วิเคราะห์เรื่องเดือนชุด-2

วเิ คราะหห์ ลกั ฐาน
การรบั ขา่ วการเห็นเดอื น

ชุด (2)

1. วเิ คราะห์ฮะดษี ซูมู
2. ข่าวการเห็นเดือนจากจีน
3. ข่าวการเห็นเดือนจากอยี ปิ ต์
4. ข่าวการเห็นเดือนจากอรี ัก
5. ข่าวการเห็นเดือนจากท่ีอื่นๆ

รวบรวบและเรยี บเรยี งโดย
อสิ ฮาก พงษม์ ณี

ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน

วเิ คราะห์เร่ืองเดือน สอง

คากล่าวนา

ประเด็นการรับข่าวการเห็นเดือนเส้ียวนบั เป็ นปัญหาใหญ่ในบา้ นเรา (ประเทศ
ไทย) เพราะมีผูร้ ู้บา้ นเราบางคนบางกลุ่มหยบิ ยกประเดน็ ดงั กล่าวมาแยกระหว่างผทู้ ี่เป็ น
ซุนนะห์และไม่ใช่ซุนนะห์ ในอดีตหาได้มีผูร้ ู้คนใดกล่าวเช่นน้ันไม่ เพราะประเด็น
ดงั กล่าวไม่ใช่หลกั การศรัทธาท่ีจะตอ้ งตรงกนั ทุกเรื่องทุกประเด็น ผูร้ ู้ในอดีตต่างก็มี
มุมมองและความเขา้ ใจที่แตกต่างกนั อยู่ในเร่ืองการรับข่าว แต่ก็ไม่มีใครกล่าวหากนั
รุนแรงเช่นในบา้ นเรา ผมไม่แน่ใจว่าบรรดาผูท้ ี่อา้ งว่าเป็ นผูร้ ู้ในบา้ นเราท่ีถือประเด็น
ดงั กล่าวเป็นเร่ืองใหญ่ถึงข้นั แยกซุนนะห์ออกจากซุนนะห์ เป็นผูท้ รงความรู้ตามคากล่าว
อา้ งหรือไม่ และหากเป็ นผูท้ รงภูมิรู้ตามคากล่าวอา้ งแลว้ กน็ ่าจะรู้วา่ ผคู้ นในยคุ อดีตไม่
เคยมีใครนาประเด็นดงั กล่าวมาแยกระหวา่ งซุนนะห์กบั ซุนนะห์ หรือเป็นซุนนะห์เป็น
บิดอะห์อะไรทานองน้นั และเท่าที่ติดตามรับฟังขอ้ มูลฝ่ ายท่ีตามซุนนะห์อยา่ งแขง็ ขนั
(ตามท่ีอ้าง) ก็ไดค้ วามว่ายึดถือฮะดีษ ซูมู เป็ นหลกั ฐานและอาจอา้ งอิงหลกั ฐานอื่น
ประกอบบา้ งแต่กเ็ ป็นลาดบั รองซ่ึงมีไม่เกินสามส่ีฮะดีษ

ดงั น้นั เพื่อใหเ้ กิดความกระจ่างแก่ผูไ้ ม่รู้ท้งั หลาย ผมจึงใคร่เสนอบทวิเคราะห์ฮะ
ดีษ ซูมู ซ่ึงฝ่ ายที่อา้ งว่าตามซุนนะห์อย่างแข็งขนั (ตามที่อา้ ง) ยึดถือนักหนาว่าเป็ น
หลกั ฐานเด็ดขาดในการรับข่าวการเห็นเดือนเส้ียวไม่ว่าจะเห็นที่ไหนเห็นอย่างไร และ
โดยใคร กล่าวคือหากรู้วา่ มีข่าวการเห็นเดือนเส้ียวกต็ อ้ งถือปฏิบตั ิศาสนกิจไดท้ นั ที โดย
ไม่ตอ้ งตรวจสอบให้ละเอียดมากมายนักโดยอาศยั ความท่ีระบุในฮะดีษ ซูมู เป็ นหลกั
และถา้ มีผใู้ ดตรวจสอบละเอียดจะถือว่าเป็ นผูไ้ ม่ตามซุนนะห์นะบี ศอ้ ลลลั ลอฮุอะลยั ฮิ
วะซัลลมั และหากต้งั คาถามว่าเห็นเม่ือใด เห็นอย่างไร และใครเป็ นผูเ้ ห็น จะถูก
กล่าวหาว่าเป็ นพวกนกั ดาราศาสตร์ และศาสนาไม่ให้ยดึ ถือคาพูดของนกั ดาราศาสตร์
ส่วนผใู้ ดประสงคจ์ ะตามซุนนะห์นะบี ศอ้ ลลลั ลอฮุอะลยั ฮิวะซลั ลมั อยา่ งแทจ้ ริงแลว้ ก็
ไม่ควรลงั เลใดๆ เพียงทราบข่าวว่ามีมุสลิมเห็นเดือนเส้ียวกใ็ หถ้ ือปฏิบตั ิตามทนั ที ถา้
ผูใ้ ดคดั คา้ นก็เท่ากบั คดั คา้ นซุนนะห์ของนะบี ศอ้ ลลลั ลอฮุอะลยั ฮิวะซลั ลมั ผูไ้ ม่ตาม
ซุนนะห์นะบี ศอ้ ลลลั ลอฮุอะลยั ฮิวะซลั ลมั ไม่ควรไดร้ ับความเชื่อถือหรือไวว้ างใจดว้ ย
ประการท้งั ปวง น้ีคือบทสรุปที่อาจไม่มีผูใ้ ดเขียนไวเ้ ป็ นลายลกั ษณ์อกั ษร แต่ก็เป็ นที่
เขา้ ใจไดโ้ ดยทวั่ ไปวา่ บทสรุปในเร่ืองดงั กล่าวออกมาในทานองน้ี

- ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน -

วเิ คราะหเ์ ร่ืองเดือน สาม

บทสรุปท้งั หลายท้งั ปวงท่ีกล่าวแลว้ ขา้ งตน้ น้นั สืบเน่ืองมาจากการยึดถือฮะดีษ
ซูมู เป็นหลกั ขอ้ สรุปดงั กล่าวจะถูกหรือผิดอยา่ งไรคงตอ้ งข้ึนกบั เน้ือหาของฮะดีษ ซูมู
ดงั น้นั ผมจึงเห็นสมควรนาฮะดีษดงั กล่าวมาวิเคราะห์เจาะลึกในเชิงวิชาการเพ่ือท่ีผูไ้ ม่รู้
ท้งั หลายจะไดเ้ ห็นแง่มุมต่างๆ ว่ามีการนาฮะดีษดงั กล่าวใชเ้ ป็นหลกั ฐานอยา่ งรอบคอบ
รัดกุมเพียงใด หรือเป็ นการนามาใชอ้ ย่างหละหลวม ขาดความละเอียดรอบคอบทาง
วชิ าการ

วิเคราะหฮ์ ะดีษ ซมู ู

ตัวบทฮะดีษ ซูมู
นกั ฮะดีษเกือบท้งั หมดต่างไดบ้ นั ทึกฮะดีษดงั กล่าวไว้ ไม่ว่าจะเป็นอิหม่ามบุคอรี

มุสลิม อะบูดาวูด อตั -ติรมีซี และอิบนุมาญาะห์ ดว้ ยสานวนฮะดีษท่ีแตกต่างกนั บา้ งแต่
เน้ือหามิไดแ้ ตกต่างกนั มากนกั ดงั น้นั จึงขอนาสานวนที่ปรากฏในบนั ทึกของอิหม่าม
มุสลิมมาทาการวเิ คราะห์ ดงั น้ี

‫عن أبي هريرة رضي الله عنه أ ن النبي صلى الله عليه وسلم قا ل " صوموا لرؤيته‬

" ‫وافطروا لرؤيته فإن غمي عليكم فاكملوا العدد‬

มีรายงานจากอะบูฮุรอยเราะห์ว่าท่านนะบี ศอ้ ลลลั ลอฮุอะลยั ฮิวะซัลลมั กล่าว่า "พวก
ท่านทง้ั หลายจงถอื ศีลอดเมื่อมีการเหน็ มนั และจงออกจากการถอื ศีลอดเม่ือมีการเห็นมัน
หากมเี มฆหมอกบดบงั กจ็ งให้ครบจานวน" 1

ท่ีเลือกฮะดีษดงั กล่าวมาวิเคราะห์ท้งั ๆ ที่มีอีกหลายรายงานท่ีมีขอ้ ความชัดเจน
กว่าน้ี ก็เพราะว่าผูท้ ี่อา้ งว่าตามซุนนะห์หรือตามตวั บทฮะดีษของนะบี ศอ้ ลลลั ลอฮุอะ
ลยั ฮิวะซลั ลมั มกั จะอา้ งถึงฮะดีษน้ีเสียเป็นส่วนใหญ่

1 บนั ทกึ โดยมุสลมิ ในบทว่าด้วยเร่ืองการถือศีลอด หมายเลขฮะดษี 1809

- ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน -

วเิ คราะหเ์ รื่องเดือน สี่

ประเด็นวิเคราะห์

1. สถานะของฮะดีษ ฮะดีษขา้ งตน้ มีสถานะท่ีเชื่อถือไดเ้ พราะมีการบนั ทึกไว้
ในศ่อเฮ๊ียะห์มุสลิม และมีขอ้ ความท่ีใกลเ้ คียงกนั ไดร้ ับการบนั ทึกไวใ้ นศ่อ
เฮี๊ยะห์บุคอรีดว้ ย

2. ความหมายโดยรวม ฮะดีษน้ีระบุวา่ การถือศีลอดหรือออกจากการถือศีลอด
น้นั ตอ้ งใชห้ ลกั การเห็น หรือไม่กด็ ว้ ยการนบั แต่ตอ้ งใชห้ ลกั การเห็นก่อน
เสมอ เม่ือไม่เห็นแลว้ ถึงใหน้ บั และท่ีใชค้ าวา่ มนั ในที่น้ีกเ็ พราะในตวั บท

ฮะดีษมิไดร้ ะบุชดั เจนว่าคืออะไร ดงั น้นั การช้ีชดั ลงไปวา่ มัน ในที่น้ีแปลว่า
อะไร กจ็ ะตอ้ งอาศยั ตวั บทอื่นมาอธิบาย จะตีความเอาเองวา่ เป็นนนั่ เป็นน่ีคง
ไม่ได้ การตีความตอ้ งอาศยั ตวั บทอื่นมาอธิบายซ่ึงอาจเป็ นฮะดีษอื่นๆ หรือ

แนวปฏิบตั ิของศ่อฮาบะห์ก็ได้ และการท่ีเราทราบว่า มัน ในที่น้ีหมายถึง

เดือนเส้ียวของรอบเดือนใหม่ในวันต้นเดือน น้ันก็เพราะอาศยั ตวั บทอ่ืนๆ
จากรายงานต่างๆ ท่ีมีการบนั ทึกไวเ้ กี่ยวกบั เรื่องน้ี
3. ฮะดีษข้างต้นมิได้ระบุเวลาท่ีเห็น ว่าตอ้ งเป็ นการเห็นในช่วงใด หากถือตาม
เน้ือความของฮะดีษน้ีโดยไม่นาตวั บทอ่ืนๆ มาประกอบ กอ็ าจกล่าวไดว้ า่ หาก
มีการเห็นในเวลาใดก็ยอ่ มสามารถจะถือปฏิบตั ิตามได้ การจากดั เวลาที่เห็น
ว่าตอ้ งเป็ นเวลาโน้นเวลาน้ี โดยไม่อา้ งอิงหลกั ฐานหรือตวั บทใดๆ จึงเป็ น
เพียงทศั นะเท่าน้ัน การเอาทัศนะไปจากดั หลกั การเป็ นส่ิงไม่ถูกตอ้ งด้วย
ประการท้งั ปวง ดงั น้ันถา้ ยดึ ถือเพียงฮะดีษน้ีฮะดีษเดียวจึงยงั ไม่พอเพียงใน
การเขา้ ออกรอมฎอนเพราะยงั ขาดรายละเอียดในทางปฏิบตั ิอีกมากมาย ถา้
หากไม่ยอมรับตามที่กล่าวมาน้ี นนั่ ก็หมายความว่าหากมีผูเ้ ห็นแจง้ ข่าวมา
แมจ้ ะเป็นการเห็นในตอนเชา้ กลางวนั หรือในช่วงเยน็ กส็ ามารถถือปฏิบตั ิ
ตามไดท้ นั ที และถา้ จะจากดั วา่ ตอ้ งเป็นการเห็นในช่วงเยน็ ของวนั ที่ 29 ของ
เดือนชะอบ์ านเท่าน้นั ก็ตอ้ งแยง้ ว่าในฮะดีษดงั กล่าวไม่มีขอ้ ความใดๆ ระบุ
เช่นน้นั เลย แลว้ ท่านไปเอาหลกั การดงั กล่าวมาจากไหน คาตอบท่ีไดก้ ค็ งไม่
แตกต่างกันมากนัก ซ่ึงก็คือการอาศยั ฮะดีษอ่ืนๆ และรวมถึงแนวปฏิบัติ

- ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน -

วเิ คราะหเ์ ร่ืองเดือน หา้

ของศอ่ ฮาบะห์ดว้ ย นน่ั กแ็ สดงวา่ ลาพงั ฮะดีษน้ีฮะดีษเดียวยงั ไม่พอเพียงท่ีจะ
นาไปสู่ภาคปฏิบตั ิได้ ยงั ตอ้ งอาศยั หลกั ฐานและตวั บทอื่นมาประกอบ

4. ฮะดีษนี้กม็ ิได้ระบุชัดเจนว่าผู้ท่ีเห็นต้องเป็ นมุสลมิ หรือไม่ เพราะตวั บทฮะ
ดีษระบุแต่เพยี งวา่ เม่ือมีการเห็นมนั ซ่ึงผเู้ ห็นอาจเป็นหญิงหรือชายกไ็ ด้ เป็น
เด็กหรือผูใ้ หญ่ก็ได้ อาจเป็ นมุสลิมหรือกาเฟรกไ็ ด้ และการที่จะไปจากดั ว่า
ตอ้ งเป็นมุสลิมท่ีบรรลุศาสนภาวะแลว้ และตอ้ งเป็นคนท่ีน่าเช่ือถือได้ กม็ ิได้
มีขอ้ ความใดๆ ระบุอยา่ งชดั เจนในฮะดีษดงั กล่าว แลว้ การจากดั วา่ ผเู้ ห็นตอ้ ง
เป็นมุสลิมท่ีน่าเช่ือถือได้ เอามาจากไหนกนั

5. ดงั น้นั การอา้ งอิงแต่เพียงฮะดีษน้ีฮะดีษเดียวไม่พอเพียงในทางปฏิบตั ิ เพราะ
ในทางปฏิบตั ิยงั ตอ้ งการรายละเอียดอีกมากมาย เช่น
1) เดือนเส้ียวน้ันเป็ นเดือนเส้ียวขา้ งข้ึนหรือขา้ งแรม เพราะขา้ งข้ึนก็มี
เดือนเส้ียวและข้างแรมก็มีเดือนเส้ียว ในฮะดีษข้างต้นมิได้ระบุ
ชดั เจนวา่ เป็นเดือนเส้ียว หรือเป็นเดือนเส้ียวขา้ งข้ึนหรือขา้ งแรม
2) การเห็นท่ีกล่าวไวใ้ นฮะดีษขา้ งตน้ เป็นการเห็นช่วงเวลาใดของเดือน
เพราะเดือนเส้ียวสามารถเห็นไดต้ ลอดท้งั เดือน หากเป็นช่วงตน้ เดือน
ก็เป็ นเดือนเส้ียวขา้ งข้ึน และหากเป็ นช่วงทา้ ยเดือนก็จะเป็ นเดือน
เส้ียวขา้ งแรม ซ่ึงมีลกั ษณะที่แตกต่างกนั การท่ีเราทราบว่าตอ้ งเป็ น
ค่าวนั ท่ี 0 ของเดือนอาหรับน้นั กไ็ ม่ใช่จากฮะดีษขา้ งตน้ น้ี
3) และที่สาคญั คือการเห็นที่ว่าน้นั เป็ นการเห็นในช่วงใดของวนั หาก
เห็นตอนเช้ามืดจะไดห้ รือไม่ หรือมีการเห็นตอนกลางวนั จะถือว่า
เป็ นการเห็นที่ยึดถือปฏิบตั ิตามไดห้ รือไม่ หรือตอ้ งเป็ นการเห็นใน
ช่วงเวลาหลงั อาทิตยล์ บั ของฟ้า (ของวนั ท่ี 0 เดือนอาหรับ) เท่าน้ัน
ที่เราทราบว่าตอ้ งเป็ นการเห็นตอนหลงั อาทิตยล์ บั ขอบฟ้าน้ัน เราได้
จากตวั บทอ่ืนไม่ใช่จากตวั บทฮะดีษน้ี หากมีการเห็นเดือนเส้ียวใน
ตอนกลางวนั ช่วงทา้ ยเดือน ถา้ เดือนนาหน้าดวงอาทิตย์ ผูร้ ู้ในยุค
ซะลฟั เขาตดั สินอย่างไร และถา้ เดือนเส้ียวถูกเห็นในเวลากลางวนั
เช่นกนั แต่เดือนเส้ียวตามหลงั ดวงอาทิตย์ ผูร้ ู้ในยคุ ซะลฟั เขาตดั สิน

- ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน -

วเิ คราะห์เร่ืองเดือน หก

อย่างไร ท้งั หมดเหล่าน้ีไม่มีขอ้ ความใดๆ ระบุอย่างชดั เจนในฮะดีษ

ซูมู
4) ประการถดั มา ผูท้ ่ีเห็นตอ้ งมีคุณสมบตั ิอย่างไร จาเป็ นหรือไม่ตอ้ ง

เป็ นชายอย่างเดียว จะเป็ นผูห้ ญิงหรือเด็กได้หรือไม่ และจาเป็ น
หรือไม่ตอ้ งเป็นมุสลิม จะเป็ นกาเฟรหรือมุชริกไดไ้ หม เป็ นยะฮูดี-
นศั รอนีไดไ้ หม เราทราบว่าผูท้ ่ีแจง้ ข่าวการเห็นเดือนเส้ียวตอ้ งเป็ น
มุสลิมน้นั เราไดจ้ ากตวั บทและหลกั ฐานอื่น ไม่ใช่จากฮะดีษขา้ งตน้
น้ี
5) และหากผเู้ ห็นเป็นมุสลิม มุสลิมทุกคนเป็นที่น่าเช่ือถือหรือไม่ คาว่า
น่าเชื่อถือหมายถึงมุสลิม หรือว่ามนั เป็ นสิ่งเพิ่มเติมมากกว่าคาว่า
มุสลิม กล่าวคือมุสลิมบางคนก็น่าเช่ือถือและวางใจได้ แต่บางคน
อาจไม่เป็นเช่นน้นั ดงั น้นั อะไรคือมาตรฐานของคาว่าน่าเชื่อถือ เรา
ทราบวา่ ผแู้ จง้ ข่าวนอกเหนือจากตอ้ งเป็นมุสลิมแลว้ ตอ้ งมีคุณสมบตั ิ
อีกประการหน่ึงคือความน่าเชื่อถือ (อะดาละห์) เงื่อนไขที่ว่าผูแ้ จง้
ข่าวตอ้ งเป็นมุสลิมและตอ้ งเป็นมุสลิมท่ีมีความน่าเชื่อถือ(อะดาละห์)
น้นั เราไดจ้ ากตวั บทอ่ืนที่มิใช่ฮะดีษน้ี
6) ในการรับข่าวจาเป็นตอ้ งมีการตรวจสอบหรือไม่ และการตรวจสอบ
น้นั คืออะไร ตรวจสอบแต่เพยี งว่ามีผเู้ ห็นกเ็ ป็นการพอเพียง หรือตอ้ ง
ตรวจสอบมากกว่าน้นั ท่านนะบี ศอ้ ลลลั ลอฮุอะลยั ฮิวะซลั ลมั ถือ
ปฏิบตั ิแต่เพียงการถามถึงชะฮาดะห์เท่าน้ัน (คือผูแ้ จง้ ข่าวตอ้ งเป็ น
มุสลิม) แต่ในคาสั่งของท่านระบุเงื่อนไขมากกว่าน้ี คือตอ้ งมีความ
น่าเช่ือถือ(อะดาละห์) ของมุสลิมที่แจง้ ข่าวด้วย ซ่ึงตรงกบั คาว่า

อดั ล์ หรือ อะดาละห์ เม่ือการกระทาและคาส่ังของร่อซูล้ ศอ้ ลลลั ลอ
ฮุอะลยั ฮิวะซลั ลมั ดูเหมือนจะขดั แยง้ กนั เราจะยดึ ถืออะไรเป็นหลกั
7) การปฏิเสธไม่รับข่าวการเห็นเดือนเส้ียว ถือว่าผิดหลกั การทุกกรณี
หรือไม่ มีหลกั การศาสนาขอ้ ใดที่ห้ามต้งั ขอ้ สงสัยใดๆ กบั ข่าวการ
เห็นเดือนเส้ียว และหากผูใ้ ดสงสัยข่าวการเห็นเดือนเส้ียวและไม่รับ

- ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน -

วเิ คราะห์เร่ืองเดือน เจด็

ข่าวน้นั ๆ ถือวา่ เป็นบาปใหญ่ ละทิ้งซุนนะห์ ละทิ้งหลกั การศาสนา
หรือกีดกนั คนไม่ใหป้ ฏิบตั ิอิบาดะหห์ รือไม่
8) ประเด็นคาถามเหล่าน้ีเก่ียวข้องโดยตรงกับการปฏิบัติ ซ่ึงก็ไม่
แตกต่างจากการปฏิบตั ิอิบาดาตอ่ืนๆ ที่ตอ้ งอาศยั ตวั บทหลกั ฐานท้งั ท่ี
เป็ นตัวบทกว้างๆ และตัวบทหลักฐานท่ีพูดถึง ข้ันตอนและ
รายละเอียดในทางปฏิบตั ิ ดงั น้นั

 ตวั บทหลกั ฐานมีท้งั ที่เป็นเร่ืองหลกั การกวา้ งๆ
 ตัวบทหลักฐานมีท้ังท่ีเป็ นข้ันตอนและรายละเอียดในเชิง

ปฏิบตั ิ
 ท่านผูอ้ ่านเห็นว่าฮะดีษขา้ งตน้ (ซูมู) น้ีเป็ นหลกั ฐานประเภท

ใด
9) ในฮะดีษขา้ งตน้ ก็มิไดม้ ีการระบุอยา่ งชดั เจนเก่ียวกบั หลกั เกณฑ์การ

รับข่าวว่าตอ้ งมีเงื่อนไขอะไรบา้ ง เงื่อนไขต่างๆ ท่ีเก่ียวกบั การรับ
ข่าวการเห็นเดือนเส้ียวน้ัน เราอาศยั ตวั บทและหลกั ฐานอ่ืนๆ มา
ประกอบต่างหาก อิบาดาตทุกประเภทมีตวั บทและหลกั ฐานว่าไวท้ ้งั
สองดา้ นคือท้งั ทางดา้ นหลกั การกวา้ งๆ และรายละเอียดในทางปฏิบตั ิ
ดังน้ันหากผูใ้ ดไร้อคติและมีใจเป็ นธรรม หลังจากท่ีได้อ่านบท
วิเคราะห์น้ีแลว้ กจ็ ะทราบไดเ้ องว่า ฮะดีษขา้ งตน้ น้ีเป็ นหลกั ฐาน
ประเภทใด คือเป็ นหลกั การกวา้ งๆ หรือเป็ นรายละเอียดในทาง
ปฏิบตั ิ และการอา้ งอิงหรือยดึ ถือแต่เพียงฮะดีษน้ีฮะดีษเดียวเพียงพอ
หรือไม่ในทางปฏิบตั ิ
10) สาหรับผูว้ ิเคราะห์แลว้ เห็นว่าการท่ีมีผูอ้ า้ งอิงและยึดถือแต่เฉพาะ
ฮะดีษน้ีเพียงฮะดีษเดียวเป็ นหลกั ในการเขา้ ออกรอมฎอนน้นั อาจมี
มูลเหตุจากสามประการดงั น้ีคือ

