
энг кўп муҳокама бўлаётган тугаётгани муносабати билан қабул қилди.
мавзу коронавирусга қарши Биринчидан, эмланмаганлар
эмланиш, вакцина қабул вирусга тез чалинади. Касалликни ТИВ раҳбари элчининг Тошкентдаги диплома-
қилиш ёки қилмаслик бўлиб оғир ўтказади ҳамда юқтирувчан тик ваколатхона раҳбари лавозимида ишлаган
қолди. бўлади. Демак, бундай кишилар чоғида Ўзбекистон ва Латвия ўртасидаги сиё-
Албатта, вакцина олиш нафақат жамият, балки оиласи сий мулоқотни фаоллаштиришга қўшган шахсий
ёки олмаслик ҳар бир учун ҳам хавфли. ҳиссасини юқори баҳолади.
фуқаронинг шахсий ҳуқуқи.
Конституциямизнинг Иккинчидан, бозор иқтисо- Учрашув давомида сиёсий мулоқотни кен-
19-моддасига мувофиқ, диёти шароитида бугун ўзини гайтириш, шунингдек, икки мамлакат ўртасида-
фуқароларнинг Конституция ўзи яккалаш кони зиён. Чунки ги савдо-иқтисодий ва сармоявий ҳамкорликни
ва қонунларда мустаҳкамлаб бундай шароитда кўчага чиқ- чуқурлаштириш муҳимлиги қайд этилди.
қўйилган ҳуқуқ ва май, бошқалар билан мулоқот-
эркинликлари дахлсиздир, да бўлмай, уйда ўтириш зарур. Михаилс Попковс Латвиянинг Ўзбекистондаги
улардан суд қарорисиз Унда тирикчилик қандай ўтади? элчиси сифатида унга доимий ёрдам кўрсатил-
маҳрум этишга ёки уларни Бола-чақани ким боқади? Дав- гани ва самарали ҳамкорлик учун миннатдорли-
чеклаб қўйишга ҳеч ким лат бюджети эса изоляциядаги гини изҳор этди.
ҳақли эмас. фуқароларни тўлиқ ижтимоий
ҳимояга олишга қодир эмас. Эслатиб ўтамиз, Михаилс Попковс 2017 йил-
Энг ёмони, бу ҳолатда ҳам ҳеч дан бери Латвиянинг Ўзбекистондаги элчихона-
ким вирусни юқтиришдан муҳо- сини бошқариб келмоқда. У Бухорода туғилган
фазаланмаган. Одам кундалик ва вояга етган.
ташвишлар билан дўконга чиқа-
ди, бозорга боради. “дунё” аа
дониёр тошбоЕв, Johnson&Johnson, Спутник V, Эпи- талаблари кучайтирилмаётгани, Давлат ўз фуқароларининг Ўзбекистон — Жанубий Корея халẅаро
журналист ВакКорона, КовиВак каби вакцина- вирусга чалинган фуқароларнинг хавфсизлигини таъминлаши ке- университети хорижда таълим олган истеъдодли
лар билан эмланмоқда. Уларнинг яқинлари карантинга олинмаётга- рак. Шунинг учун ҳам бугун аҳо-
Аммо барчамиз ўзимизга қадрли номланиши ва ишлаб чиқарилган ни билан боғлиқ саволлар кўпа- ли коронавирусга қарши бепул ўẅитувчиларни жалб этмоẅда
бўлган ота-онамиз ёки фарзандла- мамлакати турлича бўлса-да, ва- йиб кетди. Эсингизда бўлса, ўтган эмланмоқда. Уни қабул қилиш
римиз соғлиғи учун бугун вакцина зифаси битта — инсон организми- йили мамлакатимизда коронави- эса, ҳар бир фуқаро учун виж- Бошланиши 1-бетда битирувчилар Жанубий Кореянинг Ўзбекистон-
олишимиз шарт. Чунки айни пайтда да коронавирусга қарши иммуни- русга чалинганлар алоҳида изоля- дон амрига айланиши лозим. даги компанияларига ва Корея Республикаси-
дунё давлатлари коронавирус би- тетни шакллантириш. ция қилиниб, карантинда сақлан- Тан олайлик, фарзандларимиз- Жумладан, Корея Республикасида магистр нинг ўзида (Samsung, LG, Hyundai ва бошқа-
лан боғлиқ вазиятни бошқара ол- ди. Беморлар касаллик таътилига нинг тарбиячиси ёки ўқитувчиси ва докторлик даражасини олган ўзбекистонлик лар), шунингдек, илмий-тадқиқот муассасалари
маяпти. Унинг янгидан-янги хавф- 2021 йил 16 июлгача дунё бў- чиқарилиб, ойлик маоши 100 фоиз COVID-19га қарши эмланишини кўплаб истеъдодли ўқитувчилар профессор ва давлат идораларига ишга жойлашиш имко-
ли штаммлари пайдо бўлмоқда. йича 2 миллиард 35 миллион сақлаб қолинди. Улар махсус по- талаб қиламиз, аммо ўзимиз лавозимига тайинланиш учун мурожаат қилиб, ниятига эга бўлади.
281 минг 281 киши вакцинанинг ликлиникаларда ковидга қарши вакцина қабул қилмаймиз. Бу халқаро университет ўқитувчиси бўлиш ва ўз
Шунинг учун ЖССТ коронави- муайян бир компонентини қабул бепул даволанди. Бу мамлакат ерда қани мантиқ? Ваҳоланки, Ватанида таълим ривожига ҳисса қўшиш, мала- Ўзбекистон — Жанубий Корея халқаро уни-
русдан ягона ҳимоя усули — вак- қилган. 998 миллион 656 минг 464 иқтисодиётига катта таъсир кўр- фарзандимиз боғча ёки мак- кали ёш мутахассисларни тарбиялаш истагини верситетида гуманитар ва техник-муҳандислик
цина, деган хулосага келди. Тўғри, киши тўлиқ эмланган. Мазкур кўр- сатди. Айрим давлатлар ҳатто табда қолмайди. Уйга келиб, биз билдирган. мутахассисликлари бўйича таълим берилади.
эмланганлар ҳам вирусга чалин- саткич мамлакатимизда атиги 400 локдаун эълон қилди. Маълумот- билан бир дастурхон атрофида Жумладан, сайёҳлик бошқаруви, мактабгача
моқда. Аммо касаллик уларда минг кишини ташкил этади, холос. ларга кўра, Ўзбекистонда коро- ўтиради. Айни пайтда Ўзбекистон — Жанубий Корея таълим, бошқарув ва компьютерлаштирил-
енгил ўтмоқда ҳамда вирус ташув- навирусга чалинган бир беморни халқаро университетида энг яхши стипендия ган бухгалтерия ҳисоби, корейс тили ва ада-
чи ёки юқтирувчи бўлмаяпти. Шу Статистик маълумотларга кўра, даволаш учун қарийб 64 миллион Шундай экан, барчамиз ўзимиз соҳибларини аниқлаш учун мунтазам равишда биёти чуқур ўқитилади. Олий таълим муас-
жиҳати билан вакцина афзалликка Мальтанинг 85 фоиз, Канада ва сўм сарфланган. ва ўзгаларнинг соғлиғига жиддий фан олимпиадалари ва танловлари ўтказиб ке- сасасида машинасозлик, автомобилсозлик,
эга бўлмоқда. Буни биздан кўра, Сингапурнинг 70 фоиз, Чили- эътибор, масъулият билан қара- линмоқда. 2021 йилда 30 нафарга яқин талаба электротехника ва электроника муҳандиси,
аввал тушунган айрим ривож- нинг 69 фоиз, Буюк Британиянинг Тан олиб айтиш керак, ўша шимиз, давлатимиз томонидан бе- танлаб олинади ҳамда уларга стипендиялар меъморчилик лойиҳалаштирилиши, компью-
ланган давлатларнинг тафаккурли 68 фоиз, Исроилнинг 66, Германия- пайтда ҳаммамиз коронавирусга пул тақдим этилаётган вакцинани берилади. 7 та йирик олий ўқув юрти билан тер муҳандиси, энергетика ва кимё муҳандиси
аҳолиси эмланиб улгурди. нинг 59 фоиз, Хитойнинг 43 фоиз қарши вакцина тезроқ яратилиши- ўз вақтида қабул қилиб, фуқаро- ҳамкорлик бўйича имзоланган шартномалар йўналишлари бўйича ҳам малакали мутахас-
аҳолиси эмланган. Марказий Осиё ни чин кўнгилдан истаганмиз. лик, пировардида инсонийлик бур- асосида бир неча даража олиш дастури амалга сислар тайёрланмоқда.
ЖССТнинг маълум қилишича, давлатларида эса, бу кўрсаткич чимизни бажаришимиз шарт. оширилиб, битирувчиларни ишга қабул қилиш
бугунги кунда дунё аҳолиси Pfizer/ 10 фоизга ҳам етмайди. Бугун вирусга қарши кура- ва ишга жойлаштириш учун кўмак берилмоқда. Сеул “дунё” аа
BioNTech, Moderna, AstraZeneca, шишда олдимизда икки йўл туриб-
Айни пайтда аҳолида карантин Университет вакилларининг таъкидлашича,
Жамият 32021 йил 28 июль, 151-сон
Сайлов — 2021
ОВОЗ БЕРИШ – ПРЕЗИДЕНТ САЙЛОВИДА
ДЕМОКРАТИЯНИНГ МУ²ИМ СИЁСИЙ ПАРТИЯ ВАКОЛАТЛИ
ВАКИЛИНИНГ ªРНИ ¯АНДАЙ?
ВО¯ЕЛИГИ
Ўз олдига мамлакат тараққиётини янада юқори босқичга ЎзбЕкиСтон
кўтаришдек буюк мақсадни қўйган янги Ўзбекистонда рЕСпубликаСи
жорий йил бўлиб ўтадиган Президент сайловини янгиланган Сайлов кодЕкСининг
миллий сайлов қонунчилиги, умумэътироф этилган халқаро 34-моддаСига
стандартлар, демократик тамойиллар асосида ташкил этишга мувоФиҚ СиёСий
қизғин тараддуд кўрилмоқда. Бу йилги сайлов жараёни партия Сайлов
жамиятимиз ҳаётидан кўппартиявийлик, сиёсий плюрализм, комиССияСи
фикрлар ранг-баранглиги, очиқлик ва ошкоралик, маЖлиСларида,
бағрикенглик тамойиллари мустаҳкам ва кенг ўрин олаётган ҲуЖЖатларни
шароитда ўтмоқда. топширишда, имзо
вараҚалари тЎғри
уни биринчи бўлиб етказиш кескин рақо- рот воситаларини аккредитация қилиш лик гувоҳномасини ва белгиланган тЎлдирилганлигини
батга айланган муҳитда фейк хабар- билан боғлиқ ҳужжатларни Сайлов ко- намунадаги имзо варақалари блан- тЕкширишда,
лар оқимини тўхтатиш мушкул. Муайян декси ва Марказий сайлов комиссия- каларини беради. Сайловда иштирок Сайлов учаСткаСида
кимсалар ғаразли мақсадларда турли сининг тегишли қарорлари талаблари- этувчи партиялар рўйхати аризалар овозларни Санаб
миш-мишлар тарқатиш билан овора бў- га мувофиқ тарзда тайёрлайди; келиб тушиш тартибига қараб марка- чиҚишда иштирок
либ юрган айни дамда Матбуот маркази зий матбуотда эълон қилинади. Этиш учун ваколатли
сайловга оид бирор фейк хабар тарқал- — Ўзбекистон Республикаси вакил тайинлашга
маслиги учун максимал ҳаракат қилади. Президенти сайловига тайёргарлик Ўзбекистон Республикаси Сайлов ҲаҚли.
кўриш ва уни ўтказиш билан боғлиқ кодексининг 34-моддасига мувофиқ,
Ҳурматли ватандошлар! Сизларга жараёнларни тезкорлик билан холис сиёсий партия сайлов комиссияси ган вақтдан бошлаб, беш кун ичида
ҳам кичик бир илтимос билан мурожа- ёритиши учун аккредитация қилинган мажлисларида, ҳужжатларни топ- ваколатли вакилларни рўйхатга ола-
ат этмоқчиман. Расмий манбалар ва оммавий ахборот воситалари вакил- ширишда, имзо варақалари тўғри ди ва белгиланган шаклда мандат
ишончли ОАВ орқали хабар эълон қи- ларини тегишли маълумот ва ахборот тўлдирилганлигини текширишда, беради.
