Element

โรงเรียนสกลวสิ ุทธิ

กลมุ่ สารการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

สาระการเรยี นรู้ที่ 2 วิทยาศาสตร์กายภาพ ระดบั ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 5 ภาคเรยี นที่ 1

รหสั วชิ า ว31101 รายวิชา วิทยาศาสตร์กายภาพ (เคมี)

หน่วยการเรยี นรู้ เรอื่ ง อากาศ จานวน 7 ชั่วโมง

แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 3 เรอื่ ง ธาตุ เวลา 1 ชั่วโมง

ครูผู้สอน นางสาวศิรภิ ัทร นติ กิ รนุสรณ์

1. มาตรฐานและตัวช้ีวัด
มาตรฐาน ว2.1 เข้าใจสมบตั ิของสสารองคป์ ระกอบของสสาร ความสมั พันธ์ระหว่างสมบัติของสสาร
กบั โครงสร้างและแรงยดึ เหนยี่ วระหว่างอนุภาค หลักและธรรมชาติของการเปลยี่ นแปลงสถานะของสสาร
การเกดิ สารละลาย และการเกดิ ปฏิกริ ิยาเคมี
ตวั ชวี้ ดั ว 2.1 ม.5/5 ระบุหมแู ละคาบของธาตุ และระบุว่าเป็นโลหะ อโลหะ ก่งึ โลหะ กลุ่มธาตุเรพรีเซน
เททีฟหรือกลุ่มธาตุแทรนซชิ นั จากตารางธาตุ

2. สาระสาคญั
การค้นพบธาตจุ านวนมากทมี่ ีสมบัตแิ ตกตา่ งกันทาใหย้ ากต่อการศกึ ษา นกั วิทยาศาสตร์จงึ ไดจ้ ดั

จาแนกหมวดหมู่ของธาตุ โดยจักธาตทุ ี่มสี มบัติคลายคลึงกันให้อยใู่ นกล่มุ เดียวกัน โดยนาเสนอในรูปแบบ
ของตารางธาตทุ แ่ี สดงสมบัตทิ างเคมี และสมบตั ิทางกายภาพของธาตไุ ว้อย่างชดั เจน ซ่งึ สามารถนามาใช้
อธิบายเหตกุ ารณ์ต่าง ๆ ของธาตุในการเกิดปฏกิ ิรยิ าเคมขี องสารได้
3. สมรรถนะหลกั และสมรรถนะย่อย
3.1 สมรรถนะหลัก

C การแปรความหมายข้อมูลและการใช้ประจักษ์พยาน
3.2 สมรรถนะย่อย

C2 วิเคราะหแ์ ละแปรความหมายข้อมลู ทางวทิ ยาศาสตร์ และลงข้อสรปุ
3.3 ระดบั

ระดับ 4 สามารถวิเคราะหแ์ ละแปรความหมายขอ้ มูล เพ่ือแสดงรปู แบบของข้อมูลท่ีมาจากเหตุการณ์
ท่ีไม่คุ้นเคยและลงข้อสรุปท่ีกว้างข้ึน โดยใช้ความรู้ทางวิทยาศาสตร์ท่ีซับซ้อนเพ่ือสร้างทางเลือกใน
การตดั สินใจ

4. จุดประสงคก์ ารเรียนรู้
1. อธบิ ายแนวคิดในการระบุหมู่และคาบของธาตใุ นตารางธาตุ (K)
2. ระบุวา่ ธาตุทีก่ าหนดให้เป็นโลหะ อโลหะ และก่ึงโลหะ หรือเปน็ กลมุ่ ธาตุเรพรเี ซนเททีฟหรือธาตุแทรน
ซชิ นั จากตารางธาตุหลกั (P)
3. ต้ังใจเรียนรแู้ ละแสวงหาความรู้ (A)

5. สาระการเรยี นรู้
5.1 ความรู้
1) ความรู้เก่ียวกับการจัดธาตุในตารางธาตุ หมู่และคาบของธาตุในตารางธาตุ การจัดกลุ่มเป็น
ธาตุ เรพรีเซนเททีฟและธาตุแทรนซิชัน และกลุ่มโลหะ อโลหะ กึ่งโลหะ สมบัติการนา ไฟฟ้า การให้และ
รับ อเิ ล็กตรอนของธาตโุ ลหะและอโลหะ
5.2 ทักษะ/กระบวนการ
1) การจาแนกประเภทธาตเุ ป็นธาตเุ รพรีเซนเททฟี หรอื ธาตุแทรนซิชัน และเป็นธาตุโลหะ อโลหะ
หรือกึ่งโลหะ
2) ทกั ษะการสือ่ สารสารสนเทศและการรู้เทา่ ทันสื่อ
5.3 คุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์
1) นกั เรยี นมีความใฝ่เรียนรู้
2) มคี วามอยากรู้อยากเห็น กระตือรือร้นในการสืบเสาะค้นหาความรู้ตามทส่ี งสัย