 มีเจตนาดีตอ้ งการให้ผูค้ นไดป้ ฏิบตั ิในสิ่งที่ถูกตอ้ งที่สุด แต่
ขาดความรู้และความละเอียดรอบคอบในเร่ืองของศาสนา รีบ
ร้อนจนเป็นเหตุใหอ้ อกมาตดั สินผอู้ ่ืนอยา่ งผดิ ๆ

- ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน -

วเิ คราะหเ์ ร่ืองเดือน แปด

 เจตนาดีและทราบถึงรายละเอียดดงั กล่าวทุกประการ แต่ถือวา่
ตนเป็ นผูร้ ู้ท่ีอยใู่ นระดบั ท่ีไม่ตอ้ งอาศยั ฮะดีษอื่นใดมาอธิบาย
และกากบั ฮะดีษขา้ งตน้ น้ี และไม่ตอ้ งอาศยั แนวปฏิบตั ิใดๆ
ของศ่อฮาบะห์ มาประกอบ เพราะศอ่ ฮาบะหก์ ด็ ี ตาบิอีน(ลูก
ศิษยศ์ ่อฮาบะห์) ก็ดี หรือผูร้ ู้ในยุคอดีตก็ดี ลว้ นเป็ นมนุษย์
เฉกเช่นเรา บรรดาผูค้ นเหล่าน้ีก็มิไดร้ ับวะฮียจ์ ากอลั เลาะห์
แต่ประการ ดังน้ันจึงไม่จาเป็ นที่จะต้องหันไปมองแนว
ปฏิบัติใดๆ ท้ังสิ้น เขาก็คนเราก็คน ความเข้าใจหรือข้อ
วินิจฉัยใดๆ ของเราย่อมมีฐานะไม่แตกต่างอะไรจากความ
เข้าใจของคนในยุคศ่อฮาบะห์และตาบิอีน ตลอดจนผูร้ ู้
ท้งั หลายในยคุ อดีต โดยถือหลกั ว่าเขากค็ นเรากค็ น เขาไม่ใช่
นะบีเราก็ไม่ใช่นะบี ดังน้ันเราและเขาจึงเท่ากัน และเม่ือ
เท่ากนั กไ็ ม่จาเป็นตอ้ งอาศยั เขาแต่ประการใด

 ทราบดีทุกประการเก่ียวกบั รายละเอียดดงั กล่าว แต่เนื่องดว้ ย
เจตนาไม่ดี ตอ้ งการทาลายผอู้ ื่นที่ไม่เห็นดว้ ยกบั ตน และถือ
วา่ น่ีคือโอกาสที่จะทาลายคู่แข่งทางสังคม จึงฉวยโอกาสจาก
ความรู้น้อยของผูฟ้ ังบวกกบั ความต้ังใจจริงที่จะปฏิบัติให้
ถูกตอ้ งตามแบบอยา่ งของร่อซู้ล ศอ้ ลลลั ลอฮุอะลยั ฮิวะซลั ลมั
ทาลายผอู้ ่ืนท่ีไม่เห็นดว้ ยและคลอ้ ยตามตน ดงั น้นั จึงนาเสนอ
แต่เฉพาะหลกั การกวา้ งๆ เพื่อให้เกิดความไขวเ้ ขว ปกปิ ด
รายละเอียดในทางปฏิบตั ิ ไม่วา่ จะเป็นแนวทางปฏิบตั ิของศ่อ
ฮาบะห์ ตาบิอีน และข้อวินิจฉัยของผู้รู้ท้ังในอดีตและ
ปัจจุบนั

6. ฝ่ ายที่กล่าวหาผูอ้ ่ืนว่าไม่ปฏิบตั ิตามซุนนะห์ของร่อซู้ล ศอ้ ลลลั ลอฮุอะลยั ฮิ

วะซลั ลมั โดยไม่ยดึ ถือฮะดีษ ซูมู ในกรณีท่ีไม่รับการรายงานข่าวท่ีพวกเขา
นาเสนอต่อสาธารณะชน ผูก้ ล่าวหาผูอ้ ื่นน้ีปิ ดบงั อาพรางสิ่งใดไวห้ รือไม่
หากว่าไม่คิดปิ ดบงั อาพราง เหตุใดไม่นาเสนอขอ้ มูลท้งั หมดที่ปรากฏใน
บนั ทึกและรายงานต่างๆ จากบรรดาศ่อฮาบะห์ เพ่ือที่ผฟู้ ังท้งั หลายจะไดร้ ับ

- ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน -

วเิ คราะหเ์ ร่ืองเดือน เกา้

พิจารณาว่าแทจ้ ริงแลว้ เรื่องดงั กล่าวมนั มีรายละเอียดมากน้อยเพียงใด เหตุ
ใดจึงรวบรัดตดั บทนาเสนอแต่เพียงฮะดีษน้ีฮะดีษเดียวหรืออีกสามส่ีฮะดีษ
ในเรื่องน้ีมีตวั บทหลกั ฐานอยู่เพียงสามสี่ฮะดีษเท่าน้ีหรือ หากเป็ นตวั บท
หลกั ฐานท่ีมีความหมายซ้าๆ กนั และแตกต่างกนั เพียงสานวนทางภาษากค็ ง
ไม่เป็ นไรท่ีจะเวน้ ไม่กล่าวถึงท้งั หมด แต่ถา้ มีตวั บทหลกั ฐานท่ีมีขอ้ ความ
สาคญั เพ่ิมเติมและมีผลในทางปฏิบตั ิ ท่านไดน้ าเสนอแก่ผคู้ นครบถว้ นแลว้
หรือ ท่านอาจมีคาตอบอยสู่ องทางเลือกคือ

1) ท่านไม่ทราบว่ามีตวั บทหลกั ฐานมากกว่าท่ีท่านไดน้ าเสนอไปแลว้
ตรงน้ีกค็ งไม่วา่ กนั เพราะท่านไม่รู้

2) ท่านรู้และทราบทุกอย่างแต่ที่ไม่นาเสนอให้หมดสิ้นกระทงความก็
เพราะวา่ มนั ไม่อานวยประโยชน์ใหแ้ ก่หมู่คณะของท่าน และมนั เป็น
โอกาสท่ีจะทาลายคู่แข่งทางสังคม ซ่ึงนบั ว่าเป็ นโอกาสดีมากในช่วง
ท่ีผูค้ นให้ความนับถือและวางใจในหมู่คณะของท่าน อีกท้ังผูค้ น
เหล่าน้นั ก็หาไดม้ ีพ้ืนฐานความรู้พอที่จะแยกแยะเองไดว้ ่าสิ่งที่ท่าน
หมกเมด็ ไวม้ ีอยจู่ ริงหรือไม่ และหากมีใครนาสิ่งท่ีท่านหมกเมด็ ไวม้ า
นาเสนอแก่ผูค้ น ท่านกอ็ าจเอาตวั รอดไดด้ ว้ ยความน่าเช่ือถือท่ีมีอยู่
ดว้ ยวิธีการต่างๆ นาๆ เช่น บรรดาศ่อฮาบะห์ไม่ใช่นะบีฯ เรายึดถือ
คาพูดนะบีเป็ นหลกั ตาบิอีน (ลูกศิษยศ์ ่อฮาบะห์) ก็ไม่ใช่นะบีฯ คน
เหล่าน้ีไม่ไดร้ ับวะฮีย์ แต่นะบีไดร้ ับวะฮีย์ พวกที่คา้ นเราเป็นพวกถือ
อุละมาอฺ (ผรู้ ู้) แต่เราถือซุนนะห์ พวกน้นั ถือดาราศาสตร์แต่เราถือฮะ
ดีษนะบี อะไรทานองน้ี ผมไดย้ นิ มาว่าชาวบา้ นบางคนถึงกบั ไม่ยอม
อ่านเอกสารเรื่องเดือนเส้ียวที่ผมไดร้ วบรวบเรียบเรียงและแจกโดย
ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน ชุดแรก การท่ีไม่ยอมอ่านน้ันผมไม่ทราบว่า
เพราะอะไร เป็นเพราะไม่ชอบผม หรือเพราะเช่ือวา่ อยา่ งไรเสียสิ่งที่
ผมเขียนน้นั ผิดทุกกรณี และผูท้ ่ีถูกแต่ผูเ้ ดียวคืออาจารยท์ ่ีเขานบั ถือ
เท่าน้ัน หรือเพราะกลวั จะพบความจริงแลว้ จะทาใจลาบากกบั การ
ยอมรับความจริงน้นั

- ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน -

วเิ คราะหเ์ ร่ืองเดือน สิบ

7. บทสรุปเกี่ยวกับฮะดีษ ซูมู ท่านท้ังหลายคงไดร้ ับทราบรายละเอียดแล้ว
บางส่วน และหากผูใ้ ดจะโตแ้ ยง้ ก็ไม่ว่าอะไร แต่ตอ้ งเป็ นการโตแ้ ยง้ ดว้ ย
หลกั การที่ยอมรับไดต้ ามหลักวชิ า ไม่ใช่ดว้ ยอารมณ์ ความรู้สึก หรือความ
เขลา และผมขอย้าว่าผมคงไม่ข้ึนเวทีปะทะกบั ผูใ้ ดในขณะน้ี เพราะจาก
ประสบการณ์ท่ีผา่ นมาทราบวา่ มนั ไม่ก่อใหเ้ กิดผลดีใดๆ ต่อพ่ีนอ้ งมุสลิมและ
อาจจะเป็ นผลเสียหายด้วยซ้ าไป ใครพวกมาก ใครเสียงดัง มีเสียงโห่
สนบั สนุนมากว่า ก็เป็ นผูช้ นะไป และหากจะเอาความรู้และวิชาการจริงๆ
แลว้ เกือบจะหาไม่ได้ จะมีกแ็ ต่การเอาชนะดว้ ยลีลาการพูด หกั เหล่ียมหกั มุม
และไหวพริบก็เท่าน้นั หากผูใ้ ดประสงคจ์ ะชนะในลกั ษณะเช่นน้ี ผมยกให้
ท่านชนะไปเลยโดยไม่ตอ้ งข้ึนเวที เพราะการเอาชนะกนั ในลกั ษณะดงั กล่าว
มนั ไม่ประเทืองปัญญา และหาไดม้ ีอะไรเป็นแก่นสารทางวิชาการมากมาย
นกั ดงั น้ันเวทีท่ีมีปัญหานอ้ ยที่สุดและสามารถนาเสนอหลกั การ หลกั ฐาน
และข้อความเห็นได้มากท่ีสุดก็คือการเขียน อีกท้ังสามารถนาไปเป็ น
หลกั ฐานอา้ งอิงไดย้ าวนานอีกดว้ ย หากผูใ้ ดเห็นว่าฮะดีษน้ีฮะดีษเดียวเป็ น
หลกั ฐานท่ีพอเพียงในเรื่องการเขา้ ออกรอมฎอน โดยไม่ตอ้ งอาศยั ตวั บทและ
หลกั ฐานอ่ืนๆ มาประกอบ กส็ ามารถช้ีแจงเป็นลายลกั ษณ์อกั ษรได้

8. ประการถดั มาขอต้งั เป็ นคาถามดงั น้ีว่า มีประเทศมุสลิมใดๆ หรือองคก์ ร
มุสลิมใดๆ ท่ีไม่มีกติกาหรือเง่ือนไขใดๆ ในการรับข่าวการเห็นเดือนเส้ียว
คือเมื่อมีผูม้ าแจง้ ข่าวก็รับข่าวน้ันทุกคร้ังทุกกรณีไปโดยไม่ตอ้ งตรวจสอบ

