UNDP and UNFPA winning essays from the competition

ບົດຄວາມ

WINNING ESSAYS

ຈາກໂຄງການ ປະກວດຂຽນບົດຄວາມ

"ການມສີ ່ວນຮ່ວມຂອງຂ້ອຍໃນການປກປກຮັກສາ
ສີງແວດລ້ອມ"

"My Participation in Environmental Protection"

ລາຍລະອຽດກິດຈະກຳ

ອົງການ UNDP ແລະ UNFPA ໃຫ້ບູລິມະສິດໃນການປກປກຮັກສາສີງແວດລ້ອມ ແລະ ການມສີ ່ວນຮ່ວມຂອງໄວຫນຸມ່ ຕ
ການເຂາໃຈແລະຫາວິທີແກ້ໄຂຕກັບບັນຫາ ການປຽນແປງຂອງດິນຟາອາກາດ. ດັງນນັ ຈືງໄດ້ຈັດການປະກວດເພອື ເຊີນ ບັນດາ
ນອ້ ງນກັ ຮຽນມດັ ທະຍມົ ຕອນຕົນແລະ ຕອນປາຍໃນ ທົວປະເທດ ເຂາຮ່ວມການແຂ່ງຂັນ ຂຽນບົດຄວາມ ໃນຫົວຂ “ການມີ
ສ່ວນຮ່ວມຂອງຂ້ອຍໃນການປກປກຮັກສາສີງແວດລ້ອມ” ການປະກວດໄດ້ເປດໃນວັນທີ 24 ມນີ າ ຫາ 19 ເມສາ 2021.

UNDP and UNFPA prioritize environmental protection and youth participation in
understanding and addressing climate change issues. Therefore, a competition was
organized to invite junior high and high school students from all over the country to
participate in the essay writing competition entitled “My Participation in
Environmental Protection” The competition was held from March 24 to April 19, 2021.

ພາຍຫລັງປດການປະກວດ, ພວກເຮາໄດ້ຮັບບົດຄວາມຈາກນອ້ ງນກັ ຮຽນໃນທົວປະເທດເກືອບ 80 ບົດຄວາມ ຈາກ 20
ສະຖາບັນການສຶກສາ, ຮູ້ໄດ້ເລີຍວ່າໄວຫນຸມ່ ໄດ້ມກີ ານຕືນໂຕຕກັບບັນຫາສີງແວດລ້ອມ ພອ້ ມທັງສະແດງພນັ ທະແລະຄວາມ
ຮັບຜິດຊອບໃນການປກປກຮັກສາສີງແວດລ້ອມໃນຮູບແບບຂອງຕົນເອງ.

At the end of the competition, we received almost 80 articles from students across
the country from 20 educational institutions, realizing that young people are aware
of environmental issues, as well as expressing their obligations and responsibilities
to protect the environment in their own way.

ຫລັງຈາກທີມງານພວກເຮາໄດ້ຄັດຈ້ອນເນອື ໃນແລະກວດກາຕາມລະບຽບ ຂອງການປະກວດ, ພວກເຮາຂສໍ ະແດງຄວາມຍນິ ດີ
ກັບ ບັນດາ ສິບເອດນອ້ ງ ທີໄດ້ລາງວັນ ບົດຄວາມດີເດນ. ນອກຈາກນີ ພວກເຮາຍງັ ຂຂໍ ອບໃຈ ບັນດານອ້ ງນກັ ຮຽນທີປະກອບ
ສ່ວນມນັ ສະຫມອງແລະຄວາມຕັງໃຈ ສົງບົດຄວາມເຂາມາໃນການປະກວດຄັງນ.ີ

After our team has selected the content and checked the rules of the contest, we
congratulate the eleven winners for their outstanding articles. We would also like to
thank all the students for their cognitive contribution and dedication.

ນແີ ມນ່ ບັນຫາສີງແວດລ້ອມໃນຂົງເຂດຕ່າງໆ ທີ ບັນດານອ້ ງນກັ ຮຽນຢາກປະກອບສ່ວນເຂາໃນການແກ້ໄຂ:
Here are some environmental issues that students would like to contribute to

solving:

ມນົ ລະພດິ ປາສຕິກ Plastic pollution

ການບລໍ ິຫານຈັດການສີງເສດເຫລືອ Waste management
ການຕັດໄມທ້ ຳລາຍປາ
Deforestation
ການຈູດຂີເຫຍອື ຊະຊາຍ
Reckless burning of garbage
ການທຳລາຍແຫລ່ງນາ
Destruction of water sources
ການຄ້າແລະສັດປາແບບຜິດກົດຫມາຍ Illegal trade and wildlife

10 ຜູ້ຊະນະ Essay Competition on
"Youth Participation
winners towards Climate Action"

ໂຄງການປະກວດ ການຂຽນບົດຄວາມ ໃນ
ຫົວຂ ການມສີ ່ວນຮ່ວມຂອງຊາວຫນຸມ່ ຕ

ກັບ ການປກປກຮັກສາສີງແວດລ້ອມ

ນາງ. ພາວະດີ ພມົ ມະບຸດ ຊັນ ມ ຫົກ, ມສ ມດິ ຕະພາບ ລາວ ຫວຽດນາມ, ນະຄອນຫລວງ ວຽງຈັນ
ນາງ. ວິພາວັນ ນາມມຸນຕີ ຊັນ ມ ເຈດ, ມສ ສະຫວັນ, ແຂວງສະຫວັນນະເຂດ
ທ້າວ. ສຸດໃຈ ຊາພກັ ດີ ຊັນ ມ ເຈດ, ໂຮງຮຽນພອນສະຫວັນ, ນະຄອນຫລວງ ວຽງຈັນ
ນາງ. ສຸພາວັນ ຈັນທະພອນ ຊັນ ມ ຫ້າ, ມສ ວຽງຈັນ, ນະຄອນຫລວງ ວຽງຈັນ
ນາງ. ທິບພະພອນ ສຸລິວົງ ຊັນ ມ ຫ້າ, ມສ ວຽງຈັນ, ນະຄອນຫລວງ ວຽງຈັນ
ທ້າວ. ທັກສິນ ໄຊຍະລາດ ຊັນ ມ ຫົກ, ມສ ໂພນຫມ,ີ ແຂວງ ວຽງຈັນ
ນາງ. ຈິນຕະນາພອນ ຈັນທະວົງ ຊັນ ມ ເຈດ, ມສ ວຽງຈັນ, ນະຄອນຫລວງ ວຽງຈັນ
ທ້າວ. ເພດສະຫວັນ ຊົງວິໄລ ຊັນ ມ ເຈດ, ໂຮງຮຽນ ນຣິ ະດາ, ນະຄອນຫລວງ ວຽງຈັນ
ທ້າວ. ມນິ ທະດາ ໄຊຍະລາດ ຊັນ ມ ເຈດ, ມສ ນາຊາຍທອງ, ນະຄອນຫລວງ ວຽງຈັນ
ທ້າວ. ແສງອາທິດ ວັນນະບົວທອງ ຊັນ ມ ຫົກ, ມສ ຫ້ອມສະຫວັນ, ນະຄອນຫລວງ ວຽງຈັນ

ລາງວັນ ພເິ ສດ: ທ້າວ. ໂຊກໄຊ ພຸດທະວົງ ຊັນ ມ ສອງ, ມສ ຫນອງດ້ວງ,
ນະຄອນຫລວງ ວຽງຈັນ

Young voices on Climate Action

"Apparently, most of the Lao society prefers to use plastic bags, whether buying small or large items, it
is undeniable to ask for plastic bags from the seller, sometimes you can’t say no, therefore it is better
to adjust your attitude first. It’s easy to start, for example, when we go to the market or the store, we
choose to carry our own bags such as cloth bags, paper bags ... When you need to buy groceries, ask for
food boxes instead to use foam boxes that are carcinogenic and harmful to the environment."

"Being a part of protecting the environment makes you feel like you are growing up because we are
making the world a better place for the younger generation and taking responsibility for the world. At
the same time, I hope that many people in the world will be more aware of this problem and help protect
this precious environment from creating a free world and helping living things live on this planet for
millions of years to come."

"The environment is everything around us, both living and non-living things, both nominal and figurative.
Humans are now using their best effort to find ways to use the environment for their comfort without
even realizing it. It is crucial to protect the environment because it is at the heart of sustainable
development and is essential to the economy."

"I would like to have more mobilization within the school so that everyone knows and understands the
importance of environmental protection, if everyone practices each week, whether it is learning how to
make fertilizer and care for trees in different ways."

"We, the youth of the modern age, must take care to protect the forest from being destroyed by others
because the forest is a valuable source for building a prosperous and robust national economy, at the
same time, a home to wild animals. Environmental work is not someone else's job, but it is the job of
the people of the country and the world to work together to preserve their habitat."

"We alone cannot plant trees to turn them into forests, so participating in environmental protection is
essential. As young students in this generation, we should continue raising awareness, educating
children, and educating our community about protecting the environment is the key while making sure
people also have access to sustainable resources."

“We can all take this as an opportunity to develop and educate ourselves, our community about
climate impact by promoting collective effort on waste management and circular economy. Our future
work will rely on this new model of sustainable production and consumption.”

"The problems that have arisen are all due to a lack of attention and cooperation, mainly due to
emissions from factories and vehicles, burning of rubbish, burning of forest, slash-and-burn, discharges
of sewage from homes, factories into the river, which is detrimental to the ecosystem of plants and
animals. I believe that young people should discuss this issue more, and there should be a platform for
us to speak and share ideas."

ເພາະສິງແວດລ້ອມແມນ່ ທກຸ ສິງທີຢູອ້ອມຕົວເຮາ ມນັ ຈິງເປນຄວາມຮັບຜິດຊອບຂອງທກຸ ໆຄົນ. ໂດຍສະເພາະໃນ
ຕອນນີ ໂລກກຳລັງຢູໃນພາວະຂັບຂັນແລະກຳລັງຄ່ອຍໆແຕກເປນສ່ຽງໆເຊນ:ໄພນາຖ້ວມ, ໄຟໄໝປ້ າ, ນາກ້ອນ
ຢູຂົວໂລກເລີມມກີ ານລະລາຍ,ຂີເຫຍອື ອຸດຕັນຕາມແມນ່ າ ແລະ ມະຫາສະໝຸດ,ສັດສາວາສິງ ແລະ ພດື ພນັ ຫຼາຍໆ
ຊະນດິ ເລີມສູນພນັ ຫາຍໄປ... ນອ້ ງເອງທີຂຶນຊືວ່າເປນມະນຸດໂລກຄົນໜງຶ ກບໍ ສາມາດທົນຮັບກັບສະຖານະການນີ
ໄດ້ ແລະ ກຂໍ ລໍ ຸກຂຶນມາເຂາຮ່ວມຂະບວນການຟນຟູໂລກ!

ຢາງທີເຫນຕາມຕົວຈິງວ່າ ສັງຄົມລາວສ່ວນໃຫຍນ່ ຍິ ມົ ການໃຊ້ຖົງພລາສຕິກ, ບວ່າຈະຊືເຄືອງນອ້ ຍເຄືອງໃຫຍ່ ກໍ
ອົດໃຈບໄຫວທີຈະຂຖໍ ົງຢາງພລາສຕິກຈາກຄົນຂາຍ ເພາະສະນນັ ນອ້ ງຈິງເລີມຈາກການປບທັດສະນະຄະຕິຂອງ
ຕົນເອງກ່ອນວ່າ ແມເ້ ຮາຈະບສາມາດຫີຼກເວນການນຳໃຊ້ຖົງພລາສຕິກໄດ້, ແຕ່ທີເຮາສາມາດເຮດໄດ້ ແມນ່ ການ
ນຳໃຊ້ຖົງຢາງໃຫ້ໜອ້ ຍທີສຸດເຊນ: ເວລາໄປຕະຫຼາດ ຫືຼ ຮ້ານຄ້າ ນອ້ ງກເໍ ລືອກທີຈະພກົ ຖົງຢາງໄປເອງ ຫືຼ ຈະເປນ
ການໃຊ້ຖົງຜ້າ, ຖົງເຈ້ຍ... ເວລາທີຈຳເປນຕ້ອງຊືຂອງກິນສຸກ ກຂໍ ໃໍ ສ່ກ່ອງອາຫານແທນ ເພອື ຫີຼກເວນການໃຊ້
ກ່ອງໂຟມທີກສານມະເຮງໃຫ້ຮ່າງກາຍ ແລະ ເຮດໃຫ້ສິງແວດລ້ອມເປເປອນອີກ.

ພອ້ ມນນັ ນອ້ ງກທໍ ົດລອງເອາສິງທີບໃຊ້ແລ້ວໃນເຮືອນ ມາປະຍຸກເປນສິງປະດິດເຊນ: ເອາຕຸກນາມາເຮດເປນໂຖ
ປູກດອກໄມ,້ ນຳເຈ້ຍທີໃຊ້ແລ້ວໄປສອນນອ້ ງໆພບັ ສິງຂອງຕ່າງໆ, ເອາໄປທົດລອງກັບວິຊາວິທະຍາສາດທີໄດ້
ຮຽນມາ ແລະ ທີປະທັບໃຈທີສຸດແມນ່ ການນຳສິງຂອງໄປແບ່ງປນໃຫ້ສັງຄົມ. ອີກຢາງໜງຶ ທີນອ້ ງເຮດແມນ່ ບຊື
ເຄືອງມາຫຼາຍເກີນຄວາມຈຳເປນ, ບຊືສິນຄ້າປະເພດສິນເປອງ ແລະ ໃຊ້ໄດ້ແຕ່ໄລຍະສັນເຊນ: ເສືອຜ້າແຟຊັນທີ
ໃຊ້ແລ້ວເບືອກຖໍ ິມ, ສິນຄ້າລົດລາຄາຕາມກະແສ ແຕ່ສຸດທ້າຍເຮາກບໍ ໄດ້ໃຊ້... ນອ້ ງຫັນມາປຽນເປນການຊືເຄືອງ
ທີມຄີ ຸນນະພາບດີ ແລະ ໃຊ້ໄດ້ດົນ, ພອ້ ມນນັ ເວລາຈະຊືສິງໃດ ກຕໍ ້ອງຄຳນງຶ ກ່ອນວ່າເຮາຈຳເປນ ແລະ ຕ້ອງການ
ສິງນແີ ທ້ໆຫືຼບ ເພອື ເປນການນຳໃຊ້ເງນິ ຢາງສະຫຼາດ ແລະ ສ້າງຈິດສຳນກຶ ໃນການຮັກສາສິງແວດລ້ອມນຳອີກ.

