วิจัยในชั้นเรียน เรื่อง การพัฒนาทักษะ เรื่องการจัดจ าแนกความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับ สิ่งมีชีวิต ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 26 จังหวัดล าพูน โดยใช้บัตรภาพ รายวิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ปีการศึกษา 2566 จัดท าโดย นางสาวสุภา ปองธนากรวงศ์ โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 26 จังหวัดล าพูน ส านักบริหารงานการศึกษาพิเศษ กระทรวงศึกษาธิการ ส านักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานกระทรวงศึกษาธิการ
ชื่อเรื่อง : การพัฒนาทักษะ เรื่องการจัดจ าแนกความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิต ของนักเรียนชั้น ประถมศึกษาปีที่ 5 โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 26 จังหวัดล าพูน โดยใช้บัตรภาพ ชื่อผู้วิจัย : นางสาวสุภา ปองธนากรวงศ์ ความเป็นมาและความส าคัญของปัญหา วิทยาศาสตร์ เป็นการสร้างองค์ความรู้ที่ได้มาจากการศึกษาปรากฏการณ์ธรรมชาติ ซึ่งสามารถแสดง หรือ พิสูจน์ได้ว่าถูกต้องและมีการอาศัยประจักษ์พยานเพื่อสนับสนุนความจริงในขณะนั้น โดยใช้กระบวนการ แสวงหา ความรู้ ทางวิทยาศาสตร์ แล้วจัดความรู้นั้นเข้าเป็นระเบียบ เป็นหมวดหมู่ โดยเป็นความรู้ที่สะสมมาแต่อดีต ปัจจุบัน และอนาคต อย่างไม่รู้จักจบสิ้น ในการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ที่เน้นให้ผู้เรียน มีปฏิสัมพันธ์กับการ เรียนรู้ตามศักยภาพของผู้เรียน โดยผ่านกิจกรรมที่ผู้เรียนจะต้องฟัง พูด อ่าน เขียน คิด ถาม ค าถาม สืบค้น อภิปราย ออกแบบและลงมือปฏิบัติจริงร่วมกัน ทั้งนี้ผู้วิจัยตระหนักในความจ าเป็นดังกล่าวที่ให้ผู้เรียนได้ลงมือ ปฏิบัติจริงและเรียนรู้จากกิจกรรมที่ได้ท าจริงส่งผลให้ผู้เรียนสามารถจดจ าสิ่งที่เรียนรู้ได้และ สามารถปฏิบัติงานได้ ด้วยตนเอง และช่วยพัฒนาทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ของผู้เรียนให้สูงขึ้น อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น ผู้วิจัยตระหนักถึงความส าคัญดังกล่าวจึงได้จัดท าชุดกิจกรรมโดยใช้บัตรภาพ ที่สามารถท าให้ผู้เรียนได้มี เห็นภาพจริง เข้าใจเนื้อหามากขึ้น และสนุกสนาน กับกิจกรรมการเรียนการสอน โดยเนื้อหาสาระที่ผู้วิจัยน ามา จัดท าเป็นแบบกิจกรรมการใช้บัตรภาพ คือ บทเรียน เรื่อง การจัดจ าแนกประเภทของสัตว์ในท้องถิ่น ซึ่งผู้เรียนจะ ได้ท ากิจกรรมโดยการท ากิจกรรมจากบัตรภาพ ท าให้ผู้เรียนมีความสามารถในการจัดจ าแนกประเภทของสัตว์ ออกเป็นหมวดหมู่ได้ชัดเจนยิ่งขึ้นและฝึกการคิดวิเคราะห์ของผู้เรียน จึงเป็นประโยชน์อย่างยิ่งส าหรับผู้เรียน วัตถุประสงค์ เพื่อพัฒนาการเรียนรู้วิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีเรื่องการจัดจ าแนกความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิต กับสิ่งมีชีวิต ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 26 จังหวัดล าพูน โดยใช้บัตรภาพ สมมติฐานการวิจัย ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนวิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ของนักเรียนหลังเรียนโดยใช้บัตรภาพ เรื่อง เรื่องการจัดจ าแนกความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิตสูงกว่าก่อนเรียน ขอบเขตของการวิจัย ประชากรกลุ่มตัวอย่าง นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 โรงเรียนราชประชานุเคราะห์26 จังหวัดล าพูน จ านวน 31 คน ที่ไม่ผ่านการประเมินของแผนการจัดการเรียนรู้เรื่องการจัดจ าแนกความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิต กับสิ่งมีชีวิต หน่วยการเรียนรู้ที่ 5 แผนการเรียนรู้ที่ 111-115 กลุ่มเป้าหมาย คือ นักเรียนระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 26 จังหวัดล าพูน ตัวแปรที่ศึกษา ตัวแปรต้น คือ การจัดการเรียนการสอนรายวิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เรื่องการจัด จ าแนกความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิต ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 26 จังหวัดล าพูน โดยใช้บัตรภาพ
ตัวแปรตาม คือ ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรายวิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เรื่องการจัด จ าแนกความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิต ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 26 จังหวัดล าพูน โดยใช้บัตรภาพ นิยามค าศัพท์เฉพาะ บัตรภาพ เรื่องการจัดจ าแนกความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตและสิ่งมีชีวิต หมายถึง แบบฝึกทักษะที่ผู้วิจัย สร้างขึ้น เพื่อพัฒนาทักษะการจัดจ าแนกความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิตประกอบด้วย ความหมาย โครงสร้าง ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิตและความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิต เป็นต้น นักเรียนระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 หมายถึง นักเรียนระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 จ านวน 31 คน โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 26 จังหวัดล าพูน เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง บัตรภาพ - ความหมายของบัตรภาพ - ลักษณะของบัตรภาพ ระยะเวลาการวิจัย ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2565 วิธีการด าเนินการวิจัย 1. ขั้นเตรียมการ 1.1 ศึกษาปัญหาด้านผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน 1.2 วิเคราะห์ปัญหาและสร้างทางเลือกที่จะแก้ปัญหาโดยการสร้างนวัตกรรมการเรียนคือ กิจกรรม การใช้ บัตรภาพ เรื่อง การจัดจ าแนกความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตและสิ่งมีชีวิต 1.3 สร้างแบบกิจกรรมการใช้บัตรภาพ โดย 1.3.1 ศึกษาวิธีการสร้าง 1.3.2 เลือกหน่วยการเรียนรู้ที่จะเขียน 1.3.3 ศึกษาลักษณะของนักเรียนได้แก่ อายุ ระดับชั้นเรียน พื้นฐานความรู้เดิม 1.3.4 ตั้งจุดมุ่งหมายส าหรับแบบกิจกรรมการทดลองที่จะเขียน 1.3.5 วางโครงเรื่องที่จะเขียนเป็นล าดับก่อนหลัง 1.3.6 ลงมือสร้างแบบกิจกรรมการใช้บัตรภาพตามจุดมุ่งหมายที่วางไว้ ขั้นด าเนินการ ทดลองกับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 26 จังหวัดล าพูน จ านวน 31 คน ด าเนินการรวบรวมคะแนนทั้งคะแนนแบบทดสอบก่อนเรียน คะแนนแบบทดสอบ ก่อนเรียน-หลังเรียน