ใดๆ หากตอบว่าไม่มี แล้วอะไรคือเง่ือนไขและกติกาที่ประเทศหรือ
องคก์ รมุสลิมเหล่าน้นั ยดึ ถือปฏิบตั ิ และเป็นเง่ือนไขท่ีถูกตอ้ งหรือไม่ เกิน
เลยหลกั การศาสนาหรือไม่ เจริญรอยตามแบบอย่างของซุนนะห์หรือไม่
ประเดน็ เหล่าน้ีจะมีผใู้ ดขนั อาสาออกมาตอบดว้ ยหลกั ฐานที่อา้ งอิงและยนื ยนั
ได้ ไม่ใช่ด้วยอารมณ์ การคิดเอาเอง หรือสันนิษฐานว่าเป็ นอย่างโน้น
อยา่ งน้ี มุสลิมในยคุ เราน้ีเทียบไดก้ บั มุสลิมในยคุ ร่อซูล้ ศอ้ ลลลั ลอฮุอะลยั ฮิ
วะซลั ลมั ในทุกเร่ืองและทุกกรณีหรือไม่ ในยคุ ร่อซูล้ ศอ้ ลลลั ลอฮุอะลยั ฮิ
วะซลั ลมั มีความผดิ เพ้ียนท้งั แนวคิดความเชื่อและการปฏิบตั ิเหมือนอยา่ งใน
ยคุ ปัจจุบนั หรือไม่

- ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน -

‫‪วเิ คราะหเ์ รื่องเดือน‬‬ ‫็‪สิบเอด‬‬

‫‪9. สาหรับประเทศซาอุดิอาราเบียเราพบวา่ เขาไดร้ ะบุเง่ือนไขในการรับข่าวการ‬‬
‫ี้‪เห็นเดือนเส้ียวไวช้ ดั เจนดงั น‬‬
‫( نظرا لما يترتب على معرفة أول يوم من شهر شعبان من أهمية بالنسبة‬

‫لشهر رمضان المبارك فإن وزارة العدل تقوم في شهر رجب من كل عام‬

‫بالتعميم على المحاكم بأن على القضاة أن يؤكدوا على الناس تحّري رؤية‬
‫هلال شهر شعبان‪ ،‬وفي أواخر شهر شعبان تجتمع الهيئة القضائية العليا‬

‫بوزارة العدل للاطلاع على ماورد من القضاة من شهادات برؤية هلال شهر‬

‫شعبان‪ ،‬وبعد دراسة ذلك تصدر الهيئة القضائية قرارا بما ثبت لديها شرعا‬

‫عن أول يوم من شهر شعبان‪ ،‬وبناء على ذلك تعين الليلة التي يجري فيها‬

‫تحري رؤية هلال رمضان من أيام الأسبوع‪ ،‬وهي ليلة الثلاثين من شعبان‪،‬‬

‫ومن ثم يتم التعميم على القضاة بذلك‪ ،‬وفي ليلة الثلاثين من شعبان يكون‬

‫القضاة على أهبة الاستعداد لاستقبال من يحضر إليهم شاهدا برؤية هلال‬

‫رمضان‪ ،‬وبعد ضبط شهادته والتثبت من عدالته ومناقشته في شهادته كيف‬

‫رأى الهلال وفي أي مكان رآه وكم من الزمن بينه وبين الشمس إلى غير‬

‫ذلك من الأسئلة التي يقصد منها التحقق عن صحة إمكان رؤيته‪ ،‬بعد ذلك‬

‫يبرق القاضي بشهادة الرؤية إلى وزارة العدل‪ ،‬وفي نفس الليلة تكون الهيئة‬

‫القضائية منعقدة في مقر وزارة العدل للاطلاع على ماقد يرد من القضاة‬

‫حوله‪ ،‬وعندما يثبت لدى الهيئة دخول الشهر تعد قرارا بذلك تثبت بموجبه‬

‫دخول شهر رمضان المبارك‪ ،‬وبعد اعتماد ذلك القرار من المقام السامي‬

‫يتم التعميم على القضاة وإبلاغه للمواطنين بواسطة الإذاعة والصحافة‬
‫والتلفزيون) اللجنة الدائمة للبحوث العلمية والإفتاء الفتوى رقم‪652 :‬‬

‫‪(เม่ือพจิ ารณาถงึ ความสาคญั ของการทราบถึงวันแรกของเดือนชะอ์บาน ซึ่ง‬‬
‫‪จะมีผลต่อเดือนรอมฎอนอันจาเริญ ทางกระทรวงยุติธรรมจึงได้มีคาสั่ง‬‬
‫‪ตั้งแต่เดอื นร่อญับ ไปยงั ศาลทวั่ ประเทศโดยให้บรรดาผ้พู พิ ากษาทุกคนกาชับ‬‬
‫‪ให้ผู้คนเฝ้าดูเดือนเสี้ยวของเดือนชะอ์บาน และในช่วงปลายเดือนชะอ์บาน‬‬

‫‪- ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน -‬‬

วเิ คราะหเ์ รื่องเดือน สิบสอง

คณะกรรมการตุลาการสูงสุดทีข่ นึ้ กบั กระทรวงยุติธรรมจะทาการจัดประชุม
เพ่ือรับทราบข่าวการเห็นเดือนเส้ียวท่ีแจ้งเข้ามาโดยผู้พิพากษาที่ได้รับข่าว
การเห็นเดือนเสี้ยวของเดือนชะอ์บาน เม่ือได้ศึกษาและตรวจสอบแล้วทาง
คณะกรรมการตุลาการสูงสุดถงึ จะมีคาสั่งประกาศวนั แรกของเดอื นชะอ์บาน
ตามเงื่อนไขและกรอบของหลักการศาสนา และตามที่กล่าวแล้วน้ัน การ
กาหนดวันเพ่ือดูเดือนรอมฎอนในช่วงสัปดาห์สุดท้ายกค็ ือคืนวันท่ีสามสิบ
ของเดือนชะอ์บาน(เย็นของวันที่ 29 คือเม่ืออาทิตย์ลับขอบฟ้าก็ถือว่าเข้าสู่
วันท่ีสามสิบของเดือน เดือนอาหรับนั้นนับคืนก่อนวัน) และก็ได้มีคาส่ังไป
ถงึ ผ้พู พิ ากษาทว่ั ประเทศว่าให้เตรียมรับข่าวการเห็นเดอื นเสี้ยวของรอมฎอน
ซ่ึงอาจจะมีการยืนยันการเห็นในคืนของวันท่ีดังกล่าว คือหลังจากท่ีได้
ตรวจสอบชะฮาดะห์ (การยืนยันว่าเห็นเดือนเสี้ยว) ตรวจสอบอะดาละห์
(ความน่าเชื่อถอื ของผ้แู จ้งข่าว) กใ็ ห้ทาการซักถามถงึ ลกั ษณะการเห็นว่าเห็น
อย่างไร เห็นท่ีไหน ดวงอาทิตย์และดวงจันทร์ตกห่างกันเป็ นเวลาเท่าใด
หรืออาจเพ่ิมคาถามใดๆ อีกก็ได้เพ่ือให้ได้รับความมั่นใจในการแจ้งข่าวน้ัน
จริงๆ หลังจากน้ันก็ให้ผู้พิพากษาท่ีได้ทาการตรวจสอบข่าวการเห็นเดือน
เสี้ยว(โดยละเอียดตามขั้นตอนนั้นแล้ว)แจ้งมายังกระทรวงยุติธรรม ในคืน
วันดังกล่าวทางคณะตุลาการสูงสุดก็จะทาการประชุม ณ ทต่ี ้ังของกระทรวง
ยุติธรรม เพอ่ื รอรับข่าวจากผู้พิพากษาทจ่ี ะแจ้งข่าวการเห็นเดือนเสี้ยวเข้ามา
และเม่ือเป็ นท่ียืนยันชัดเจนแล้ว ณ ท่ีคณะกรรมการตุลาการสูงสุดว่ามีการ
เห็นเดือนเสี้ยวจริง ทางคณะกรรมการฯ ก็จะออกคาสั่งเป็ นทางการถึงการ
เข้าสู่เดอื นรอมฎอน และมีคาส่ังกลบั ไปยงั ผ้พู พิ ากษาให้ประกาศข่าวดงั กล่าว
แก่ประชนเพื่อให้ ทราบโดยทั่วกัน ผ่านทางวิทยุ หนังสือพิมพ์ และ
โทรทศั น์) 2

2 คดั จากคาฟัตวาของคณะกรรมการถาวรเพ่ืองานวจิ ยั ทางวชิ าการและการฟัตวา ของประเทศซาอุดอิ าราเบยี
หมายเลขฟัตวาท่ี 256

- ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน -

วเิ คราะห์เรื่องเดือน สิบสาม

อน่ึง เรายงั ไม่พบว่ามีประเทศมุสลิมใดๆ ไดแ้ จง้ เง่ือนไขท่ีชดั เจนในการ
รับข่าว ตรวจสอบข่าว และหลกั การต่างๆ ของการรับข่าว เหมือนท่ีเราพบ
จากประเทศซาอุดิอาราเบีย แต่เรากลบั พบว่าประเทศมุสลิมบางประเทศยดึ
หลกั ดาราศาสตร์ในการเขา้ ออกรอมฎอน เช่น ประเทศลิเบีย เป็ นตน้ และ
บางประเทศอาจอา้ งว่าถือหลกั การเห็นตามซุนนะห์ แต่ก็มีหลกั ฐานบ่งช้ีว่า
ยงั ยึดถือหลกั ดาราศาสตร์เป็ นสาคญั เหนือกว่าหลกั การเห็น เช่น ประเทศ
อียปิ ต์ ซ่ึงจะไดก้ ล่าวโดยละเอียดต่อไป

ขา่ วการเห็นเดือนจากประเทศจีน

ความจริงมีอยวู่ า่ ไดม้ ีมุสลิมจีนหน่ึงคนหรือหลายคนกแ็ ลว้ แต่ ไดน้ าข่าวการเห็น
เดือนเส้ียวมาแจง้ แก่อิหม่ามของตนที่อยู่ในประเทศจีน อิหม่ามท่านน้ันก็ได้แจง้ ข่าว
ดงั กล่าวแก่มุสลิมไทยท่ีไปทางานอยู่ในประเทศจีน มุสลิมไทยคนดงั กล่าวจึงแจง้ ข่าว
มายงั มุสลิมในประเทศไทย มุสลิมในประเทศไทยจึงแจง้ ข่าวดงั กล่าวแก่พ่ีนอ้ งมุสลิมใน
เมืองไทย สาหรับผูท้ ่ีเช่ือข่าวดงั กล่าวก็ถือปฏิบตั ิตามข่าวน้นั แต่สาหรับผูไ้ ม่เช่ือกถ็ ูก
กล่าวหาว่าไม่ตามซุนนะห์ เปล่ียนจุดยืน ขดั ขวางการอิบาดะห์ และไม่เอา(ไม่ยึด)
หลักการ เราลองมาวิเคราะห์ท่ีมาของข่าวดังกล่าวสักเล็กน้อยว่ามันน่าเช่ือถือตาม
หลกั การหรือไม่ ซ่ึงขอแบ่งเป็นประเดน็ ดงั น้ี

1 มุสลิมจีนที่เห็นเดือนเส้ียวมีผูใ้ ดรู้จกั บา้ ง ท้งั น้ีเพื่อจะไดต้ รวจสอบความ
น่าเชื่อถือตามหลกั การ และใครเป็ นผูต้ รวจสอบความน่าเช่ือถือเหล่าน้นั
เขามีความรู้เร่ืองเดือนแค่ไหนอยา่ งไร