ນອກນນັ ເວລາໄປໂຮງຮຽນ ຫືຼ ໄປໃສທີບໄກ ນອ້ ງກເໍ ລືອກເປນການຂີລົດຖີບແທນ ເພາະຊ່ວຍຫຼດຜ່ອນການສ້າງ
ກາສ CO2 ອັນເປນສາເຫດຂອງມນົ ລະພດິ ຝຸນ PM2.5 ແລະ ນອ້ ງຈະໄດ້ມເີ ວລາສົນໃຈສິງຮອບຂ້າງຫຼາຍຂຶນ.
ສ່ວນບັນຫາທີທກຸ ຄົນຕ້ອງໄດ້ຊ່ວຍກັນແກ້ໄຂ ແມນ່ ການຖິມຂີເຫຍອື ຊະຊາຍ, ເພາະມບີ າງກຸ່ມຄົນທີມກັ ງາ່ ຍ ຖິມ
ຂີເຫຍອື ຊະຊາຍໃນທີສາທາລະນະ, ຕາມແມນ່ າ, ຕາມຈຸດທ່ອງທ່ຽວ ແລະ ເຂດນອກເມອື ງຕ່າງໆ; ພອ້ ມທັງບມີ
ໃຜຍອມເປນເຈາການມາຮັບຜິດຊອບຜົນເສຍຫາຍນນັ ດ້ວຍ. ວິທີໜງຶ ທີສຳຄັນທີສຸດແມນ່ ການປູກຝງຈິດສຳນກຶ
ໃຫ້ຫຼາຍໆຄົນໄດ້ເຫນເຖິງຄວາມສຳຄັນ, ຜົນກະທົບ ແລະ ການຮັກສາສິງແວດລ້ອມຢາງເຄງຄັດ; ໂດຍສະເພາະ
ແມນ່ ເດກນອ້ ຍທີມກັ ລຽນແບບພດຶ ຕິກຳຂອງຜູ້ໃຫຍ,່ ພວກເຂາສົມຄວນໄດ້ຮັບການສຶກສາທີຖືກຕ້ອງ ແລະ ມີ
ແບບຢາງທີດີ. ພອ້ ມນນັ ທກຸ ໆຄົນກຕໍ ້ອງເປນເຈາການນຳກັນໃນການປະຕິບັດກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການຮັກສາ
ສິງແວດລ້ອມຢາງຕັງໜາ້ ແລະ ພອ້ ມພຽງກັນ.

ຈາກທີໄດ້ກ່າວມາທັງໝດົ ນອ້ ງກໄໍ ດ້ຄົນພບົ ວ່າ ‘ການຮັກສາສິງແວດລ້ອມບມສີ ູດຕາຍຕົວ’ ແລະ ວິທີດຽວທີຈະ
ເຮດໃຫ້ມນັ ເປນຈິງໄດ້ຄືການປບປຽນພດຶ ຕິກຳໃຫ້ເໝາະສົມກັບສະຖານະການ. ພອ້ ມນນັ ທກຸ ໆຄົນຕ້ອງຮ່ວມມື
ກັນຮັກສາສິງແວດລ້ອມ, ເພາະໂລກໃບນມີ ພີ ຽງໜວ່ ຍດຽວ ແລະ ພດຶ ຕິກຳຂອງເຮາຄືເຂມທິດຊີບອກອະນາຄົດ
ຂອງໂລກທີຊັດເຈນທີສຸດ.

ນາງ. ພາວະດີ ພມົ ມະບຸດ ຊັນ ມ ຫົກ, ມສ ມດິ ຕະພາບ ລາວ ຫວຽດນາມ,
ນະຄອນຫລວງ ວຽງຈັນ

ໂລກຂອງເຮາອຸດົມສົມບູນໄປດ້ວຍທຳມະຊາດອັນເປນບກຳເນດີ ຂອງທກຸ ສິງທກຸ ຢາງ, ຫາກແຕ່ວ່າຄວາມຈະເລີນທາງ
ດ້ານເຕກໂນໂລຊີ, ອຸດສາຫະກຳ ແລະ ວິທະຍາສາດນນັ ກຳລັງທຳລາຍຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ຫືຼ ສິງແວດລ້ອມ
ຂອງເຮາທີລະໜອ້ ຍດ້ວຍການກບັນຫາທາງສະພາບອາກາດ, ທຳລາຍຄວາມດນຸ ຂອງໂລກ ແລະ ອືນໆ. ຫັຼງຈາກທີໄດ້
ຮັບຮູ້ເຖິງບັນຫາເຫົຼານ,ີ ເຮດໃຫ້ນອ້ ງມຄີ ວາມຕ້ອງການຢາກຈະປກປອງ ແລະ ຮັກສາສິງແວດລ້ອມອັນເປນທີຢູຂອງ
ເຮາໄວ້.

ສຳລັບນອ້ ງແລ້ວ, ການປກປກຮັກສາສິງແວດລ້ອມນນັ ທກຸ ຄົນໃນໂລກຕ່າງກສໍ າມາດປະຕິບັດໄດ້ ລວມທັງນກັ ຮຽນ
ໄວມດັ ທະຍມົ ສຶກສາແບບເຮາເຊນກັນເຊິງການປະຕິບັດນນັ ກມໍ ຫີ ຼາຍວິທີທີເຮາສາມາດນຳໄປໃຊ້ໄດ້. ໃນຊີວິດປະຈຳວັນ
ຂອງນອ້ ງ, ນອ້ ງນຳໃຊ້ກະຕຸກນາທີສາມາດລ້າງໄດ້ແລ້ວນຳມາໃຊ້ໄດ້ຫຼາຍຄັງ ດ້ວຍການຮ່າຍນາຈາກເຮືອນໂຕເອງເພອື
ນຳໄປດືມທີໂຮງຮຽນທກຸ ໆມ,ື ສິງນເີ ຮດໃຫ້ນອ້ ງບຈຳເປນຕ້ອງຊືນາດືມາມຮ້ານຄ້າທີຄົນສ່ວນໃຫຍດ່ ືມເທືອດຽວ
ແລ້ວຖິມ ເຊິງເປນການສ້າງຂີເຫຍອື ປະເພດປລາສະຕິກີໃຊ້ເວລາຍອ່ ຍສະຫຼາຍເຖິງ 400 ກວ່າປ ພອ້ ມກັນນນັ ມນັ ຍງັ
ຊ່ວຍໃຫ້ນອ້ ງໄດ້ປະຢດຄ່າໃຊ້ຈ່າຍເຊນກັນ. ນອກຈາກນເີ ວລາທີນອ້ ງຢາກດືມນາຫວານໆເຊນ ຊານມົ ໄຂ່ມຸກ ນອ້ ງຈະ
ນຳຂວດນາເຫັຼກທີມໄີ ປໃຫ້ແມຄ່ ້າໃສ່ນາໃຫ້ ແທນທີທີຈະນຳໃຊ້ຈອກນາປລາສະຕິກ. ການກະທຳນີ ນອກຈາກເຮາໄດ້
ຫຼດຜ່ອນຂີເຫຍອື ແລ້ວ ເຮາຍງັ ຊ່ວຍປະຢດຄ່າໃຊ້ຈ່າຍແກ່ຮ້ານນາ ເປນການເພມີ ກຳໄລເລກໆນອ້ ຍໆໃຫ້ປະຊາຊົນ
ທ້ອງຖິນ ແລະ ການໃຊ້ຂວດເຫັຼກຈະສາມາດກັກເກບຄວາມເຢນໄດ້ດົນນຳອີກ. ບພຽງແຕ່ເທານ,ີ ທກຸ ໆຄັງທີນອ້ ງຈະ
ໄປຊືເຂາໜມົ ຫືຼ ເຄືອງໃຊ້ຈຳເປນທີຮ້ານຄ້າ, ນອ້ ງມກັ ຈະຖືກະເປາທີເຮດດ້ວຍຜ້າໄປນຳ ເພອື ຈະໄດ້ສິນຄ້າທີຊືມາບັນຈຸ
ໃສ່ໃຫ້ເປນການຫຼດຜ່ອນຖົງຢາງປລາສະຕິກອີກວິທີ ພອ້ ມກັນນນັ , ນອ້ ງກເໍ ຄີຍໄດ້ສ້າງຜົນງານດ້ວຍການນຳເອາ
ກະປອງນມົ ທີດືມແລ້ວມາເຮດເປນກະເປາສົງເຂາປະກວດ ແລ້ວສາມາດຍາດໄດ້ອັນດັບທີສອງ, ສິງທີນອ້ ງພູມໃຈ
ທີສຸດໃນຜົນງານນີ ແມນ່ ມນັ ສາມາດເຮດໃຫ້ຫຼາຍຄົນຮູ້ວ່າ ກ່ອງນມົ ທີຫຼາຍຄົນຄິດວ່າບສາມາດນຳກັບມາໃຊ້ຄືນໄດ້
ນນັ ໃນຄວາມເປນຈິງເຮາກສໍ າມາດນຳໃຊ້ປະໂຫຍດຄືນຈາກມນັ ໄດ້ເຊນກັນ ແລະ ຫວັງວ່າໃນອະນາຄົດຫຼາຍໆຄົນກຈໍ ະ
ຮັບຮູ້ເຖິງຄຸນປະໂຫຍດຂອງກ່ອງນມົ ຫຼາຍຂຶນ.

ໃນບາງຄັງທີນອ້ ງພບົ ເຫນຄົນອ້ອມຂ້າງຈູດຂີເຫຍອື , ນອ້ ງກຈໍ ະຕັກເຕືອນ ແລະ ບອກເລາເຖິງບັນຫາທີເຮາບຄວນ
ເຮດ ຢາງເຊນ: ມຄີ ັງໜງຶ ທີປາຂອງນອ້ ງຈູດຂີເຫຍອື , ນອ້ ງກໄໍ ດ້ໄປບອກເພນິ ວ່າ ການຈູດຂີເຫຍອື ຈະສ້າງມນົ ລະພດິ
ທາງອາກາດ ເຊິງເປນບັນຫາທີເຮາກປໍ ະເຊີນຢູ ແລະ ຖ້າຈູດພລາສຕິກ ມນັ ຈະປອຍສານພດິ ທີກໃຫ້ເກີດມະເຮງ ແລະ
ພະຍາດຜິວໜງັ ເອີນວ່າ ສານໄດອັອກຊິນ. ຫັຼງຈາກມນື ນັ , ນອ້ ງກບໍ ເຫນເພນິ ຈູດຂີເຫຍອື ອີກເລີຍ ນນັ ເຮດໃຫ້ນອ້ ງ
ຮູ້ສຶກວ່າການທີເຮາໃຫ້ຂມູນໃນສິງທີບາງຄົນອາດຈະບຮູ້ ກເໍ ປນການຫຼດຜ່ອນການທຳລາຍສິງແວດລ້ອມໄດ້,
ພອ້ ມກັນນນັ ຍງັ ສ້າງໃຫ້ມຄີ ົນຮັບຮູ້ເຖິງບັນຫາສິງແວດລ້ອມເພມີ ອີກ.

ການໄດ້ເປນສ່ວນໜງຶ ໃນການປກປກຮັກສາສິງແວດລ້ອມ ເຮດໃຫ້ນອ້ ງຮູ້ສຶກວ່າກຳລັງເຕີບໂຕເປນຜູ້ໃຫຍຂ່ ຶນ ເນອື ງ
ຈາກວ່າເຮາກຳລັງສ້າງໂລກໃຫ້ໜາ້ ຢູຂຶນເພອື ຄົນຮຸ່ນໃໝ່ ແລະ ຍງັ ມຄີ ວາມຮັບຜິດຊອບຕໂລກໃບນອີ ີກດ້ວຍ.
ພອ້ ມກັນນນັ , ນອ້ ງກໄໍ ດ້ຫວັງໄວ້ຢາງຍງິ ວ່າຫຼາຍໆຄົນໃນໂລກຈະຮັບຮູ້ເຖິງບັນຫານຫີ ຼາຍຂຶນ ພອ້ ມຊ່ວຍກັນປກປກ
ຮັກສາສິງແວດລ້ອມອັນລາຄ່ານໄີ ປພອ້ ມໆກັນ ເພອື ສ້າງໂລກໃຫ້ໜາ້ ຢູ ແລະ ເພອື ຊ່ວຍໃຫ້ສິງທີມຊີ ີວິດຈະສາມາດ
ດຳລົງຊີວິດຢູໃນໂລກໃບນໄີ ປອີກຫຼາຍລ້ານປ.

ນາງ. ວິພາວັນ ນາມມຸນຕີ ຊັນ ມ ເຈດ, ມສ ສະຫວັນ,
ແຂວງສະຫວັນນະເຂດ

ມວນມະນຸດ ທຸກຄົນທີດຳລົງຊີວິດຢູບົນໜ້າໂລກອັນແສນກວ້າງໃຫຍ່ໄພສານນີລ້ວນແຕ່ຕ້ອງໄດ້ອາໄສນັບທັງມກີ ານພວົ ພັນກັນ
ກັບສິງແວດລ້ອມຢາງແໜ້ນແຟນອັນປາສະຈາກບໄດ້ ເຊິງມັນປຽບໄດ້ດັງສາຍເລືອດທິີຄອຍບຳລຸງລ້ຽງຮ່າງກາຍຂອງຄົນເຮາໃຫ້
ມີຊີວິດຊີວາ ຢູສະເໝີ ຫາກເຮາຮູ້ຈັກປກປກຮັກສາພອ້ ມທັງເສີມຂະຫຍາຍສິງແວດລ້ອມ ມນັ ກຈໍ ະມອບແຕ່ຄຸນປະໂຫຍດອັນລາ
ຄ່າໃຫ້ແກ່ຄົນເຮາ ແຕ່ ໃນທາງກົງກັນຂ້າມຫາກວ່າເຮາມົວເມານຳແຕ່ການທຳລາຍສີງແວດລ້ອມຢູເປນປະຈຳ ແນນ່ ອນວ່າໂລກ
ຂອງເຮາໃບນີ ກໍ ຈະເຕມໄປດ້ວຍ ຄວາມໂສກເສາຫງ່ວມເຫງາົ , ດຳລົງຊີວິດຢູ ຢາງຍາກລຳບາກທີສຸດອັນເປນບາດແຜມາຈາກນາ
ມືຂອງຕົນໃນການທຳລາຍສີງແວດລ້ອມ.