ขั้นประเมินผล 1. น าข้อมูลที่ได้มาหาผลการพัฒนาความแตกต่างระหว่างการทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียนด้วยสถิติ ร้อยละ 2. น าผลที่ได้มาวิเคราะห์และรายงานผล เครื่องมือในการวิจัย 1. แผนการจัดการเรียนรู้ เรื่อง การจัดจ าแนกความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิต 2. แบบทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียน 3. บัตรภาพ การรวบรวมข้อมูล การเก็บรวบรวมข้อมูลมีขั้นตอนในการด าเนินการดังนี้ 1. ทดสอบก่อนเรียน 2. ด าเนินการใช้แบบกิจกรรมการทดลองกับนักเรียนกลุ่มตัวอย่าง คือ นักเรียนชั้นประถมศึกษาปี ที่ 5 ปีการศึกษา 2565 โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 26 จังหวัดล าพูน 3. ทดสอบหลังเรียน การวิเคราะห์ข้อมูล น าคะแนนทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียนที่นักเรียนในกลุ่มตัวอย่างท าได้มาหาผลการพัฒนาโดยการใช้ ค่าสถิติร้อยละ สรุปผลการวิจัย จากการวิจัยพบว่าแบบกิจกรรมการใช้บัตรภาพ เรื่อง การจัดจ าแนกความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับ สิ่งมีชีวิต สามารถพัฒนาการเรียนรู้วิชาวิทยาศาสตร์ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 ได้ ดังหลักฐานจากผลวิเคราะห์การ ทดสอบความแตกต่างของเฉลี่ยของคะแนนทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียนโดยใช้ค่าสถิติร้อยละ ซึ่งค่าคะแนนการ ทดสอบก่อนเรียนอยู่ที่ร้อยละ 37.09 และผลทดสอบหลังเรียนอยู่ที่ร้อยละ 64.67 ผลการ ประเมินก่อนเรียนมี ค่าเฉลี่ยต่ ากว่าผลการประเมินหลังเรียนโดยแท้จริง อภิปรายผล จากผลการวิจัยที่พบว่า นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 ปีการศึกษา 2565 โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 26 จังหวัดล าพูนที่เรียน ด้วยกิจกรรมการใช้บัตรภาพ เรื่อง การจัดจ าแนกความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตและ สิ่งมีชีวิต มีการพัฒนา ผลสัมฤทธิ์ของคะแนนก่อนเรียนและหลังเรียน ตามผลการวิเคราะห์ค่าคะแนนด้วยค่าร้อย ละ ปรากฏว่ามีผลการ พัฒนาการร้อยละ 27.58 ด้วยเหตุผลดังกล่าวจึงอาจกล่าวได้ว่า กิจกรรมการใช้บัตรภาพ เรื่อง การจัดจ าแนกความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตและสิ่งมีชีวิต เป็นนวัตกรรมที่มีคุณค่าในการพัฒนาการเรียนรู้
บรรณนุกรม กุลยา ตันติผลาชีวะ. (2551). การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ส าหรับเด็กปฐมวัย. กรุงเทพฯ : เบรนเบสบุ๊ค. ลัดดาวัลย์กัณหสุวรรณ; และคณะ. (2540). กิจกรรมวิทยาศาสตร์สิ่งแวดล้อมมลพิษทางน า. กรุงเทพฯ: นานมีบุคส์. นิติธร ปิลวาสน์. (2556). การทดลองทางวิทยาศาสตร์ (Science experiments). สื่อออนไลน์ : www. taamkru.com -----------. (2545). คู่มือการจัดการเรียนรู้กลุ่มสาระวิทยาศาสตร์. กรุงเทพฯ: กระทรวงศึกษาธิการ. ศิริกาญจน์โกสุมภ์; และดารณีค าวัจนัง. (2545). สอนเด็กให้คิดเป็น. กรุงเทพฯ: ห้างหุ้นส่วน จ ากัด เสริมสินพรีเพรสวิสเท็ม.