2 อิหม่ามชาวจีนที่รับข่าวจากมุสลิมจีน มีความรู้ความเข้าใจแค่ไหน
อย่างไรกบั ข้นั ตอนการตรวจสอบการรับข่าว ที่กล่าวเช่นน้ีคืออิหม่าม
คนดังกล่าวเป็ นผูร้ ับรองข่าวน้ัน เขามิใช่เป็ นผูเ้ ห็นเองแต่ประการใด
ตาแหน่งอิหม่ามหาใช่เป็นการประกนั วา่ เป็นผเู้ ขา้ ใจในเร่ืองดงั กล่าว และ
ไม่ใช่เป็ นการประกนั ว่าเป็ นผูย้ ดึ ถือหลกั ซุนนะห์เสมอไป อิหม่ามคน
ดงั กล่าวโนม้ เอียงไปทางหน่ึงทางใดหรือไม่ ไม่มีใครตอบได้

3 ความจริงประการหน่ึงคือองคก์ รมุสลิมที่ค่อนขา้ งจะเป็ นทางการของจีน
มิไดถ้ ือปฏิบตั ิตามข่าวน้ัน (ท่ีปรากฏตามข่าว) หากเป็ นเช่นน้ันจริงก็มี

- ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน -

วเิ คราะหเ์ รื่องเดือน สิบสี่

คาถามวา่ เพราะอะไร เป็นเพราะผแู้ จง้ ข่าวไม่ไดน้ าข่าวดงั กล่าวไปแจง้ แก่
องคก์ รน้นั ๆ ใช่หรือไม่ และหากเป็นเช่นวา่ น้ี กม็ ีคาถามต่อไปวา่ เหตุใด
ไม่นาข่าวการเห็นเดือนเส้ียวดงั กล่าวไปแจง้ เล่า หรือแจง้ แลว้ แต่เขาไม่
รับข่าวดงั กล่าว กม็ ีคาถามต่อไปว่าเพราะเหตุใดคนจีนดว้ ยกนั ถึงไม่รับ
ข่าวน้นั
4 การตรวจสอบของอิหม่ามคนดงั กล่าวอาศยั หลกั การอะไร มีข้นั ตอนการ
ตรวจสอบอย่างไร มีการตรวจสอบถึง ชะฮาดะห์ อะดาละห์ และ

ลักษณะการเห็น เวลาท่ีเห็น และสถานท่ีเห็นหรือไม่ หากเราบอกว่า
คาถามเหล่าน้ีไม่จาเป็น นนั่ กห็ มายความว่าคณะกรรมการวิจยั ปัญหาทาง
วชิ าการและการฟัตวาของประเทศซาอุดิอาราเบีย กระทาการเกินกวา่ ซุน
นะห์ เป็ นสิ่งท่ีผิดหลกั การศาสนา และเป็นบิดอะห์ที่น่ารังเกียจ ท้งั ๆ
ท่ีคณะกรรมการเหล่าน้นั ประกอบไปดว้ ยผรู้ ู้อาวุโสหลายท่าน กใ็ หแ้ จง้
ดว้ ย บางคนอาจแยง้ ว่ากฎเกณฑด์ งั กล่าวออกโดยกระทรวงยตุ ิธรรมของ
ซาอุ ฯ ก็จริงอยู่ แต่ก็ไดก้ ารรับรองจากองค์การวิจยั ทางวิชาการและ
การฟัตวาของซาอุฯ แลว้ เช่นกนั
5 หากผูท้ ่ีอ่านเอกสารฉบบั น้ีดว้ ยความเป็ นธรรม ไม่ลาเอียง ไม่ยึดติด ไม่
หลงผิดจนเกินไป กจ็ ะทราบเหตุผลทนั ทีว่าเหตุใดชมรมอซั ซะละฟิ ยูน
ถึงไม่ไวว้ างใจในข่าวที่มาจากประเทศจีน

ขา่ วการเห็นเดือนจากประเทศอียิปต์

เป็ นท่ีเขา้ ใจแลว้ ว่าเหตุใดที่ชมรมอซั ซะละฟิ ยูนจึงไม่รับข่าวการเห็นเดือนจาก
ประเทศจีน แต่อาจมีผสู้ งสัยวา่ เหตุใดถึงไม่รับข่าวการเห็นเดือนจากประเทศอียปิ ตด์ ว้ ย

ก่อนอื่นตอ้ งทาความเขา้ ใจก่อนวา่ ประเทศอียปิ ตเ์ ป็นประเทศท่ีมีองคก์ รศาสนาที่
สาคญั หลายองคก์ ร เช่น มหาวิทยาลยั อลั อซั ฮรั และสานกั งานมุฟตีทว่ั ไป เท่าท่ีทราบ
ท้งั สององค์กรน้ีหาไดเ้ ก่ียวขอ้ งโยงใยกนั ไม่ บ่อยคร้ังท่ีมุฟตีถูกตอบโตจ้ ากอาจารยท์ ี่
สอนอยู่ในร้ัวมหาวิทยาลยั อลั อซั ฮรั สานักงานมุฟตีน้ันข้ึนกบั ทางการโดยตรง ส่วน
มหาวทิ ยาลยั อลั อซั ฮรั จะมีความเป็นอิสระมากกวา่

- ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน -

วเิ คราะหเ์ ร่ืองเดือน สิบหา้

การประกาศข่าวการเขา้ ออกรอมฎอนเป็นหนา้ ที่ของมุฟตี หาใช่เป็ นหนา้ ที่ของ
มหาวิทยาลยั อลั อซั ฮรั ไม่ และเม่ือมุฟตีมีประกาศออกมาก็เป็ นหน้าท่ีของประชาชน
ชาวอิยิปต์ทุกคนตอ้ งปฏิบตั ิตาม ถา้ ผูใ้ ดไม่ปฏิบตั ิตามก็ถือว่าผิดกฎหมาย อาจถูกจบั
ปรับหรือจาคุกได้ นี่คือความแตกต่างระหว่างมหาวทิ ยาลยั อลั -อซั ฮรั กบั สานกั งานมุฟตี
ทวั่ ไปของอียปิ ต์ ส่วนผทู้ ี่จะข้ึนมาเป็นมุฟตีอียปิ ตน์ ้นั ตอ้ งไดร้ ับการแต่งต้งั จากทางการ
คือทางการเป็นผเู้ ลือกวา่ ใครควรข้ึนมาเป็นมุฟตี

มีบางคนโยงความน่าเช่ือถือของอลั อซั ฮรั เขา้ กบั สานักมุฟตี โดยอาศยั เหตุผล
ง่ายๆ วา่ หากไม่เชื่อมุฟตีอียปิ ต์ เหตุใดจึงส่งลูกหลานไปเรียนอลั อซั อรั เล่า คาพูดเช่นน้ี
อาจลวงชาวบา้ นที่ไม่รู้ขอ้ เท็จจริงได้ แต่สาหรับผูท้ ี่ทราบดีว่าท้งั สององค์กรน้ันหาได้
เก่ียวขอ้ งกนั ไม่ เหตุผลดงั กล่าวจึงดูขบขนั ยงิ่ แต่กต็ อ้ งชมวา่ ผูพ้ ูดเป็นคนเก่งในดา้ นหา
เหตุผลมาหกั ลา้ งผอู้ ่ืน ไม่วา่ เหตุผลน้นั จะสมเหตุสมผลหรือไม่กต็ าม

มุฟตีคนปัจจุบนั ของอียปิ ตช์ ่ือว่า ด๊อกเตอร์ อาลี ญุมอะห์ เกิดเม่ือเดือนมีนาคม ปี
ค.ศ. 1952 เดิมทีเคยสอนอยู่ในอัล-อัซฮัร จบปริญญาตรีสาขาธุ รกิจการค้าจาก
มหาวทิ ยาลยั อยั นุชชมั ปี ค.ศ. 1970 แลว้ หันไปทาปริญญาโททางชะรีอะห์จากอลั ฮซั ฮรั
ปี ค.ศ. 1985และเอกทางอุศูลุล้ ฟิ กห์จากอลั -อซั ฮรั ปี ฮ.ศ. 1988 ต่อมาไดร้ ับแต่งต้งั จาก
ทางการให้เป็นมุฟตีประจาประเทศอียิปต์ในปี ค.ศ. 2 0 มีมุสลิมในประเทศไทยบาง
กลุ่มถือว่าบุคคลผนู้ ้ีเป็นนกั วชิ าการที่น่านบั ถือและสามารถเชื่อถือคาประกาศของเขาได้
โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ เร่ืองการเขา้ และออกจากรอมฎอน บุคคลผูน้ ้ีมีแนวคิดความเช่ือเป็ น
เช่นไร เราควรทาความรู้จกั สกั เลก็ นอ้ ย

บุคคลผนู้ ้ีเคยฟัตวาวา่

‫ إن الخلالا بلاين السلانة والشلايعة لا يملات بصلالة إللاى السياسلاة‬:‫قال الدكتور علي جمعة‬

‫ حيث أن السنة تعتر برواية جميلاع صلاحابة‬،‫ وإنما هو خلا في المصادر‬،‫أو العقيدة‬

‫ بينما لا تقبل الشيعة إلا بروايلاة سلايدنا عللاي رضلاي الللاه‬،‫رسول الله صلى الله عليه وسلم‬

.‫عنه‬

"แท้จริงความขัดแย้งระหว่างซุนนะห์กับชีอะห์น้ัน ไม่มีส่วนเก่ียวข้องใดๆ กับเร่ือง
การเมืองหรือเร่ืองอะกีดะห์ แต่มันเป็ นความขัดแย้งในเรื่องท่ีมาของความรู้ โดยท่ีซุน

- ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน -

วเิ คราะหเ์ ร่ืองเดือน สิบหก

นะห์ยอมรับการรายงานจากศ่อฮาบะห์ทั้งหมดของร่อซูลุ้ลเลาะห์ ศ้อลลัลลอฮุอะลัยฮิ
วะซัลลัม ในขณะท่ีชีอะห์รับแต่เฉพาะรายงานจากซัยยิดินาอาลี ร่ อฏิยัลลอฮุอันฮุ
เท่านั้น"3

วิเคราะหค์ าพดู ของ ดอ๊ กเตอรอ์ าลีญมุ อะห์

ซุนนะห์และชีอะห์มีความแตกต่างกนั มากมายไม่ว่าจะในดา้ นอะกีดะห์และใน
ดา้ นการปฏิบตั ิ เรื่องน้ีเป็ นท่ีทราบดีในหมู่ซุนนะห์ทุกคนตลอดจนในหมู่ชีอะห์ดว้ ย จะ
ขอยกตัวอย่างสักสองสามตัวอย่างเพ่ือยืนยนั ว่าระหว่างซุนนะห์และชีอะห์มีความ
แตกต่างท้งั ทางดา้ นอะกีดะหแ์ ละการปฏิบตั ิ

1. ในดา้ นอะกีดะห์ ชีอะห์เช่ือวา่ ผูน้ าของตนสามารถรู้อดีต ปัจจุบนั และอนาคต
ในหนงั สืออุศลู้ กาฟี มีขอ้ ความปรากฏดงั น้ี

‫باب أن الائمة عليهم السلام يعلمون علم ما كان وما يكون وانه لا يخفى عليهم الشيء‬

‫صلوات الله عليهم‬

"บทว่าด้วยเร่ืองบรรดาผู้นา อะลยั ฮิสลาม ล่วงรู้ถึงความรู้ในอดีต ปัจจุบัน และอนาคต
และไม่มีส่ิงใดปิ ดบังซ่อนเร้นต่อท่านเหล่าน้ันได้ ศ่อละวาตุ้ลลออะลัยฮิม" 4 ยงั ปรากฏ
ขอ้ ความดงั น้ี

‫ وانهم لا يموتون الا باختيار منهم‬،‫باب أن الائمة عليهم السلام يعلمون متى يموتون‬
"บทว่าด้วยเร่ืองบรรดาผู้นา อะลยั ฮิสลาม ทราบว่าพวกเขาจะตายเมื่อใด และพวกเขาจะ
ไม่ตายเว้นแต่จะเลือกตายเอง" 5