6. กิจกรรมการเรียนรู้
ขัน้ สรา้ งความสนใจ (5 นาที)

1. ครนู าเข้าส่บู ทเรยี นโดยเกริ่นนาว่า ปัจจุบันมีการค้นพบธาตุจานวนมากจึงมีการจัดหมวดหมู่ ของธาตุ
ในรูปตาราง เรียกว่า ตารางธาตุ

ขั้นสารวจและค้นหา (10 นาที)
2. ให้นักเรียนพิจารณาตารางธาตุในรูปที่ 1 แล้วให้อภิปรายเก่ียวกับลักษณะและข้อมูลท่ีปรากฏ ใน
ตารางธาตุ เพื่อให้ได้ข้อสรุปว่า ตารางธาตุประกอบด้วยแถวตามแนวตั้งและแถวตามแนวนอน โดย
แตล่ ะช่องแสดงสัญลกั ษณ์ธาตุ ช่อื ธาตุ และเลขอะตอม

รปู ที่ 1

ข้ันอธบิ ายและลงขอ้ สรปุ (30 นาที)

3. ครูนาอภปิ รายเก่ยี วกับตารางธาตุ โดยใช้คา ถามว่า จานวนแถวตามแนวต้งั และแนวนอนเปน็ เทา่ ใด

การจดั เรยี งธาตมุ ีความสมั พนั ธก์ บั เลขอะตอมอย่างไร เพือ่ ให้ได้ข้อสรปุ วา่ ตารางธาตุมี 18 แถว ตาม

แนวตัง้ และ 7 แถวตามแนวนอน และการจัดเรยี งธาตุเปน็ ไปตามลา ดบั ตามเลขอะตอมจากน้อยไป

มาก

4. ครูอธิบายเพ่ิมเติมว่า แถวตามแนวต้ังเรียกว่า หมู่ และแถวตามแนวนอนเรียกว่า คาบ โดยใช้ ตัวเลข

กากับหมูเ่ ปน็ เลขโรมนั ตามดว้ ยตวั อักษร A หรือ B ทั้งน้ีธาตุท่ีอยู่ 2 แถวล่างของตารางธาตุ บริเวณใต้

คาบ 7 เป็นธาตุที่แทรกอยู่ระหว่างหมู่ IIA และ IVB ในคาบที่ 6 และคาบที่ 7 เรียกว่า ธาตุ กลุ่มแลน

ทานอยด์และกลุ่มแอกทินอยด์ตามลาดบั

5. ครูอธิบายการจัดกลุ่มธาตุตามระบบ CAS ซ่ึงแบ่งธาตุในตารางธาตุออกเป็น 2 กลุ่ม คือธาตุ กลุ่ม A

เปน็ กลุม่ ธาตเุ รพรีเซนเททีฟ หรือธาตหุ มหู่ ลกั และธาตุกลุ่ม B เป็นกลุม่ ธาตุแทรนซิชนั

6. ครูตั้งคาถามว่า กลุ่มธาตุเรพรีเซนเททีฟและกลุ่มธาตุแทรนซิชันมีอย่างละก่ีหมู่ อยู่บริเวณใด ของ

ตารางธาตุ เพือ่ ให้ไดข้ ้อสรปุ วา่ กลุ่มธาตุเรพรีเซนเททีฟมี 8 หมู่ (IA – VIIIA) อยู่ทางด้านซ้ายและ ขวา

ในตารางธาตุ และกลุ่มธาตุแทรนซิชันเป็นธาตุกลุ่ม B มี 8 หมู่ (IB – VIIIB) อยูต่ รงกลางในตาราง ธาตุ

7. ครูอธิบายว่า จานวนเวเลนซ์อิเล็กตรอนของธาตุเรพรีเซนเททีฟเท่ากับเลขหมู่ เช่น คลอรีน (Cl) เป็น

ธาตุหมู่ VIIA มีจานวนเวเลนซ์อิเลก็ ตรอนเทา่ กับ 7

ขนั้ ขยายความรู้ (5 นาที)