ຄຳວ່າ”ສີງແວດລ້ອມ”ໝາຍເຖີງທຸກສີງທຸກຢາງທີຢູອ້ອມຕົວເຮາບ ວ່າຈະເປນສິງທີມີຊີວິດ ເຊນັ : ຄົນ,ສັດ,ພດື ແລະ ສິງທີບມີ
ຊີວິດໄດ້ແກ່: ອາກາດ,ແຮ່ທາດ...ເຊິງທຸກສິງທຸກຢາງທັງໝົດເຫົຼານັນລ້ວນແຕ່ຮັບໃຊ້ໃນການດຳລົງຊີວິດປະຈຳວັນຂອງຄົນເຮາ
ທັງໝົດບ ວ່າຈະເປນການນຳໃຊ້ອາກາດໃນການຫາຍໃຈ,ການນຳໃຊ້ພດື ພນັ ທັນຍາຫານນຳມາປຸງແຕ່ງເປນຢາ ຕະຫຼອດເຖິງ
ອາຫານການກິນ,ການນຳ ໃຊ້ແຮ່ທາດເຂາໃນການຜະລິດ ເຄືອງໃຊ້ຂອງສອຍ ແລະ ອືນໆ ເມືອ ເຮາມີການນຳໃຊ້ຄຸນຄ່າຂອງ
ບັນດາສີງຕ່າງໆທີກ່າວມານັນ ແນ່ນອນ ແລ້ວວ່າມັນລ້ວນແຕ່ໄດ້ມີການທຳລາຍອັນໄດ້ພາໃຫ້ສິງແວດລ້ອມນັບມື ນັບມ້ວຍມອດ
ຂອດຫາຍໄປຕາມການເວລາເວາສະເພາະ ເວາລວມ ກຄໍ ື ຄວາມອຸດົມສົມບູນຂອງໂລກມະນຸດເຮາ,ຈາກສີງແວດລ້ອມທີສວຍສົດ
ງົດງາມເຕມໄປດ້ວຍພູຜາປາໄມ້ທີຂຽວສະອ້ອມ ຮົມເຢນ,ມີສັດສາວາສິງທີອຸດົມສົມບູນ ແລະ ອາກາດທີບໍລິສຸດຜຸດຜ່ອງນບັ ທັງ
ລະບົບນິເວດທີດີກຈໍ ະກາຍເປນພຽງຮູບພາບໃນຄວາມຊົງຈຳຂອງທຸກຄົນເພາະ ໃນປດຈຸບັນ ນີ ນັບຕັງແຕ່ປ2015ເປນຕົນມາ
ດັງທີພວກເຮາຮັບຮູ້ ນຳກັນດີແລ້ວວ່າໄດ້ເກີດມີວິກິດການໄຟໄໝ້ປາ, ມີລະອອງPM2.5 ຢູໃນຫຼາຍປະເທດທົວໂລກຍ້ອນການ
ກະທຳຂອງມະນຸດທີບຫ່ວງໃຍໃສ່ໃຈສິງແວດລ້ອມມີແຕ່ຕັດໄມ້ທຳລາຍປາ,ຈູດຂີເຫຍືອຊະຊາຍ,ຖີມສີງ ເສດເຫືຼອລົງໃສ່ແມນ່ າ
ແລະ ບັນຫາອືນໆ ທີເປນສາເຫດຫັຼກຕົນຕໍ ອັນກໃຫ້ເກີດບັນຫາສີງແວດລ້ອມຕາມມາເຊີງມັນໄດ້ສົງຜົນກະທົບທາງ ດ້ານລົບ
ໂດຍກົງຕຊີວິດການເປນຢູຂອງມວນມະນຸດຢູໃນທົວທຸກມູມໂລກຍ້ອນຄວາມເຊືອມໂຊມຂອງທຳມະຊາດເຮດໃຫ້ເກີດບັນຫາ
ຕ່າງໆບວ່າຈະເປນ:ມີຝນຕົກບຖືກຕ້ອງຕາມລະດກູ ານ,ດິນເຈືອນ,ບັນຫາໄພນາຖ້ວມ,ອາກາດຮ້ອນອົບເອາັ ,ອາກາດເປນ
ຜິດ,ເກີດມີຝຸນລະອອງຕາມອາກາດ ເຊີງເປນບັນຫາອັນສຳຄັນທິີເຮາຕ້ອງໃສ່ໃຈເປນອັນດັບທຳອິດ ຍ້ອນມະນຸດສາມາດດຳລົງ
ຊີວິດຢູລອດໄດ້ດ້ວຍ ສິງແວດລ້ອມ ຫາກວ່າສິງເຫົັຼານນັ ສູນຫາຍໄປປະຊາຊົນກຈໍ ະຢູໄດ້ຢາງຍາກລຳບາກທາງຮ່າງກາຍຮວມທັງ
ຈິດໃຈເປນທິີສຸດ.

ດັງນັນທາງ ອອກທີສຳຄັນໃນການແກ້ໄຂບັນຫາຕ່າງໆ ທີກ່າວມາເຮາຄວນເລີມຈາກຕົວເຮາເອງໃນການປູກຈິດສຳນຶກຄົນໃຫ້ຮັກ
ສິງແວດລ້ອມເພາະ ມັນກໍ ປຽບໄດ້ດັງຊີວິດຂອງພວກເຮາຄຽງຄູ່ໄປກັບການວາງແຜນພດັ ທະນາສິງແວດລ້ອມຢູາງເປນລະບົບ
ຮອບດ້ານເພືອການແກ້ໄຂບັນຫາ ໃຫ້ຖືກຈຸດ ຮູ້ຈັກປຸກລະດົມຂົນຂວາຍຄົນອ້ອມຂ້າງໃຫ້ຮຽນຮູ້ເຖິງຄວາມສຳຄັນຂອງມນັ ເພາະ
ເມືອຄົນເຮາເຂາໃຈໃນຈຸດນັນແລ້ວຕໄປກ ຫາວິທີ ໃນການປບປຸງແກ້ໄຂ ວີທີການອັນສຳຄັນທິີປາສະຈາກບໄດ້ກຄໍ ືການຫ້າມທຳ
ລາຍສິງແວດລ້ອມໃນທຸກຮູບແບບໂດຍການວາງກົດໝາຍ ຢາງເຄງັ ຄັດ ຮູ້ຈັກກປູກຕົນໄມ້ທົດແທນຕົນໄມທ້ ິີສູນຫາຍໄປເພາະ
ມັນປຽບເໝືອນປອດຂອງໂລກເຮາທິີຄອຍຜະລິດອາກາດບໍລິສຸດ ເອາໃຈໃສ່ບຈູດຂີເຫຍືອຍຊະຊາຍ ຈັດສັນອາຊີບທີເໝາະສົມ
ໃຫ້ແກ່ພແມ່ປະຊາຊົນເຂດຊົນນະບົດທີຖາງປາເຮດໄຮ່ເປນອາຊີບໃຫ້ແກ່ພວກເຂາ ສົງເສີມຄວາມຮູ້ທາງດ້ານສີງແວດລ້ອມໃຫ້
ທົວເຖີງທຸກພືນທີໃນປະເທດກຄື ນັກຮຽນ ນັກສຶກສາຕະຫຼອດເຖິງພແມ່ປະຊາຊົນເພອື ການ ສຶກສາຮຽນຮູ້ໃຫ້ເຂາໃຈຕກັບ
ບັນຫາສິງແວດລ້ອມຢາງເລິກເຊິງເຖິງຖ້ອງ ບພຽງແຕ່ເທານນັ ເມືອຄົນເຮາຮູ້ ວິທີການປກປກຮັກສາແລ້ວສິງທີມີຄ່າໄປກວ່ານັນ
ຄືການເອາໃຈໃສ່ພ້ອມທັງປະຕິບັດໃຫ້ເກີດດອກອອກຜົນຢາງແທ້ຈິງບຄວນປອຍໃຫ້ເປນພຽງແຕ່ເປນຄຳເວາເພາະທກຸ ການກະ
ທຳຍ່ອມເຮດໃຫ້ເກີດການປຽນແປງສະເໝີ ພ້ອມທັງຍຶດຖືເອາຄວາມຮັກສິງແວດລ້ອມໂລກໃຫ້ຕິດຢູໃນໝາກຫົວໃຈຕົນ
ຕະຫຼອດເວລາ ບພຽງແຕ່ສະເພທະວັນສິງແວດລ້ອມໂລກຈິງໃສ່ໃຈ ແຕ່ເຮາຄວນເຮດທຸກວັນໃຫ້ມັນເປນວັນຮັກສິງແວດລ້ອມຢູ
ຕະຫຼອດເວລາ. ຫາກວ່າພວກເຮາມີສິງແວດລ້ອມທີດີກຄື ມີ ດິນ,ນາ,ສັດສາວາສິງທີອຸດົມສົມບູນ,ມີອາກາດທີບໍລິສຸດປອດໂປງ
ແລ້ວ ມວນມະນຸດເຮາກໍ ຈະ ສາມາດດຳລົງຊີວິດໄດ້ຢາງມີຄວາມສຸກ ປາສະຈາກຄວາມທຸກຢູສະເໝີ.

ລວມຄວາມແລ້ວການປກປກສິງແວດລ້ອມນັນນບັ ໄດ້ວ່າມີຄຸນຄ່າຢູຢາງມະຫາສານຕກັບຊີວິດການເປນຢູຂອງສັບພະສິງໃນ
ໂລກ ເຮາທຸກຄົນຄວນມາຮ່ວມແຮງຮ່ວມໃຈ ຢາໄດ້ຖືເບາຕບັນຫາດັງກ່າວເພາະນັນຄື ສ່ວນໜຶງຂອງຊີວິດເຮາ.ນ້ອງເອງໃນນາມ
ເປນ ນັກຮຽນຜູ້ໜິຶງຂປໍ ະຕິຍານຕົນວ່າຈະຕັງໜ້າຮັກສາພ້ອມທັງຈະເປນກະບອກສຽງສົງເສີມບົດສິງແວດລ້ອມຢາງເຕມທີ
ພ້ອມທັງຈະເປນຕົນ ແບບທີດີຂອງສັງຄົມໃນການປກປກຮັກສາ ພດັ ທະນາສິງແວດລ້ອມເພືອການປຽນແປງທີດີຂຶນຂອງໂລກ
ເຮາໃນອະນາຄົດຂ້າງໜ້າຕະຫຼອດ ໄປຢາງບໍຢຸດຢງ.

ທ້າວ. ສຸດໃຈ ຊາພກັ ດີ ຊັນ ມ ເຈດ, ໂຮງຮຽນພອນສະຫວັນ, ນະຄອນຫລວງ ວຽງຈັນ

ສິງແວດລ້ອມແມ່ນທຸກສິງທຸກຢາງທີຢູອ້ອມຕົວເຮາ ມີທັງສິງທີມີຊິວິດ ແລະ ບມີຊິວິດ, ທີເປນທັງນາມມະທຳ ແລະ ຮູບປະທຳ.
ປດຈຸບັນມະນຸດໄດ້ຂົນຂວາຍ ຫາວິທີທາງຕ່າງໆໃນການນຳໃຊ້ສິງແວດລ້ອມເພືອສ້າງຄວາມສະດວກສະບາຍໃຫ້ແກ່ມະນຸດເອງ ຈົນ
ບໄດ້ຄຳນຶງເຖິງຜົນເສຍທີຈະນຳມາ ກຄໍ ືຜົນກະທົບຕຄວາມສົມດຸນຂອງສິງແວດລ້ອມ. ເນອື ງຈາກວ່າ ສິງແວດລ້ອມປຽບດັງ
ຫົວໃຈຫັຼກຂອງການພັດທະນາແບບຢນຍົງ ແລະ ເປນສິງທີໜ່ວຍງານທາງດ້ານເສດຖະກິດໃຫ້ຄວາມສຳຄັນ.

ສິງແວດລ້ອມແມ່ນປດໄຈໜຶງທີມີການພົວພັນເຖິງການດຳລົງຊິວິດ, ມີສ່ວນຮ່ວມໃນການພັດທະນາຄຸນນະພາບຂອງມະນຸດໃຫ້ໄປ
ໃນທາງທີດີ, ໂດຍບຄຸກຄາມເຖິງຄວາມສົມດຸນຂອງລະບົບນເິ ວດ, ທຸກຄົນຈຶງມີສ່ວນຮ່ວມໃນການປບປຸງ ແລະ ດູແລຮັກສາບັນດາ
ປດໄຈທີມີຄວາມສ່ຽງຕການເກີດໂລກຕ່າງໆທີກ່ຽວເນືອງມາຈາກສິງແວດລ້ອມທີບຖືກສຸຂະລັກສະນະ ການມີສ່ວນຮ່ວມຂອງເຮາ
ຍັງເປນການເປດໂອກາດໃຫ້ທຸກຄົນໄດ້ມີບົດບາດໃນການກຳນດົ ແກ້ໄຂບັນຫາ, ວາງແຜນຕັດສິນໃຈ, ລະດົມຊັບພະຍາກອນ,
ບໍລິຫານຈັດການ, ຕິດຕາມປະເມີນຜົນ ແລະ ຮ່ວມຮັບຜົນປະໂຫຍດ. ໃນປດຈຸບັນ ຜົນຮ້າຍທີເກີດຂຶນຈາກການແປປວນຂອງດິນ
ຟາອາກາດທີເຮາພົບເຫນຈະມີດັງນີ: ຈາກ “ພາວະໂລກຮ້ອນ” ທີເກີດຈາກຊັນບັນຍາກາດຖືກທຳລາຍ, “ໄຟປາ” ສາເຫດໜຶງກໍ
ເກີດຈາກການເຜາປາ ຈູດໄຮ່ຂອງມະນຸດ “ມົນລະພາວະ” ແມ່ນບັນຫາໃຫ່ຍທາງດ້ານເສດຖະກິດ, ການເມືອງ ແລະ ສັງຄົມ. ການ
ປກປກຮັກສາສິງແວດລ້ອມຈຶງແມ່ນ ການສະຫງວນ, ປບປຸງ, ສ້ອມແຊມ ແລະ ນຳໃຊ້ຊັບພະຍາກອນທີມໃີ ຫ້ເກີດຜົນປະໂຫຍດ
ສູງສຸດ ສົງຜົນເສຍຫາຍໜ້ອຍທີສຸດ ແລະ ສາມາດຕອບສະໜອງຄວາມຕ້ອງການຂອງມະນຸດໄດ້ໃນໄລຍະຍາວ ພ້ອມທັງກະຈາຍ
ຊັບພະຍາກອນໃຫ້ປະຊາຊົນໄດ້ຢາງທົວເຖິງ.