линмагунга қадар ҳар хил гап-сўзларга материаллари билан таъминлайди; сайлов участкасида овозларни са-
наб чиқишда иштирок этиш учун ва- Шу билан бирга, айрим ҳолларда
шерзодхон ҚудратХЎЖа, Биз анъанавий оммавий ахборот воситалари, баҳодиржон ЮнуСов, колатли вакил тайинлашга ҳақли. ваколатли вакилга мандат бериш
марказий сайлов яъни матбуот, телевидение ва радио билан фаол Ўзбекистон республикаси рад этилиши мумкин. Жумладан,
комиссияси аъзоси, ишлабгина қолмай, интернетдаги барча ОАВлар марказий сайлов Шундан келиб чиққан ҳолда, ваколатли вакилликка номзод 18
Халқаро пресс-клуб раиси комиссиясининг доимий сиёсий партия томонидан ваколат- ёшга тўлмаган бўлса ёки Ўзбекистон
асосда ишловчи аъзоси ли вакил тайинлаш масаласи икки Республикаси фуқароси бўлмаса,
ҳамда ижтимоий тармоқлар билан ҳам тезкор босқичда амалга оширилади. Бирин- сайловга ўн беш кундан кам муддат
Сайлов қонунчилигида белги- чи босқичда сиёсий партиянинг сай- қолганда мурожаат этилса, тегишли
Бошланиши 1-бетда ҳамкорлик қиламиз. Шу ўринда ижтимоий ланган нормаларнинг ўз муддатида ловда иштирок этишини белгиланган сайлов округи бўйича сиёсий пар-
ва самарали ижросини таъминлаш қоидалар асосида амалга ошириш
Эътибор бераётган бўлсангиз, дав- тармоқлардаги алоқа манбаларимиз билан ҳам мақсадида Ўзбекистон Республи- билан боғлиқ Ўзбекистон Республи- тиядан номзод рўйхатга олинмаган
латимизда сайловлар йилдан-йилга таништириб ўтамиз: телеграмда – https://t.me/ каси Президенти сайловини ўтка- каси Марказий сайлов комиссияси бўлса, тегишли ҳужжатлар тўлиқ
очиқ ва ошкора бўлиб ўтмоқда. Бун- electionsuz, фейcбукда – http://fb.com/uzelections, зиш бўйича календарь режаси тас- билан муносабатларни олиб бориш тақдим этилмаса, мандат бериш рад
га мисол тариқасида 2019 йилги пар- тwиттерда – http://twitter.com/electionsuz диқланди. Унда Марказий сайлов учун ваколатли вакил тайинланади. этилиши мумкин.
ламент сайловини келтириш мумкин. манзиллари фаолият юритмоқда. комиссияси томонидан тегишли дав-
Ўйлаймизки, жорий йилги Президент лат органлари, сиёсий партиялар ва Марказий сайлов комиссияси Сиёсий партиянинг
бошқа жамоат ташкилотлари билан мажлисларида, ҳужжатларни топ- ваколатли вакили
сайлови демократиянинг барча та- ҳамкорликда амалга ошириладиган ширишда, имзо варақалари тўғри сайлов комиссиясининг
вазифалар белгиланган. мажлисларида, сайлов
мойилларига амал қилган ҳолда, бун- тўлдирилганини текширишда ишти- комиссияларига
Шу кунларда сиёсий партиялар- рок этиш учун сиёсий партия юқори ҳужжатларни, шу
дан-да юқори савияда ташкил этилади. ишонманг. Ишончингиз комил бўлсин- — Марказий сайлов комиссияси нинг ўз ваколатли вакилларини та- органининг раҳбари сайлов кампа- жумладан, тўпланган
Янги Ўзбекистонда рўй бераётган, ки, Матбуот маркази ахборот холисли- томонидан ўтказиладиган сайлов- йинланганига оид маълумотлар нияси бошлангани расман эълон имзо варақаларини
гини таъминлаб беради. Биз сайловга нинг асосий босқичлари, жумладан, Марказий сайлов комиссиясига келиб қилинган кундан бошлаб беш кунлик топширишда, имзо
фуқароларнинг ҳаёт тарзига таъсир оид ҳар бир хабарни тезкор тарзда сайлов кампанияси бошлангани, си- тушмоқда. Зеро, сиёсий партиялар муддатда ўз ваколатли вакилини варақалари тўғри
кўрсата оладиган ҳар бир муҳим жара- сизга ҳавола этамиз. Агар ҳақиқатан ёсий партиялар томонидан кўрсатил- сайловда иштирок этиши учун қонун- тайинлайди ҳамда уни рўйхатдан тўлдирилганини
ённи медиаолам вакиллари иштиро- ҳам фейк хабарлар тарқалиб кетса ёки ган номзодлар рўйхатга олингани, да белгиланган ҳужжатларни Мар- ўтказиш учун Марказий сайлов ко- текширишда, сайлов
кисиз тасаввур этиб бўлмайди. Омма- шунга ўхшаш бирор вазият юзага кел- сайловолди ташвиқот тадбирлари казий сайлов комиссиясига тақдим миссиясига тегишли ҳужжатларни участкасида овозларни
вий ахборот воситаларининг сайлов са, шу куннинг ўзидаёқ Матбуот марка- бошлангани, сайлов куни овоз бе- этиши Сайлов кодексида белгилаб тақдим этади. Марказий сайлов ко- санаб чиқишда иштирок
давридаги фаолияти жуда муҳим. зида матбуот анжумани ташкил этила- ришнинг бориши ҳамда натижалари- қўйилган. Сайлов кампанияси даври- миссияси сиёсий партия томонидан этишга, участка сайлов
Сайловдек муҳим сиёсий жараённи ди ва ижтимоий тармоқларда ҳам бу га бағишланган брифинглар, матбуот да Марказий сайлов комиссияси ва тавсия этилган ваколатли вакиллик- комиссиясининг
ёритишда ва буни фуқароларимиз ҳақда батафсил маълумот берилади. анжуманларини тайёрлайди ва ўтка- сиёсий партия ўртасида мулоқотни ка номзоднинг тегишли ҳужжатлари- баённомаси
ҳамда кенг жамоатчиликка етказишда зишни ташкил этади; юритиш ва талаб этилган ҳужжатлар- ни кўриб чиқиб, уч кунлик муддатда билан танишиш,
журналистларнинг ўрни беқиёс. Сай- Биз анъанавий оммавий ахборот ни тақдим этишни ташкилий равишда уни рўйхатга олади ва белгиланган шунингдек, участка
лов жараёни очиқ-ошкора бўлиши воситалари, яъни матбуот, телевиде- — Ўзбекистон Республикаси Пре- тартибга солиш учун ваколатли вакил шаклда мандат беради. сайлов комиссияси
Конституциямиз ва бошқа қонунларда ние ва радио билан фаол ишлабгина зиденти сайловига тайёргарлик кўриш фаолияти йўлга қўйилади. Ваколатли баённомасининг
қатъий белгиланган. Эндиги вазифа қолмай, интернетдаги барча ОАВлар ва уни ўтказишнинг бориши ҳақида вакил, аввало, сайловда иштирок Иккинчи босқич бевосита ҳудудий тасдиқланган кўчирма
журналистларни биринчи манбадан ҳамда ижтимоий тармоқлар билан ҳам миллий ва хорижий оммавий ахборот этувчи сиёсий партиянинг манфаа- партия органларидан тайинланади- нусхасини олишга ҳақли.
зарур ахборот билан узлуксиз, ўз тезкор ҳамкорлик қиламиз. Шу ўринда воситаларида эълон қилинадиган ах- тини ифодалайди ва унинг сайлов ган ваколатли вакил фаолияти би-
вақтида таъминлашдир. Шу мақсадда ижтимоий тармоқлардаги алоқа манба- боротларни мунтазам равишда ўрга- жараёнидаги иштирокига оид маса- лан боғлиқ. Бундай ваколатли вакил Сиёсий партиянинг ваколатли ва-
Марказий сайлов комиссияси ҳузури- ларимиз билан ҳам таништириб ўтамиз: нади, мониторингини юритади, таҳлил лаларни ҳал этиб боради. сайлов участкасида иш олиб бора- кили участка сайлов комиссиясининг
да Матбуот маркази ташкил қилинди. телеграмда — https://t.me/electionsuz, қилади ва натижаларини тезкор ра- ди. Яъни Ўзбекистон Республикаси фаолиятига, жумладан, сайлов қути-
Матбуот маркази Симпозиумлар са- фейcбукда — http://fb.com/uzelections, вишда Марказий сайлов комиссиясига Сайлов кодексида Президентлигига номзод кўрсатган ларини муҳрлашга, очишга, овозлар-
ройида, яъни пойтахтимизнинг мар- тwиттерда — http://twitter.com/electionsuz тақдим этиб боради; белгиланганидек, сиёсий партиянинг ҳудудий орган- ни санаб чиқишга аралашиши мум-
казида, ҳар томонлама қулай ман- манзиллари фаолият юритмоқда. Ўзбекистон лари сайлов участкасида овозларни кин эмас.
зилда жойлашган. Бу каби замонавий — Марказий сайлов комиссия- Республикаси санаб чиқишда иштирок этиши учун
матбуот марказлари Қорақалпоғистон Гарчанд Матбуот маркази фаолияти сининг веб-сайтини, ижтимоий тар- Президенти сайлов участкалари тузилган кундан Мазкур институтнинг сайлов кам-
Республикаси ва барча вилоятларда нималардан иборат экани кўпчиликка моқлардаги саҳифаларини мунтазам сайловида иштирок эътиборан ўз ваколатли вакиллари- панияси даврида фаол иш олиб
ҳам очилади. маълум бўлса-да, унинг асосий вази- равишда зарур материаллар билан этиш учун сиёсий ни тайинлайди. бориши сайловларнинг ошкорали-
(ўзбек, қорақалпоқ, рус, инглиз ва бош- партия ваколатли ги, адолатлилиги ва қонунийлигини
вакили орқали Сиёсий партия ҳудудий органи- таъминлашга ҳамда сайлов комис-
Расмий манбалар ва ишончли ОАВ орқали хабар қа тилларда) таъминлаш мақсадида сайловга камида нинг раҳбари сайловга камида ўн сиялари фаолияти устидан жамоат-
эълон қилинмагунга қадар ҳар хил гап-сўзларга сайлов кампанияси даврида ўткази- етмиш кун кун қолганида ариза билан тегишли чилик назоратини амалга оширишга
ишонманг. Ишончингиз комил бўлсинки, Матбуот ладиган тадбирлар ҳақида аниқ факт- қолганида Марказий сайлов комиссиясига сиёсий партия- хизмат қилади.
маркази ахборот холислигини таъминлаб беради. ларга асосланган, холис ва тўғри ахбо- сайлов комиссиясига нинг ваколатли вакиллари рўйхатини
Биз сайловга оид ҳар бир хабарни тезкор тарзда рот ва хабарларни сифатли тайёрлаб, қуйидагиларни (исм-фамилияси, лавозими, яшаш
сизга ҳавола этамиз. Агар ҳақиқатан ҳам фейк ўрнатилган тартибда жойлаштириш тақдим этади: манзили ва телефон рақами кўрса-
хабарлар тарқалиб кетса ёки шунга ўхшаш бирор учун Марказий сайлов комиссиясининг тилган ҳолда) тақдим этади. Ариза
Матбуот хизматига тақдим этади; — Сайловда иштирок этиш тўғри- Ўзбекистон Республикаси Президен-
сида партия раҳбари томонидан им- ти сайловида Президент сайловини
— “Сайлов2021” веб-портали ҳамда золанган ариза. ўтказувчи округ сайлов комиссия-
мессенжерлардаги ботлар ва мобил сига тақдим этилади. Округ сайлов
— Ўзбекистон Республикаси комиссияси сиёсий партиянинг вако-
вазият юзага келса, шу куннинг ўзидаёқ Матбуот иловаларнинг талаб даражасида юри- Адлия вазирлигининг сиёсий партия латли вакиллари рўйхати келиб туш-
марказида матбуот анжумани ташкил этилади ва тилишини таъминлайди; рўйхатга олинганлиги тўғрисидаги
ижтимоий тармоқларда ҳам бу ҳақда батафсил маълумотларни ўз ичига олган маъ-
— Матбуот марказининг ҳудудларда лумотнома.