8. ครูอธิบายเพิ่มเติมเกี่ยวกับการจัดธาตุในตารางธาตุออกเป็นกลุ่มโลหะ กึ่งโลหะ และอโลหะ โดย

พิจารณาจากตารางธาตุในรูปท่ี 1 ซ่ึงใช้สีช่วยในการแบ่งกลุ่มธาตุ จากน้ันร่วมกันอภิปราย

เปรียบเทียบ สมบัติของธาตุโลหะและอโลหะว่า โลหะมีสมบัตินา ไฟฟ้าและมีแนวโน้มให้อิเล็กตรอน

เมื่อเกิดปฏกิ ิรยิ า เคมี อโลหะส่วนใหญ่ไมน่ า ไฟฟา้ และมแี นวโน้มรับอิเลก็ ตรอนเมอ่ื เกิดปฏกิ ิรยิ าเคมี

ขน้ั ประเมนิ (10 นาที)

9. ให้นักเรียนทากิจกรรมกลุ่มเพ่ือฝึกการระบุหมู่และคาบของธาตุ การระบุว่าธาตุเป็นธาตุ เรพรีเซนเท

ทีฟหรือแทรนซิชัน รวมท้ังการระบุว่าธาตุเป็นโลหะ อโลหะ หรือก่ึงโลหะ โดยพิจารณาจาก ตาราง

ธาตุ เชน่ ครสู มุ่ หยิบบัตรคาธาตุ แล้วให้นักเรียนแต่ละกลุ่มแข่งขันกันตอบว่าธาตุน้ีอยู่ในหมู่และ คาบ

ใด

10. ใหน้ ักเรียนทา แบบฝึกหัด 1.1 เพ่ือทบทวนความรู้

๗. การวดั และการประเมินผล

สงิ่ ท่ีวดั ผล วธิ วี ัดผล เครอ่ื งมือวดั ผล เกณฑ์การประเมิน

ดา้ นความรู้

1) ความรเู้ กี่ยวกับการจัดธาตุในตารางธาตุ ตรวจแบบฝกึ หัด แบบฝกึ หัดท่ี 1.1

หม่แู ละคาบของธาตุในตารางธาตุ การจัด ได้คะแนนร้อยละ 60 ขึ้น
กลุ่มเปน็ ธาตุเรพรีเซนเททีฟและธาตุ ไปถือว่าผ่านการประเมิน
แทรนซิชนั และกลุ่มโลหะ อโลหะ กึ่ง

โลหะ สมบตั กิ ารนาไฟฟา้ การใหแ้ ละรับ

อเิ ล็กตรอนของธาตุโลหะและอโลหะ แบบฝกึ หัดที่ 1.1 ไดค้ ะแนนร้อยละ 60 ข้ึน
ไปถอื ว่าผา่ นการประเมนิ
ด้านทักษะ
ไดค้ ะแนนร้อยละ 60 ขน้ึ
1) การจาแนกประเภทธาตุเป็นธาตุเรพรีเซน ตรวจแบบฝกึ หัด ไปถอื ว่าผา่ นการประเมิน

เททีฟหรือธาตุแทรนซิชัน และเป็นธาตุโลหะ ได้ระดับคุณภาพ ดี

อโลหะ หรอื กึง่ โลหะ

2) ทักษะการส่ือสารสารสนเทศและการรู้เท่า
ทนั สอ่ื

ดา้ นคณุ ลักษณะอันพงึ ประสงค์ ตรวจแบบฝกึ หัด แบบฝึกหดั ท่ี 1.1
ตรวจแบบฝึกหดั แบบฝึกหดั ที่ 1.1
1) นกั เรยี นมคี วามใฝเ่ รยี นรู้
2) มีความอยากรู้อยากเห็น กระตือรอื ร้นในการ
สืบเสาะค้นหาความรตู้ ามทส่ี งสัย

สมรรถนะย่อยของผเู้ รียน

C2 วเิ คราะหแ์ ละแปรความหมายข้อมลู ทาง
วิทยาศาสตร์ และลงข้อสรปุ

8. สอ่ื /แหลง่ เรยี นรู้
1) แบบฝกึ หดั ทบทวนบทเรียน เร่ือง ธาตุ
2) หนงั สอื เรยี น วทิ ยาศาสตร์กายภาพ เล่ม 1 ช้ันมธั ยมศึกษาปที ่ี 5 โดย สสวท.