6. ในทางปฏิบตั ิ ชีอะห์ถือปฏิบตั ิในเรื่องการอาพรางตวั เรียกวา่ หลกั ตะกียะห์ ใน
อุศูล้ กาฟี เล่ม 2 บทวา่ ดว้ ยเร่ืองตะกียะห์ มีรายงานปรากฏดงั น้ี

‫ يا أبا عمر إن تسعة‬:‫ قال لي أبوعبدالله عليه السلام‬:‫عن أبي عمر الاعجمي قال‬

‫أعشار الدين في التقية ولا دين لمن لا تقية له‬

3 OICexchange.com Thursday : 24 SHawwal, 1424 A.H. | 18th December, 2003

4 อศุ ูลกาฟี เล่มหนงึ่ หน้าสารบญั

5 เล่มเดียวกนั และหน้าเดยี วกัน

- ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน -

วเิ คราะหเ์ รื่องเดือน สิบเจด็

"รายงานจากอะบอี ุมรั อลั อะอฺญะมยี ์ กล่าวว่า อะบูอบั ดิล้ ลาห์ อะลยั ฮิสลาม กล่าวแก่ฉัน
ว่า โอ้อะบูอมุ ัรเอ๋ย แท้จริงหน่ึงเก้าในสิบของ (หลกั การศาสนา) อยู่ทีก่ ารตะกยี ะห์ ไม่มี
ศาสนาสาหรับผู้ไม่ใช้หลกั ตะกยี ะห์"

3. ในทางการเมือง เป็ นท่ีทราบดีว่าชีอะห์ไม่ยอมรับการเป็ นค่อลีฟะห์ของ
คุละฟาอฺรอชิดีนท้งั สามท่านคือท่าน อะบูบกั ร์ อุมรั และท่านอุษมาน เพราะพวกเขาเช่ือ
ว่าค่อลีฟะห์น้นั ตอ้ งไดม้ าจากการแต่งต้งั ของอลั เลาะห์และร่อซู้ล ศอ้ ลลลั ลอฮุอะลยั ฮิ
วะซลั ลมั มีเพียงท่านอาลีเท่าน้นั ท่ีไดร้ ับการแต่งต้งั ดงั กล่าว

4. ในเรื่องอลั กรุ อ่าน ชีอะห์เชื่อวา่ มีถึง 17, อายะห์

‫ (إن القرآن الذي جاء به‬: ‫عن هشام بن سالم عن أبي عبد الله عليه السلام قال‬

‫جبرائيل عليه السلام إلى محمد سبعة عشر ألف آية ) قا ل المجلسي عن هذا‬

515 ‫ ص‬21 ‫ موثق مرآة العقول للمجلسي ج‬: ‫الحديث‬

“จากฮิชาม อบิ นุ ซาเลม จากอะบีอบั ดิลลาห์ อะลยั อสิ ลาม กล่าวว่า แท้จริงอลั กรุ อ่านที่
ญบิ รี้ล อะลยั ฮิสลาม นามาให้แก่มฮุ าหมดั น้ันมจี านวนถึงหม่ืนเจ็ดพนั อายะห์” อลั มจั ลิซี่
(หน่ึงในอุละมาอช์ ีอะห์) กล่าววา่ ฮะดีษดงั กล่าวน้ีเช่ือถือได้ 6

ตวั อยา่ งท้งั สี่ขา้ งตน้ คงพอเพียงท่ีจะยนื ยนั วา่ ชีอะห์และซุนนะห์แตกต่างกนั อยา่ ง
สิ้นเชิงท้งั ทางดา้ นอะกีดะห์ การปฏิบตั ิ การเมือง และเร่ืองอลั กุรอ่าน ซ่ึงเรื่องน้ีเป็นที่
ทราบกนั ดีในหมู่นักวิชาการแมจ้ ะไม่จบด๊อกเตอร์ (ปริญญาเอก) กต็ าม แต่เหตุใดด๊อก
เตอร์อาลี ญุมอะห์ถึงกล่าวออกมาเช่นน้นั ได้ ท่านไม่รู้จริงๆ อยา่ งน้นั หรือ หรือแกลง้ ทา
เป็ นไม่รู้เพ่ือหวงั ผลทางดา้ นอื่นหรือไม่ การกระทาดงั น้ีถือว่าเป็ นการขาดอะมานะห์
ทางวิชาการ อย่างน้ีท่านยงั ทาได้ แลว้ อยา่ งไหนละที่ท่านจะทาไม่ได้ โดยส่วนตวั
แลว้ ผมไม่เชื่อว่าคนอย่างด๊อกเตอร์อาลี ญุมอะห์ จะไม่รู้ถึงความแตกต่างระหว่างซุน
นะห์กบั ชีอะห์จนออกมาพูดเช่นน้ี อะไรคือสาเหตุท่ีทาให้ท่านตอ้ งออกมาพูดต่างไป
จากที่รู้ อะมานะห์ทางวิชาการถือว่าสาคญั มากและมีผลต่อความน่าเชื่อถือต่อบุคคล
น้นั ๆ ดงั น้นั ด๊อกเตอร์อาลี ญุมอะห์ คนน้ี ไม่แน่ใจเสียแลว้ วา่ จะเชื่อถือไดห้ รือไม่

6 มิรอาตุ้ลอกุ ู้ล ของอลั -มัจลซิ ี่ย์ เล่ม ๑๒ หน้า ๕๒๕

- ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน -

วเิ คราะหเ์ ร่ืองเดือน สิบแปด

เรายงั พบอีกวา่ ด๊อกเตอร์อาลี ญุมอะห์ถือหลกั ดาราศาสตร์มากกวา่ หลกั การเห็น
เดือนเส้ียว ในเรื่องการกาหนดวนั แรกของเดือนทางจนั ทรคติ ดงั ปรากฏในคาพูดของ
เขาดงั น้ี

‫(كلاان ملان اللالازم الاعتملااد عللاى الاعتبلاارات الفلكيلاة والعلميلاة لتحديلاد أوائلال الشلاهور‬

. ) ‫القمرية التي تعد بها الأعوام الهجرية‬

"เป็ นเรื่องจาเป็ นที่จะต้องอาศัยหลักทางดาราศาสตร์และวิทยาการสมัยใหม่ในการ
กาหนดวนั แรกของเดือนทางจนั ทร์คติทใ่ี ช้นับจานวนปี ฮิจเราะห์ศักราช"7

คาพูดชดั เจนเช่นน้ีคงไม่ตอ้ งการคาอธิบายใดๆ ผมเชื่อว่าท่านท่ีอ่านขอ้ ความ
ดังกล่าวคงไม่ต้องคาอธิบายใดๆ แน่นอน เมื่อรอมฎอนปี ท่ีผ่านมา (ฮ.ศ. ๑๔๒๓)
ในช่วงตีห้าโดยประมาณ ผมไดร้ ับโทรศพั ท์จากผูห้ วงั ดีท่านหน่ึงประสงคจ์ ะแจง้ ข่าว
การเห็นเดือนจากประเทศอียปิ ต์ ผมก็ขอบคุณเขาและเขาไดย้ ืนยนั กบั ผมว่าด๊อกเตอร์
อาลี ญุมอะห์คนน้ีเขารู้จกั ดี เขาบอกว่าหากมีคนนาข่าวการเห็นเดือนเส้ียวมาบอก ด๊อก
เตอร์อาลี ญุมอะห์จะยงั ไม่เชื่อการยนื ยนั น้นั จนกวา่ จะไดต้ รวจสอบกบั หลกั ดาราศาสตร์
เสียก่อน หากตรงกบั การคานวณทางดาราศาสตร์จึงจะเชื่อผูม้ าแจง้ ข่าวน้ันๆ หากเป็ น
จริงตามท่ีผูห้ วงั ดีเล่าให้ฟังน้ีก็เท่ากับว่าด๊อกเตอร์อาลี ญุมอะห์ถือหลักดาราศาสตร์
เหนือกวา่ หลกั การเห็น หรือจะพูดใหช้ ดั เจนกค็ ือถือหลกั ดาราศาสตร์นนั่ เอง สาหรับผู้
ท่ีโทรศพั ทม์ าบอกผมจะปฏิเสธสิ่งท่ีไดเ้ ล่าให้ผมฟังก็ได้ เพราะไม่มีพยานบุคคลยนื ยนั
ในเรื่องน้ี จะมีก็แต่อัลเลาะห์ตะอาลาเท่าน้ัน สรุปว่าแนวทางของด๊อกเตอร์อาลี
ญุมอะห์แมว้ า่ จะอิงการเห็นแต่กไ็ ม่ถือวา่ เป็นหลกั ในการเขา้ และออกรอมฎอนแต่อยา่ งใด

สาหรับมุฟตีคนน้ียงั มีฟัตวาแปลกๆ อีกมากมายอาทิเช่นฟัตวาว่า หากมุสลิมคน
หน่ึงคนใดหาเล้ียงชีพไม่พอ กอ็ นุญาตใหท้ าการขายสุราและเน้ือสุกรไดต้ ามเห็นสมควร

‫أثيرت موجة من الجدل في الشارع المصري بسبب عدد من الفتاوى التلاي يعلادها غريبلاة‬

‫ ومنهلاا ملاا نقلال علان مفتلاي مصلار الجديلاد اللادكتور عللاي جمعلاة قبلال توليلاه المسلاؤولية‬،‫عليلاه‬

‫بدار الإفتاء من إجازة تجارة المسلم في الخمر ولحم الخنزير إذا ما كان مضطرا لذلك‬

‫ولا يجد عملا يكفيه الحاجة‬

7 www.alwatan.com/graphics/2003/10oct/3.10/heads/rt6.htm

- ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน -

วเิ คราะหเ์ ร่ืองเดือน สิบเกา้

"กระแสคล่ืนความโต้แย้งเกิดข้ึนอย่างหนักในหมู่ประชาชนคนอียิปต์ เหตุจากฟัตวา
หลายฟัตวาที่ถือว่าแปลกสาหรับชาวบ้าน ส่วนหนึ่งคือฟัตว่าจากมุฟตีอียิปต์คนใหม่
ด๊อกเตอร์อาลี ญุมอะห์ คือก่อนท่ีเขาจะได้รับการแต่งต้ังให้รับผิดชอบในดารุ้ลอิฟตาอฺ
ฟัตวาดังกล่าวคอื อนญุ าตให้มุสลมิ ค้าขายสุราและสุกรได้ในกรณที มี่ คี วามจาเป็ นทต่ี ้องทา
เช่นนั้น กล่าวคอื ไม่สามารถหางานอ่นื ทาพอเลยี้ งชีพได้" 8

ในส่วนของอะกีดะห์ ด๊อกเตอร์อาลี ญุมอะห์ กม็ ีทศั นะว่าการฏ่อวาฟรอบกโุ บร
ไม่ถือวา่ เป็นชิรกแ์ ต่ประการใด

‫علماء‬- ‫ ولا يوجد أحد من‬،‫"إن الطوا حول قبور الصالحين ليس من الكفر‬

.‫ والصلاة خلف الذي يطو جائزة ومقبولة‬، ‫ قال بأن هذا الطوا شرك‬-‫الإسلام‬

"แท้จริงการฏ่อวาฟรอบกุโบรฺบรรดาคนซอและห์ไม่ใช่เป็ นเรื่องกุฟรฺ ไม่มีใครจาก
บรรดาผู้รู้ในอิสลามกล่าวว่าการฏ่อวาฟดังกล่าวเป็ นชิรกฺ และการละหมาดตามหลัง
ผ้ฏู ่อวาฟกถ็ อื ถูกต้องใช้ได้" 9