ташкил этилган бўлинмалари фаоли-
— Ўзбекистон Республикаси
маълумот берилади. ятини мувофиқлаштириб, уларга ама- Президентлигига бўлажак номзод
лий ёрдам кўрсатади; тўғрисидаги маълумотлар.
— сайловчиларга тезкор ахборот Марказий сайлов комиссияси сиё-
сий партиянинг ваколатли вакилига
Мен кўп хорижий саммитлар, ну- фалари билан сизларни яна бир карра бериш маркази орқали кенг жамоатчи- ҳужжатлар қабул қилиб олинган сана
фузли тадбирларда иштирок этганман, таништириб ўтсак: лик ва сайловчиларга тезкор ҳуқуқий ва вақт кўрсатилган маълумотно-
халқаро конференцияларда бўлганман ахборот бериб боради. ма беради. Шу билан бирга, тақдим
ва хориждаги замонавий матбуот мар- — Матбуот маркази Марказий сай- этилган ҳужжатлар асосида партия-
казлари фаолияти билан танишганман. лов комиссиясининг Матбуот хизмати Халқимиз ҳам, шубҳасиз, Президент нинг сайловда иштирок этишига
Шу боис, бемалол айта оламанки, биз- билан ҳамкорликда фаолият юритади; сайлови кампаниясидек муҳим жа- ижозат бериш тўғрисида беш кунлик
нинг Матбуот марказимиз ҳам халқаро раёнга бефарқ эмас ва бу одамни қу- муддат ичида узил-кесил қарор қабул
талабларга тўлиқ жавоб беради. Бу — Марказий сайлов комиссияси, вонтиради. Биз кузатдик, ижтимоий қилади ҳамда сиёсий партиянинг ва-
масканда тажрибали журналистлар, округ ва участка сайлов комиссиялари тармоқларда сайлов кампанияси бош- колатли вакилига рўйхатга олинган-
ҳуқуқшунослар, таржимонлар, эксперт- аъзолари, шунингдек, сайлов соҳаси- лангани эълон қилинган илк дақиқа-
лар ҳамда бошқа мутахассислардан даги бошқа эксперт ва мутахассислар- ларданоқ биргина пост остида юзга
иборат ихтисослаштирилган гуруҳлар нинг сайлов тизимидаги ислоҳотлар, яқин изоҳ қолдирилди ва бу фуқарола-
фаолият юритади. сайлов қонунчилиги моҳияти ва аҳа- римизнинг сайловга бўлган қизиқиши
миятини аҳоли ўртасида тушунтириш жуда юқорилигидан дарак беради.
Барча жиҳатлар инобатга олинган бўйича оммавий ахборот воситалари-
ҳолда, Матбуот марказида ишловчи- да чиқишлари режасини ишлаб чиқади Дарвоқе, Халқаро пресс-клуб ҳам
лар, хусусан, медиа вакиллари учун ва амалга оширилишини таъминлайди; сайлов жараёнини ёритишга шай бў-
ҳамма қулайлик яратилган. Марказ либ турибди. Олдинда бизни кўплаб
компьютер техникаси, юқори тезликда- — сайловга тайёргарлик кўриш ва жонли эфирлар, қизиқарли суҳбатлар,
ги WI-FI ҳудуди билан таъминланган. уни ўтказиш билан боғлиқ жараёнлар- мунозара ва баҳслар кутмоқда. Насиб
нинг оммавий ахборот воситалари- қилса, сайлов оламида бўлаётган
МСК Матбуот марказининг ташкил да (ўзбек, қорақалпоқ, рус, инглиз ва ҳар бир жараённи кўрсатамиз, фуқа-
этилишидан яна бир асосий мақсад — бошқа тилларда) кенг ёритилишини роларимизнинг сиёсий фаоллигини
фейк, яъни ёлғон хабарларнинг олдини таъминлайди; оширамиз ҳамда уларнинг ҳуқуқий би-
олиш. Афсуски, хоҳлаймизми, йўқми, ҳо- лимлари кенгайишига ўз ҳиссамизни
зирги шиддатли ахборот алмашинуви ва — Марказий сайлов комиссия- қўшишга ҳаракат қиламиз.
си мажлисларида кўриб чиқиш учун
маҳаллий ва хорижий оммавий ахбо-
4 2021 йил 28 июль, 151-сон Давр нафаси
¤збекистон Республикаси
муста£иллигининг 30 йиллигига
И¯ТИСОДИЁТГА ЯНГИ КУЧ, ЯНГИ ¯УВВАТ БАХШ ЭТИБ...
ўрта ёки узоқ муддатли даврда унинг мил-
Бошланиши 1-бетда монополияни чекинтириб... лий ишлаб чиқаришини йўлга қўйиш орқали
бозордаги талаб ва таклиф мувозанатини
бахтиёр ҲоЖиЕв, Бу борадаги салмоқ ва натижалар жадал Тараққиётнинг янги босқичида мамлакати- тимиз етакчи тармоқ ва соҳалари ўртасида- тиклашга ҳаракат қилади.
тошкент давлат иқтисодиёт суръатларда ошиб бораётганига гувоҳ мизда кичик бизнес фаолияти кўлами тобо- ги мақбул нисбатнинг шаклланишига хизмат
университети кафедра мудири, бўляпмиз. Аҳоли даромадларида ўсиш, ра кенгайиб бораётганини ҳар 1000 нафар қилади. кичик бизнеснинг янги иш ўринлари-
иқтисод фанлари номзоди, турмуш шароитида сезиларли ўзгаришлар аҳолига тўғри келувчи кичик тадбиркорлик ни яратиш, аҳолининг иш билан бандлик
доцент кўзга ташланмоқда. Статистик маълумотлар субъектларининг сони орқали ҳам кузатиши- кичик тадбиркорлик иқтисодиётда даражасини оширишдаги фаоллиги унинг
ҳам 2016-2020 йилларда аҳолининг умумий миз мумкин. Ушбу кўрсаткич 2017 йилда 12,2 рақобат муҳитини шакллантириш, унинг мамлакатимиз иқтисодиётидаги яна бир
даромади 2,6 баравардан кўпроққа ортганини бирликни ташкил қилган бўлса, 2020 йилда мослашувчанлигини таъминлашнинг аҳамиятли жиҳатини намоён этади.
кўрсатяпти. 15,6 бирликка етди. Эътиборлиси, кичик тад- муҳим омили ҳамдир. Иқтисодиётдаги рақо-
Мазкур йўналишда жаҳон майдонида биркорлик субъектлари сонининг энг юқори бат муҳити — бу турли маҳсулот ва хизмат- Ўзбекистон мустақилликка эришгунга қа-
эгаллаб турган ўрнимиз ҳам йил сайин ўсиши иқтисодиётга пандемиянинг салбий лар ишлаб чиқарувчилари ҳамда истеъмол- дар ва унинг дастлабки палласида иқтисо-
юқорилаб бормоқда. Халқаро рейтинглар ва таъсири шароитида рўй беряпти. чилари ўртасида қулай шароитга эришиш, диётдаги таркибий ўзгаришлар, миллий
индекслар билан ишлаш бўйича республика кўзда тутилаётган фойда ёки иқтисодий наф- ишлаб чиқаришнинг ташқи ва ички талабга
кенгашининг 2021 йил 26 майда ўтказилган Кичик бизнесга худди иқтисодиётга янги ни максималлаштириш мақсадидаги иқтисо- мос келмаслиги оқибатида муайян даража-
навбатдаги йиғилишида Глобал инновацион куч, янги қувват бахш этувчи соҳа сифати- дий беллашув (кураш), дейиш мумкин. да ишсизлик вужудга келган эди. Шуниси
индексда Ўзбекистон 2015 йилдагига да қараш мумкин. Янгидан ташкил этилув- эътиборлики, мазкур ҳолат иқтисодиётдаги
нисбатан ўз ўрнини 29 поғона яхшилаб, чи корхоналар кейинги пайтда вужудга кел- Иқтисодиётда монополияларнинг пайдо аҳамиятли пасайиш оқибатида келиб чиққан
131 та мамлакат орасида 93-ўринни, ган талабни, сўнгги технологик янгилик ва бўлиши ва амал қилиши — объектив жараён. циклик ишсизлик кўринишида намоён бўлса,
Марказий ва Жанубий Осиё давлатлари ютуқларни муайян даражада ўзида жамлай- Уларни бутунлай бартараф этиш имконият- ҳозирга келиб унинг асосий қисми мазмунан
орасида 4-ўринни қайд этгани таъкидланди. ди ва амалиётга жорий этади. Шунга кўра, дан ташқари ҳолатдир. Айрим ҳолларда ишчи кучига бўлган талаб ва таклифнинг
Муваффақиятларнинг бош омилларидан бири корхоналарнинг янгиланиш даражаси ўзига давлатнинг монополияга қарши кураши ҳам таркибан номувофиқлигини ифодаловчи
мамлакатимизда юритилаётган самарали хос кўрсаткич ҳисобланади. дарҳол ўзининг етарли самарасини бермас- таркибий ишсизлик ҳисобланади. Ҳолбуки,
иқтисодий сиёсат ҳамда бу борадаги чора- лиги мумкин. Шу ўринда яна кичик бизнес мамлакатда иш ўринлари етишмовчилиги
тадбирларнинг тўғри шакллантирилганидир. Мамлакатимиздаги ушбу кўрсаткичнинг субъектлари ёрдамга келади. Янгидан-янги тўғрисида сўз борганда тегишли малакадаги
Ўзбекистон тараққиётининг янги ҳолатини таҳлил қиладиган бўлсак, унинг ки- кичик ишлаб чиқариш субъектларини ташкил ишчилар етмаётган соҳалар ҳам мавжудлиги
даврида, айниқса, кичик бизнес ва чик бизнес корхоналаридаги даражаси йирик этиш ва уларнинг ривожланиши учун етарли намоён бўлмоқда.