แบบฝึกหัด 1.1 เร่อื ง ธาตุ
คาชแี้ จง จากตารางธาตุจงเติมขอ้ มูลในช่องวา่ งใหส้ มบรู ณ์

ที่ สัญลักษณ์ ชือ่ ธาตุ หมู่ คาบ ประเภทของธาตุ กลมุ่ ของธาตุ การนา
ธาตุ โซเดยี ม
ไฟฟา้
1 Na
2 Ca โลหะ กึ่งโลหะ อโลหะ เรฟพรี แทรน
3K
4O เซนเท ซชิ ัน
5 Cu
6 Si ทพี
7 Al
8 Zn 12   นาไฟฟา้
9 Cl
10 H

เกณฑ์การให้คะแนน

แบบฝกึ หัด เร่ือง ธาตุ

รายการประเมนิ เกณฑก์ ารให้คะแนน คะแนนท่ไี ด้

1) ความรูเ้ กยี่ วกับการจดั ธาตใุ นตารางธาตุ หมแู่ ละคาบของธาตุในตารางธาตุ การจดั กลมุ่ เปน็ ธาตุเรพรเี ซนเททีฟ

และธาตุ แทรนซิชัน และกลมุ่ โลหะ อโลหะ กึ่งโลหะ สมบตั ิการนาไฟฟ้า

2) การจาแนกประเภทธาตุเปน็ ธาตุเรพรีเซนเททีฟหรือธาตแุ ทรนซชิ นั และเปน็ ธาตุโลหะ อโลหะ หรอื ก่ึงโลหะ

การตอบคาถามข้อที่ 1-10 ระบุหมแู่ ละคาบของธาตใุ นตารางธาตุ 5
การจดั กลมุ่ เป็นธาตุเรพรีเซนเททฟี และ

ธาตุ แทรนซิชัน และกลุ่มโลหะ อโลหะ

กงึ่ โลหะ สมบตั ิการนาไฟฟา้ ได้ถูกตอ้ ง

ระบุหมูแ่ ละคาบของธาตใุ นตารางธาตุ 4

การจดั กลุ่มเปน็ ธาตุเรพรเี ซนเททฟี และ

ธาตุ แทรนซชิ ัน และกลุ่มโลหะ อโลหะ

ก่ึงโลหะ ไดถ้ กู ต้อง แต่ระบุสมบัตกิ ารนา

ไฟฟา้ ไม่ถกู ต้อง

ระบุหม่แู ละคาบของธาตุในตารางธาตุ 3

การจัดกลมุ่ เป็นธาตุเรพรเี ซนเททีฟและ

ธาตุ แทรนซิชัน ไดถ้ ูกต้อง แต่ระบกุ ลมุ่

โลหะ อโลหะ ก่ึงโลหะ สมบตั ิการนา

ไฟฟา้ ไม่ถกู ต้อง

ระบุหมูแ่ ละคาบของธาตุในตารางธาตุ ได้ 2

ถูกต้อง แต่ระบุการจัดกลมุ่ เปน็ ธาตุเรพรี

เซนเททฟี และธาตุ แทรนซิชนั กลมุ่ โลหะ

อโลหะ กง่ึ โลหะ สมบตั ิการนาไฟฟา้ ไม่

ถูกตอ้ ง

ระบุหมู่ ได้ถูกต้อง แตร่ ะบุคาบของธาตุใน 1

ตารางธาตุ การจดั กลุ่มเปน็ ธาตุเรพรีเซน

เททีฟและธาตุ แทรนซิชนั กลมุ่ โลหะ

อโลหะ กงึ่ โลหะ สมบัติการนาไฟฟ้า ไม่

ถูกตอ้ ง

ระบุหมู่ และคาบของธาตใุ นตารางธาตุ 0

การจดั กลุ่มเป็นธาตุเรพรเี ซนเททีฟและ

ธาตุ แทรนซชิ นั กลมุ่ โลหะ อโลหะ กงึ่

โลหะ สมบตั ิการนาไฟฟ้า ไม่ถกู ตอ้ ง

เกณฑ์การตดั สินคณุ ภาพ

ช่วงคะแนน ระดบั คณุ ถาพ ชว่ งคะแนน ระดับคณุ ถาพ
มากกว่าร้อยละ 60 ดีมาก รอ้ ยละ 41-49 พอใช้

รอ้ ยละ 50-59 ดี น้อยกว่าร้อยละ 41 ปรับปรุง