ໃນສະຕະວັດທີ 21 ສິງແວດລ້ອມໄດ້ຖືກທຳລາຍລົງຢາງຫຼວງຫຼາຍເຊນ: ການຕັດໄມ້ທຳລາຍປາ, ການກະທຳຂອງມະນຸດພາໃຫ້
ເກີດເຮືອນແກ້ວ, ການນຳໃຊ້ສານເຄມີປາບສັດຕູພດື ຫຼາຍເກີນໄປ, ໃຊ້ປຸຍເລງການຈະເລີນເຕີບໂຕຂອງພດື , ສິງເສດເຫືຼອພລາສ
ສະຕິກ 18 ພັນລ້ານໄດ້ຖືກປອຍໄຫຼເຂາໃນເຂດທະເລຊ້າຍຝງທຸກໆປ ແລະ ຈາກການສັງລວມພບົ ວ່າມະນຸດນຳໃຊ້ຂີເຫຍອື 1,15
ກິໂລຕວັນ/ຄົນ ຈຶງເຮດໃຫ້ຈຳນວນຂີເຫຍືອຕປເພິມຂຶນຢາງໄວ. ດ້ວຍເຫດຜົນນີເອງ, ມັນໄດ້ສ້າງການປຽນແປງໃຫ້ສິງທີມີຊິວີດ
ທົວໂລກ ແລະ ມະນຸດເຮາ ຂ້າພະເຈາເອງໃນນາມ ນກັ ຮຽນມັດທະຍົມຕອນປາຍໄດ້ມີວິທີທາງໃນການເປນສ່ວນໜຶງຂອງການປກ
ປກຮັກສາສິງແວດລ້ອມດັງນີ: ການແຍກຂີເຫຍອື ໂດຍມີການສ້າງຮູບຮ່າງ, ລັກສະນະທີທຸກຄົນເບິງແລ້ວຈະສາມາດໄຈ້ແຍກໄດ້
ແບບບສັບສົນ ເພືອຫຼດຜ່ອນປະລິມານຂີເຫຍືອ ແລະ ຂີເຫຍືອຈາກເສດອາຫານສາມາດນຳມາແປຮູບເປນປຸຍ, ປູກຕົນໄມ້ນອ້ ຍ,
ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີການແຍກລົດມາຮັບຂີເຫຍືອ ເພາະຖ້າໃຊ້ລົດຄັນດຽວມາເອາແລ້ວເທຂີເຫຍືອປນກັນ ການແຍກຂີເຫຍອື ຈະບມີ
ຄວາມໝາຍ, ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ລັດຖະບານສ້າງກົດໝາຍເພືອຢບຢງການຜະລິດຂວດນາ ແລະ ຖົງຢາງ, ຖ້າຫາກວ່າທຸກບ້ານນຳໃຊ້
ຟກບົວແທນການໃຊ້ກ໋ອກນາກຈໍ ະເປນການຫຼດຜ່ອນການນຳໃຊ້ນາໄດ້, ໃຊ້ເຈ້ຍສອງຂ້າງກ່ອນຈະຖິມ ພາຍໃຕ້ຄຳຂວັນທີວ່າ: “ຮັກ
ໂລກ ຮັກສິງແວດລ້ອມ ຢາລືມໃຊ້ເຈ້ຍສອງຂ້າງກ່ອນຈະຖິມ” ຫຼດຜ່ອນການນຳໃຊ້ໂຟມທີຫຼາຍເກີນໄປ ໂດຍການນຳເອາໃບໄມ້
ຈາກທຳມະຊາດທີບມີສານເຄມີ ເພືອມາຣີໄຊເຄີລເປນຈານທີສາມາດນຳໃຊ້ໄດ້. ນອກຈາກນນັ , ບຄວນເປດນາ ແລະ ໄຟຟາຖິມໄວ້
ໂດຍບມີປະໂຫຍດ, ທາງທີດີຄວນປດໄຟມືລະ 1 ຊົວໂມງເພືອປະຢດພະລັງງານໂລກ ແລະ ອຶນໆ.

ສຳລັບໂຮງຮຽນນ້ອງເອງກມໍ ີການຮັກສາສິງແວດລ້ອມຫຼາຍຢາງເຊນ: ການສ້າງສວນຊີວະພາບໃນໂຮງຮຽນເພອື ໃຫ້ທຸກຄົນໄດ້ມີ
ສ່ວນຮ່ວມໃນການອະນຸລັກ, ຈັດໃຫ້ມີການແລກກະຕຸກນຳ້ ກັບອຸປະກອນການຮຽນ, ໃຫ້ນັກຮຽນຣີໄຊເຄີລສິງເສດເຫລືອເພືອມາ
ຕົບແຕ່ງພາຍໃນໂຮງຮຽນ ຫືຼ ໃນສວນຊີວະພາບ, ມີການແຍກຂີເຫຍືອປຽກ, ແຫ້ງ, ໂຟມ, ກະຕຸກນາ ແລະ ອຶນໆ. ສຳລັບນອ້ ງ
ເອງກຢໍ າກໃຫ້ມີການປຸກລະດົມພາຍໃນໂຮງຮຽນເພມິ ເຕີມເພືອໃຫ້ທຸກຄົນໄດ້ຮູ້ ແລະ ເຂາໃຈເຖິງຄວາມສຳຄັນຂອງການອະນຸລັກ
ສິງແວດລ້ອມ, ຖ້າຫາກທຸກຄົນໄດ້ລົງຕົວຈິງໃນແຕ່ລະອາທິດ ບວ່າຈະເປນການຮຽນຮູ້ການເຮດປຸຍ ແລະ ການຮັກສາຕົນໄມ້ ໃນ
ວິທີທາງທີແຕກຕ່າງກັນ. ສິງທີນ້ອງເອງໄດ້ເຮດໃນການຊ່ວຍຮັກສາສິງແວດລ້ອມມ:ີ ການບຈູດຂີເຫຍືອເພາະມັນເປນການສ້າງ
ມົນລະຜິດທາງອາກາດ, ການແຍກຂີເຫຍືອກ່ອນທີຈະຖິມທຸກຄັງ ແລະ ທີສຳຄັນແມນ່ ນອ້ ງຈະບໃຊ້ຂວດນາທີເປນພລາສະຕິກ
ພ້ອມທັງນຳໃຊ້ຖົງຜ້າແທນຖົງຢາງອີກດ້ວຍ. ນ້ອງພະຍາຍາມເຮດສິງເລານທີ ຸກຄັງເພອຶ ປູກຈິດສຳນຶກໃຫ້ໂຕເອງຮັກໃນການເຮດ
ເພືອສ່ວນລວມ ຈົນມັນກາຍເປນນິໄສ ແລະ ສ້າງວິໄສທັດໃຫ້ແກ່ໂຕນອ້ ງເອງ.

ດ້ວຍເຫດນີ, ພວກເຮາເປນຊາວໜຸ່ມຍຸກໃໝ່ຄວນນຳໃຊ້ຄວາມຮູ້ທີມີເພືອແກ້ໄຂບັນຫາສິງແວດລ້ອມໃຫ້ຫຼດໜອ້ ຍລົງ, ເພຶອ
ຫີຼກລ້ຽງຄວາມຜິດປກກະຕິຂອງສະພາບອາກາດ ແລະ ບັນຫາຕ່າງໆທີເກີດຈາກສິງແວດລ້ອມ ອັນເປນຜົນເຮດໃຫ້ມະນຸດພົບແຕ່
ໂລກໄພໄຂ້ເຈບ. ທຸກຄົນໄດ້ນຳໃຊ້ສິງແວດລ້ອມຢາງສະເໜີພາບ ສະນນັ , ວຽກງານສິງແວດລ້ອມບແມນ່ ໜ້າທີຂອງຜູ້ໃດຜູ້ໜຶງ
ຮັບຜິດຊອບ ແຕ່ມັນເປນວຽກຂອງຄົນພາຍໃນປະເທດ ກຄໍ ືໃນໂລກເປນຜູ້ຮ່ວມໄມ້ຮ່ວມມືກັນຮັກສາທີຢູອາໄສຂອງຕົນ ດັງຄຳ
ຂວັນທີວ່າ: “ຖ້າຢາກໃຫ້ຊິວິດສົດໃສຄວນໃສ່ໃຈສິງແວດລ້ອມ”.

ນາງ. ສຸພາວັນ ຈັນທະພອນ ຊັນ ມ ຫ້າ, ມສ ວຽງຈັນ, ນະຄອນຫລວງ ວຽງຈັນ

ສິງແວດລ້ອມແມນ່ ປດໄຈພນື ຖານທີສຳຄັນຢາງໜງຶ ໃນການດຳລົງຊິວິດ ແລະ ການເປນຢູຂອງມະນຸດກຄໍ ືສິງທີມຊີ ິວິດທັງຫຼາຍ
ມນັ ມອີ ິດທິພນົ ຕພດຶ ຕິກຳການດຳເນນີ ຊິວິດຂອງມະນຸດໄປໃນດ້ານທີດີ ຫຶຼ ບດີເພາະ ສະນນັ , ມະນຸດເຮາທກຸ ຄົນຕ້ອງມກີ ານປກ
ປກຮັກສາ, ປບປຸງ ແລະ ດແູ ລຮັກສາເພອຶ ບໃຫ້ມບີ ັນຫາສິງແວດລ້ອມເກີດຂຶນ ດັງນນັ , ພວກເຮາທກຸ ຄົນຕ້ອງມສີ ່ວນຮ່ວມໃນ
ການດຳເນນີ ວຽກງານໃນການປກປກຮັກສາສິງແວດລ້ອມ, ບວ່າຈະເປນການຈັດຕັງໂຄງການຮັກສາສິງແວດລ້ອມ, ການວາງ
ແຜນ, ປຸກລະດົມໃຫ້ປະຊາຊົນຫັນມາປູກຕົນໄມທ້ ົດແທນດີກວ່າຈະໄປຕັດ ແລະ ທຳລາຍ, ພວກເຮາທກຸ ຄົນຕ້ອງມສີ ່ວນຮ່ວມ
ເປນຫູເປນຕາທກຸ ຄົນ.

ສິງແວດລ້ອມແມນ່ ສິງທີຢູອ້ອມຕົວເຮາ ມທີ ັງສິງທີມຊີ ິວິດ ແລະ ບມຊີ ິວິດ. ເຊິງມະນຸດເຮາໄດ້ດັດແປງທຳມະຊາດ ໃຫ້ມາຮັບໃຊ້
ໃນການດຳລົງຊິວິດ ແລະ ການເປນຢູຂອງເຮາ. ເພອຶ ສ້າງຄວາມສະດວກໃຫ້ເຮາໃນໄລຍະຜ່ານມາໂດຍບຄຳນງຶ ເຖິງຜົນເສຍ
ພາຍຫັຼງ ປດຈຸບັນ, ມະນຸດກຳລັງປະເຊີນໜາ້ ກັບບັນຫາທຳມະຊາດທີເກີດຂຶນ ໃນສິງແວດລ້ອມໂລກເຊນ: ບັນຫາສັງຄົມ ແລະ
ສັນຕິພາບ, ໄພທຳມະຊາດ ( ພາວະໂລກຮ້ອນ, ສະພາວະອາກາດໜາວຈັດ-ພາຍຸຫິມະ, ລົມພາຍຸ, ແຜ່ນດິນໄຫວ, ພູໄຟລະເບີດ,
ໄຟໄໝປ້ າ, ຄືນສຸນາມ.ິ ..), ພະຍາດ ( ໂລກເອດ, ໄຂ້ຫວັດສັດປກ...), ຄວາມອຶດຫິວ, ສິງແວດລ້ອມເປນພດິ (ນາ, ອາກາດ,
ດິນ, ສຽງ,...) ບັນຫາທີກ່າວມານນັ ນບັ ວ່າເປນສິງທ້າທາຍຕຄວາມປອດໄພ ແລະ ການຢູລອດຂອງມວນມະນຸດທັງໄລຍະສັນ
ແລະ ໄລຍະຍາວ, ຜົນຮ້າຍທີເກີດຂຶນຈາກການທຳລາຍຄວາມສົມບູນຂອງສິງແວດລ້ອມໄດ້ປາກົດຂຶນຢາງເຫນໄດ້ຈະແຈ້ງແລະ
ເປນທີຮັບຮູ້ຢາງກ້ວາງກຄໍ ືໄພພບິ ັດຕ່າງໆເຊນ: ການເກີດໄພນາຖ້ວມ, ແຜ່ນດິນໄຫວ, ຝນບຕົກຕາມລະດກູ ານ, ດິນຟາອາກາດ
ບສົມບູນ... ການປກປກຮັກສາສິງແວດລ້ອມເປນບັນຫາສຳຄັນທາງດ້ານເສດຖະກິດ, ການເມອຶ ງ ແລະ ສັງຄົມ ສະນນັ , ພວກ
ເຮາຄວນເປນເຈາການໃນການສ້າງຈິດສຳນກຶ ຢຸດຕິກການຈູດປາ, ເຜີຍແຜ່, ປຸກລະດົມໃຫ້ທກຸ ຄົນອະນຸລັກຮັກສາ່ປາໄມ,້
ໝູນໃຊ້ເປນແບບຢນຍງົ ໂດຍສະເພາະໃນເຂດປາສະຫງວນ, ປູກຕົນໄມທ້ ົດແທນຕົນໄມທ້ ີທຳລາຍໄປ, ກຳນດົ ເຂດປາສະຫງວນ
ໃຫ້ໄດ້ຫຼາຍໆແຫ່ງ, ປູກຕົນໄມທ້ ົດແທນບ່ອນດິນຫວາງເປາໃຫ້ກາຍເປນປາດົງພງົ ໄພ, ອະນຸລັກສັດປາທີຫາຍາກ ບຈູດປາຖາງ
ປາເຮດໄຮ່ ໃຫ້ຫັນມາເຮດສວນ, ບຈູດຂີເຫຍອື , ບປອຍນາເສຍອອກຈາກໂຮງຈັກ, ໂຮງງານລົງສູ່ແມນ່ ຳ້ ເພາະຈະເຮດໃຫ້ສັດທີ
ຢູໃນນາຕາຍສູນເສຍໝດົ .