จากท่ีไดน้ าเสนอไปแลว้ น้นั หากจะมีผใู้ ดเชื่อและวางใจด๊อกเตอร์อาลี ญุมอะห์
เราก็ถือว่าเป็ นสิทธ์ิของเขา แต่สาหรับเราเห็นว่าบุคคลผูน้ ้ีไม่เป็ นที่วางใจในเรื่องของ
ศาสนาโดยเฉพาะอย่างยิ่งเร่ืองการเข้าออกรอมฎอน เพราะเขาถือหลกั ดาราศาสตร์
เหนือกว่าหลกั การเห็นถึงแมจ้ ะอา้ งว่าถือหลกั การเห็นก็ตาม เขามีความไม่ซื่อตรงใน
เร่ืองวชิ าการศาสนากรณีตวั อยา่ งเร่ืองความแตกต่างระหวา่ งซุนนะหก์ บั ชีอะห์ และสิ่งที่
ไดน้ าเสนอไปแลว้ น้ีคิดวา่ น่าจะพอเพียงแลว้ สาหรับผหู้ วั ใจไม่บอด เรายงั มีขอ้ มูลอีกมาก
ที่จะช้ีว่ามุฟตีคนดงั กล่าวมีความผดิ เพ้ียนในเร่ืองจุดยนื ทางศาสนา แต่เกรงว่าจะยดื ยาว
และหากผูใ้ ดประสงคจ์ ะรับทราบขอ้ มูลดงั กล่าวกรุณาติดต่อขอจากผมโดยตรง จากจุดน้ี
ผอู้ ่านคงทราบแลว้ วา่ เหตุใดเราไม่รับข่าวการเห็นเดือนเส้ียวจากมุฟตีอียปิ ต์

8 www.alwatan.com.sa/daily/2003-10-17/first_page/first_page04.htm
9 www.ansarweb.net/audio/fdh.htm

- ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน -

วเิ คราะห์เร่ืองเดือน ยสี่ ิบ

ขา่ วการเห็นเดือนจากประเทศอิรกั

อิรักเป็ นประเทศที่อยู่ในภาวะสงครามเรื่องน้ีทุกคนทราบดีคงไม่ต้องอ้างอิง
หลกั ฐานหรือขอ้ มูลสนบั สนุนใดๆ ในช่วงเขา้ รอมฎอนไม่มีข่าวใดๆ ปรากฏออกมาว่า
(กลุ่มซุนน่ี)ในอิรักเขาถือศีลอดกนั วนั ไหนซ่ึงเร่ืองน้ีเป็ นเร่ืองแปลกแต่จริง แต่จู่ๆ ใน
ตอนออกรอมฎอนกลบั มีข่าวอยา่ งชดั เจนวา่ (กลุ่มซุนน่ี) เห็นเดือนและออกอีดกนั

เราไม่สามารถจะรู้ไดเ้ ลยว่า (กลุ่มซุนน่ี) ที่มีการอา้ งถึงน้นั เร่ิมก่อต้งั ข้ึนมาเม่ือใด
มีแนวคิดความเช่ืออย่างไร และที่สาคญั ถือหลักอะไรในการเข้าและออกรอมฎอน
เพราะก่อนหน้าน้ันไม่มีข่าวคราวของกลุ่มดังกล่าวเลย ดูตัวอย่างจากข่าวเม่ือคร้ัง
ประกาศเขา้ รอมฎอนไม่ปรากฏวา่ มีกลุ่มน้ีอยใู่ นข่าวใดๆ

‫قالتو ائتا الإعت الحكوميتف تظ مدوتا خاي اللعتية الدهايتف اميةتا اللتدوخ ف اي ا تا‬
‫شتةه ام تا ئتيكو تو اع يتيري اللتااا االد تهر متر ت ا ال تةه ا تظ م ته اععيتو‬
‫اللعطات عبه ائا اعع الحكوميف ياك اي ا ا شتةه ال تو ئتيكو اليتو اع ت‬
‫اللتاخ االد تهر متر ال تةه اقت بت عتر ادتمءبتاا ععفتال الت ر تظءت متر اللتدوخ ف‬
‫اقطه اعفا ااعمااات قولةا ي ام ا لا ا تظ اعت ا ةا ملتال اللتبوي اععيت‬
‫إ اع و ع ة شدبا ع ععظ جفدف مفتظ م ه االفلؤاي عتر ادت اا تتااي تظ‬
‫مثت ت ر اعمتوا قتاي ت ي ام تا شتو تظ م ته اععيت تإ اي ا تا ام تا تو‬
‫اع ت اقت لحبتوءت متر اعاخ اليبيتا االلتوخا االتيفر االبعت ا التتظ بتها يةتا ال تو‬
‫اع ت ا تظ لبيتا ائتواف االعلا ته اععيتو اللتعطات اي ا تا ام تا تو اع يتير ا تظ‬
‫الدتهاا اععتر الدتالا ال تيدظ اكاته يتاك ا تف العت ععتظ الليلتتا ظ ال تيا بت ادت فتا‬

‫ع ة شدبا ي ي اع يير‬

"แหล่งข่าวท่เี ป็ นทางการของหลายประเทศในคาบสมุทรอาหรับเช่นประเทศซาอุดอิ ารา

เบีย ประกาศว่าวันแรกของรอมฎอน (ปี ที่ผ่านมา) คือวันจันทร์ ที่ 27 (ตุลาคม ปี 2003)

แต่ในอยี ปิ ต์แหล่งข่าวทางการแจ้งว่าวนั แรกของรอมฎอนตรงกบั วันอาทติ ย์ท่ี 26 อ้างอิง

ถึงคาพูดของผู้รู้จากหลายประเทศไม่ว่าจะเป็ นซาอุฯ กาตาร์ โอมาน และอิมาเรต ว่า

ไม่มีการเห็นเดือนเส้ียวรอมฎอนในช่วงเยน็ ของวันเสาร์ ดังนั้นวันอาทิตย์จึงนับว่าอยู่ใน

เดือนชะอฺบานอยู่ แต่ว่าอาลี ญุมอะห์ มุฟตีและผู้รับผิดชอบในเรื่องฟัตวาของอียิปต์

- ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน -

วเิ คราะห์เรื่องเดือน ยสี่ ิบเอด็

กล่าวว่ามีการเห็นเดือนเสี้ยวรอมฎอนในหลายเมืองของอียิปต์ ดังนั้นวันแรกของ
รอมฎอนคือวันอาทิตย์ (วันที่ 26) ต่อมาก็มีประเทศจอร์แดน ลิเบีย ซูดาน เยเมน
ประการเข้ารอมฎอนในวันอาทิตย์ตามอียิปต์ ในเลบานอน ซีเรีย และแอลจีเรีย มีการ
ประกาศว่าวันแรกของรอมฎอนคือวันจันทร์ (วันที่27) ส่วนในอิรักผู้นาชีอะห์ชื่อว่าอา
ยาตุ้ลเลาะห์ อาลี อัซ-ซีตาน่ีประกาศว่าการถือศีลอดจะเร่ิมขึ้นหลังจากครบเดือนชะอฺ
บานหมายถงึ เร่ิมในวนั จันทร์ (วนั ที่ 27)10

ขอ้ สงั เกตทุ ี่หนึ่ง 11

1. ในขณะเขา้ สู่รอมฎอน (กลุ่มซุนนี่) อิรักไม่มีตวั ตนในรายช่ือผูป้ ระกาศการเขา้ สู่
รอมฎอน จะมีกแ็ ต่กลุ่มชีอะหเ์ ท่าน้นั

2. ไม่มีผูใ้ ดทราบอย่างแน่ชัดว่ากลุ่มดงั กล่าวถือหลกั อะไรในการรับข่าวการเห็น
เดือนเส้ียว

3. การประกาศออกอีดของ(กลุ่มซุนนี่)อิรักน้นั ไปตรงกบั ประเทศที่ประกาศออกอีด
ดว้ ยหลกั ดาราศาสตร์ เช่น ประเทศลิเบีย

4. ประเทศมุสลิมส่วนใหญ่ในโลกไม่มีใครประกาศเห็นเดือนในวนั ดงั กล่าว
5. สานักข่าวอลั ญะซีเราะห์ซ่ึงเป็ นของประเทศกาตาร์เป็ นผูร้ ายงานข่าวการเห็น

เดือนของ(กลุ่มซุนน่ี)อิรัก แต่ประเทศกาตาร์เองก็ไม่เชื่อข่าวน้ัน เพราะกาตาร์
ประกาศออกอีดล่าไปอีกวนั หน่ึง ประเทศกาตาร์มองว่าสานักข่าวของตนเป็ น
เพียงการรายงานข่าวเท่าน้นั หาไดม้ ีส่วนรับผิดชอบต่อความน่าเช่ือถือของข่าว
แต่อยา่ งใดไม่ ถา้ ไม่เช่นน้นั ประเทศกาตาร์เองตอ้ งเป็ นประเทศแรกที่ประกาศ
ออกอีดตามการประกาศของ(กลุ่มซุนนี่)อิรัก
6. จากแหล่งข่าวท่ีไดร้ ับปรากฏวา่ (กลุ่มซุนนี่)ในอิรักเองกอ็ อกอีดไม่ตรงกนั บา้ งก็
เป็นวนั จนั ทร์ บา้ งกเ็ ป็นวนั องั คาร

10 www.elwaha-dz.com/ramadan.htm
11 กรณกี ารประกาศอดี ุ้ลฟิ ตร์ในวนั จันร์ท่ี 24 พฤศจิกายน 2003

- ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน -

วเิ คราะห์เรื่องเดือน ยสี่ ิบสอง

7. ดว้ ยเหตุผลท่ีไดก้ ล่าวไปแลว้ จึงเป็ นเหตุให้เราไม่วางใจท้งั ในแหล่งข่าว ผูแ้ จง้
ข่าว ตลอดจนวิธีการรับข่าวของ (กลุ่มซุนนี่)ในอิรัก ส่วนว่าผูใ้ ดจะเช่ือก็เป็ น
สิทธ์ิของเขา แต่สาหรับเราข่าวดงั กล่าวถือวา่ สับสนไม่อาจถือปฏิบตั ิตามได้

8. บรรดาประเทศท่ีไม่ออกอีดตามอิรัก จะดว้ ยกรณีใดกต็ าม ฮุก่มศาสนาวา่ อยา่ งไร
ไม่เอาซุนนะห์ ? ละทิ้งหลกั การ ? ไม่ยนื หยดั ? ขดั ขวางการปฏิบตั ิอิบาดาต ?
และ ฯลฯ หากเลือกขอ้ หน่ึงขอ้ ใด ก็เท่ากบั ว่ามุสลิมส่วนใหญ่ในโลก ไม่มี
ประเทศใดท่ีน่านบั ถือเสียแลว้ แลว้ ในปี ต่อไปเห็นท่ีจะตอ้ งลาบาก เพราะคงไม่
สามารถรับข่าวจากที่ใดไดอ้ ีกเวน้ อิรักและอีกบางแห่งเท่าน้นั เพราะการรับข่าว
จากผูเ้ จตนากระทาผิดร้ายแรงเช่น ละทิ้งหลกั การ ไม่ยึดถือซุนนะห์ ขดั ขวาง
การอิบาดาต เป็นการรับข่าวจากผูข้ าดความน่าเชื่อถือตามหลกั การ ดงั น้นั จะ
พูดหรือเขียนอะไรที่เกี่ยวกับหลักการควรตรองให้รอบคอบเสียก่อน ถ้า
ไม่เช่นน้นั มนั จะเป็ นการขวา้ งงูไม่พน้ คอ การพูดถึงขอ้ บญั ญตั ิของศาสนาน้ัน
ตอ้ งเพ่ือใหเ้ กิดความรู้ความเขา้ ใจ ไม่ใช่เป็นเร่ืองของการสร้างกระแสนิยม หรือ
เพื่อความสะใจ โดยไม่คิดว่าจะมีฮุก่มใดๆ ของศาสนา ผูกมัดโยงใยตามมา
นกั วิชาการควรใชภ้ าษาของนกั วชิ าการ ไม่สมควรอยา่ งยง่ิ ท่ีจะใชภ้ าษาของนกั
ปลุกระดมท่ีก่อให้เกิดความรู้สึกร่วม การท่ีมีผูไ้ ม่เห็นดว้ ยในเรื่องขอ้ ปลีกยอ่ ย (
ฟุร๊ัวอ์) ก็ถึงตอ้ งกล่าวหาว่า เป็ นผูล้ ะทิ้งหลกั การ ขดั ขวางการอิบาดาต ละทิ้ง
ซุนนะห์ อะไรทานองน้นั เพราะแต่ละขอ้ กล่าวหาน้นั สามารถทาให้ผูท้ ี่กระทา
เช่นน้นั สิ้นสภาพการเป็นมุสลิมเลยทีเดียว

