T3 BAB 5 PENTADBIRAN BARAT DI SARAWAK & SABAH

BAB 5
PENTADBIRAN BARAT

DI SARAWAK DAN
SABAH

5.1

LATAR BELAKANG

Pada akhir pembelajaran, murid akan dapat: PEMERINTAHAN

➢ Menyatakan latar belakang pemerintahan TEMPATAN DI SARAWAK

tempatan di Sarawak dan Sabah DAN SABAH

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 1
JPN JOHOR

PENGENALAN

Sebelum kedatangan Sistem ini - jadi panduan 03
kuasa luar, dalam perkembangan
ekonomi, sosial dan
01 masyarakat politik masyarakat
tempatan di Sarawak tempatan
dan Sabah - ada
sistem pemerintahan Di Sarawak- beberapa 04
yang berkesan kerajaan Melayu - Sawaku,

Sistem ini - bawa Kalaka, Samadong dan
Melano
02 kestabilan, sumbang

kepada keharmonian dan
kemakmuran negeri

Sarawak is first recorded on a European map 1537 BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 2
JPN JOHOR

SISTEM PEMERINTAHAN TEMPATAN 2. SISTEM PENTADBIRAN

PENGENALAN TEMPATAN
• Sistem pemerintahan Sarawak &
• Pengaruh Kesultanan
Sabah - ada persamaan dan Brunei ketara di S & S
perbezaan berkait langsung
dengan perkembangan sejarah • Di Sabah - selain
sosiopolitik Kesultanan Brunei, wujud
• Setiap suku kaum di Sarawak dan pengaruh Kesultanan
Sabah punyai ketua rumah Sulu (pantai timur Sabah)

1. SISTEM KESUKUAN

• Dilaksanakan oleh
masyarakat tempatan
(S & S)

• Asas - pegangan dan
kepatuhan kepada adat
masyarakat

Malay Native in Borneo- BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 3
Sketched in Singapore JPN JOHOR

1. SISTEM KESUKUAN (SARAWAK)

• Penekanan terhadap kepatuhan adat

• Pemilihan berdasarkan keturunan & kebolehan
peribadi

MASYARAKAT KETUA PERANAN
• Iban
- Tuai Rumah (sumber autoriti
• Bidayuh
• Kenyah masyarakat)

• Kayan - Tua Kapung ✓ Orang tengah menyelesaikan
- Peran Lepo pertelingkahan penduduk
• Melanau
- Kelunan Maren ✓ Memastikan keharmonian
• Kelabit berkekalan

- Menteri

- Tua Kapung BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
4

1. SISTEM KESUKUAN (SABAH)

• Pegangan adat - alat kawalan sosiopolitik

• Sistem pemerintahan mempunyai Majlis Kampung dan Tukang-
tukang Adat

MASYARAKAT KETUA PERANAN

• Kadazan SISTE➢MDikPeEtuaMi OErRanIgNTTuaA/HKeAtuNa TEMPATAN
• Kayan
• Murut Kampung
➢ Majlis Kampung bantu Orang ✓ Selesaikan pertikaian

Tua uruskan adat dan

kehidupan seharian
➢ Tukang adat memastikan adat

dilaksanakan dengan betul

bagi elak bencana

• Bajau ➢ dikenali sebagai matto’a ✓ Pelindung adat dan kepentingan
anak buah

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 5
JPN JOHOR

2 (A) SISTEM PENTADBIRAN TEMPATAN (SARAWAK)

Pengaruh Brunei sebabkan

sistem pemerintahan &

pentadibiran di Sarawak

dipengaruhi sistem pentadbiran

Kesultanan Brunei, dipecahkan 3

01 bentuk - Sungai Kerajaan,
Sungai Tulin dan Sungai

Kuripan

Kuasa Kesultanan Brunei di 05 02 Pentadbiran dijalankan oleh
Sarawak berasaskan sistem
pembesar tempatan (wakil sultan)
penguasaan tanah atau pembesar yang miliki
wilayah tersebut
Kawasan pedalaman 04
ditadbir oleh Orang 03 Kawasan di Sungai Sarawak - ditadbir
Kaya (O.K.) seperti
oleh Datu Patinggi, Datu Bandar dan
O.K. Beti di Padeh, O.K. Datu Temenggung sebagai wakil
Antau di Rimbas, O.K. Sultan Brunei
Jugah di Lundu dan
O.K. Gasing di Skrang