ภาคผนวก
แบบบันทึกการประเมินความก้าวหน้า ก่อนเรียน – หลังเรียน กิจกรรมการใช้บัตรภาพ เรื่อง การจัดจ าแนกความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตและสิ่งมีชีวิต นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 ปีการศึกษา 2565 โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 26 จังหวัดล าพูน เลขที่ ชื่อ-สกุล คะแนนประเมิน 20 คะแนน ความก้าวหน้า ก่อนเรียน หลังเรียน 1 เด็กชายโกศัลย์ สัณฑ์วนาคีรี 7 12 5 2 เด็กชายธนวินท์ สกุลชัยลี 9 13 4 3 เด็กชายวรเวช วิเศษปราการ 8 13 5 4 เด็กหญิงเกศราพรรณ มหาภูผานิล 5 12 7 5 เด็กหญิงสุดาลักษณ์ โรจนคีรีสันติ 6 16 10 6 เด็กชายสมเดช โรจนคีรีสันติ 4 11 7 7 เด็กหญิงชลธิชา แซ่ย่าง 7 13 6 8 เด็กชายค าแสน แสงค า 5 12 7 9 เด็กหญิงอรสินี แซ่ยะ 8 15 7 10 เด็กหญิงนรุจจิรัตน์ ทิพยัน 12 14 2 11 เด็กชายทรงวุฒิ แซ่มั่ว 6 15 9 12 เด็กหญิงสิริภัทร เลาย่าง 10 12 2 13 เด็กชายธนพล แสงท้าว 7 13 6 14 เด็กหญิงเมษา แซ่กือ 5 10 5 15 เด็กหญิงศศิวิมล ชีวมณีกุล 6 11 5 16 เด็กชายกฤษศักดิ์ดา โปธาสุ 6 12 6 17 เด็กชายจิตวัต แซ่ลี 8 14 6 18 เด็กชายวายุ ด ารงศฤคาร 7 13 6 19 เด็กชายศิลา แซ่ลี 6 12 6 20 เด็กหญิงกาญจนา ถนอมจิตดี 8 15 7
เลขที่ ชื่อ-สกุล คะแนนประเมิน 20 คะแนน ความก้าวหน้า ก่อนเรียน หลังเรียน 21 เด็กหญิงชัญญานุช ลีลาศีลธรรม 9 4 5 22 เด็กชายกรวิชญ์ แดเชอร์ 5 12 7 23 เด็กชายทศธรรม จันลา 7 13 6 24 เด็กหญิงปนัดดา แซ่ลี 6 11 5 25 เด็กหญิงรสสุดา แซ่ว่าง 7 12 5 26 เด็กหญิงลัลน์ญดา เชื่อมสกุล 12 16 4 27 เด็กหญิงหัทยา มหิทธิ 10 14 4 28 เด็กชายธีร์ธวัช โกมลจรูญ 11 14 3 29 เด็กชายรัชชานนท์ ร่มพนาธรรม 8 13 5 30 เด็กชายศุภณัฐ วงค์ดี 7 12 5 31 เด็กชายชาญชัย แซ่จาง 8 12 4 รวมคะแนน 230 401 171 ค่าเฉลี่ย 7.41 12.93 5.51 ร้อยละค่าเฉลี่ย 37.09 64.67 27.58 บันทึกผล นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 ที่เรียนด้วยแบบกิจกรรมวิทยาศาสตร์ผ่านเกณฑ์การประเมิน หลังเรียน และมีผลสัมฤทธิ์ที่สูงขึ้น ลงชื่อ...................................................ครูผู้สอน (นางสาวสุภา ปองธนากรวงศ์)
ภาคผนวก
แบบทดสอบก่อนเรียน-หลังเรียน เรื่องความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตกับสิ่งไม่มีชีวิต จ านวน 20 ข้อ 20 คะแนน 1. ระบบนิเวศประกอบด้วยองค์ประกอบใด ก. สิ่งมีชีวิต สิ่งไม่มีชีวิต สิ่งแวดล้อม ข. สิ่งมีชีวิต, สิ่งแวดล้อม ค. สิ่งไม่มีชีวิต, สิ่งแวดล้อม ง. สิ่งมีชีวิต, สิ่งไม่มีชีวิต 2. ระบบนิเวศหมายถึงข้อใด ก. ความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตกับสิ่งไม่มีชีวิต ข. ความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิต ค. ความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตกับสิ่งแวดล้อม ง. ความสัมพันธ์ของสิ่งแวดล้อมกับสิ่งไม่มีชีวิต 