ພວກເຮາຕ້ອງຄຳນງຶ ເຖິງໄລຍະເວລາໃຫ້ຍາວນານ ແລະ ການກໃໍ ຫ້ເກີດຜົນເສຍຫາຍຕສິງແວດລ້ອມໜອ້ ຍທີສຸດ ດັງນນັ , ພກັ
ແລະ ລັດຖະບານໄດ້ວິໃຈບັນຫາສິງແວດລ້ອມຂອງໂລກ ແລະ ໄດ້ຍກົ ໃຫ້ເຫນໂດຍນກັ ວິຊາການທີກ່ຽວຂ້ອງໃຫ້ກອງປະຊມ
ລະດັບສາກົນທີຜ່ານມາ ເຊິງເດນກກໍ ວ່າແມນ່ ກອງປະຊມອົງການສະຫະປະຊາຊາດກ່ຽວກັບສິງແວດລ້ອມໃນປ 1972 ທີ
ນະຄອນຫລວງ ສະຕອກໂຮມປະເທດສະວີເດນໃນຫົວຂ “ສິງແວດລ້ອມມະນຸດ” ແລະ ກອງປະຊມຊດຍອດໂລກທີໄດ້ຈັດຂຶນຢູ
ນະຄອນຣີໂອເດິເຈເນໂຣປະເທດບຣາຊິນ ໃນປ 1922 ກອງປະຊມສຸດຍອດອົງການສະຫະປະຊາຊາດໂລກເອີນວ່າ:
“ສົນທິສັນຍາໂກເປນຮາກ” ໃນວັນທີ 15 ທັນວ່າ ປ ຄ.ສ 2009 ໄດ້ປກສາຫາລືເພອຶ ແກ້ໄຂບັນຫາການປຽນແປງອຸນຫະພູມ
ຂອງໂລກເຊິງກຳລັງເປນບັນຫາທີທ້າທາຍຕການຢູລອດຂອງມວນມະນຸດ ແລະ ສິງທີມຊີ ິວິດອຶນໆກຄໍ ືສິງແວດລ້ອມ. ໃນທ້າຍປ
2015 ລັດຖະບານໄດ້ເລືອກເອາແຂວງ ຫຼວງພະບາງ, ຫຼວງນາທາ, ໄຊຍະບູລີ ເປນຕົວແບບໃນການສ້າງແຜນການຮັກສາ
ຊັບພະຍາກອນແລະ ສິງແວດລ້ອມ. ຂ້າພະເຈາເອງໃນນາມນກັ ຮຽນມດັ ທະຍມົ ຕອນປາຍມວີ ິທາງຈະເປນສ່ວນໜງຶ ໃນການ
ຮັກສາສິງແວດລ້ອມດັງນ:ີ ແຍກຂີເຫຍອື ໃນຖືກປະເພດເຊນ: ປະເພດທີຍອ່ ຍສະລາຍໄດ້ແມນ່ ປະເພດເສດອາຫານ, ເສດຜັກ,
ເສດໃບໄມຕ້ ່າງໆກນໍ ຳໄປເຮດເປນຝຸນຊີວະພາບແລ້ວນຳໄປໃສ່ຕົນໄມ້ ຫືຼ ຜັກ. ປະເພດທີຍອ່ ຍສະລາຍບໄດ້ແມນ່ ກະຕຸກນາ ເຮາ
ສາມາດນຳມາປະດິດເປນເຄຶອງປະດັບ, ຖັງ, ໂຖດອກໄມ.້ .. ປະຢດໄຟ, ໃຊ້ລົດສາທາລະນະ, ລົດການສ້າງຂີເຫຍອື ,ຫີຼກເວນການ
ໃຊ້ຖົງຢາງມາໃຊ້ຖົງຜ້າແທນ.

ດ້ວຍເຫດນ,ີ ພວກເຮາທີເປນຊາວໜຸມ່ ໃນຍຸກໃໜຕ່ ້ອງເອາໃຈໃສ່ເບິງແຍງປກປກຮັກສາປາໄມບ້ ໃຫ້ຄົນອືນທຳລາຍເພາະວ່າ
ປາໄມແ້ ມນ່ ແຫຼງຊັບພະຍາກ່ອນ ອັນລາຄ່າໃຫ້ແກ່ການສ້າງເສດຖະກິດຂອງຊາດ ໃຫ້ຮັງມແີ ລະເຂມແຂງ, ປກປກຮັກສາປາໄມໃ້ ຫ້
ຂຽວງາມອຸ່ມທ່ມຸ ຢູຕະຫລອດປ, ນຳໃຊ້ຄວາມຮູ້ທີມເີ ພອຶ ແກ້ໄຂບັນຫາສະພາບສິງແວດລ້ອມໃຫ້ຫຼດໜອ້ ຍລົງ ເພອຶ ຫີຼກລ້ຽງ
ຄວາມຜິດປກກະຕິຂອງສະພາບອາກາດ ອັນເປນຜົນເຮດໃຫ້ມະນຸດເກີດມໂີ ລກໄພໄຂ້ເຈບ, ວຽກສິງແວດລ້ອມບແມນ່ ວຽກ
ຂອງຜູ້ໃດຜູ້ໜງຶ ຈະຮັບຜິດຊອບ ແຕ່ມນັ ແມນ່ ວຽກທີຄົນພາຍໃນປະເທດກຄໍ ືໃນໂລກເປນຜູ້ຮ່ວມໄມຮ້ ່ວມມກຶ ັນຮັກສາທີຢູອາໄສ
ຂອງຕົນ ດັງຄຳເວາທີວ່າ:”ຖ້າຢາກໃຫ້ຊິວິດສົດໃສຄວນໃສໃຈສິງແວດລ້ອມ”

ນາງ. ທິບພະພອນ ສຸລິວົງ ຊັນ ມ ຫ້າ, ມສ ວຽງຈັນ, ນະຄອນຫລວງ ວຽງຈັນ

ສິງແວດລ້ອມແມນ່ ຫັຍງ? ໂລກທີພວກເຮາອາໃສ່ຢູປະກອບດ້ວຍສິງທີມຊີ ີວິດແລະບມຊີ ີວິດ;ມທີ ັງຊັບພະຍາກອນ
ທຳມະຊາດທີຫຼາກຫຼາຍ;ມປີ າໄມສ້ ີຂຽວທີອຸດົມສົມບູນ;ມທີ ັງປະຊາກອນຈຳນວນຫຼວງຫຼາຍອາໃສ່ຢູໃນແຕ່ລະ
ຂົງເຂດທົວໂລກແລະໂລກໃບນມີ ທີ ັງສິງທີທຳມະຊາດສ້າງຂືນແລະມະນຸດສ້າງຂືນມາ ສິງດັງກ່າວເອີນ
ວາ່”ສິງແວດລ້ອມ”,ແລະກເໍ ປນສິງສຳຄັນໃນການປກປກຮັກສາອີກດ້ວຍ ດັງຄຳສຸ ພາສິດທີວ່າ:”ໂລກໃຫ້ຊີວິດແກ່
ພວກເຮາສະນນັ ເຮາຕ້ອງຄິດຮັກສາແລະຖະໜອມ”. ເປນຫັຍງເຮາຕ້ອງປກປກຮັກສາສິງແວດລ້ອມ? ແຕ່ກ່ອນ
ໂລກຂອງພວກເຮາແມນ່ ເຕມໄປດ້ວຍຄວາມອຸດົມຮັງມຂີ ອງຊັບພະຍາກອນ,ປາໄມຕ້ ຶບໜາ,ອາກາດບເປນພດິ ແລະ
ອືນໆ.ແຕ່ຖ້າທຽບໃສ່ກັບປດຈຸບັນແລ້ວສິງແວດລ້ວມໄດ້ປຽນໄປຫຼາຍເພາະໂລກໄດ້ມກີ ານພດັ ທະນາຢາງກ້າວ
ກະໂດດໄປຫຼາຍໆດ້ານໂດຍສະເພາະເສດຖະກິດຂອງໂລກຍງິ ຂະຫຍາຍຕົວແຮງ ນນັ ມນັ ຈຶງເປນສາເຫດການຊດໂຊມ
ຂອງສິງແວດລ້ອມ.ການແກ້ໄຂ້ບັນຫາຫືຼການປກປກຮັກສາສິງແວດລ້ອມຂອງຂ້ອຍດ້ວຍວິທີຕ່າງໆກເໍ ປນກະບອກ
ສຽງໜງຶ ທີສຳຄັນ.

ກ່ອນອືນໝດົ ມນັ ເລີມຈາກຕົວຂ້ອຍເອງກຄໍ ືການເປນແບບຢາງທີດີໃຫ້ຄົນອືນໄດ້ເຫນກຄໍ ືການໃຊ້ຖົງຢາງປາສຕິກ
ໃຫ້ປະຢດທີສຸດຫືຼນຳໃຊ້ຖົງຜ້າເມອື ໄປຊືເຄືອງຢູຕະຫຼາດ,ໂຮງຮຽນ,ຮ້ານຄ້າຕ່າງໆ ມນັ ເປນບັນຫາໜງຶ ທີສຳຄັນຖ້າ
ເຮາໃຊ້ຢາງຟຸມເຟອຍມນັ ຈະເກີດເປນສິງເສດເຫືຼອທີແຈກຢາຍຢູທກຸ ຫົນແຫ່ງໃນໂລກເຮາລວມເຖິງແມນ່ າແລະ
ທະເລເຮດໃຫ້ສິງທີມຊີ ີວິດໃນນນັັ ອາດສູນພນັ ແລະນາກເໍ ປເປອນ.ບສະເພາະແຕ່ຖົງຢາງເທານນັ ,ລວມເຖິງກເໍ ຈ້ຍອະ
ນາໄມ,ກະຕຸກນາ,ຂວດແກ້ວ,ກະປອງ,ເສດເຈ້ຍຂຽນໜງັ ສືບາງສິງເຫົ່ຼານແີ ມນ່ ເຮດມາຈາກຕົນໄມຄ້ ົນເຮານຳໃຊ້
ຕົນໄມເ້ ພອື ມາເຮດເປນສິນຄ້າ,ເພອື ຈຳໜາ່ ຍໃນທາງທີຖືກກົດໝາຍແຕ່ຄົນເຮາບາງກຸ່ມກຕໍ ັດໄມເ້ ພອື ທຳລາຍປາໄມ້
ຫືຼເພອື ການດຳລົງຊີວິດທີຢູອາໃສ່ໂດຍບຄຳນງຶ ເຖິງຜົນກະທົບທີຕາມມາກຄໍ ືປາໄມຫ້ ຼດໜອ້ ຍລົງທກຸ ມເື ຮດໃຫ້
ອາກາດຮ້ອນ.ສະນນັ ຂ້ອຍຈຶງເລີມການຮັກສາປາໄມດ້ ້ວຍການບທຳລາຍ,ບຕັດໄມແ້ ລະຈະປູກຕົນໄມເ້ ພອື ທົດແທນ
ໃນວັນສຳຄັນໂດຍການປຸກລະດົມຄົນໃນຂົງເຂດຂອງຂ້ອຍໃຫ້ມຄີ ວາມສຳນກຶ ຮັກປາໄມດ້ ັງຄຳເວາທີວ່າ”ຮັກຊີວິດປາ
ກຄໍ ືຮັກຊີວິດເຮາ”ພອ້ ມດຽວກັນນນັ ເບິງແຍງ່ ປາເພອື ບໃຫ້ຄົນມາທຳລາຍໂດຍບມເີ ຫດຈຳເປນແລະຕັກເຕືອນຄົນທີ
ທຳລາຍອີກດ້ວຍ.ເປນຫັຍງເຮາຕ້ອງປູກຕົນໄມ?້

ຍກົ ຕົວຢາງປະເທດຈີນເປນປະເທດທີປູກຕົນໄມໃ້ ໝຫ່ ຼາຍທີສຸດໃນໂລກໂດຍການຮ່ວມມກື ັບຄົນພາຍໃນຊາດ.ແຕ່
ກ່ອນຈີນມປີ າໄມທ້ ີຊດໂຊມສະນນັ ຈີນຈຶງໄດ້ມກີ ານປູກຕົນໃມໃ້ ຫ້ຫຼາຍຂືນຈົນເປນປະເທດທີມປີ າໃມຫ້ ຼາຍເປນ
ອັນດັບ5ຂອງໂລກດັງນນັ ການປູກຕົນໄມເ້ ປນສິງສຳຄັນກັບສິງແວດລ້ວມທັງໝດົ ເປນການເພມີ ຄວາມຊ່ມຊືນໃຫ້
ແກ່ທຳມະຊາດຫືຼເພມີ ອາກາດທີສົດໃສ່ແລະຍງັ ຫຼດຜ່ອນທາດກາກໂບນກິ ;ເຊິງສິງເຫົຼານເີ ກີດຈາກການຈູດໄໝຫ້ ືຼຝຸນ
ລະອອງແລະຄັວນທີເກີດຈາກການນຳໃຊ້ຍານພາຫະນະລົດຍນົ ຕ່າງໆສິງນກີ ເໍ ປນສາເຫດອັນໃຫ່ຍຫຼວງເພາະເຮດໃຫ້
ສິງແວດລ້ວມເສືອມໂຊມລົງທກຸ ໆນາທີ,ສະນນັ ຂ້ອຍຈິງມຄີ ວາມຄິດເຫນໃນການນຳໃຊ້ລົດຍນົ ຕ່າງໆກຄໍ ືໃຊ້ໃນຍາມ
ຈຳເປນເຊນເດີນທາງໄກກຕໍ ້ອງໄດ້ໃຊ້ຫືຼຂີລົດໂດຍສານກດໍ ີຖ້າເປນໄປໄດ້ຢາກໃຫ້ລັດຖະບານເພມີ ລົດໂດຍສານໃຫ້
ຫຼາຍຂືນເພອື ໃຫ້ປະຊາຊົນໃນແຕ່ລະເຂດນຳໃຊ້ແລະເພອື ຫຼດຜ່ອນອາກາດເປນພດິ ໃຫ້ໜອ້ ຍລົງ;ເມອື ໄປໂຮງຮຽນ
ຫືຼສະຖານທີອືນທີໃກ້ກສໍ າມາດນຳໃຊ້ລົດຖີບກໄໍ ດ້ເຊນດຽວກັນແລະອີກວິທີໜງຶ ຂອງຂ້ອຍກຄໍ ືການນຳໃຊ້ພະລັງງານ
ໂລກໃຫ້ປະຢດ,ພໍພຽງ,ມປີ ະໂຫຍດແລະໃຊ້ໃຫ້ຖືກວິທີເຊນ:ປດໄຟກ່ອນນອນ,ບເປດນາປະໃວ້ດົນ,ບສາກ
ໂທລະສັບເພອື ນຳມາຫີຼນເກມແລະນຳໃຊ້ເຄືອງປບຄວາມເຢນໃຫ້ຢູອຸນຫະພູມລະຫ່ວາງ26ອົງສາ.ແຕ່ໃນຄວາມຈິງ
ແລ້ວຄົນເຮາກປໍ າສະຈາກສິງເຫົຼານບີ ໄດ້ຢາງ100%ແຕ່ຖ້າເຮາສາມກັ ຄີ,ເປນນາໜງຶ ໃຈດຽວມນັ ກເໍ ປນໄປໄດ້
ຢາງ100%.