хусусий тадбиркорликни ривожлантириш корхоналарга нисбатан 2016 йилда 6,2 марта, шарт-шароитларни яратиб бериш орқали бо-
иқтисодий сиёсатнинг муҳим ва самарали 2020 йилда эса 6,9 марта юқори бўлганини ку- зордаги монополия даражасини пасайтириш Давлатимиз раҳбари раислигида шу йил-
йўналишларидан бирига айланди. затиш мумкин. Яъни айнан кичик бизнес кор- мумкин. нинг 16 июнь куни олий таълимни ривожлан-
хоналари иқтисодиётимизни модернизация- тиришнинг устувор йўналишларига бағишлаб
и¿тисодий организмнинг “мушак тº¿имаси” лашда ўз фаоллигини намоён этмоқда. шунингдек, мазкур соҳа истеъмол бо- ўтказилган йиғилишда бугунги кунда хизмат
зоридаги талаб ва таклиф мувозанатини кўрсатиш соҳасида олий маълумот талаб
Аксарият мамлакатларда кичик бизнес ва хусу- Тадбиркорлик — бу ташаббус ва фаоллик асосида Энг муҳими, кичик тадбиркорлик субъект- тиклаш ҳамда таъминлашда асосий то- этадиган 40 мингта, саноатда 38 мингта,
сий тадбиркорликнинг ялпи ички маҳсулотдаги улуши келгусида юз бериши мумкин бўлган турли хатарларни лари қандайдир кўрсатма ёки ундовлар ости- монлардан биридир. Ҳозир мамлакати- қурилишда 12 мингта, қишлоқ хўжалигида
60-70 фоизни ташкил этади. Кичик бизнес ривожи иқти- ҳисобга олиб, масъулият ва жавобгарлик билан амалга да эмас, балки иқтисодиётдаги конъюнктура- мизда бирор маҳсулотнинг, хоҳ у озиқ-овқат 10 мингта, алоқа ва ахборот технологияла-
содиётдаги жўшқинлик ва самарали рақобат муҳити учун оширилувчи иқтисодий фаолиятдир. У эркинлик, ижод- ни ҳисобга олган ҳолда эркин ва мустақил товарлари бўлсин, хоҳ кийим-кечак ёки уй- рида 4 мингта бўш иш ўрни борлиги, лекин
қулай шарт-шароитларни яратиш, истеъмол секторини ташкил этиляпти. Айнан шу ҳолат иқтисо- рўзғор буюмлари, кучли тақчиллигининг битирувчилар сон жиҳатидан ҳам, малака
кенгайтириш орқали талабни рағбатлантириш, истеъ- корлик ҳамда рақобат муҳити уйғунлигида жуда катта диёт тармоқларининг умумий кўламига ўзи- вужудга келишидан хавфсираш ҳолатлари бўйича ҳам бу талабни қондира олмаслиги
мол бозорини товар ва хизматлар билан тўлдириш, бунёдкорлик кучини ҳосил қилади. Айниқса, фаолият га хос тузатишлар киритади. Жумладан, мавжуд эмас. Чунки ўз фаолият хусусиятига таъкидланди. Шунга кўра, ишчи кучига бўл-
атроф-муҳитни муҳофаза қилиш, бюджет тушумлари- кўлами жиҳатидан нисбатан ихчам бўлган кичик тад- 2017-2020 йиллар давомида янгидан ташкил кўра, истеъмолдаги аҳамиятсиз ўзгаришга ган талаб ва таклифни ўзаро мувофиқлашти-
ни кенгайтиришга хизмат қилади. Шунга кўра, кўплаб биркорлик иқтисодиётдаги конъюнктуравий ўзгариш- этилган кичик бизнес корхоналарининг энг ҳам ўта сезгирлик билан эътибор қаратув- риш, янги иш ўринларини яратиш орқали иш
ривожланган давлатлар кичик бизнес фаолиятини ҳар ларга тезлик билан мослашиш, истеъмолчининг дид катта салмоғи савдо (жами корхоналарнинг чи кичик тадбиркорлар қисқа муддат ичида билан бандлик даражасини оширишда кичик
томонлама қўллаб-қувватлашга интилади. ва қизиқишларини англаш ва эътиборга олиш, ички 32 фоизи), саноат (21 фоизи), қишлоқ, ўрмон бозордаги ҳар қандай тақчилликка ўз муно- тадбиркорлик субъектларининг салоҳияти-
имкониятлардан тўлиқ фойдаланиш, рақобат муҳитини ва балиқчилик хўжалиги (12 фоизи), қурилиш сабатини билдиради. Тақчиллиги ортидан дан кенг фойдаланилмоқда.
Ўзбекистон мустақиллигининг дастлабки 25 йили- кучайтирган ҳолда иқтисодиётга жўшқинлик бахш этиш (10 фоизи), хизмат ва овқатланиш (7 фоизи) нархи кўтарилган маҳсулотни дастлаб бошқа
га назар ташласак, юртимизда кичик ва ўрта бизнес каби хусусиятлари билан ажралиб туради. тармоқларига тўғри келади. Бу эса мамлака- ҳудуд ёки чет мамлакатлардан олиб келиш, Маълумотлардан кўринадики, 2016-2020
қўшни давлатлардагига нисбатан секин ривожлангани, йилларда мамлакатимизда кичик бизнес ва
кўрсаткичлар сезилар-сезилмас даражада бўлгани, Юртимизда бу соҳани қўллаб-қувватлаш ва барча хусусий тадбиркорлик иқтисодиётдаги жами
катта-катта бизнеслар муайян шахслар қўлида бўлиб, зарур шароитларни яратиб бериш бўйича кўрилаётган бандларнинг тўртдан уч қисмидан кўпроғини
аҳолининг асосий қатлами уларнинг қўл остида ишла- чора-тадбирлар натижасида кичик тадбиркорлик субъ- қамраб олган бўлиб, бу ҳаттоки жаҳондаги
бир қатор ривожланган мамлакатлар кўрсат-
ганини кўрамиз. Оддий одамлар учун тадбиркорлик ектларининг ялпи ички маҳсулотдаги улуши тобора кичларидан ҳам юқори.
уддалаб бўлмас машаққатдек кўринарди. Юқори бож ортиб боряпти. Бу борадаги кўрсаткич 1991 йилда ати-
тўловлари, ер олиш, корхона очишдаги қатор тўсиқлар, ги 1,5 фоиз, 2000 йилда 31 фоизни ташкил этган эди. Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик-
бировнинг чўнтагига пул қистирмасанг, битмайдиган Мамлакатимиз тараққиётининг янги босқичига тамал нинг янги иш ўринлари яратиш борасидаги
ишлар, бир амаллаб бизнесни йўлга қўйиб олганда ҳам тоши қўйилган 2016 йил ниҳоясига келиб мазкур соҳа- имконият ва салоҳияти унинг ҳаракатчан-
ҳар куни эшик қоқадиган “солиқчи”ларга дош бериш нинг ялпи ички маҳсулотдаги улуши 64,9 фоизга етди. лиги, кўлам жиҳатидан ихчамлиги ва йўна-
осон эмасди. Шунинг учунми, одамлар тадбиркорлик Бу рақамлар йил сайин ортса ортяптики, асло пастлаёт- лишни тез ўзгартира олиши кабилар орқали
қилишдан кўра, “оч қорним, тинч қулоғим” қабилида иш гани йўқ. Хусусан, ўз фаолиятини йўлга қўйган тадбир- намоён бўлади. Тўғри, мантиқан қараганда,
тутишни афзал билган. корлик субъектлари сони 2016 йилдаги 210,6 мингтадан йирик корхона кичик корхонага нисбатан бир
2020 йилда 411,2 мингтага етди. Умумий корхона ва неча ўнлаб, юзлаб, ҳаттоки, минглаб марта
Бугун “Янги Ўзбекистон” иборасини фахр билан ай- ташкилотлар таркибида кичик тадбиркорлик субъектла- кўпроқ ишчини ёллаш орқали мутлақ устун-
ри улуши 2020 йилда 86,5 фоизга қадар ўсди. ликка эга бўлиши мумкин. Бироқ масаланинг
таётганимиз бежиз эмас. Боиси, яқин 4-5 йил олдин бошқа бир жиҳати мавжудки, йирик корхона
бошланган улкан ислоҳотлар одамларнинг ўз имко- 2017 йилдан бошлаб мамлакатимизнинг йирик са- ўз ходимлари таркибини бир марта тўлдир-
ниятларидан кенг фойдаланиш, исталган соҳада ян- ноат объектларига хорижий инвестиция ва кредит маб- гандан сўнг унинг янги иш ўрни яратиш им-
гиликлар яратишга қўрқмай қадам ташлаш, энг муҳи- лағлари жалб этилиши натижасида улардаги ишлаб конияти кескин қисқаради ёки тугайди. Кичик
ми, мустақил тадбиркор сифатида ўзини синаб кўриш чиқариш ҳажми кескин ўса бошлади. Агар йирик корхо- тадбиркорлик субъектлари эса яхлит соҳа
имкониятини беряпти. Бу борада Президентимизнинг на ва бирлашмалар мажозий маънода иқтисодиёт орга- сифатида озгина қўшимча даромад олиш им-
Олий Мажлисга 2019 йилдаги Мурожаатномасида: низмининг суяк (скелет) қисми деб ҳисобланса, у ҳолда конияти пайдо бўлган жойда узлуксиз тарзда
“Ҳақиқатан ҳам, биз фақат фаол тадбиркорлик, тиним- кичик бизнес ушбу қисмга қайишқоқлик, мослашувчан- ва тезлик билан янгидан-янги иш ўринлари-
сиз меҳнат ва интилиш орқали тараққиётга, фаровон лик бахш этувчи, унинг бир маромдаги ҳаракатини таъ- ни яратишга ҳаракат қилади.
ҳаётга эриша оламиз”, дея таъкидлагани халқимизга минловчи мушак тўқимаси ҳисобланади. Бу жараён эса
янада ишонч, куч берди. янги корхоналарнинг ташкил топиши орқали таъминла- ма³аллаларда ишсизлар бºлмаслиги керак
нади. Яъни кичик бизнес корхоналари иқтисодиётдаги
Шу ўринда савол туғилиши табиий — айнан Ўзбекис- талаб жадаллик билан ўсиб бораётган тармоқ ва соҳа- Мамлакатимизда бу борада, айниқса, лари сезиларли ўсиб бориши кузатилмоқда.
тон иқтисодиёти учун кичик бизнес ва хусусий тадбир- ларга жавобан янги ишлаб чиқаришни ташкил этади. маҳалла институти имкониятларидан кенг- Статистик маълумотларга кўра, фуқаролар-
роқ фойдаланишга эътибор қаратилмоқда. нинг номинал умумий даромадлари 2016
корликнинг аҳамияти нималарда намоён бўлмоқда? 2017-2020 йиллар мобайнида мамлакатимиз- 2021 йилнинг бошида Президентимиз томо- йилдаги 151,7 триллион сўмдан 2020 йилда
Энг аввало, иқтисодиётнинг етакчи соҳа ва тар- да жами 288 мингдан ортиқ корхона ташкил этилди. нидан иқтисодий ўсишнинг қўшимча захира- 401,5 триллион сўмга қадар ошган. Бунинг
Шундан 14,8 мингтаси йирик корхона, 273,2 мингтаси ларини топиш ва сафарбар қилиш борасида натижасида аҳоли жон бошига номинал уму-
моқларида кичик тадбиркорлик улушининг ошиши кичик бизнес субъектидир. “маҳаллабай” тизимни йўлга қўйиш, ҳар бир мий даромадлар тегишли равишда 4,8 мил-
иқтисодий ўсиш ва ижтимоий барқарорлик таъмин- маҳалладаги ўзига хос “ўсиш нуқталари”ни лион сўмдан 11,7 миллион сўмга кўтарилди.
ланишининг мустаҳкам пойдевори ҳисобланади. аниқлаб, уларни ривожлантириш вазифаси
белгилаб берилди. Жумладан, тадбиркор- Яна бир маълумот. 2020 йилда аҳоли
лик фаолияти билан шуғулланиш истагини ошириш орқали аҳоли даромадларининг ўси- умумий даромадлари ҳажмида кичик тад-
билдирган аҳолига ҳар томонлама амалий ши бевосита ва билвосита таъсир кўрсата- биркорликдан олинган даромадларнинг улу-
ёрдам кўрсатиш, бўш бино ва ер участка- ди. Жумладан, кичик тадбиркорлик субъект- ши Жиззах, Бухоро, Хоразм вилоятларида
ларини аниқлаб, улардан самарали фойда- ларининг хусусий даромадлари ҳамда улар энг юқори даражани ташкил этган. Қорақал-
ланиш чораларини кўриш, маҳаллалардаги томонидан ёлланма ишчилар меҳнатига ҳақ поғистон Республикаси, Фарғона, Навоий
банд бўлмаган аҳолини касб-ҳунар ва тад- тўлаш орқали аҳоли даромадлари бевосита вилоятлари ҳамда Тошкент шаҳрида эса йи-
биркорлик кўникмаларига ўргатишни ташкил оширилса, мустақил равишда банд бўлишга рик саноат корхоналари ва ташкилотларда-
этиш орқали уларнинг бандлигига кўмакла- имкон яратиш ва рағбатлантириш, мол-мулк ги иш ҳақи кўринишидаги даромадларнинг
шиш каби бир қатор вазифалар қўйилди. ҳамда ижтимоий трансфертлардан олинади- салмоғи юқори экани қайд этилди.
