นางสมศรี ชอบกิจ นายทอง มาลินี (ป๊ะทอง)
นายทอง มาลินี (ป๊ะทอง)
“ดาระ” คือ การละเล่นของชาวมุสลิมเพื่อความสนุกสนาน หรือ
เมื่อนึกอยากเล่นก็รวมกลุ่มกันร้องร าท าเพลง จากนิทานปร าปรา มีถิ่น
ก าเนิดในหมู่บ้านเล็ก ๆ แขวงเมืองฮัมดาระตนเมาฟ์ ประเทศซาอุดิอาร
เบีย ดาระป็นที่รู้จักกันใน จ.สตูล เมื่อประมาณ 3 - 4 ชั่วอายุคนมาแล้ว
ถิ่นที่นิยมเล่นดาระกันมากในสมัยนั้น คือ เขตอ าเภอเมืองสตูล ต าบล
แป-ระและต าบลควนโดน อ าเภอควนโดน แต่ปัจจุบันการแสดงดาระ
จะมีแห่งเดียวในประเทศไทย คือ อ.ควนโดน จ.สตูล และคงเหลือเพียง
คณะเดียวโดยมี นายทอง มาลินี (ป๊ะทอง)
ซึ่งปัจจุบันหาดูได้ยากแล้ว เนื่องจากเป็นการเต้นร าที่ต้องมีเนื้อเพลงร้อง
ประกอบท่าร าซึ่งจะต้องบ่งบอกออกมาเป็นลักษณะท่าทาง และบอกเล่า
ถึงเรื่องราวต่าง ๆ ไปพร้อมกันด้วย เมื่อคนรุ่นเก่าตายไป เคนรุ่นใหม่ไม่
มีใครสนใจ สืบสานต่อก็ย่อมจะหมดไป
ปัจจุบันดาระในจังหวัดสตูล มีเพียงคณะเดียวคือที่ต าบลควนโดน
อ าเภอควนโดน มีนางสมศรี ชอบกิจ ครูโรงเรียนควนโดนวิทยาเป็น
ผู้ดูแล ดาระคณะนี้สืบทอดต่อมาจากนายทอง มาลินี ซึ่งเคยเล่นดาระมา
ตั้งแต่สมัยหนุ่มๆ และมีคณะดาระเป็นของตนเอง ต่อมาเมื่อชราภาพลง
ผู้ร่วมคณะได้แยกย้ายกันไป บ้างก็ตายจากกันไป เหลือเพียงนายทอง
มาลินี เพียงคนเดียว เมื่อประมาณ ๒๐ ปีที่แล้ว นายทอง มาลินี ได้รับ
เชิญให้ไปเป็นวิทยากรถ่ายทอดให้นักเรียนโรงเรียนควนโดนวิทยา ซึ่ง
สังกัดกรมสามัญศึกษาในสมัยนั้นในการถ่ายทอดการแสดงดาระที่
โรงเรียนแห่งนี้ ผู้เรียนมีทั้งนักเรียนและครู จนนางสมศรี ชอบกิจ ครู
โรงเรียนควนโดนวิทยา สามารถแสดงได้ นายทอง มาลินี เป็นวิทยากร
โรงเรียนนี้อยู่ประมาณ ๖-๗ ปีจนอายุมากขึ้น นางสมศรี ชอบกิจ จึงรับ
ช่วงเป็นวิทยากรแทนและได้น าศิลปะการแสดงดาระนี้ไปเป็นหลักสูตร
วิชาเลือกของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา นอกจากนั้นยังถ่ายทอดให้กับ
ชาวบ้านในละแวกนั้นที่สนใจ จนสามารถรับงานแสดงได้ ทั้งประเภท
ประชาชนทั่วไปและนักเรียน โดยนายทอง มาลินี ยังคงเป็นผู้ตีร ามะนา
ให้กับคณะนี้ในการแสดงทุกครั้ง