ສະນນັ ການມສີ ່ວນຮ່ວມຂອງຂ້ອຍໃນການຮັກສາສິງແວດລ້ວມກເໍ ປນສິງສຳຄັນເພາະຕ້ອງເລີມຈາກຕົວເຮາເອງ
ພອ້ ມທັງລົງມເື ຮດໄປພອ້ ມມນັ ຈຶງເກີດການລົງມເື ປນທີມ,ສັງຄົມແລະປະເທດຊາດ.ສິງແວດລ້ອມຈະໜາ້ ຢູກຕໍ ເມອື
ເຮາເຫນຄຸນຄ່າຂອງມນັ .ຂ້ອຍເອງຮູ້ສຶກດີໃຈຫຼາຍທີໄດ້ຂຽນບົດຄວາມນຂີ ືນມາແລະດີໃຈທີໄດ້ເປນສ່ວນຮ່ວມໜງຶ
ໃນການປກປກຮັກສາສິງແວດລ້ວມເຊິງຂ້ອຍເອງກລໍ ົງມປື ະຕິບັດຕັງແຕ່ລົງມຂື ຽນບົດຄວາມນເີ ປນຕົນໄປແລະ
ຫັວງວ່າຈະມປີ ະໂຫຍດໃຫ້ແກ່ຜູ້ອ່ານອີກດ້ວຍ.”ຂຂໍ ອບໃຈ”

ທ້າວ. ທັກສິນ ໄຊຍະລາດ ຊັນ ມ ຫົກ, ມສ ໂພນຫມ,ີ ແຂວງ ວຽງຈັນ

ສິງແວດລ້ອມ ແມນ່ ທກຸ ສິງທກຸ ຢາງທີຢູອ້ອມຕົວເຮາ, ເຊິງເປນຫົວໜວ່ ຍພນື ຖານຂອງການດຳລົງຊີວິດ,
ພວກມນັ ເປນປດໄຈທີເຮດໃຫ້ອາກາດ ປອດປອງແຈ່ມໃສທີເຮາສູດຫາຍໃຈ, ໃຫ້ສານອາຫານປອດສານ
ພດິ ທີເຮາຮັບປະທານ, ໃຫ້ນາບລໍ ິສຸດທີເຮາດືມໃນທກຸ ໆວັນ ແລະ ໃຫ້ພນື ດິນສະຖຽນທີ ເຮາຢນຢູໃນທກຸ ໆ
ຍາມ. ເຊິງອົງປະກອບຫັຼກຂອງສິງແວດລ້ອມນນັ ກຄໍ ື ຕົນໄມ້ ທີມບີ ົດບາດຄວາມສຳຄັນຢາງມະຫາສານປຽບ
ດັງພດື ທີໃຫ່ຍທີສຸດໃນໂລກ. ພວກມນັ ໃຫ້ອົກຊີເຈນແກ່ພວກເຮາພອ້ ມທັງເກບຄາບອນ, ເຮດໃຫ້ດິນມີ
ສະຖານນະພາບໃນການປູກຟງລ້ຽງສັດ, ນອກນນັ ຍງັ ເປນປດໃຈຫັຼກໃນການ ສະໜອງວັດສະດເຸ ຄືອງມ,ື
ທີພກັ ອາໄສ, ຢາແກ້ສະໝຸນໄພ ແລະ ການດຳລົງຊີວິດການທຳມາຫາກິນ, ການຄົມມະນາຄົມການໄປການ
ມາຂອງຄົນ, ສັດ ພອ້ ມທັງພດື ນາໆພນັ ອີກດ້ວຍ.

ເມອື ຮູ້ດັງນນັ ແລ້ວ, ຄົນຈຳນວນຫຼາຍຍງັ ບເອາໃຈໃສ່ ແລະ ຍງັ ຖືເບາຕການປກປກຮັກສາ ຈຶງກໃໍ ຫ້ເກີດ
ບັນຫາສິງແວດລ້ອມທີໄດ້ສົງຜົນສະທ້ອນ ອັນໃຫ່ຍຫຼວງມາສູ່ ສະພາບແວດລ້ອມການດຳລົງຊີວິດອ້ອມ
ຂ້າງ, ເປນຕົນການຖິມຂີເຫຍອື ຊະຊາຍ ທີເປນຕົນເຫດຂອງການທຳລາຍຊັບພະຍາກອນປາໄມ້ ແລະ ທຳ
ລາຍທີຢູອາໄສຂອງສັດປາ ຕະຫຼອດຮອດສັດນາ. ນອກຈາກນນັ ຍງັ ມກີ ານຕັດໄມທ້ ຳລາຍປາເຊິງກໃຫ້ເກີດ
ການຂາດຕົນໄມ້ ໃນການຈຳກັດ ການເພມີ ຂຶນຂອງອຸນຫະພູມນນັ ກຄໍ ື ຕົນເຫດຂອງການເກີດໄພທຳມະຊາດ
ເຊິງອາດສ້າງຜົນເສຍຫາຍຕຊີວິດຂອງຄົນເຮາ, ພອ້ ມນນັ ຍງັ ເຮດໃຫ້ອາກາດຮ້ອນ, ອາກາດບປອດປອງ
ແຈ່ມໃສນນັ ເອງ. ຊາບໜຳ ຍງັ ມກີ ານຈູດຂີເຫຍອື ຊະຊາຍທີເປນເຫດກໃຫ້ເກີດມນົ ລະພດິ ທາງອາກາດທີ
ເຮາສູດຫາຍໃຈຢູທກຸ ວັນ ແລະ ຜົນກະທົບດັງກ່າວທັງໝດົ ກສໍ ົງມາສູ່ສະພາບແວດລ້ອມອ້ອມຂ້າງຂອງຄົນ
ເຮານນັ ເອງ ພອ້ ມທັງມາສູ່ສັດທກຸ ຊະນດິ ທກຸ ປະເພດ ແລະ ສຸດທ້າຍແລ້ວ ພວກເຮາທກຸ ຄົນກມໍ ສີ ຸຂະພາບ
ທີບແຂງແຮງ, ອ່ອນເເອ ແລະ ເສຍກຳລັງແຮງມາພດັ ທະນາສ້າງສາປະເທດຊາດບ້ານເມອື ງ.

ເມອື ຮູ້ດັງນນັ ແລ້ວ ເພອື ຫຼດຜ່ອນບັນຫາສິງແວດລ້ອມນນັ ປດໄຈຫັຼກທີສຳຄັນນນັ ກຄໍ ື ພວກເຮາທກຸ ຄົນ
ຕ້ອງຮ່ວມແຮງຮ່ອມໃຈກັນ ເປນຈິດໜງຶ ໃຈດຽວອານຸລັກປກປກຮັກສາສິງແວດລ້ອມ ໂດຍການເລີມຈາກ
ຂັນຕອນງາ່ ຍໆນນັ ກຄໍ ື ຖິມຂີເຫຍອື ໃຫ້ຖືກຕ້ອງຖືກວິທີ, ເກບມຽ້ ນຂີເຫຍອື ໃຫ້ສະອາດ, ຮູ້ຈັກນຳໃຊ້
ວິທີການແຍກຂີເຫຍອື ເພອື ສາມາດໜູນໃຊ້ຂີເຫຍອື ທີຖິມແລ້ວມານຳໃຊ້ໃຫ້ເກີດປະໂຫຍດອີກຄັງ ແລະ ງດົ
ການຈູດຂີເຫຍອື ໃຫ້ໜອ້ ຍລົງ ຮ່ວມໃຈກັນປູກຕົນໄມທ້ ົດເເທນໃຫ້ຕົນໄມທ້ ີເສຍໄປ ພອ້ ມທັງຮູ້ຈັກນຳໃຊ້ນາ
ຢາງພຽງພໍ ແລະ ໃຊ້ໄຟຢາງປະຫຍດັ ເພອື ບໃຫ້ຟູມເຟອຍສິນເປອງ ຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ.

ເຮາເອງຄົນດຽວບສາມາດປູກຕົນໄມ້ ໃຫ້ກາຍເປນຜືນປາໄມໄ້ ດ້, ດັງນນັ ການມສີ ່ວນຮ່ວມໃນການປກປກ
ຮັກສາສິງແວດລ້ອມ ແມນ່ ສິງທີສຳຄັນ ແລະ ພວກເຮາໃນນາມນກັ ຮຽນໄວໜຸມ່ , ຊາວໜຸມ່ ໃນຮຸ່ນນີ ຜູ້ເປນ
ອານາຄົດຂອງປະເທດຊາດ ກຄໍ ວນສານຕ ປູກຈິດສຳນກຶ ບອກສອນປຸກລະດົມເດກນອ້ ຍ, ໄວໜຸມ່
ເຍາວະຊົນ ໂດຍເລີມຕົນຈາກຄົນອ້ອມຂ້າງໃຫ້ຮູ້ເຖິງ ບົດບາດຄວາມສຳຄັນ ແລະ ຄວາມຈຳເປນ ພອ້ ມທັງ
ວີທີການປກປກຮັກສາສິງແວດລ້ອມ ໃຫ້ຄົນອືນໄດ້ຮູ້ຢາງທົວເຖິງ ແລ້ວຮ່ວມໃຈກັນປະຕິບັດ ຕະຫຼອດຮອດ
ຮ່ວມເປນອາສາສະໝກັ ຂອງໂຄງການອານຸລັກໂລກ, ອານຸລັກສິງແວດລ້ອມ ເພອື ເປນກ້ອນກຳລັງແຮງ
ຮ່ວມໃຈຊ່ວຍຟນຟູພດັ ທະນາ ເສີມສ້າງ ແລະ ປກປກຮັກສາສິງແວດລ້ອມ ດັງຄຳເວາທີກ່າວໄວ້ວ່າ “ ໂລກ,
ອາກາດ, ດິນ ແລະ ນາບແມນ່ ຊັບສົມບັດຈາກບັນພະບູລຸດ ແຕ່ເປນການຢມມາຈາກລູກຫຼານຂອງເຮາ”
ສະນນັ ແລ້ວ ພວກເຮາທກຸ ຄົນຕ້ອງຮັກສາ ຊັບສົມບັດອັນລາຄ່ານໄີ ວ້ ເພອື ໃຫ້ຢນຢງຄົງຕົວຕະຫຼອດໄປຈົນ
ເຖິງລຸ່ນໜາ້ .

ນາງ. ຈິນຕະນາພອນ ຈັນທະວົງ ຊັນ ມ ເຈດ, ມສ ວຽງຈັນ,
ນະຄອນຫລວງ ວຽງຈັນ

ສິງແວດລ້ອມຖືວ່າເປນສິງໜງຶ ທີມຄີ ວາມສຳຄັນ ແລະ ມຄີ ຸນຄ່າເປນຢາງຍງິ , ເພາະມນັ ໄດ້ເປນວົງຈອນໜງຶ ທີຫຼລ້ຽງ
ທກຸ ສິງທີມຊີ ີວິດໃນການຢູອາໄສ ບວ່າຈະເປນພດື , ສັດ ຫືຼ ແມນ່ ແຕ່ມະນຸດເຮາເອງກຍໍ ງັ ຕ້ອງໄດ້ເພງິ ພາ
ສິງແວດລ້ອມ. ຖ້າສິງທີມຊີ ີວິດເຫົຼານດີ ຳລົງຊີວິດຢູໃນສະພາບແວດລ້ອມທີອຸດົມສົມບູນກຈໍ ະເຮດໃຫ້ມຊີ ີວິດການ
ເປນຢູທີດີ, ກົງກັນຂ້າມຖ້າວ່າສິງແວດລ້ອມເຮາຖືກທຳລາຍຫຼາຍຂຶນເລືອຍໆ ໃຫ້ເຮາລອງກັບມາຄິດເບິງວ່າສິງທີມີ
ຊີວິດ ແລະ ສັງຄົມມະນຸດເຮາຈະເປນແນວໃດ.