3. องค์ประกอบของสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศตรงกับข้อใด ก. ผู้ผลิต, ผู้บริโภค, ผู้ย่อยสลาย ข. ผู้ผลิต, ผู้บริโภค ค. ผู้บริโภค, ผู้ย่อยสลาย ง. ผู้ผลิต, ผู้ย่อยสลาย 4. ข้อใดต่อไปนี้เป็นความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตชนิดเดียวกันในระบบนิเวศ ก. นกเอี้ยงกับควาย ข. การแบ่งหน้าที่ของผึ้ง ค. กาฝากกับต้นไม้ใหญ่ ง. ดอกไม้กับแมลง 5. ข้อใดต่อไปนี้เป็นความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศแบบภาวะพึ่งพา ก. นกเอี้ยงกับควาย ข. ดอกไม้กับแมลง ค. ไลเคน ง. กาฝากกับต้นไม้ใหญ่ 6. ข้อใดต่อไปนี้สอดคล้องกับภาวการณ์ได้ประโยชน์ร่วมกันของสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ ก. กาฝากกับต้นไม้ใหญ่ ข. กล้วยไม้กับต้นไม้ใหญ่ ค. ปลาฉลามกับเหาฉลาม ง. ชาวนากับงูเห่า 7. องค์ประกอบที่ส าคัญที่เกี่ยวข้องกับการถ่ายทอดพลังงานในระบบนิเวศคือข้อใด ก. ผู้ผลิต, ผู้บริโภค, ผู้ย่อยสลาย ข. ผู้ผลิต, ผู้บริโภค ค. ผู้บริโภค, ผู้ย่อยสลาย ง. ผู้ผลิต, ผู้ย่อยสลาย 8. อุณหภูมิมีผลต่อการด ารงชีวิตของสิ่งมีชีวิตในข้อใดมากที่สุด ก. การสร้างอาหารของพืช ข. การคายน้ าของพืช ค. การเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อม ง. ไม่มีข้อใดผิด 9. ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิต การอยู่แบบล่าเหยื่อ คือ ? ก. การย่อยอาหารของต้นไม้ ข. กระต่ายกินหญ้า ค. ผึ้งกับดอกไม้ ง. เห็บที่เกาะตามตัวสุนัข 10. ธาตุหลักในการสร้างเนื้อเยื่อของสิ่งมีชีวิต คือข้อใด ก. ไฮโดรเจน ข. ออกซิเจน, ไนโตรเจน ค. คาร์บอน ง. ถูกทุกข้อ 11. แสงมีผลต่อการด ารงชีวิตของสิ่งมีชีวิตสัตว์ใดมากที่สุด
ก. การสร้างอาหารของพืช ข. การเผาผลาญอาหารของพืช ค. การปรับตัวของพืช ง. การปรับตัวของสภาพแวดล้อม 12. ทรัพยากรธรรมชาติที่ใช้ไม่หมด คือข้อใด ก. ดิน, น้ า ข. น้ ามันปิโตรเลียม, ถ่านหิน ค. ป่าไม้, สัตว์ป่า ง. อากาศ, แสง 13. การที่ต้นกระบองเพชรเปลี่ยนโครงสร้างใบให้เป็นหนามเนื่องจากปัจจัยในข้อใดต่อไปนี้ ก. อุณหภูมิ ข. แสงสว่าง ค. แร่ธาตุ ง. น้ า 14. ข้อใดต่อไปนี้เป็นผู้บริโภคล าดับสูงสุด ก. พืช ข. กวาง ค. นกอินทรีย์ ง. มนุษย์ 15. การถ่ายทอดพลังงานในระบบนิเวศโดยการกินต่อกันเป็นทอดๆเรียกว่า ก. การด ารงชีวิต ข. ห่วงโซ่อาหาร ค. การสร้างอาหาร ง. การกินอาหาร 16. ผู้ผลิตในห่วงโซ่อาหารได้แก่ข้อใดต่อไปนี้ ก. สัตว์ ข. แบคทีเรีย ค. พืช ง. จุลินทรีย์ 17. ในการสร้างอาหารของพืชด้วยกระบวนการสังเคราะห์แสงพืชจะสะสมพลังงานในรูปแบบใด ก. CO2 ข. H2O ค. C6H12O6 ง. O2 18. ในกระบวนการสังเคราะห์แสงของพืช พืชจะใช้องค์ประกอบใด ก. ราก ข. ล าต้น ค. ดอก ง. คลอโรฟิลส์ 19. ธาตุหลักในการสร้างเนื้อเยื่อของสิ่งมีชีวิต คือข้อใด ก. ไฮโดรเจน ข. ออกซิเจน, ไนโตรเจน ค. คาร์บอน ง. ถูกทุกข้อ 20. ทรัพยากรธรรมชาติที่สร้างทดแทนขึ้นใหม่ได้ ก. อากาศ, แสง ข. ดิน, ป่าไม้ ค. แร่ธาตุชนิดต่างๆ ง. ถ่านหิน เฉลย แบบทดสอบ 1.ก 2.ค 3.ก 4.ข 5.ค 6.ง 7.ก 8.ข 9.ข 10.ง 11.ก 12.ง 13.ก 14.ง 15.ข 16.ค 17.ค 18.ง 19.ง 20.ข
ภาพกิจกรรม