ган даромадлар учун манба яратишда ишти-
Президентимизнинг 2021 йил 28 апрел- рок этиш орқали аҳоли даромадлари оши- Умуман олганда, ушбу йўналишнинг юрт
даги “2021 йилда янги иш ўринларини таш- шига билвосита таъсир этилади. тараққиётидаги сезиларли таъсири, бу бора-
кил этиш ва аҳоли бандлигига кўмаклашиш да эришилаётган ютуқлар ҳақида кўп ва хўп
бўйича Давлат дастури тўғрисида”ги қаро- Юқоридаги сингари таъсир омиллари на- гапириш мумкин. Энг муҳими, бугун мамла-
ри асосида жорий йилда доимий янги иш тижасида мамлакатимизда аҳоли даромад- катимизда кичик бизнес ва хусусий тадбир-
ўринларини ташкил этишнинг йиғма прогноз корликка ижтимоий-иқтисодий тараққиётни
кўрсаткичларига биноан, жами ташкил эти- таъминлашнинг зарур йўналиши сифатида
ладиган 457 127 та янги иш ўрнининг 209 эътибор қаратилиб, соҳани янада ривож-
507 таси (деярли 46 фоизи) кичик бизнес ва лантириш бўйича манзилли ҳамда таъсирчан
хусусий тадбиркорликни ривожлантириш ҳи- чора-тадбирлар кўрилмоқда. Бунга жавобан
собига яратилиши ҳам бу тармоққа қарати- мазкур соҳа ҳам иқтисодиётимизнинг турли
лаётган катта эътибор ифодасидир. жабҳаларида ўзининг бунёдкорлик ва яратув-
чанлик, фаоллик ва жўшқинлик бахш этувчи
Одатда кичик бизнес ва хусусий тадбир- хусусиятларини намоён этиб, Янги Ўзбекис-
корлик мамлакатдаги бандлик даражасини тон тараққиёти йўлида хизмат қиляпти.
Жараён 2021 йил 28 июль, 151-сон 5
мулоҲаза 2021 йил – ёшларни
ҚЎллаб-Қувватлаш ва аҲоли
ДисплеЙ Саломатлигини муСтаҲкамлаш йили
£аршисидаги ¤йлар
ЁШЛАРГА БЕРИЛАЁТГАН
мизга ахборот технологияларига “миниб” кириб сиз ҳам сезиб турган бўлсангиз керак. ИМКОНИЯТ ЭРТАНГИ ТАРА¯¯ИЁТГА
келаётган таҳдидлар бор. Афсуски, уларни Азиз ватандош! Огоҳлантириб қўйиш биз-
йўқотиш учун қиладиган ишларимиз анча. ¯ªЙИЛГАН ТАМАЛ ТОШИДИР
нинг бурчимиз: уларнинг мақсади ҳаргиз сизу
отабек бозоров, Бу эса, ўз-ўзидан бўлмайди. Ўзбекистон та- бизга яхшилик эмас. Аксинча, раҳбарларни бахтиёр СайФуллаЕв, қонунларни дастлабки тарзда кўриб чиқиш жара-
фалсафа фанлари бўйича раққиётининг ҳозирги босқичида халқимиз бир ҳақоратлаш, давлат хизматчиларига, сизу биз- олий мажлис Сенати ёнидаги муҳокамаларда ҳамда парламент сўров-
фалсафа доктори тану бир жон бўлиб, жамият ҳаётининг барча нинг тинчлигимиз, хотиржамлигимиз посбонла- ёшлар, маданият ва спорт лари учун таҳлилий маълумотлар тайёрлашда
соҳаларини бирдек ривожлантириш йўлида рига туҳмат тошларини отиш. Шу орқали сизни, масалалари қўмитаси раиси доимий қатнашиб келмоқда.
Ўтган аср якунида XXI аср янада жипслашиб, барча кучу имкониятини айниқса, ғўр ёшларимизни ўз Ватани, 30 ёшга
ҳақида илмий башоратлар миллий тикланишдан миллий юксалиш сари кираётган ўз давлатига қарши гиж-гижлашдан Бошланиши 1-бетда Бундан ташқари, ички ишлар ва прокуратура
қилинган эди. Янги юз ўтиш йўлида сарф қилишини талаб этади. Ай- иборат. Уларни ҳаракатга келтираётган нарса органлари вакиллари билан ҳамкорликда вояга
йилликда нималар бўлади? ниқса, бунда ёшларнинг ўрни ва роли беқиёс виждон, жонкуярлик эмас, жиғилдон. Буни унут- Ёшларни қўллаб-қувватлаш тизимини тубдан етмаганлар ва ёшлар ўртасида жиноятчилик-
Тараққиёт ўзани қайси бўлиб, улар шу мақсадга эришишда бошқалар- майлик. ислоҳ қилиш ва янада ривожлантириш мақсадида нинг олдини олиш, уни барвақт аниқлаш мақса-
томонга кетади? Дунё дан кўра кўпроқ бурчли эканликларини англаб 2021 йил мамлакатимизда “Ёшларни қўллаб-қув- дида бир қатор лойиҳаларни амалга оширишда
сиёсатдону файласуфлари, етмоқлари, ислоҳотларнинг том маънодаги Бундан уларга қанча моддий, қанча маъна- ватлаш ва аҳоли саломатлигини мустаҳкамлаш ҳам жонбозлик кўрсатяпти. Ёшларимиз томони-
тарихчи, жамиятшунослари ташаббускори ва фаол ижрочиси бўлмоқлари вий манфаат борлигини аниқ билмаймиз. Аммо йили”, деб эълон қилинди. Қабул қилинган Давлат дан вояга етмаганлар орасида ҳуқуқбузарлик
турфа фикрларни керак. уларнинг ҳомийларига жуда катта фойда бор. дастури асосида тизимли ишлар амалга оширил- омиллари ўрганилиб, тегишли тавсиялар ишлаб
билдирган эдилар. Уларнинг Ҳомийларнинг мақсади — фуқаро билан дав- моқда. чиқилди. Шунингдек, кўзи ожиз болаларнинг
аксарияти XXI аср бошида Хўш, ҳақиқатан ҳам шундай бўлмоқдами? лат орасига пона қоқиш. Одамларни давлат си- Болалар мусиқа ва санъат мактабларида давлат
ахборот коммуникацияси Минг афсуски, бу саволга тўлақонли ижобий ёсий тизимига қарши чиқишга ундаш ва бунда Хусусан, Ўзбекистонда ёшларга оид давлат бюджети ҳисобидан бепул таълим олишини таш-
жадал ривожланиши, жавоб бериш қийин. Гуруч курмаксиз бўлмай- сопини ўзидан чиқариш. сиёсатини 2025 йилгача ривожлантириш кон- кил қилиш юзасидан берилган таклиф асосида
глобаллашувнинг кескинлик ди. Орамизда, яъни шу юртнинг фарзандиман цепцияси, уни амалга ошириш бўйича “Йўл ха- ҳукумат қарори қабул қилинди.
чўққисига чиқишини башорат деган одамлар ичида, юқорида таъкидлагани- Шу мақсадда улар халқнинг тинчлигини бу- ритаси” қабул қилинди. Концепцияда ҳал этишга
қилдилар. Башоратлар юз миздек, “дўст”ларимизга қўшилиб, ташқаридан задилар, ички низоларни бошлаб берадилар. қаратилган асосий вазифалар қаторидан жисмо- Жорий йилда мамлакатимизда Меҳрибонлик
кўрсатиб, бугун дунёда ажаб туриб тош отиб қочадиган, кимнингдир бошини Рангли (қонли) инқилоб остонасига етаклайди- нан соғлом, маънан баркамол йигит-қизларни уйларининг уй-жойга муҳтож 900 нафар чин етим
воқеалар юз бермоқдаки, улар ёриб, ҳузурланадиган кимсалар борлиги ҳам лар. Кейин-чи, кейин нима бўлади? Энди бу ёғи битирувчиси учун давлат бюджетидан 50 милли-
инсоният ҳаётини тубдан ҳақиқат. алоҳида масала. Тушундингиз-а?! ард сўм маблағ ажратилиши белгиланган бўлиб,
ўзгартириб юбормоқда. Улар нима каромат кўрсатяпти? Нимаси би- мазкур вазифанинг ҳудудларда бажарилишини
лан “дўст”лик қиляпти? Шундай экан, биз мафкуравий майдонда “Ит ҳам Ёшлар парламенти ўз назоратига олган.
Тараққиёт ўзани қаёққа бурилди? Ижобий Улар дўстнинг эмас, душман йўлини танла- ҳурар, карвон ўтар” деб, ҳимоя позициясидан
томонгами ёки салбий? Ҳар икки томонга ҳам. моқдалар. Ёш боланинг ишини тутмоқдалар. чиқиб, ҳужум позициясини эгаллашимиз керак. Маълумки, бугунги кунда ёшлар бандлигини
Бир томондан, амалга ошиши қийин, бир вақт- Болаларда бир одат бор: бироз йўл берсангиз, Акс ҳолда, кеч қолишимиз мумкин. Чунки қар- таъминлаш мақсадида жойларда уларга 10 со-
лар муболаға қилинган воқеалар бугун оддий бошингизга чиқишади. Эркаласангиз, суиистеъ- шимизда турган рақибларимиз аллақачон ора- тихдан 1 гектаргача ер ажратилиб, зарур уруғ,
ҳодисага айланди. Одамлар ерни томоша қи- мол қилиб, сизни бошқармоқчи бўлади. Ўзи сиз- миздаги ғоявий заиф инсонларни мажозий маъ- техника билан таъминланяпти. Мана шу жара-
лиш учун ердан 90-100 километр баландликка ни аямасдан уради, сиз ўзингизни ҳимоя қилиб, нода асир қилиб олишга ҳам улгурмоқдалар. ёнлар адолатли ва шаффоф ташкил этилишида
саёҳат қилиб, энди коинотни-да сайр қилиш қўлини қайтарсангиз, айюҳаннос солади. Ишла- Ғоявий заиф шахсларда сиёсий билим етарли Ёшлар парламенти аъзолари маҳаллий Кенгаш
майдонига айлантирмоқда. Иккинчи томондан, майди, бироқ еб-ичиб, яна таомни исроф қилиб, эмас, ҳаётий тажриба кам. Улар ҳатто қилаётган депутати сифатида ҳам бевосита фаол қатна-
глобаллашув фонида айрим иллатлар дунёга сочиб ташлайди. Танбеҳ берсангиз, додлаб ишлари нотўғри эканини ҳам англаб етмайди- шиб келмоқда.
тарқалмоқда. Ахлоқсизлик, дангасалик, боқи- йиғлайди, атрофдагиларни безовта қилади. лар, аксинча, тўғри йўлдаман, деб ўйлайдилар.
мандалик, лоқайдлик, индивидуализм, ҳаётга Биз айтаётган “дўст”ларимиз хатти-ҳаракат- Шунингдек, юртимизда “Бир миллион дастур-
енгил қараш, инсонни қадрсизлантириш, жами- лари ҳам худди шу ҳолатни эслатиб юборяпти. Нима қилмоқ керак? чи” лойиҳаси йўлга қўйилиб, 2021-2022 йиллар-
ятни менсимаслик — эгоцентризм, ваҳшийлик, Жамият ривожига зиғирча ҳиссаси йўқ, миллат, Биринчидан, фуқаролар, айниқса, ёш ав- да 300 мингдан ортиқ ёшларни компьютер дас-
экстремизм ва терроризм одатий ҳолга айлана- давлатнинг юксалиши йўлида бир чўпни бир лодга ахборотни қабул қилиш маданиятини турлаш асосларига бепул ўқитиш белгиланган.
ётгандай... жойдан бошқа жойга олиб қўйишга ярамайди- ўргатишимиз, уларда мустақил, танқидий фикр- Мазкур муҳим жараён ҳам Ёшлар парламенти-
лар. Минг ишидан бири тўғри бўлса бордир, лаш кўникмасини қарор топтиришимиз керак. нинг доимий эътиборида. Ёш парламентарийлар
Ахборот-коммуникация технологиялари ях- бўлмаса у ҳам йўқ. Аммо Ватан равнақи йўли- Зеро, ҳар бир шахс ахборотни қабул қилишдан таклифи билан банд бўлмаган ёшлар ва масъул-
шиликка ҳам, ёмонликка ҳам хизмат қилмоқда. да куну тун тиним билмай, жон куйдириб, фи- аввал унга нисбатан: “Бу маълумотни ким лар ўртасида тўғридан-тўғри мулоқот ўрнатишга
Шундай вазиятда жаҳон мамлакатлари ораси- дойиларча меҳнат қилаётган давлат хизматчи- тарқатмоқда?”, “нега тарқатмоқда?”, “унга хизмат қилувчи “Ёшлар мурожаати” электрон
да тенглар ичра тенг бўлиб, барқарор туриш ларининг мингта ишидан биттасида кичик бир индамай қўйсам ё дўстларимга юборсам, платформаси яратилгани айни муддао бўлди.