ໃນປດຈຸບັນປະເທດລາວກເໍ ປນປະເທດໜງຶ ທີກຳລັງໄດ້ຮັບຜົນກະທົບຈາກສິງແວດລ້ອມ ໂດຍສະເພາະບັນຫາຫັຼກທີ
ເກີດຂຶນໃນຕອນນີ ແລະ ຍງັ ບສາມາດແກ້ໄຂໄດ້ຕາມເປາໝາຍກຄໍ ືບັນຫາ” ຂີເຫຍອື ” ເພາະຍອ້ ນກະແສໂລກາວິວັດ
ຄວາມກ້າວໜາ້ ຂອງມະນຸດເຮດໃຫ້ພວກເຮາລືມຄຳນງຶ ເຖິງສິງໜງຶ ກຄໍ ືພວກເຮາໄດ້ບຸກລຸກ ແລະ ທຳລາຍ
ສິງແວດລ້ອມໄປຫຼາຍພໍສົມຄວນແລ້ວ ຍອ້ ນພຽງເພອື ຄວາມສະດວກສະບາຍ ແລະ ຄວາມມກັ ງາ່ ຍຂອງຄົນເຮາ
ໂດຍທີຖິມຂີເຫຍອື ຊະຊາຍລົງພນື ແລະ ບຄໍ ຳນງຶ ວ່າມນັ ຈະໄປລວມກັນຢູໃສ ຫືຼ ຈະກາຍເປນຫຍງັ , ໃນຂະນະທີຂ້ອຍ
ເອງເປນຜູ້ຂຽນບົດຄວາມນຂີ ຶນມາ ຂ້ອຍເອງກຍໍ ງັ ໄດ້ສ້າງຂີເຫຍອື ໄປແລ້ວບຕາກວ່າ 6-7 ຊິນ, ແລ້ວເຮາມາຄິດເບິງ
ວ່າໃນປະເທດລາວ ເວາສະເພາະພຽງແຕ່ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ທີມປີ ະຊາກອນອາໄສຢູເກືອບລ້ານຄົນ ໄດ້ສ້າງ
ຂີເຫຍອື ໄປແລ້ວບຕາກວ່າ 950 ໂຕນຕມື ເມອື ເຮາມາຄິດໄລ່ສະເລ່ຍເບິງຕາມຕົວເລກສະຖິຕິປດຈຸບັນ ແມນ່ ໃນປ
ໜງຶ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນມຂີ ີເຫຍອື ທີຍງັ ຄ້າງສະສົມຫຼາຍກວ່າ 147.000 ໂຕນ ເຊິງເປນຕົວເລກທີໜາ້ ກັງວົນ
ຫຼາຍເມອື ທຽບກັບປ 2011 ແມນ່ ມພີ ຽງແຕ່ 72.000 ໂຕນເທານນັ ເອງ ( ຂມູນຈາກ ອ.ພ.ບ ສຳຫຼວດໃນ
ປ2019) ເຊິງຂີເຫຍອື ເຫົຼານມີ ນັ ໄດ້ສົງມນົ ລະພດິ ຫຼາຍຕຄວາມສະອາດຂອງຕົວເມອື ງ, ແຫ່ຼງນາ ແລະ ອາກາດ.
ດ້ວຍເຫດນກີ ານຈັດການແຍກຂີເຫຍອື ຈຶງແມນ່ ໜາ້ ທີຂອງໝດົ ທກຸ ຄົນ ໂດຍສະເພາະແມນ່ ໄວໜຸມ່ ທີຈະຕ້ອງລົງມື
ເຮດ.

ຂ້ອຍເອງກແໍ ມນ່ ໄວໜຸມ່ ຄົນໜງຶ ທີຢາກເປນສ່ວນໜງຶ ໃນການນຳສະເໜວີ ິທີການນຳເອາຂີເຫຍອື ທີຄົນສ່ວນຫຼາຍຍງັ
ເບິງຂ້າມຄຸນຄ່າຂອງມນັ ໃຫ້ກັບມາເປນສິງທີມມີ ູນຄ່າ ແລະ ເປນທີຕ້ອງການໃນທກຸ ໆອຸດສາຫະກຳ. ເຊິງມຫີ ຼາກຫຼາຍ
ວິທີ ແຕ່ວິທີທີງາ່ ຍໂດຍທກຸ ຄົນສາມາດເຂາເຖິງໄດ້ນນັ ກຄໍ ືການເອາໃຈໃສ່ຂັດແຍກຂີເຫຍອື ເປນຫຼາຍໆປະເພດເພອື
ໃຫ້ງາ່ ຍຕການຈັດການ ແລະ ຫຼດຜ່ອນມນົ ລະພດິ ໃຫ້ໄດ້ຫຼາຍທີສຸດ, ເພາະວ່າຖ້າເຮາຍງັ ປອຍປະລະເລີຍຕບັນຫານີ
ໄປແນນ່ ອນອີກບດົນຂີເຫຍອື ທີເຮາສ້າງຂຶນທກຸ ໆມຈື ະກັບກາຍມາເປນຫາຍະນະທີຢູຄຽງຄູ່ໄປກັບການດຳລົງຊີວິດ
ຂອງຄົນເຮາໂດຍບຮູ້ສຶກຕົວ ເພາະມນັ ຍງັ ບພຽງແຕ່ທຳລາຍລະບົບນເິ ວດແຕ່ມນັ ຍງັ ໄດ້ທຳລາຍສຸຂະພາບຊີວິດຂອງ
ມະນຸດເຮາໄປພອ້ ມໆກັນ.

ສະນນັ ພວກເຮາທກຸ ຄົນສາມາດເປນສວ່ນໜງຶ ໃນການປຽນແປງວິກິດການນໃີ ຫ້ກາຍເປນໂອກາດກັບຕົວເຮາເອງ
ແລະ ປະເທດຊາດໄດ້ ພຽງແຕ່ເຮາມຄີ ວາມສາມກັ ຄີຮ່ວມແຮງຮ່ວມໃຈຊ່ວຍກັນລົງມເື ກບ,ແຍກ ແລະ ນຳຂີເຫຍອື
ມາໝູນວຽນນຳໃຊ້ໃໝ່ ພຽງເທານເີ ຮາກສໍ າມາດເຮດໃຫ້ຂີເຫຍອື ກາຍເປນສິງທີມລີ າຄາ, ທັງສາມາດແກ້ໄຂບັນຫາ
ຂີເຫຍອື ໄດ້ຢາງຍນື ຍງົ ຕາມແນວທາງ 18 ແຜນການພດັ ທະນາແບບຍນື ຍງົ ຂອງອົງການສະຫະປະຊາຊາດທີຕັງ
ເປາໝາຍໄວ້ໄດ້, ແລ້ວເຈາເດພອ້ ມທີຈະເປນສ່ວນໜງຶ ໃນການປຽນແປງໃໝແ່ ລ້ວ ຫືຼ ຍງັ .

ທ້າວ. ເພດສະຫວັນ ຊົງວິໄລ ຊັນ ມ ເຈດ, ໂຮງຮຽນ ນຣິ ະດາ,
ນະຄອນຫລວງ ວຽງຈັນ

ສິງແວດລ້ອມ ເປນຄຳທີທກຸ ຄົນໃດ້ຍນິ ເປນປະຈຳ ບວ່າຈະເປນທາງໂທລະພາບແລະສືໂຄສະນາ ແຕ່ຫຼາຍຄົນກບ
ເຂາໃຈວ່າມນັ ມຄີ ວມສຳຄັນແບບໃດ ຫືຼ ສິງແວດລ້ອມແມນ່ ຫຍງັ . ສິງແວດລ້ອມແມນ່ ທກຸ ສິງທກຸ ຢາງທີຢູ
ອ້ອມຮອບໂຕເຮາ ບວ່າຈະເປນ ຄົນ ຕົນໄມ້ ແລະ ສັດນາໆພນັ ເຊິງລ້ວນແຕ່ມຄີ ວາມສຳຄັນ ແລະຈຳເປນທີຈະຕ້ອງ
ປກປກຮັກສາແລະຟນຟູ ເພອື ໃຫ້ຢູກັບພວກເຮາໃດ້ອີກຮອດຮຸ່ນລູກຮຸ່ນຫຼານ ແລະ ຄົງຢູຕະຫຼອດໄປ.

ການປກປກຮັກສາເປນໜາ້ ທີສຳຄັນທີຈະຕ້ອງປະຕິບັດ ບແມນ່ ໜາ້ ທີສະເພາະຂອງກຸ່ມຄົນໃດໜງຶ ພຽງກຸ່ມດຽວ ບ
ແມນ່ ໜາ້ ທີຂອງອົງການໃດໜງຶ ພຽງຝາຍດຽວ ເພາະວ່າເປນໜາ້ ທີຂອງມະນຸດທກຸ ຄົນທີດຳລົງຊີວິດຢູໃນໂລກ ເຊິງ
ພວກເຮາສາມາດມສີ ່ວນຮ່ວມໃນການປກປອງສິງແວດລ້ອມໃຫ້ມຄີ ວມຍນື ຍງົ ດ້ວຍຕົວຂອງເຮາເອງ ດ້ວຍວິທີການ
ງາຍໆ ທີບຈຳເປນຕ້ອງໄຊ້ແຮງງານ ຫືຼ ເວລາວ່າງໃນການປະຕິບັດມນັ ດ້ວຍຫັຼກການທີວ່າ ໄຊ້ແບບຄຸ້ມຄ່າ ຈຳກັດ
ແຫ່ຼງທີມາ ຈັດຫາບ່ອນທຳລາຍ ເພອື ຫຼດກາສອັນຕະລາຍມາທຳຮ້າຍສິງແວດລ້ອມ ເຊິງມວີ ິທີການທີຕ້ອງປະຕິບັດ
ດັງນ:ີ

ໄຊ້ແບບຄຸ້ມຄ່າ: ເຮາທກຸ ຄົນສາມາດນຳໄຊ້ ປຣາສຕິກແຕ່ລະປະເພດໃດ້ແຕກຕ່າງກັນ ເຊິງມນັ ສາມາດໄຊ້ໃດ້ແບບຄຸ້ມ
ຄ່າໃນແຕ່ລະປະເພດເຊນ ຈອກປຣາສຕິກທີບັນຈຸເຄືອງດືມ ເຮາກສໍ າມາດນຳມາປະດິດເປນ ກະຖາງດອກໄມ້ ແລະ
ບ່ອນເກບອຸປະກອນເຄືອງຂຽນ ຫືຼ ອາດຈະນຳມາເຮດຊິນງານປະດິດທີມຄີ ວມສວຍງາມ ເຊິງຊ່ວຍຫຼດປະລິມານຂີ
ເຫຍອື ໃດ້ເປນຢາງດີ.

ຈຳກັດແຫ່ຼງທີມາ: ເປນອີກສິງໜງຶ ທີພວກເຮາທກຸ ຄົນສາມາດເຮດໃດ້ງາ່ ຍແລະຂ້ອຍກໃດ່ປະຕິບັດແລ້ວດ້ວຍການ
ພກົ ພາຈອກນາສ່ວນໂຕແລະຖືປນໂຕໃສ່ອາຫານແທນການຊືເຂາກ່ອງ ເຊິງມນັ ຈະເປນການຫຼດປະລິມານການໄຊ້
ຈອກປຣາສຕິກແລະກ່ອງໂຟມທີບັນຈຸອາຫານ ທີເປນຂີເຫຍອື ຍອ່ ຍສະຫຼາຍຍາກ ລວມທັງເປນການສິນເປອງ
ພະລັງງານອືນໂດຍທາງອ້ອມຄືນາມນັ ລົດແລະເພມີ ຝຸນຄວັນທີເປນຕົນເຫດຂອງຝຸນ PM 2.5 ເມອື ພວກເຮາສັງ
ອາຫານທາງອອນລາຍ ແຕ່ຖ້າເຮາມຈີ ອກນາພກົ ພາ ແລະ ປນໂຕເຮາກຈະສາມາດຈຳກັດການເກີດຂີເຫຍອື ແລະ
ບັນຫາມນົ ລະພດິ ອືນໆໃດ້ເປນການດີ ເພາະໃນທກຸ ໆມເື ຮາຈະຫຼດປະລິມານຂີເຫຍອື ໃໝໃ່ ດ້ປະມານ 10ຊິນ ຕ 1ຄົນ
ແລ້ວຖ້າທກຸ ຄົນປະຕິບັດກຈະຊ່ວຍໂລກໃດ້ບຫຼາຍກໜອ້ ຍ.

ຈັດຫາບ່ອນທຳລາຍ ກເປນປນຫາສຳຄັນທີຈະຕ້ອງເອາໃຈໃສ່ໃນການປະຕິບັດເນອື ງຈາກວ່າ ຖ້າຫາກພວກເຮາຈູດ
ຂີເຫຍອື ຊະຊາຍ ມນັ ຈະກໃຫ້ເກີດຝຸນພດິ PM 2.5 ແລະ ກາສເຮືອນແກ້ວ ດັງນນັ ໃນປດຈຸບັນເຮາຈຶງຕ້ອງເປນ
ເຈາການໃນການຈັດແຍກຂີເຫຍອື ປຣາສຕິກທີສາມາດຂາຍໃດ້ ໄປຂາຍຫືຼເອາໃຫ້ກຸ່ມຄົນເກບຂີເຫຍອື ເພອື ເປນ
ການຫຼດປະລິມານຂີເຫຍອື ທີຈະນຳໄປຈູດ ຫືຼ ຖິມຊະຊາຍ ທຳລາຍສິງແວດລ້ອມ ໃຫ້ກາຍເປນວັດຖດິບ ທີນຳໄປສູ່
ການຜະລິດ ເປນຜະລິຕະພນັ ໃໝ.່

ຕາມຫັຼກການຂ້າງເທິງເຮາຈະສາມາດປະຕິບັດການຊ່ວຍເຫືຼອໂລກ ຊ່ວຍເຫືຼອສິງແວດລ້ອມ ດ້ວຍມຂື ອງພວກເຮາ
ໃນແຕ່ລະມື ມລື ະໜອ້ ຍແຕ່ມນັ ກຈະສາມາດຊ່ວຍໃຫ້ປະລິມານຂີເຫຍອື ລວມທັງປນຫາມນົ ລະພດິ ແລະ ພາວະໂລກ
ຮ້ອນ ຫຼດລົງໃດ່ຢາງມປີ ະສິດທິຜົນ ຖ້າຫາກເຮາທກຸ ຄົນຊ່ວຍກັນຄົນລະໄມລ້ ະມື ແລະ ຮວມກັນແນະນຳໃຫ້ລູກຫຼານ
ຂອງທ່ານລວມທັງໂຕທ່ານເອງໃຫ້ຫັນມາໄຊ້ ຈອກນາພກົ ພາ ແລະ ປນໂຕໃສ່ອາຫານ ເພອື ເປນການມສີ ່ວນຮ່ວມ
ໃນການຮັກສາສິງແວດລ້ອມ ແທນການທີເຮາເຄີຍມສີ ່ວນຮ່ວມໃນການທຳລາຍສິງແວດລ້ອມຕະຫຼອດໄລຍະທີຜ່ານ
ມາຢາງເປນຮູບປະທຳ

ທ້າວ. ມນິ ທະດາ ໄຊຍະລາດ ຊັນ ມ ເຈດ, ມສ ນາຊາຍທອງ,
ນະຄອນຫລວງ ວຽງຈັນ

ໃນປດຈຸບັນ ທກຸ ສິງທກຸ ຢາງລວມທັງຄົນເຮາດຳລົງຊີວິດຢູໄດ້ຍອ້ ນສິງແວດລ້ອມ, ຍອ້ ນວ່າສິງແວດລ້ອມແມນ່
ທກຸ ສິງທກຸ ຢາງທີຢູອ້ອມໂຕເຮາທັງທີມຊີ ີວິດ ແລະ ບມຊີ ີວິດ ລວມທັງທີສາມາດຈັບບາຍ, ເບິງເຫນໄດ້ ແລະ ທີບ
ສາມາດຈັບບາຍ ໄດ້ເຊນ: ວັດທະນະທຳ, ປະເພນ,ີ ຄວາມເຊືອ..ເຊິງທັງສອງຢາງນມີ ປີ ດໄຈກ່ຽວພນັ ກັນ ເປນປດໄຈ
ໃນການເກືອຫນຸນເຊິງກັນ ແລະ ກັນ ຜົນກະທົບຈາກປດໄຈຫນງຶ ຈະມສີ ່ວນເສີມສ້າງ ຫືຼ ທຳລາຍອີກປດໄຈຫນງຶ
ຢາງຫີຼກລ່ຽງບໄດ້.

