กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง

กาพย์ห่อโคลงประพาสธาร
ทองแดง




ภาษาไทย ม. ๒

เจ้าฟ้าธรรมธิเบศไชยเชษฐ์สุริยวงศ์

ผู้แต่ง

กรมพระราชวังบวรสถานมงคล ซึ่งมีพระนามเดิมว่า เจ้าฟ้าธรรมธิเบศไชยเชษฐ์สุริยวงศ์
หรือพระนามที่รู้จักกันโดยทั่วไปว่า เจ้าฟ้ากุ้ง เป็นพระราชโอรสในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ
และกรมหลวงอภัยนุชิต พระองค์มีพระปรีชาสามารถหลายด้านโดยเฉพาะด้านวรรณคดีไทยนั้น
ทรงพระนิพนธ์ไว้หลายเรื่อง เช่น กาพย์เห่เรือ นันโทปนันทสูตรคำหลวง พระมาลัยคำหลวง
เนื่องจากพระองค์ลักลอบเป็นชู้กับพระมเหสีของพระราชบิดาจึงต้องพระอาญาให้เฆี่ยน เป็นเหตุ
ให้พระองค์เสด็จสวรรคตในที่สุด

ผลงาน / งานประพันธ์

1. กาพย์เห่เรือ
2. บทเห่สังวาส
3. บทเห่ครวญ
4. นันโทปนันทสูตรคำหลวง
5. พระมาลัยคำหลวง
6. กาพย์ห่อโคลงนิราศธารโศก
7. กาพย์ห่อโคลงนิราศธารทองแดง หรือ กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง

8. เพลงยาวเจ้าฟ้ากุ้ง

ลักษณะคำประพันธ์

ขึ้นต้นด้วยกาพย์ยานี 1 บท แล้วตามด้วยโคลงสี่ สุภาพ 1 บทใจความเหมือนกัน



กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง นั้นมีกาพย์ยานีและโคลงสี่ สุภาพรวม 108 คู่ และโคลงปิดท้ายมี 2 บท

ตัวอย่าง

เลียงผาอยู่ภูเขา หนวดพรายเพราเขาแปล้ปลาย




รูปร่างอย่างแพะหมาย ขนเหม็นสาบหยาบเหมือนกัน




เลยีงผาอยู่พ่างพื้น ภูเขา




หนวดพู่ดูเพราเขา ไปล่ท้าย




รู ปร่างอย่างแพะเอา มาเปรียบ




ขนเหม็นสาบหยาบร้าย กลิ่นกล้าเหมือนกัน

เรื่องนี้กล่าวถึงอะไรเอ่ย ???

เป็นการบรรยายและพรรณนากระบวนพยุหยาตราทางสถลมารค ขบวนช้าง เครื่องสูง



สนมนางในผู้ตามเสด็จ กวีบรรยายภาพสัตว์ป่าประเภทต่างๆ ที่ดำรงชีวิตอยู่ร่วมกัน



มีสัตว์สี่เท้า เช่น ช้าง กระบือ โค กวาง ทราย หมูป่า สุนัขจิ้งจอก กระทิง หมี เสือโคร่ง



เสือเหลือง เสือดาว โคแดง ละมั่ง อ้น กระแต กระรอก ฯลฯ

เที่ยวเล่นเป็นสุขเกษม แสนสิ่ งสนุกปลุกใจหวัง

เร่ร่ายผายผาดผัง หัวริกรื่นชื่นชมไพร

สนุกเกษมเปรมหน้ าเหลือบ ลืมหลัง

แสนสนุกปลุกใจหวัง วิ่งหรี้

เดินร่ายผายผันยัง ชายป่า

หัวร่อรื่นชื้นชี้ ส่องนิ้ วชวนแล

การเที่ยวเล่นในครั้งนี้ ช่างมีความสุข สนุกสนานเหลือเกิน



เดินอย่างรวดเร็วเข้าไปในป่า หัวเราะกระซิกกันอย่างสดชื่นรื่นเริง โดยการชี้ชวนให้ชมธรรมชาติต่าง ๆ

ดูหนูสู่ รู งู งูสุดสู้ หนูสู้ งู







หนูงูสู้ ดูอยู่ รูปงูทู่หนูมูทู







ดูงูขู่ฝูดฝู้ พรูพรู







หนูสู่ รู งูงู สุดสู้







งูสู้ หนูหนูสู้ งูอยู่







หนูรู้งูงูรู้ รูปถู้มูทู




งูขู่หนูฟู่ ๆ เพราะหนูจะเข้าไปในรูงู งูจึงสู้กับหนู หนูก็สู้กับงู



สัตว์ทั้งสองต่างก็รู้เชิงซึ่งกันและกัน โดยทำเป็นมู่ทู่ใส่กัน

หัวลิงหมากลางลิง ต้นลางลิงแลหูลิง
ลิงโลดคว้าประสาลิง
ลิงไต่กระไดลิง
ลางลิง
หัวลิงหมากเรียกไม้
หลอกขู้
ลางลิงหูลิงลิง ลิงห่ม
ฉีกคว้าประสาลิง
ลิงไต่กระไดลิง

ลิงโลดฉวยชมผู้

เถาหัวลิง ต้นหมากลิง และลิงบางตัวก็ขั้นต้นหูลิงทำหน้าหลอกคู่ของมัน



บ้างก็ขึ้นไต่กระไดลิงขย่มเล่น บ้างก็ตะโกนฉวยชมพู่คว้ามาฉีกเล่นตามภาษาลิง

ธารไหลใสสะอาด มัจฉาชาติดาษนานา

หวั่นว่ายกินไคลคลา ตามกันมาให้เห็นตัว

ธารไหลใสสะอาดน้ำ รินมา

มัจฉาชาตินานา หวั่นหว้าย

จอกสร่ายกินไคลคลา เชยหมู่

ตามคู่มาคล้ายคล้าย ผุดให้เห็นตัว

น้ำในลำธารใสสะอาดไหลรินมา หมู่ปลานานาชนิด ต่างหากันว่ายไปมา



กินจอกและสาหร่าย โดยว่ายตามกันมาเป็นคู่ ๆ และผุดให้เห็นตัวด้วย

คุณค่าจากกาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง




คุณค่าด้านเนื้ อหา

- การให้ความรู้ด้านธรรมชาติวิทยา ทำให้ทราบรูปร่าง นิสัย ความเป็นอยู่

และพฤคติกรรมของสั ตว์


คุณค่าด้านวรรณศิ ลป์

- มีการเล่นเสียงสัมผัสที่สวยงาม ไพเราะ

- มีการใช้ถ้อยคำให้เกิดจินตภาพ

ข้อคิดที่ได้จากเรื่อง

๑.ธรรมชาติเป็นสิ่ งที่ทุกคนควรช่วยกันรักษาไว้เพื่อให้สภาพแวดล้อมและระบบ
นิ เวศดีขึ้ น
๒.กวีสร้างสรรค์งานโดยอาศั ยการสังเกตจากธรรมชาติ
๓.ข้อมูลจากวรรณคดีในแต่ละสมัยสะท้อนให้เห็นสภาพสั งคมในสมัยนั้ น
เป็นการบันทึกประวัติศาสตร์อีกวิธีหนึ่ ง
๔.คำประพันธ์ทำให้มีจิตใจที่ละเอียดอ่อนมากขึ้ น

THANK YOU