қийин. Тараққиётнинг янги-янги босқичларига камчилик сезиб қолсалар (бу камчиликни ўз қа- тарқатувчи қандай наф кўради?”, “унга ин-
қадам қўйиб, 35 миллионли халқни бирлашти- ричлари билан ўлчаб аниқлашади), қолган тўқ- дамай қўйсам ё дўстларимга юборсам, ва- тарбиялаш, уларнинг илмий ва ижодий салоҳи- Давлатимиз раҳбари шу йил Ёшлар кунига
риб, халқаро сиёсий майдонда ўз ўрнига эга сон тўққизта ишини ҳам йўққа чиқариб, устидан тандошларим қандай наф кўради?” деган ятини рўёбга чиқаришга кўмаклашиш, ҳуқуқ ва бағишланган тантанали маросимдаги маъруза-
бўлиш ундан ҳам қийин. Сезганингиз, гап янги мағзава ағдарадилар. саволлар фильтридан ўтказиб, муносабат бил- эркинликлари, манфаатларини ҳимоя қилиш, сида “Биз бу ғоят муҳим йўналишдаги ишлари-
Ўзбекистон — узоқни кўзлаб, шарафли йўлга Ўзлари кўрмаган, билмаган, таҳлилига ақл- дирайлик. ёшларни мамлакатда амалга оширилаётган мизни давом эттирган ҳолда, Парламентлараро
чиққан Ватанимиз ҳақида кетмоқда. лари ноқис бирор воқеани кўпиртириб, атроф- демократик, ижтимоий, ҳуқуқий, иқтисодий ис- иттифоқ кўмагида “Биз Парламентда ёшларни
дагиларни чалғитишда уларга етадигани йўқ. Ҳеч бир маълумот ўз- лоҳотларга фаол жалб этиш масалалари ўрин қўллаб-қувватлаймиз!”, деган эзгу ташаббусни
Дарҳақиқат, Ўзбекистон ўз тарихининг янги Бир кишининг ютуғини эмас, хатосини кутиб олган. амалга оширамиз. Ушбу тизим асосида сиёсий
даврига қадам босди. Юртимиз ҳар жабҳада ян- яшаш уларнинг севимли машғулоти. ўзидан ёзилиб қолмайди. етук ва фаол ёш йигит-қизларимизни миллий
гиланиб, инсонлар ҳаётида кескин ижобий ўзга- Улар бутун жамият номидан гапиришни Бу йўналишда белгиланган вазифалар ижро- парламентимиз ва маҳаллий кенгашлар фаоли-
ришлар юз бермоқда. Кўз тегмасин. Юртимизда яхши кўрадилар. Ўзларида йўқ нарсани бу- Уни кимдир, бирор мақсад си юзасидан Ўзбекистон Республикаси Олий ятига янада кенгроқ жалб этамиз”, дея таъкидла-
юритилаётган одилона сиёсат Президентимиз тун бир халқда йўқ деб, ўзларининг кичик бир Мажлиси Сенати томонидан ҳам тизимли ишлар ди. Бу ташаббус барча ёшларимизни ниҳоятда
атрофига бирлашаётган адолатли, ватанпар- муаммосини бутун бир мамлакатнинг муаммо- билан тайёрлайди. Шундай олиб борилмоқда. Хусусан, Сенат ҳузурида тўлқинлантирди.
вар ва фидойи давлат хизматчилари билан си, деб бақирадилар. Уларнинг кўзига ажаб- Ёшлар парламенти ташкил этилди. Ёшлар пар-
янада мустаҳкамланиб бормоқда. товур линза ўрнатилган ёки ғаройиб кўзойнак экан, кўз олдимизда турган ламенти консультатив орган ҳисобланиб, мамла- Айтиш керакки, сўнгги йилларда навқирон
тақиб олганлар. Бу линза ва кўзойнак — яхши, катимиздаги қонун чиқарувчи ва ижро органлари авлодни жамиятимиздаги ислоҳотларнинг
Мамлакатни ҳар жиҳатдан ривожлантириш, ижобий нарсаларни кўрсатмайди. Кичик-кичик ахборотнинг кимга фойда, кадрлар захирасини шакллантиришга хизмат фаол иштирокчисига айлантириш борасида
ҳар бир шахсда фаол фуқаролик позицияси ва муаммо ва камчиликларни катта-катта қилиб қилади. Ёшлар парламентининг мақсади йи- амалга оширилаётган изчил сиёсат самараси-
мустақил фикрлаш кўникмасини қарор топти- кўрсатади. кимга зарарлигини аниқлаб гит-қизларнинг ҳуқуқий онги ва саводхонлигини да дунё парламентаризмида ёшлар 2 фоизни
риш, порахўрлик ва коррупция каби иллатларни Бу мослама минг-минглаб қурилаётган уй- ошириш, уларни давлат ва жамият ишларига ташкил қилгани ҳолда, Ўзбекистонда бу кўр-
илдизи билан суғуриб ташлашга енг шимариб ларни, катта-катта шаҳару шаҳарчалар, қиш- олайлик. Агар узатилаётган фаол жалб этиш, қонунчилик жараёнидан тўлиқ саткич 6 фоизга етди. Бу натижа халқаро экс-
киришдик. Ёшларни баркамол инсонлар этиб лоғу маҳаллаларни, заводу фабрикалар, йўл- хабардор қилиб бориш, аниқ лойиҳалар асоси- пертлар томонидан ҳам эътироф этилмоқда.
тарбиялаб, таълим бериб, Учинчи Ренессанс лару майдонларни, боғу бўстонлар ва саройу маълумот давлат ва жамият даги фаолиятга йўналтириш ҳамда электрон Шу билан бирга, парламентда ёшлар сонини
пойдеворини яратяпмиз. гулистонларни кўрсатмайди. Аммо қайсидир парламентни шакллантиришда ёшларнинг ин- янада ошириш учун бу жараёнга тайёргарлик
бир чеккада ҳали навбат етмагани учун уй манфаатларига зид бўлса, новацион ғояларини рўёбга чиқаришдан иборат. ишларини ҳозирданоқ бошлаш лозим. Жамият-
Албатта, бу ҳаммага ҳам ёқавермайди. Ўзбе- ололмай турган оилалар ва “берсанг — ейман, да ёшларнинг фаоллигини ошириш учун, авва-
кистоннинг ана шундай тинч кунини, фаровон- урсанг — ўламан” деб турган боқимандаларни у ҳолда уни инкор қилиш Хозирда, Ёшлар парламенти аъзолари асо- ло, уларни қийнаётган муаммоларни ўз вақти-
лигию янги тараққиёт — дунёдаги ривожланган кўради. Бир халта гуруч ичидаги бир курмакни сан, Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар да ўрганиб, уларга самарали ечим топиш талаб
давлатлар қаторидан муносиб ўрин эгаллаёт- — ор-номусини унутиб, мўмай даромад илин- ва қабул қилмаслик билан ва Тошкент шаҳридаги маҳаллий Кенгашларнинг этилади. Бу вазифани амалга оширишда ёш
ганини кўра олмайдиган, унга душманларча қа- жида қўлини ҳаромга ураётган айрим корруп- ёш депутатлари орасидан шакллантирилган. депутатларнинг ўрни катта.
раб, оёғига чил беришни ният қилган ғаламис ционерлар ва ўзи ишини эплай олмаган баъзи чекланмайлик. Унга қарши Бу тажриба уларга ўз ҳудудидаги муаммоларни
“дўст”ларимиз ҳам йўқ эмас. нотавонларни қўша-қўшалаб кўрcатади. қонун чиқарувчи олий вакиллик органи — Сенат Бундан ташқари, ёшларни, айниқса, Ёшлар
ўз муносабатимизни дадил минбарига олиб чиқиш имконини бермоқда. парламенти аъзоларини БМТ Барқарор ривож-
Бугунги глобаллашув даври ҳар бир фуқаро- Муаммо нимада? Муаммо ланиш мақсадларини ўзида ифода этган мил-
ни виртуал муносабатлар фаолига айлантириб билдиришга киришайлик. Ёшлар парламентида қонунчилик, илм-фан, лий мақсадларни рўёбга чиқаришга фаол жалб
қўйди. Ҳар қандай шахс ижтимоий тармоқдаги шундаки, бундай мосламани маданият ва туризм, спорт, экология, компьютер этиш лозим. Ёшларга билдириладиган бундай
баҳсу мунозараларда қатнашиш имконига эга. Акс ҳолда, лоқайдлик бўлади. технологиялари, инновацион ғоялар, стартаплар, катта ишонч ва берилган имконият инсониятнинг
тақиб олган кимсаларнинг агрокластер, бандлик ва тадбиркорликни қўл- тинч ва фаровон келажагига мустаҳкам кафолат
Бу яхши, албатта. Аммо уларнинг билими Лоқайдлик эса, балоларни лаб-қувватлаш, китобхонликни кенг тарғиб қилиш бўлади.
қай даражада талабга жавоб беради? Улар ҳаракати маълумотни ўзи ҳамда гендер тенглик масалалари комиссиялари
ижтимоий тармоқдан фойдаланиш маданияти- болалатади. Тинчимизни фаолият олиб бормоқда. Унинг аъзолари қонун Ўзбекистон Республикаси Вазирлар
га эгами? Бу борада уларнинг сиёсий-ҳуқуқий ва атрофидаги бир-икки лойиҳалари муҳокамаларида иштирок этяпти, Маҳкамаси раҳбарияти ва аппарати жамоаси
маданияти, билими, кўникмаси ва малакаси ўйлаб, ё эриниб, балоларнинг турли йўналишларда конференциялар, давра Бош вазир ўринбосари Умурзаков Сардор
етяптими? Ўзгаларнинг мажбуриятини билиш кишига етказиш билан суҳбатлари, семинарлар, ҳудудлардаги ёшлар Ўктамовичга отаси
баробарида ўзининг ҳам бурчли эканини, ҳар болалашига ҳисса қўшмайлик. билан учрашувлар ва бошқа тадбирлар ташкил
қандай бахту саодатга, тинчлик-фаровон- тўхтамайди, балки замонавий қилмоқда. Ижро ҳокимияти устидан жамоатчи- умурзаков Ўктам Пардаевичнинг
ликка вақт ва меҳнат орқали эришилишини Иккинчидан, замонавий ахборот техноло- лик ва парламент назорати ўрнатиш бўйича иш
англашяптими? ахборот технологиялари гиялари, интернет ва ижтимоий тармоқлардан олиб боряпти. Шунингдек, Сенатнинг ялпи ҳамда вафот этганлиги муносабати билан чуқур
ўзимизга фойда олишни ўрганишимиз керак. қўмиталар мажлисларида, халқ депутатлари таъзия изҳор этади.
Агар бу саволларга “Йўқ!” жавобини олади- орқали бутун дунёга ёйиб, Масалан, қаерда, қайсидир соҳада янги нати- маҳаллий Кенгашлар сессияларида қатнашиб,
ган бўлсак, демакки, муаммо бор. Тинчлиги- жаларга эришилса, оммавий ахборот восита-
уйдирма маълумотлар билан ларида эълон қилиш билан бир вақтда дарров
ижтимоий тармоқларда ҳам кенг оммалашти-
одамларни чалғитади. Нохолис рилишини таъминлашимиз керак. Шу мақсадда
ватанпарвар тарғиботчилар бўлиб уюшишдан
хабарлар билан давлат қўрқмаслигимиз керак. Нима учун ёв уюшган,
ялоғи бир троллар тўдаларини тузади-ю, биз
хизматчиларига, давлат ва уларга қарши бирлашишдан, уларнинг танқи-
дидан чўчишимиз керак!? Тушунарсиз ҳолат
жамоат ташкилотларига эмасми бу?!