ขอ้ สงั เกตที่สอง

กรณีของผทู้ ่ีประกาศออกอีดตามการเห็นเดือนของ(กลุ่มซุนน่ี)อิรักในปี ที่ผา่ นมา
ท้งั ๆ ที่ประเทศมุสลิมเกือบท้งั หมดในโลก ไม่มีผูใ้ ดถือปฏิบตั ิตามการประกาศดงั กล่าว
แมก้ ระท้งั ประเทศกาตาร์เจา้ ของสานกั ข่าวอลั -ญะซีเราะห์และเวป็ ไซทม์ ุสลิมออนไลน์
ผูน้ าเสนอข่าวดงั กล่าว กไ็ ม่เชื่อตามข่าวดงั กล่าว เราขอต้งั เป็ นคาถามใหท้ ่านไดต้ อบ
ดงั ต่อไปน้ี

1. ประเทศต่างๆ ท่ีไม่ตามการประกาศออกอีดของ((กลุ่มซุนนี่))อิรัก เป็ นผูล้ ะทิ้ง
หลกั การศาสนา ละทิง้ ซุนนะห์ ขดั ขวางการอิบาดะห์ และไร้จุดยนื หรือไม่

- ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน -

วเิ คราะห์เร่ืองเดือน ยสี่ ิบสาม

2. ระหว่างผูไ้ ม่ตามการประกาศออกอีดของ(กลุ่มซุนน่ี)อิรักที่อยู่ในประเทศไทย
ต่างอะไรกบั ประเทศมุสลิมส่วนใหญ่ในโลก

3. ท่านจะกล่าวหาประเทศมุสลิมส่วนใหญ่ในโลกว่าเป็ นผูต้ ่อตา้ นซุนนะห์ ละทิ้ง
หลักการ ขัดขวางการอิบาดะห์ เหมือนอย่างท่ีท่านกล่าวหาผูค้ นท่ีอยู่ใน
เมืองไทยหรือไม่

4. จากการที่ท่านประกาศตามการเห็นเดือนของ(กลุ่มซุนนี่)ในอิรัก โดยอา้ งว่า
เพราะตอ้ งปฏิบตั ิตามหลกั การของร่อซูลุล้ เลาะห์ ศอ้ ลลลั ลอฮุอะลยั ฮิวะซัลลมั
ผใู้ ดไม่ปฏิบตั ิตามหลกั การของร่อซูล้ ศอ้ ลลลั ลอฮุอะลยั ฮิวะซลั ลมั ผนู้ ้นั ไม่ตาม
ซุนนะห์ ตกลงว่าประเทศมุสลิมไม่วา่ จะเป็น อียปิ ต์ ซูดาน ซีเรีย คูเวต จอร์แดน
เยเมน กาตาร์ อิมาเรต แอลจีเรีย มอรอกโค มาเลเซีย อินโดนีเซีย ซาอุดิอารา
เบีย และอีกหลายๆ ประเทศ เป็นประเทศท่ีไม่ตามซุนนะห์นะบี ศอ้ ลลลั ลอฮุอะ
ลัยฮิวะซัลลัม ยกเวน้ (กลุ่มซุนนี่)ในอิรักและกลุ่มของท่านบางกลุ่มท่ีอยู่ใน
ประเทศไทยอยา่ งน้นั หรือ

5. ในปี ถดั ไปเห็นทีจะตอ้ งลาบากเสียแลว้ เพราะมีแต่ประเทศท่ีไม่ตามซุนนะห์ จะ
รับข่าวการเห็นเดือนจากประเทศใดคงไม่ได้ เพราะประเทศเหล่าน้นั ไม่ตามซุน
นะห์นะบี ศอ้ ลลลั ลอฮุอะลยั ฮิวะซัลลมั จะมีกแ็ ต่เฉพาะ(กลุ่มซุนนี่)ในประเทศ
อิรักและประเทศลิเบียที่ใชห้ ลกั ดาราศาสตร์เท่าน้นั บทสรุปดงั กล่าวน้ีถูกตอ้ ง
หรือไม่

6. และส่ิงที่ตอ้ งการทราบมากที่สุดในขณะน้ีคือ อะไรคือมาตรฐานในการรับข่าว
ของท่าน จากการฟังเทปบนั ทึกเสียงในหลายเวลาและโอกาส ยงั หาบทสรุป
ไม่ไดว้ า่ ท่านท้งั หลายถือหลกั อะไร บางคร้ังกบ็ อกวา่ ไม่ตอ้ งตรวจสอบอะไรมาก
ขอใหท้ ราบเพียงวา่ ผูส้ ่งข่าวเป็นมุสลิมแต่อยา่ งเดียวเป็นพอ แต่บางคร้ังกบ็ อกว่า
เราไดต้ รวจสอบโดยละเอียดแลว้ อีกหลายๆ คร้ังก็พูดว่าไม่ตอ้ งไปต้งั คาถามว่า
เห็นอยา่ งไร เห็นท่ีไหน เห็นเวลาใด บางคนถึงกบั พูดว่าหากมีคนส่งข่าวมาจาก
เขมร ให้รู้แต่เพียงว่าเขาเป็ นมุสลิม ก็จะถือปฏิบัติตามทนั ที โดยไม่ต้องไป
ตรวจสอบอะไรให้ละเอียด ไม่ตอ้ งไปถามว่าเห็นอยา่ งไร เห็นท่ีไหน และเห็น
เวลาใด และกไ็ ม่ตอ้ งทราบดว้ ยวา่ มุสลิมคนท่ีส่งข่าวน้นั มีความน่าเช่ือถือหรือไม่
อย่างไร เพราะถือหลกั ว่ามุสลิมทุกคนเช่ือถือไดห้ มดทุกคน อะไรคือจุดยืนท่ี

- ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน -

วเิ คราะห์เรื่องเดือน ยส่ี ิบสี่

แท้จริงของท่านท้ังหลาย เอาให้ชัดเจนเพ่ือจะได้ง่ายต่อการปฏิบัติจริง มิใช่
เปลี่ยนไปเปล่ียนมา แลว้ กอ็ อกมากล่าวหาคนไปทว่ั วา่ ไม่เอาหลกั การ ขดั ขวาง
การอิบาดาต ละทิ้งซุนนะห์ ฯลฯ
7. สาหรับเราแลว้ เรามีจุดยนื ที่ชดั เจนคือตอ้ งมีการตรวจสอบท้งั องคก์ รและบุคคลท่ี
แจง้ ข่าว ซ่ึงไดน้ าเสนอไปแลว้ ในเอกสารชุดก่อนท่ีแจกโดยชมรมอซั ซะละฟิ -
ยนู และจากหลกั การที่ทางการซาอุดิอาราเบียไดร้ ะบุไว้ ผูใ้ ดตอ้ งการทราบกใ็ ห้
กลบั ไปอ่านในเอกสารดงั กล่าว และหากผูใ้ ดยงั ไม่ไดร้ ับแจกกรุณาติดต่อมายงั
ทางชมรมฯ โดยให้ช่ือและท่ีอยู่ของท่านไว้ อินชาอลั เลาะห์ ทางชมรมฯ จะ
จดั ส่งใหฟ้ รีตามกาลงั ความสามารถ และเราเช่ือวา่ เอกภาพของมุสลิมน้นั ข้ึนอยู่
กบั การให้เอกภาพต่ออลั เลาะห์ เม่ือใดก็ตามที่มุสลิมให้เอกภาพต่ออลั เลาะห์
เหมือนๆ กนั เม่ือน้นั มุสลิมจะมีเอกภาพแน่นอน ตราบใดที่มุสลิมบางส่วนยงั ต้งั
ภาคีต่ออลั เลาะห์ เมื่อน้นั ย่อมหาเอกภาพใดๆ มิได้ แมจ้ ะออกอีดตรงกนั ก็ตาม
ในอดีตมุสลิมอาจออกอีดไม่ตรงกนั เช่นในกรณีของอิบนุอบั บาสกบั มุอาวิยะห์
จากรายงานของกุรอยบท์ ี่บนั ทึกโดยอิหม่ามมุสลิม แต่ท่านเหล่าน้นั กม็ ีเอกภาพ
เป็นปึ กแผน่ แน่นหนา ท้งั น้ีเพราะเขามีอะกี-ดะห์ที่ตรงกนั มีหลกั เตาฮีดที่ชดั เจน
มีการให้เอกภาพต่ออลั เลาะห์เหมือนๆ กนั และกไ็ ม่มีใครกล่าวหาใครว่าละทิ้ง
ซุนนะห์ ละทิ้งจุดยืน ขัดขวางการทาอิบาดะห์ ผมไม่ทราบจริงๆ ว่าท่าน
ท้งั หลายเอาคาพูดเหล่าน้ีมาจากไหน มีบุคคลในยคุ ซะลฟั ท่านใดท่ีกล่าวเช่นน้นั
หรือ

8. ส่วนข่าวท่ีมาจากแหล่งอ่ืนๆ มีลกั ษณะคลา้ ยคลึงกบั แหล่งข่าวท่ีเราวิจารณ์ไป
แลว้ จึงไม่ขอกล่าวถึงอีก อน่ึงการแจง้ ข่าวถึงจานวนประเทศท่ีเขา้ หรือออก
รอมฎอนตรงกนั น้นั เป็ นคนละประเด็นกบั แจง้ การเห็นเดือนเส้ียว เพราะการ
ระบุแต่เพียงวา่ มีประเทศใดเขา้ และออกรอมฎอนพร้อมกนั น้นั ในทางวชิ าการยงั
ไม่อาจยืนยนั ไดว้ ่าเป็ นการเห็นเดือนเส้ียว มนั เป็ นคาพูดท่ีคลุมเครืออยู่ และ
เท่าท่ีทราบ จอร์แดนและหลายประเทศมิไดม้ ีการประกาศเห็นเดือน มีเพียงการ
ประกาศเขา้ รอมฎอนตรงกบั อียิปตเ์ ท่าน้ัน หรือจะพูดให้ชดั เจนก็คือถือปฏิบตั ิ
ตามการเห็นเดือนเส้ียวเพื่อเข้าสู่รอมฎอนของประเทศอียิปต์ ดูขอ้ มูลได้จาก
www.thisissyria.net/2003/10/29/arab&world.html ส่วนข่าวที่อา้ งว่ามีการเห็น

- ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน -

วเิ คราะห์เร่ืองเดือน ยสี่ ิบหา้

เดือนเช่นกนั ในอะบูซอบี่และบางส่วนของซาอุดิฯ น้นั แทท้ ี่จริงแลว้ เป็นขอ้ มูล
ของพวกเรียกร้องไปสู่การยึดถือปฏิทินถาวร ซ่ึงก็คือการยึดหลกั การคานวณ
นั่ น เอ ง ห า ก ผู้ ใ ด ต้ อ ง ก า ร ข้ อ มู ล เพ่ิ ม เติ ม ห า อ่ า น ไ ด้ จ า ก
www.islamschool.com/PHC/DrRamiarticles/football.htm เวป็ ไซทท์ ่ีอา้ งถึง
น้ีและก่อนหนา้ น้ี ไม่แน่ใจว่าเขาลบทิ้งไปแลว้ หรือยงั เพราะเวลามนั ล่วงเลยมา
เกือบปี แลว้ หากผูใ้ ดไม่สามารถเขา้ ไปดาวน์โลดได้ กรุณาติดต่อขอจากผมได้
โดยตรงเพราะผมไดส้ ารองขอ้ มูลเหล่าน้นั ไวแ้ ลว้

อิสฮาก พงษม์ ณี
ชมรมอซั ซะละฟิ ยนู
วันพฤหัสบดีท่ี ๑๕ กรกฎาคม
พ.ศ. ๒๕๔๗

- ชมรมอซั ซะละฟิ ยูน -