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 6
JPN JOHOR

2 (B) SISTEM KEDATUAN DI SARAWAK

✓Diamalkan oleh kerajaan-kerajaan SISTEM PENGENALAN
awal yang wujud di Sarawak KEDATUAN
DI SARAWAK • Sistem Kedatuan - sistem
✓Kerajaan Sawaku (kerajaan awal) - pemerintahan tradisi
terletak di sekitar Sungai Sarawak masyarakat Melayu di
ditadbir oleh Datu Merpati Jepang Sarawak - berpusat di
sekitar Sungai Sarawak
✓Keturunan Datu Merpati Jepang secara
turun temurun - kuasai pentadbiran di • Kesinambungan daripada
wilayah - pakai gelaran Datu Patinggi, sistem kerajaan sebelum ini
Datu Bendahara (Datu Bandar) dan di Sarawak
Datu Temenggung

✓Sewaktu pengaruh Kesultanan Brunei
- golongan pembesar jadi wakil bagi
Sultan Brunei

✓Mereka berkuasa tadbir Sarawak tanpa
campur tangan Kesultanan Brunei

✓Mereka bertanggungjawab - jalankan
pentadbiran dan bangunkan Sarawak

2 (C) SISTEM PENTADBIRAN TEMPATAN (SABAH)

Datu mentadbir di Pantai barat - dikuasai
pantai timur Sabah oleh Kesultanan Brunei.
Pantai timur dikuasai
- sistem Datu oleh Kesultanan Sulu

06 01

05 Kuasa Kesultanan Brunei di

Kuasa Datu - bergantung pada 02 Sabah berasaskan sistem
bilangan hamba (pengikut) dan penguasaan tanah
kemampuan hantar ufti kepada

sultan

04 03

Sultan Sulu miliki semua Pentadbiran dijalankan
tanah di bawah
pengaruhnya oleh pembesar tempatan -

- pemerintahan diwakilkan (wakil sultan) atau
oleh Datu
pembesar (pengiran) yang BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 8

memiliki wilayah JPN JOHOR

2 (D) SISTEM KETUA BEBAS DI SABAH

PENGENALAN

- dijalankan di Kawasan dikuasai Sultan Brunei dan Sulu agak lemah atau tidak berkesan (abad ke-17 & 18).
- Sistem ini bergantung pada kemampuan individu untuk memerintah kawasan yang dikuasai

01 02 03 04 05

Mereka berkuasa & bertanggungjawab jalankan
pentadbiran di kawasan masing-masing

Contoh Syarif Osman - berkuasa di daerah Marudu
Datu Kerunding - berkuasa di daerah Tungku

Mereka ada undang-undang
sendiri dan tidak iktiraf kuasa lain

Mereka ada pertalian keluarga dengan
Sultan Brunei atau Sultan Sulu

Ketua bebas muncul - sikap berani & keperwiraan
mencabar kewibawaan Sultan

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 9
JPN JOHOR

KESIMPULAN Menarik kehadiran kuasa
luar - kita harus waspada
Sarawak dan Sabah telah terhadap anasir luar -
ada sistem pemerintahan mampu ambil alih kuasa
teratur - bawa kestabilan yang ada jika kita tidak
dan kemakmuran kepada bersatu padu

masyarakat 02

01

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 10
JPN JOHOR

APLIKASI KBAT DAN
ELEMEN K (K7.5.5)

CAKNA MINDA

Sikap bersedia menerima
perubahan yang membawa kepada
kebaikan penting dalam kehidupan.
Bincangkan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 11
JPN JOHOR

APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA

Sistem Ketua Bebas di
Sabah mempunyai
kelebihan tersendiri.
Jelaskan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 12
JPN JOHOR