ທກຸ ຄົນກຮໍ ູ້ກັນດີແລ້ວວ່າ ສິງແວດລ້ອມກປໍ ະກອບມີ 2 ປະເພດຄື: ສິງແວດລ້ອມທີຄົນເຮາສ້າງຂຶນເຊນ: ທີຢູ
ອາໄສ, ສິງກສ້າງ, ວັດວາອາຮາມ... ເປນປດໄຈທີເຮດໃຫ້ເຮາດຳລົງຊີວິດຢູໄດ້ຢາງສະດວກສະບາຍ ແລະ ອີກຢາງ
ຫນງຶ ກຄໍ ື ສິງແວດລ້ອມທີເກີດຂຶນເອງຕາມທຳມະຊາດເຊນ: ພູຜາ, ປາໄມ,້ ດິນ, ນຳ້ , ອາກາດ...ເຊິງເປນປດໄຈທີ
ສຳຄັນທີເຮດໃຫ້ເຮາ ສາມາດດຳລົງຊີວິດຢູໃນໂລກໄດ້ເຊນ: ເປນທີຢູອາໄສ, ເປນບ່ອນທຳມາຫາກິນ,, ເປນສິງສະຫ
ນອງຄວາມຕ້ອງການອືນໆ ແລະ ຍງັ ເປນສິງທີຫຼລ້ຽງສິງທີມຊີ ີວິດຕ່າງໆເຊນ: ສັດ, ພດື ...ໃຫ້ມຊີ ີວິດຢູໃນໂລກໄດ້.
ແຕ່ໃນປດຈຸບັນນໂີ ລກຂອງເຮາໄດ້ມີ ການພດັ ທະນາ, ກ້າວຫນາ້ ໄປຢາງກວ້າງໄກ ເຮດໃຫ້ມະນຸດສາມາດສ້າງ, ຄິດ
ຄົນສິງທີສາມາດສ້າງຄວາມສະດວກສະບາຍໃຫ້ ແກ່ຕົນເອງນນັ ກຄໍ ື: ພາສຕິກ, ເຊິງເປນສິງທີສະຫນອງຄວາມ
ຕ້ອງການຂອງມະນຸດໄດ້ຢາງຖືກຈຸດ ເພາະມນັ ສາມາດ ດັດແປງ ໃຫ້ເປນໄປຕາມຄວາມຕ້ອງການນຳໃຊ້ຂອງຄົນເຮາ
ເຊນ: ຖົງພາສຕິກ, ຕຸກພາສຕິກ...ເຮດໃຫ້ໃນປດຈຸບັນ ພາສຕິກ ຖືກນຳ ໃຊ້ຢາງແຜ່ຫຼາຍ. ແລ້ວທກຸ ຄົນຮູ້ບວ່າ ໃນ
ຄວາມສະດວກສະບາຍນນັ ມນັ ໄດ້ສ້າງຄວາມເດືອດຮ້ອນ, ຄວາມລຳບາກມາໃຫ້ເຮາ ເພາະວ່າໃນຂະບວນການຜະລິດ
ພາສຕິກ ຕ້ອງໄດ້ມກີ ານສະກັດນຳ້ ມນັ ແລະ ແກ໊ສເພອື ມາຜະລິດເຮດໃຫ້ມສີ ານເຄມທີ ີ ອັນຕະລາຍກວ່າ170
ຊະນດິ ລອຍຂຶນສູ່ອາກາດ ແລະ ໄຫຼລົງແຫ່ຼງນຳ້ ເຊິງມນັ ເປນອັນຕະລາຍຕສິງທີມຊີ ີວິດໂດຍສະເພາະກໍ ແມນ່ ຄົນ,
ເຊິງວ່າ ພາສຕິກ1 ອັນໃຊ້ເວລາໃນການຍອ່ ຍສະຫຼາຍປະມາ 450 ປ; ຄົນເຮາກເໍ ລີຍຄິດວິທີທີຈະທຳລາຍນນັ ກຄໍ ື
ການເຜາ, ດ້ວຍເຫດນ,ີ ຈຶງເກີດເປນພາວະໂລກຮ້ອນເພາະການເຜາໄຫມເ້ ຮດໃຫ້ເກີດມີ ແກ໊ສພດິ ລອຍຂຶນສູ່ຊັນ
ບັນຍາກາດ ເຮດໃຫ້ຊັນໂອໂຊນທີເປນດັງພູມຄຸ້ມກັນຂອງໂລກຖືກທຳລາຍເທືອລະຫນອ້ ຍ ແລ້ວເຮດໃຫ້ໂລກຮ້ອນ
ໃນທີສຸດ. ນອກຈາກນນັ , ຍງັ ເປນສາເຫດທີເຮດໃຫ້ສະພາບດິນຟາອາກາດມກີ ານປຽນແປງ. ບາງຄົນອາດຈະຄິດ
ວ່າຖ້າມນັ ອັນຕະລາຍປານນີ ເປນ ຫຍງັ ຄືບຢຸດໃຊ້ ຫືຼ ນຳໄປຣີໄຊເຄິລ? ເຊິງໃນຄວາມເປນຈິງພວກເຮາບສາມາດ
ປາສະຈາກການນຳໃຊ້ມນັ ໄດ້. ແລ້ວການ ນຳໄປຣີໄຊເຄິລຍງິ ເປນອັນຕະລາຍຕສິງແວດລ້ອມ ເພາະໃນຂະບວນການ
ຣີໄຊເຄິລເຮດໃຫ້ເກີດມນົ ລະພດິ ທາງອາກາດ, ມີ ການໃຊ້ພະລັງງານ, ໃຊ້ນາທີສະອາດເປນຈຳນວນຫຼວງຫຼາຍ.
ສະນນັ , ວິທີທີດີທີສຸດກຄໍ ືການຫຼດຜ່ອນການນຳໃຊ້ພາສຕິກ ໃຫມ່ ແລະ ຫມູນໃຊ້ອັນເກາໃຫ້ເກີດປະໂຫຍດໃຫ້
ຫລາຍທີສຸດ.

ມາຮອດຕອນນ,ີ ທກຸ ຄົນກຮໍ ູ້ເຖິງຜົນເສຍຂອງພາສຕິກທີສົງຜົນກະທົບຕສິງແວດລ້ອມ ຖ້າສິງແວດລ້ອມຊດໂຊມ
ມນັ ກຈໍ ະສົງຜົນກະທົບຕເຮາຜູ້ທີດຳລົງຊີວິດຢູໃນໂລກນເີ ຊນກັນ.ແນນ່ ອນແລ້ວຖ້າວ່າຫຼານຄົນດຽວຜົນຂອງການ
ປຽນແປງກໍ ຈະເຫນໄດ້ຍາກແຕ່ ຖ້າເຮາທກຸ ຄົນຮ່ວມແຮງ, ຮ່ວມໃຈ, ພອ້ ມກັນເຮດ, ພອ້ ມກັນປະຕິບັດຢາງເປນ
ຂະບວນເພອື ໂລກ, ເພອື ລູກຫລານໃນອະນາຄົດ, ເພອື ຊີວິດ ແລະ ອີກຫຼາຍສິງຫຼາຍຢາງອີກບດົນໂລກຂອງເຮາກໍ
ຈະກັບມາຫນາ້ ຢູຄືໃນເມອື ກ່ອນ ແລະ ຈະຫນາ້ ຢູຕະຫລອດໄປ.

ທ້າວ. ແສງອາທິດ ວັນນະບົວທອງ ຊັນ ມ ຫົກ, ມສ ຫ້ອມສະຫວັນ,
ນະຄອນຫລວງ ວຽງຈັນ

ນອ້ ງໃນນາມນກັ ຮຽນ-ນກັ ສຶກສາໄດ້ສັງເກດເຫນບັນຫາສິງແວດລ້ອມທີຄົນເຮາສ້າງຂຶນເຊິງມນັ ໄດ້ສົງຜົນ
ກະທົບເໜອື ກວ່າທຳມະຊາດໃຫ້ເຊນ:ມນົ ລະພດິ ທາງສຽງຈາກເຄືອງຈັກອຸດສາຫະກຳຕ່າງໆ,ອັນຫັຼກໆແມນ່ ມນົ
ລະພດິ ທາງອາກາດເຊິງໄດ້ສົງສະທ້ອນຫຼາຍ.

ບັນຫາດັງກ່າວທີເກີດຂຶນມານນັ ລ້ວນແລ້ວແຕ່ແມນ່ ການຂາດຄວາມເອາໃຈໃສ່ ແລະ ການຮ່ວມມ;ື ສ່ວນໃຫຍ່
ຈະເປນການປອຍຄວັນພດິ ຈາກໂຮງຈັກໂຮງງານ ແລະ ຍານພະຫະນະ,ການຈູດຂຶນເຫຍອື ,ເຜາປາເຮດໄຮ່ຊະ
ຊາຍ,ການປອຍນາເປອນຈາກເຮືອນຊານ,ໂຮງງານລົງສູ່ເເມນ່ າຢາງຊະຊາຍເຊິງເປນຜົນເສຍຕລະບົບນເິ ວດ
ຂອງພດື ແລະ ສັດນາໆຊະນດິ .

ປດຈຸບັນປາໄມບ້ ແຮ່ໃນບ້ານເຮາໄດ້ມອີ ັດຕາສ່ວນຫຼດໜອ້ ຍຖອຍລົງຫຼາຍເຮດໃຫ້ຂາດຄວາມອຸດົມສົມບູນໄປ
ໝສິງດົແວ,ເດມລອື ມ້ອມກີ ໄາດນ້ສຕັ່ດວນໄມໜທ້ ງຶ ໍລແາຍລາະປກາເາຮນາຖກິມຄໍ ຂວີເນຫປຍູກີອື ຕຊົນະຊໄມາຍເ້ ພບເໍອື ອທາໃົດຈແໃທສ່ໂນດເຊຍິງບເຄປຳນນກງຶ າຜນົນຫທຼດີຈຜະຕ່ອານມບມັນາຫພາາຍຫັຼງ
ທາງທີດີກຄໍ ວນລີໄຊໂຄຼນຄັດເເຍກເອາມາປະຍຸກໃໝກ່ ເໍ ປນການຮັກສາສິງແວດລ້ອມ ແລະ ຫຼດຜ່ອນບັນຫາ
ຂີເຫຍອື ໃນສັງຄົມໄດ້ເຊນດຽວກັນ;ການນຳໃຊ້ພະລັງງານສະອາດຈາກແຮງຂອງລົມ,ນັ າໍ ແລະ ແສງຕາເວນເປນ
ສີງທີດີສຸດເພາະມນັ ຈະຊ່ວຍຫຼດຜ່ອນມນົ ລະພດິ ,ການເຜາໄໝຕ້ ່າງໆ.ເຮາຕ້ອງອະນຸລັກປາໄມ້ ແລະ ສັດປາດັງ
ນ:ີ ປູກຕົນໄມໃ້ ຫ້ຫຼາຍຈົນເປນປາ,ຫຼດຜ່ອນການຕັດໄມທ້ ຳລາຍປາໃຫ້ໜອ້ ຍລົງ,ປກປກຮັກສາສັດທີຫາຍາກບ
ໃຫ້ສູນພນັ ແລະ ອະນຸລັກໃຫ້ເເຜ່ພນັ ຫຼາຍໆ .ເພອື ຈະຫຼດຜ່ອນບັນຫາເຫົຼານໃີ ຫ້ໜອ້ ຍລົງຄວນເຮດແບບ
ນ:ີ ຫັນມາໃຊ້ລົດຖີບແທນຍານພະຫະນະໃຫ້ບ່ອຍສຸດທີຈະເຮດໄດ້,ບຖິມ ແລະ ຈຸດຂີເຫຍອື ຊະຊາຍ,ຈັດການ
ລະບົບຊົນລະປະທານໃຫ້ດີຕ້ອງມຕີ າໜາ່ ງດັກຈັບຂີເຫຍອື .

ຖ້າພວກເຮາບຢາກໄດ້ຮັບຜົນສະທ້ອນທີບດີຈາກສິງແວດລ້ອມ ຄວນຫີຼກລ້ຽງການທຳລາຍສະພາບເເວດ
ລ້ອມ ແລະ ການທີບມຄີ ວາມຮັບຜິດຊອບໂດຍບຄຳນງື ຫຍງັ ເລີຍ ໂດຍສະເພາະການປອຍມນົ ລະພດິ ທາງ
ອາກາດທີໜາ້ ເປນຫ່ວງທີສຸດເຊິງໄດ້ສົງຜົນເສຍຕສຸຂະພາບທາງລະບົບຫາຍໃຈຂອງຄົນ ແລະ ສັດ; ຖ້າເຮາບ
ທຳລາຍຮ່ວມມຊື ່ວຍກັນເເບບນຕີ ະຫຼອດໄປຜົນດີຂອງມນັ ກຈໍ ະຫຼາຍເຊນ:ເປນອາກາດດີບລໍ ີສຸດ,ພະຍາດເຊືອ
ລາກບໍ ມກັ ເກີດຂືນ,ລະດກູ ານກມໍ ູນວຽນປກກະຕິ,ສະພາບອາກາດກດໍ ີບປຽນແປງກະທັນຫັນ.

ທ້າວ. ໂຊກໄຊ ພຸດທະວົງ ຊັນ ມ ສອງ, ມສ ຫນອງດ້ວງ, ນະຄອນຫລວງ ວຽງຈັນ