туҳмат қилишаётганини учинчидан, фуқароларни ўз давлатига
қарши қайрайдиган ғояларни тўхтатайлик. Ис-
билишади. лоҳотларга туҳмат қилаётган ҳар қандай канал,
гуруҳ, бот ва бошқаларни тақиқлаш фурсати ет-
Лекин биз уларнинг ахборот ва сўз эркинлиги мадими? Билиб-билмай уларнинг тегирмонига
баҳонасида гўёки мамлакат тараққиётига тўсиқ сув қуяётган шахсларга оммавий изза, интизо-
бўлаётган муаммоларни санаш ва уларга ечим мий чора кўриш амалиётини ҳуқуқий жиҳатдан
топишга уриниб, аслида ёшларнинг ўз Ватани- мустаҳкамлаш зарур. Бугун профилактика, те-
га, давлатига салбий муносабатини шаклланти- рапияни қўлламасак, эртага хирургия орқали
ришга интилаётганларини яхши биламиз. ҳал қилишимизга тўғри келиши мумкин. Кичик
бир ўсимта томир ёйиб, газак олиб, бедаво
Масалан, сўнгги пайтларда ижтимоий тар- дардга айланиб кетиши мумкин.
моқларда ўзини сиёсий билимдон кўрсатиб,
мамлакатимиздаги ижобий ишларга кўз юмиб, Мазкур масалада барчани дахлдорликка
хусусий муаммоларни умумий қилиб кўрсатиш- чорлаган ҳолда, сўзимизни Президентимизнинг
га уринаётган “донолар” кўпайиб бораётганини қалам аҳлига қарата айтган қуйидаги фикрла-
ри билан якунлаймиз: “Бугун авлодлар, ижо-
дий мактаблар, анъаналар, тушунча ва та-
саввурлар янгиланмоқда. Интернет замони
ўз талаб ва қоидаларини илгари сурмоқда.
ана шундай мураккаб ўтиш даврида миллий
журналистикамиз илгари кузатилмаган тур-
ли синов ва қийинчиликларга дуч келаётга-
нини эътироф этиш ва уларни биргаликда
бартараф қилиш ҳақида ўйлашимиз лозим”.
6 2021 йил 28 июль, 151-сон Маънавият
Ўткир Ҳошимов таваллудининг 80 йиллигига
насрдаги шоир
ёхуд руµият манзиллари
умарали норматов, бериб туради. Ўткир Ҳошимов насрини социология, сиёсат, адабиётшунослик энг баланд пардаларда жаранглади. тақалади. Шундай бўлса-да, романнинг Рустам — фожиавий шахс. Катта
Ўзбекистон республикаси китобхонга манзур қилган жозиба сирла- ва публицистика бажариши лозим бўл- Бу асар она ҳақидаги, она қалбининг марказида фашизмга қарши уруш дав- ҳаётга эндигина кириб келаётган, она
фан арбоби, филология ридан бири шунда. ган талай вазифаларни ҳам адо этди. чексиз саховати ҳақидаги ўзига хос қа- ри, уруш йилларидаги ўзбек қишлоғи ҳа- юртнинг етук бир фарзанди, содиқ фуқа-
фанлари доктори, профессор Шу тариқа адабиётда “гап айтиш”, “ма- сидадир. ёти, уруш ва инсон, урушнинг кишилар роси бўлиши, эл-юрт учун кўп ишлар қи-
Ўткир Ҳошимов 1941 йил 5 август- сала кўтариш” тамойили кучайди, “про- тақдирига кўрсатган чуқур таъсири, улар лиши, севгилиси васлига эришиб бахтли
Бошланиши 1-бетда да Тошкент вилояти Зангиота тумани блематик шеър, достон”, “проблематик “Дунёнинг ишлари” бошдан-оёқ ни- қисматида, зурриётида, дилида қол- ҳаёт кечириши мумкин бўлган бу навқи-
Дўмбиробод мавзесида туғилди. Унинг драма, ҳикоя, қисса, роман” турлари ҳоятда ёрқин, ажиб бир миллий бўёқлар дирган жароҳатлари муаммоси туради. рон ўғлон умри ўн гулидан бир гули ҳам
XX аср иккинчи ярми ўзбек адабиёти, бобокалонлари зиёли, ўз даврининг пайдо бўлди. Айни пайтда дидли, куюн- билан жилоланган. Айни пайтда асар Ёзувчи Иккинчи жаҳон уруши кишила- очилмай туриб хазонга айланади. Унинг
аниқроғи, насри ривожида Ўткир Ҳоши- машҳур кишилари бўлган. чак китобхон асардан, албатта, “муҳим теран бир умуминсоний, байналмилал римиз учун зўр синов бўлгани, бу синов ҳаётини мустабид тузум, тоталитар си-
мовнинг муносиб ўрни бор. Мустабид гап” кутадиган бўлиб қолди, танқидчи- туйғулар билан йўғрилган. Қиссада бун- пайтида ўзбек кишисига хос бўлган ноёб ёсат юргизганлар, афғон урушини бо-
тузум шароитида у ўзининг ҳақ сўзи Ўткирнинг меҳнат фаолияти жуда ликда асарларни уларда кўтарилган дай мулоҳазалар бор: фазилатлар фавқулодда бир куч билан шлаганлар, “ўзбеклар иши”, “пахта иши”
билан эл орасида эътибор қозонди. эрта бошланди. Билимга чанқоқ бўла- долзарб муаммоларга қараб баҳолаш юзага чиққани, кишиларимиздаги ота- можаросини ўйлаб топган ғаламислар
Ёзувчи ўз асарларида ҳамиша ҳақ гап- жак ёзувчи ўрта мактабни медаль билан муайян удум тусини олди. “Эҳтимол, дунёнинг бу четида туриб шин ватанпарварлик, чексиз мурувват, барбод этади. Рустам ҳалокати мана шу
ни айтишга интилди. Эҳтимол, унинг ҳи- битирган, олий ўқув юрти талабаси бў- бир одам ўз севгилисига айтган дил садоқат туйғуларини илҳом ва эҳтирос мудҳиш сиёсатга зўр бир айбнома каби
коя, пьеса, романларида юзаки ўринлар лишни кўнгилга тугиб қўйган бўлса ҳам Ўткир Ҳошимов худди шу йўлдан бо- розини дунёнинг нариги чеккасидаги билан қаламга олади. Қаҳрамонлар янграйди.
бордир, аммо адиб ҳеч қачон ёлғон гап оилага моддий ёрдам бериш мақсадида риб қатор публицистик ҳикоя, қиссалар бошқа бир одам тушунмас. Эҳтимол,
айтмаган, мустабид мафкура, сиёсат ишлашга мажбур бўлди. Аввал “Темир- яратди. Унинг “Тераклар япроқ ёзди”, дунёнинг бу четида туриб бир одам айт- қисмати воситасида ёзувчи яшашнинг Латиф лирика билан серзавқ ҳаёт-
ноғорасига ўйнаб виждонини сотмаган, йўлчи” газетасида хат ташувчи, сўнг тар- “Деҳқоннинг бир куни”, “Нур борки, соя ган қўшиқни дунёнинг нариги чеккасида- маъноси, инсоннинг инсонлик шаъни, бахш юмор, халқона ҳазил-мутойиба
муросасозлик йўлига кирмаган. У ўткин- жимон, “Қизил Ўзбекистон”да мусаҳҳиҳ бор”, “Квазарлар” каби роман, қисса, ги бошқа бир одам тушунмас. Эҳтимол, бурчи, масъулияти, эътиқоди масала- ораси бир қадам. Янги ўзбек адабиётида
чи майлларга берилмай, сўз санъати- ёрдамчиси, “Тошкент оқшоми”да ада- ҳикоялари асарлардан “гап кутадиган” дунёнинг бу чеккасида туриб бир одам ларини кўтаради, китобхонни улар ҳақи- латиф лирикага мойил шоир, носир бор-
нинг азалий муаммоси — шахс жумбоғи, бий ходим бўлиб ишлади. Айни пайтда китобхонларни ғоят ҳаяжонга солди. айтган оқилона фикрни дунёнинг нариги да ўйлашга, баҳсга чорлайди. Қандай ки, деярли барчаси юмористик асарлар
ижтимоий адолат туйғуси ифодаси би- Тошкент давлат университети (ҳозирги Мактаб болаларининг умри пахтазорда чеккасидаги бошқа бир одам тушунмас. яшаш ва яшамаслик керак, деган савол битган, қатор йирик жиддий асарлари
лан қизиқди. Ўзбекистон Миллий университети) жур- ўтаётгани, дори сепилган ғўза баргидек Бироқ дунёнинг бу чеккасида туриб она асарнинг етакчи фалсафаси даражаси- бағридан ҳам ҳазил-мутойибалар, ҳаж-
налистика факультетида аввал сиртқи, эрта хазон бўлаётгани, янги тушган ке- айтган аллага дунёнинг нариги чеккаси- га кўтарилади. вий-юмористик лавҳалар муносиб ўрин
Адабиёт дунёсида “насрдаги тарона”, сўнг кундузги бўлимда таҳсил олди. линчакнинг ҳаётидаги энг ширин дақиқа- даги гўдак бемалол ором олади”. олган. Қодирий, Чўлпон, Саид Аҳмад
“насрдаги шоир” атамалари бор. ХХ аср 1966-1982-йилларда “Тошкент оқшо- лари эрксиз оғир меҳнат гирдобида “Икки эшик ораси” романи 1986 йили насрий асарларидаги, Миртемир, Эркин
янги ўзбек адабиётида Абдулла Қоди- ми”да бўлим мудири, 1982-1985-йил- кечаётганини, қишлоқдаги, касалхона- Ўткир Ҳошимов бадиий адабиёт- Ҳамза номидаги давлат мукофоти би- Воҳидов, Абдулла Орипов шеърияти-
рий ҳақли равишда прозанинг шоири, ларда Ғафур Ғулом номидаги Адабиёт даги, савдо соҳасидаги, олий ўқув юрт- га журналистика чорраҳалари орқали лан тақдирланди. даги сержило кулги уларга ажиб файз
деб ном олган эди. 60-йиллар замона- ва санъат нашриётида бош муҳаррир ларидаги, таҳририятлардаги адолат- кириб келди. Унинг 1977 йили ёзилган бахш этган. Йиллар ўтган сари Ўткир
вий адабиётида Ўткир Ҳошимовни ҳам ўрнибосари, 1985–1995-йиллари “Шарқ сизлик, ҳуқуқбузарлик ва қинғирликлар илк романи — “Нур борки, соя бор...” Бадиий асар қиммати, даражаси би- Ҳошимовда ҳам юморга, ҳазил-муто-
насрдаги шоир, етук асарларини эса юлдузи”нинг бош муҳаррири, 1995-2005 — Ўткир Ҳошимов асарларида ҳаяжон, журналистлик фаолиятининг, тажри- ринчи галда унда ҳаёт ва шахснинг ян- йибага мойиллик кучайиб борди. Унинг
насрдаги қўшиқ, тарона деб аташ мум- йиллари эса Олий Мажлиснинг Матбуот изтироб билан қаламга олинган бу хил баларининг ўзига хос якуни, бадиий гича концепцияси ҳамда бадиий талқи- қаламкаш дўстлари, устозлари ҳақидаги
кин. Илк қиссаси “Чўл ҳавоси”дан тортиб ва ахборот қўмитаси раиси бўлиб ишла- ҳаётий муаммолар талқини ўқувчилар- сарҳисобидир. Роман марказий қаҳра- ни, ифодасига қараб белгиланади. Шу беғубор, қувноқ табассум билан йўғрил-
“Дафтар ҳошиясидаги битиклар” китоби- ди. нинг ўшандай ижтимоий иллатларга мони Шерзод муаллифга тенгдош, айни юксак умумбашарий адабий мезонлар ган “Шумликлар” туркуми, “Дафтар ҳо-
га қадар — барча асарларига хос мушта- нисбатан фикрини шакллантиришда, ўзи каби ёзувчи-журналистдир. Шерзод асосида ёндашиладиган бўлса, Ўткир шиясидаги битиклар”нинг талай саҳи-
рак жиҳат шуки, улар бетакрор, беназир Ўткир Ҳошимов 1991 йили Ўзбекис- қаҳрини қўзғатишда муҳим аҳамият тимсолида ёзувчи китобхонни айни ўзи Ҳошимовнинг “Тушда кечган умрлар” фалари, “Тўйлар муборак” комедияси,
сирли мусиқий оҳанг билан йўғрилган. тон халқ ёзувчиси унвони, ўша йили касб этди. ҳаётда дуч келган муаммолар гирдобига романи 90-йиллар ўзбек адабиётида “Икки карра икки — беш” қиссаси, ўнлаб
Муаллиф қўлидаги қалам гўёки ёзмай- “Ҳурмат белгиси” ордени, 1996 йили олиб киради. жиддий воқеа, муҳим янгиликдир. юмористик ҳикоялари адибнинг ҳажвий
ди, балки қалами учидан сўзлар мусиқа “Меҳнат шуҳрати” ордени, 2001 йили Айтиш керакки, Ўткир Ҳошимовнинг иқтидоридан далолат берди.