เครื่องดนตรีของดาระคณะหนึ่ง จะมีเพียงอย่างเดียวคือ
ร ามะนา จากการสัมภาษณ์ นายทอง มาลินี ทราบว่า ร ามะนานี้ เป็น
เครื่องดนตรีที่ชาวมาเลเซีย น าติดตัวมาเมื่อเข้ามาค้าขาย และน าดาระมา
เล่นในอ าเภอควนโดน หลังจากดาระแพร่หลายในแถบนี้แล้ว จึงได้มีผู้
ประดิษฐ์ร ามะนาขึ้นมาใช้เอง โดยท าจากไม้เนื้อแข็งที่หาได้ในท้องถิ่น
เช่น ไม้ละมุด ไม้กระท้อน ไม้ขนุน ไม้ตะเคียน โดยน าไม้ทั้งท่อนมาขุด
เจาะและเหลาให้เป็นรูปร่างของร ามะนา แล้วขึงด้วยหนังแพะแห้ง การ
ท าหนังแพะแห้งนั้น มีขั้นตอนการท าคือ น าหนังแพะมาแช่น้ าผสมข่า
เพื่อจ ากัดกลิ่นเหม็นแล้วหมักไว้ประมาณ ๑ วัน จากนั้นน ามาตากแดด
ให้แห้งสนิทแล้วจึงน ามาขึง ใช้หวายซีกร้อยตรึง หรือใช้วิธีตอกสลักที่
เรียกว่า แซดะ ก็ได้ เวลาเล่นจะมีขดหวายไว้ส าหรับแบ่งเสียงร ามะนา
เป็นการเทียบเสียงให้ชัดเจนและสมบูรณ์พร้อมเล่น
ปัจจุบันไม่มีการท าร ามะนาใช้เองแล้ว ส่วนใหญ่จะซื้อมาใช้
จากภายในประเทศหรือซื้อมาจากประเทศมาเลเซียเนื่องจากอ าเภอควน
โดนมีชายแดนติดต่อกัน
ดาระคณะปัจจุบัน ใช้ร ามะนาเพียง ๒ ใบ ขนาด
เส้นผ่าศูนย์กลาง ๑๓ นิ้ว สูง ๙ นิ้ว มีขนาดต่างกันเล็กน้อย
เป็นการร าโดยผู้ชายและผู้หญิงเป็นคู่ ๆ ในอดีตจะใช้ผู้ชายแต่งเป็น
ผู้หญิง การร าเริ่มต้นจากการนั่งและจบลงด้วยการนั่ง ส าหรับท่าร าอื่น ๆ
จะเปลี่ยนไปตามเนื้อเพลง ผู้ร าจึงต้องจ าเนื้อเพลง การร านี้จะอาศัยความ
อ่อนช้อยที่ช่วงตัว มือและเท้า
การร้องเพลงดาระจะร้องท่อนค าร้องวรรคแรกสามเที่ยว โดยการร้อง
สองเที่ยวแรกจะไม่มีดนตรีประกอบ เมื่อเริ่มเที่ยวที่สามจะเริ่มมีดนตรี
และเมื่อจบเที่ยวที่สามผู้ตีร ามะนาก็จะรัวร ามะนา เพื่อเตือนให้ผู้ร ารู้ตัว
และจะรัวร ามะนาอีกครั้งเมื่อเพลงจะจบ
ในอดีตดาระนิยมร ากันในหมู่บ้าน หลังจากที่ผ่านงานหนักมา
ตลอดวัน ไม่มีกฎเกณฑ์ว่าจะต้องเล่นในเทศกาลใดเป็นการเฉพาะ ต่อมา
นิยมร าในงานพิธีมงคล ในปัจจุบันนี้จะมีให้ชมเฉพาะในงานเทศกาล
ส าคัญของทางจังหวัดสตูลเท่านั้น
ร ำดำระ งำนจ ำปำดะ
การร าดาระจะให้ความสุขความรื่นเริงแก่ผู้ชม