сингари қуйилиб келади; унинг ҳикоя ва “Буюк хизматлари учун” ордени билан проблематик роман, қисса ва ҳикоялари- 80-йилларга келиб Ўткир Ҳошимов Бир қарашда роман янги ўзбек ада-
қиссалари шеърдек, достондек ўқила- тақдирланган. да сўз санъатининг азалий бош муаммо- ижодида миллий адабиётимиз истиқ- биётида муайян анъанага айланиб Ўткир Ҳошимов драматургия соҳаси-
ди, улар якка созда чалинган дилрабо си — инсон тақдири ва қалбининг бади- боли учун муҳим аҳамиятга молик янги қолган мавзу-муаммолар — мустабид да ҳам сермаҳсул ижод қилган. “Инсон
куйдек янграйди, романлари кўп овоз- Ўткир Ҳошимов ижодини публицис- ий таҳлили мавжуд. Муаллиф долзарб тамойиллар рўй берди. Ёзувчи, бир тузум танқиди, афғон уруши, “ўзбеклар садоқати”, “Қатағон” драмалари инсон
ли симфонияни эслатади, ҳатто унинг тикадан бошлади, 1962 йили “Пўлат ижтимоий муаммолар талқини билан томондан, радио ва телевидение орқа- иши” қурбонлари ҳақида баҳс юритади. қалби изтироблари ифодаси, эҳти-
бадиалари, публицистик мақолаларида чавандоз” номли очерклар тўплами бо- ёндош ҳолда кўп ўринларда персонаж ли жиддий чиқишлар қилди, у телеви- Бу мавзу-муаммолар ҳақида кўп ёзилди, росларга бойлиги жиҳатидан адибнинг
ҳам инсон кўнгил хазинасининг, туйғула- силиб чиқди. У бадиий ижодга жуда эрта руҳиятидаги ғоят нафис жараёнларни дениеда олиб борган “Баҳс” кўрсатуви Ўткир Ҳошимов “Тушда кечган умрлар” энг яхши қисса ва романларига оҳангдо-
рининг хилма-хил жилолари мужассам. майл билдирган, 5-синфда ўқиб юрган моҳирона ифода этади. Ўткир ижоддаги бутун республикани “оёққа турғизди”. романи орқали бу хусусдаги ўзининг бе- шдир. 90-йиллар тоталитар режим зўра-
кезларидаёқ шеърлар, ҳикоялар машқ илк қадамларидаёқ инсон маънавияти, Шунингдек, матбуотда бирин-кетин ўт- такрор, салмоқдор, янги сўзини айтди, вонликлари, қатағон қурбонлари ҳақида
Оддий маиший кечинмалардан тортиб қила бошлаган бўлса-да, “Тўрт мактуб” руҳияти, қалб ҳақиқати тадқиқотчиси кир публицистик мақолалар эълон қил- айтганда ҳам ўқувчини ларзага солади- кўп ёзилди. Шунингдек, бундай зўравон-
улкан ижтимоий мушоҳадалар, кескин номли илк ҳикояси 1963 йили матбуотда сифатида кўринган эди. “Чўл ҳавоси”, ди. Хусусан, “Қалбнинг оппоқ дафтари”, ган, ўйга толдирадиган қилиб айта олди. ликлар олдида бўйин эгмаган, кишан
руҳий драмалар, фожиалар, қабоҳатлар босилиб чиқди. Шу ҳикоя асосида “Чўл “Муҳаббат”, “Одамлар нима деркин”, “Авлодларга нима деймиз”, “Давлат “Тушда кечган умрлар” романидаги та- киймаган мардона шахслар образи ҳам
ҳақида қалам тебратганда ҳам адибни ҳавоси” қиссаси ёзилди. “Шарқ юлду- “Шамол эсаверади” номли ҳикоя ва қис- сири”, “Мантиқ қани?” каби мақолалари- лай персонажлар, хусусан, бош қаҳра- озми-кўпми яратилди. Афсус, улар ора-
нафосат туйғуси асло тарк этмайди, зи”да чоп этилган бу қисса ҳақида ёш нинг ҳар бири уларда ўртага ташланган мон — Рустам ва Комиссар образи ёзув- сида эсда қоладиган, адабиётда воқеа
ғоят тиғиз лавҳаларда ҳам ажиб сами- муаллиф Абдулла Қаҳҳордан мактуб салари шундан далолат беради. Кейин- маънавий, ижтимоий-сиёсий муаммо- чининг замонавий адабиётдаги бадиий бўлган, бадиий кашфиёт дейишга ло-
мият, ҳазин ва нурли бир куй акс-садо олди. “Ўткир! “Чўл ҳавоси”ни ўқиб сую- чалик у долзарб ижтимоий муаммолар ларнинг кўлами, салмоғи, таъсир кучи кашфиёти бўлди. йиқлари оз. “Қатағон” айни шу мардо-
ниб кетдим. Бирдан лов этиб аланга талқинига кўпроқ мойиллик билдириб, жиҳатидан етук бадиий асарларга тенг навор руҳи билан эътиборни тортади.
билан бошланган ижоднинг келажаги юқорида тилга олинган “проблематик” деб баҳоланди. Асар премьераси муҳокамаси пайтида:
порлоқ бўлади, қисса жуда соф, сами- асарларни яратган кезларида ҳам ин- “Қатағон” ҳар бир ўзбек кишиси, албат-
мий, илиқ, табиий, роҳат билан ўқила- сон образи, инсон маънавияти, руҳияти Айни пайтда адиб яратган энг яхши та, томоша қилиши лозим бўлган спек-
ди”, дейилади ўша мактубда. Бундай таҳлилини асло эътибордан четда қол- асарлар аввалгиларидан фарқли ўла- такль; ўзбеклар нуқул жафокаш, тобе,
илиқ сўзлар ёш ёзувчига далда берди. дирган эмас. Бу жиҳатдан “Қалбингга роқ, ошкора публицистик талқиндан муте халқ эмас, улар орасида ҳақсиз-
Сўнг у бирин-кетин “Одамлар нима дер- қулоқ сол”, айниқса, “Баҳор қайтмайди”, холи. Бу даврга келиб ёзувчи ижодида лик, зўравонликка қарши турган Жума-
кин”, “Шамол эсаверади” қиссаларини “Дунёнинг ишлари” қиссаларини эслаш публицистик фаолият билан соф бади- новдек мардона сиймолар ҳам бор бўл-
яратди. Хусусан, “Баҳор қайтмайди”, кифоя. ият орасида муайян ажралиш рўй бер- ган!” деган мулоҳазалар айтилган эди.
“Қалбингга қулоқ сол” қиссалари адабий ди. Муаллифни энди кундалик долзарб
танқидчиликда қизғин баҳс-мунозара Ўткир Ҳошимовда нафосат туйғуси масалалар эмас, кўпроқ азалий-боқий Диққат билан разм солинса, Ўткир
уйғотди. Бу асарлари учун у 1976 йили беҳад кучли. Ҳатто у алданган одамнинг маънавий муаммолар, инсон тақдири, Ҳошимовнинг ижодий фаолияти даво-
ёшлар мукофотига сазовор бўлди. маънавий инқирози, фожиаси, ҳалокати инсон қалбининг жумбоқлари кўпроқ мида яратган ҳар бир жиддий асари —
тасвирида ҳам шу туйғуни сақлаб қола- қизиқтиради. Бу жиҳат “Икки эшик ора- “Баҳор қайтмайди”, “Дунёнинг ишлари”,
Ўткир Ҳошимов қиссалари 60-70-йил- ди. Айниқса, у олижаноб, маънавий бар- си” романида, айниқса, яққол кўзга “Икки эшик ораси”, “Тушда кечган умр-
лар миллий адабиётимиздаги илғор та- камол шахслар қалби, табиат тасвирида ташланди. лар”, “Қатағон” — булар ХХ аср мил-
мойиллар билан уйғунлиги, ўткир маъ- ўзини ниҳоятда эркин ҳис этади. лат маънавияти, руҳиятининг муайян
навий-ахлоқий муаммолар дадил ўртага “Икки эшик ораси” — йирик ижти- манзиллари каби таассурот қолдиради.
қўйилгани, энг муҳими, тасвирдаги са- Ёзувчи ижодига хос лирик тарона моий, маънавий-ахлоқий роман. Асар Миллат маънавияти манзилларини забт
мимият, ички жозибаси билан ажралиб унинг “Дунёнинг ишлари” қиссасида воқеаларининг бир учи 30-йиллар бош- этиш эса, ижодий жасоратдир.
туради. ларига, қишлоқдаги колхозлаштириш
даври воқеаларига бориб туташса, ик-
Ўткир Ҳошимов ижодга қадам қўйган кинчи учи 70-йилларнинг охирига келиб
йилларга келиб мустабид тузум даври
дағдағаю зуғумлари бироз юмшаган,
қисқа муддатга бўлса-да, “илиқлик” ша-
бадаси эса бошлаган, эркин фикрларга
қисман йўл берилган эди. Бироқ расмий
доираларда, “мўътабар” минбарларда,
илм-фан, радио, телевидение, мат-
буотда бор ҳақиқатни айтиш имкония-
ти ҳамон чекланганди. Бундай пайтда
жамиятнинг виждони, меҳнаткаш халқ-
нинг овози бўлиш вазифаси адабиёт,
сўз усталарининг зиммасига тушди.
А.Қаҳҳор, О.Ёқубов, П.Қодиров, улар
изидан борган Э.Воҳидов, А.Орипов,
Ш.Холмирзаев чиндан ҳам ҳақиқат, адо-
лат жарчиси, халқ дилининг таржимо-
ни сифатида майдонга чиқдилар. Улар
яратган энг сара асарлар ижтимоий
тафаккур соҳалари — тарих, фалсафа,
“Янги Ўзбекистон” ва “Правда Востока” Бош муҳаррир: Таҳририятга келган қўлёзмалар тақриз қилинмайди ва Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Навбатчи муҳаррир: Ирода Тошматова
газеталари таҳририяти" ДУК салим донИёРов муаллифга қайтарилмайди. Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги Мусаҳҳиҳ: Ойдин Аляутдинова
Дизайнер: Зафар Рўзиев
МУАССИС: Газетанинг етказиб берилиши учун обунани расмийлаштирган томонидан 2020 йил 13 январда 1047-рақам билан рўйхатга олинган.
Ўзбекистон Республикаси ташкилот жавобгар. нашр индекси — 236. Буюртма — 2389. Манзилимиз:
76851 нусхада босилди. 100029, Тошкент шаҳри,
вазирлар Маҳкамаси Газета таҳририят компьютер марказида саҳифаланди. Матбуотчилар кўчаси, 32-уй
Газетанинг полиграфик жиҳатдан сифатли ҳажми — 3 табоқ. Офсет усулида босилган. қоғоз бичими А2.
чоп этилишига “KOLOrPAK” МЧЖ масъул. Баҳоси келишилган нархда. ЎзА якуни — 21:50 Топширилди — 23:15
Девонхона: (0-371) 233-70-98 Котибият: (0-371) 233-56-60 Эълонлар: (0-371) 233-57-15 E-mail: [email protected] “KOLOrPAK” МЧЖ босмахонасида чоп этилди.
Босмахона манзили: Ўзбекистон, 100060.
Тошкент, Янги шаҳар кўчаси, 1-А уй.
Босмахона телефони: (78) 129-29-29
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
№ 151 (407), 2021 йил 28 июль, чоршанба кунги Янги Ўзбекистон нашри
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Янги Ўзбекистон 28.07.2021
- 1 - 6
Pages: